O autorze

R1GssejvGwXUl1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Postać ukazuje lewy półprofil. Mężczyzna jest łysiejący. Ma pociągłą twarz i spiczasty nos. Ma podkręcone ku górze wąsy. Jest ubrany w marynarkę koszulę i krawat.

Bolesław Leśmian jest uznawany za jednego z najoryginalniejszych polskich poetów. Tworzył w dwudziestoleciu międzywojennym - okresie obfitującym w interesujące zjawiska poetyckie. Nie wpisał się w żaden nurt, nie podążył za żadną grupą poetycką - wypracował osobny i charakterystyczny styl.

Jednym z najważniejszych poetyckich tematów Bolesława Leśmiana była miłość. Poeta ożenił się z malarką Zofią Chylińską, jednak miłością jego życia była Dora (Teodora) Lebenthal - lekarka żydowskiego pochodzenia, która stała się inspiracją do napisania cyklu W malinowym chruśniaku. Poznał ją w Iłży, gdzie przyjeżdżał wraz z rodziną na letni wypoczynek. Podobno po raz pierwszy zobaczył ją w zagajniku z malinami.

Symbolizm w erotykach Bolesława Leśmiana

Bolesław Leśmian, szczególnie w początkowej fazie pracy literackiej, w swoich lirykach miłosnych bardzo często korzystał z rozwiązań stylistycznych, charakterystycznych dla poetyki symbolizmusymbolizmsymbolizmu. Artysta szczególnie upodobał sobie motyw róży, który obecny jest w sztuce już od czasu starożytności i wyobraża miłość (cielesną oraz duchową). Ten mocno wyeksploatowany i zużyty już symbolsymbolsymbol, poeta wykorzystał w zupełnie nowy sposób:

Do tradycyjnej opozycji dusza – ciało (róża pierwsza – róża druga) Leśmian dołączył „różę trzecią”. Zabieg ten rozbija uschematyzowaną symbolikę wiążącą się z tym kwiatem, wymykając się percepcji czytelnika. Po lekturze nie jesteśmy w stanie precyzyjnie określić, czym dokładnie jest ta nowa, trzecia, leśmianowska róża. Na pewno czymś wiecznym i ponadczasowym, jednak tu tropy się kończą. I dokładnie o taki efekt chodzi poecie, gdyż symboliści celowo pozastawiali w swoich tekstach szereg niedomówień znaczeniowych. Mamy więc „jakąś trzecią różę”, różę rozmytą, konturową, ale nie koturnową. Nowatorską, ale i niedookreśloną. W bardzo wielu wierszach Leśmiana odkryjemy podobne zabiegi, dokonywane na innych powszechnie rozpoznanych motywach i symbolach. W erotykacherotykerotykach będą to głównie usta, dłonie, oczy, śpiew oraz łoże.

W malinowym chruśniaku

Za najdoskonalsze literacko przykłady liryki miłosnej Leśmiana badacze uważają te, zamieszczone w cyklu pt. W malinowym chruśniaku z tomu Łąka (1920 r.). Składa się na niego jedenaście utworów, które stylistycznie nawiązują do erotyków Adama Mickiewicza.

Najsłynniejszy z nich, tytułowy *** W malinowym chruśniaku, przed ciekawych wzrokiem jest przykładem liryki bezpośredniej i opiera się na bergsonowskiej koncepcji Élan vital. Leśmian, w swoim intymnym, miłosnym wyznaniu kreuje świat przedstawiony jako ciągle „stający się”, poddany nieustannej ewolucji, znajdujący się w „życiowym pędzie”. Relacja kochanków jest przez ten „pęd” zdeterminowana oraz zdynamizowana. Uczucie jakie dzielą jest rodzajem twórczej, witalnej energii, napędzanej i napędzającej rzeczywistość, która ulega wiecznej przemianie. Symbolem‑rekwizytem skupiającym erotyzm bohaterów lirycznych są maliny. Leśmian świadomie rezygnuje z róż, będących powszechnym wyobrażeniem miłości, na rzecz tych leśnych owoców. Są one kwintesencją gorącego romansu, symbolizują także moc pierwszego kontaktu cielesnego zakochanej pary. Czerwień malin wzmacnia dodatkowo witalne aspekty Chruśniaka, gdyż kulturowo wiąże się ona właśnie z pojęciem sił życiowych, namiętności oraz płodności. W wierszu poeta zastosował także, bardzo popularną w ówczesnej europejskiej liryce, synestezję. Zabieg ten dodaje opisanej sytuacji erotycznej – mistycyzmu oraz niesamowitości, pomimo że jest ona ufundowana na realistycznym podłożu - łonie natury, z całym jej zwierzęco‑roślinnym mikroświatem.

Słownik