O autorce

RRk8CGIH9yBd21
Agnieszka Osiecka
Źródło: domena publiczna.

Urodziła się w 1936 roku w Warszawie jako córka pianisty i kompozytora Wiktora Osieckiego oraz polonistki Marii ze Sztechmanów. Po wojennej tułaczce rodzina Osieckich osiedliła się w Warszawie na Saskiej Kępie. Tu Agnieszce pracowało się najlepiej i tu właśnie wracała, ilekroć potrzebowała ciszy, ukojenia i skupienia. Była bardzo uzdolniona. Liceum ukończyła w trybie przyspieszonym. Studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim (1952‑1956), a następnie reżyserię filmową w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi (1957‑1961).

Jeszcze podczas pierwszych studiów pracowała jako dziennikarka. Przez niemal 20 lat była związana ze Studenckim Teatrem Satyryków, zasiadała w jego radzie artystycznej, ale przede wszystkim pisała piosenki liryczneliryzmliryczne do widowisk muzycznych. W sumie na użytek STS‑u napisała ponad 160 piosenek. Teksty Osieckiej były też wykorzystywane w filmach, kabaretach i teatrach. W Polskim Radiu współtworzyła i prowadziła audycję Radiowe Studio Piosenki, natomiast w Telewizji Polskiej dla Teatru Telewizji współtworzyła cykl programów Listy śpiewające. Pod koniec życia była związana z Teatrem Atelier w Sopocie.

Poezja polskiej piosenki

Janusz R. Kowalczyk Piosenka literacka

Rozkwit zjawiska nazywanego piosenką literackąpiosenka literackapiosenką literacką zapoczątkowało spotkanie trzech nieprzeciętnych osobowości twórczych: Piotra Skrzyneckiego, Zygmunta Koniecznego i Ewy Demarczyk. Miało to miejsce w krakowskiej Piwnicy pod Baranami u progu lat sześćdziesiątych.

Oczywiście ambitna piosenka torowała sobie drogę dużo wcześniej. Trudno pominąć jej osiągnięcia w dwudziestoleciu międzywojennym, kiedy to objawiły się talenty poetyckie skamandrytów: Juliana Tuwima, Jana Lechonia, Antoniego Słonimskiego, Kazimierza Wierzyńskiego – wszyscy oni pisali także na potrzeby śpiewających gwiazd kabaretów i audycji radiowych. Wspomagały ich w tym dziele niezgorsze pióra Mariana Hemara, Jerzego Jurandota czy Mordechaja Gebirtiga – barda z krakowskiego Kazimierza.

R17yzu7HyRU0D
Wnętrze Ziemiańskiej na pastelu Józefa Rapackiego, 1926. To tu powstawały teksty pierwszych piosenek literackich
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Piosenka literacka sensu stricto zrodziła się jednak kilkanaście lat po drugiej wojnie światowej w Piwnicy pod Baranami. Piotr Skrzynecki czerpał wiersze z tomików znakomitych poetów i proponował je Zygmuntowi Koniecznemu, kompozytorowi z dyplomem krakowskiej Akademii Muzycznej, o perfekcyjnym warsztacie. Idealną wykonawczynię stworzonych w ten sposób piosenek znaleźli w Ewie Demarczyk.

„Piosenki, które zaproponowałem Ewie, zapełniły część luki powstałej razem z końcem estetyki lat pięćdziesiątych – wspominał Zygmunt Konieczny. – Po kilku latach panowania piosenki o proweniencji jazzowej, z początkiem lat sześćdziesiątych udało mi się stworzyć inny jej typ – piosenkę literacką”.

(…)

Linię ambitnej piosenki wyznaczali również: Agnieszka Osiecka, Jonasz Kofta i Wojciech Młynarski, nazwani przez Jeremiego Przyborę „trójcą wieszczów polskiej piosenki”. Oni sami nie kryli zresztą podziwu dla formalnej i warsztatowej maestrii obu Starszych Panów – zarówno Przybory, jak i Jerzego Wasowskiego.

kow Źródło: Janusz R. Kowalczyk, Piosenka literacka, 2017. Cytat za: Culture.pl.

Pierwszą piosenką z tekstem Osieckiej wyemitowaną w Polskim Radiu był utwór Mój pierwszy bal. Było to w 1962 roku. Piosenkę śpiewała Kalina Jędrusik, a muzykę skomponowała Franciszka Leszczyńska. Rok później na festiwalu w Opolu Osiecka została wyróżniona specjalną nagrodą dla twórców tekstów piosenek. Wśród wykonawców piosenek, do których słowa pisała Osiecka, byli m.in.: Maryla Rodowicz, Magda Umer, Seweryn Krajewski, Skaldowie, Marek Grechuta i Anna Szałapak. Agnieszka Osiecka sama mówiła, że jej piosenki to „rymowane reportaże”. Liryczne i często osadzone w kontekście społecznym teksty były bardzo blisko życia codziennego, spraw błahych, powszednich i ulotnych. Dzięki liryzmowi narzucanemu przez melodię osiągnęła to, co można nazwać poetyzacjąpoetyzacjapoetyzacją życia codziennego. Głównie z tego względu niejednokrotnie porównuje się jej teksty do poezji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

W 1963 roku Agnieszka Osiecka została wyróżniona na Krajowym  Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu za tekst Okularników.

Okularnicy

Między nami po ulicy, pojedynczo i grupkami
Snują się okularnicy ze skryptami
I z książkami, z notatkami Z papierami, kompleksami
Itp., itd.
Itp., itd., itd.

Uszy mają odmrożone, nosy w szalik otulone
Spodnie mają zeszłoroczne, miny mroczne
Taki dzieckiem się nie zajmie
Tylko myśli o Einsteinie
Itp., itd.
Itp., itd., itd.

Gnieżdżą się w akademiku, mają każdy po czajniku
I nie dla nich dewolaje, i Paryże, i Szanghaje
I nie dla nich bal i ubaw
Ani Lala, ani Buba
Itp., itd., itd.

Tylko czasem przy tablicy, wiosną jakiś okularnik
Skradnie swej okularnicy pocałunek
Wtem okular zajdzie mgłą, przemarznięte dłonie drżą
Potem razem w bibliotece, i w stołówce, i w kolejce
Itp., itd., itd.

Wymęczeni, wychudzeni
Z dyplomami już w kieszeni
Odpływają pociągami
Potem żenią się z żonami
Potem wiążą koniec z końcem
Za te polskie dwa tysiące
Itp., itd., itd.

oku Źródło: Okularnicy, [w:] Sentymenty, Toruń 1996, s. 22.

Osiecka pisała też teksty nieprzeznaczone do śpiewania. Swoje wiersze opublikowała m.in. w zbiorach Wada sercaSentymenty. Są to utwory refleksyjne, pełne gorzkiej ironii i dystansu do świata. Wśród najczęściej poruszanych przez poetkę tematów przewija się poczucie odrębności i osamotnienia, pragnienie spełnienia uczuć, wrażenie uciekającego czasu, ludzka niedoskonałość i wrażliwość. Agnieszka Osiecka pisała również utwory prozatorskie (Zabiłam ptaka w locie), utwory dla dzieci (Dzień dobry, Eugeniuszu), a także utwory sceniczne (Biała bluzka, Darcie pierza).

Poetka zmarła 7 marca 1997 roku w Warszawie.

Ry3oIu0bWRxMd
Źródło: domena publiczna.
Agnieszka Osiecka Pożegnanie z poetką

Gdy zniknie z gazet szpalt
twój ostatni rym,
a twój srebrny alt
rozpłynie się jak dym,
tam na obłoku hen
nie zapominaj nas,
niech ci się wieczny sen
rozjaśnia raz po raz.

Czasem zanuć sobie o nas od niechcenia,
do widzenia, do widzenia, do widzenia,
my po kilku długich zimach i jesieniach
zasiądziemy obok siebie – do widzenia.
Charakteru i figury tam nie zmieniaj,
do widzenia, do widzenia.
Zostajemy tu na ziemi jak sieroty,
czasem przefruń tuż nad nami jako motyl.

Gdy zniknie z naszych klap
twój ostatni włos,
sforę nowych bab
przyniesie hojny los,
tam na obłoku hen
surowo nie sądź nas,
niech ci się wieczny sen
rozjaśnia raz po raz…

Czasem zanuć sobie o nas od niechcenia,
do widzenia, do widzenia, do widzenia,
my po siedmiu przedpokojach, siedmiu sieniach
zasiądziemy obok siebie – do widzenia.
Pozostaniesz w naszych sercach i marzeniach,
do widzenia, do widzenia, do widzenia.
My jesteśmy tu na ziemi naprzeciwko,
zamów dla nas tam na górze małe piwko.

21 Źródło: Agnieszka Osiecka, Pożegnanie z poetką. Cytat za: Fundacja Okularnicy, okularnicy.org.pl.

Słownik

liryzm
liryzm

(gr. lirysmōs – gra na lirze) – uczuciowość i nastrojowość przejawiająca się w dziełach sztuki lub w czyimś zachowaniu

piosenka literacka
piosenka literacka

krótki utwór słowno‑muzyczny, w którym warstwa tekstowa, często liryczna, jest niezwykle istotna; w Polsce piosenka literacka wyrosła na gruncie kabaretów literackich, a jej rozkwit rozpoczął się w latach 60. XX w.; czasem przybiera formę piosenki‑felietonu, relacjonującej aktualne wydarzenia, albo protest‑songu, gdy jest np. zaangażowana politycznie

poetyzacja
poetyzacja

(gr. poesis – poezja) – wprowadzanie do tekstu elementów właściwych poezji; także: przedstawianie kogoś lub czegoś jako doskonałych, dużo lepszych lub piękniejszych niż w rzeczywistości