Romantyczne podróże

RQxCRrrRn0IjK1

Zdjęcie przedstawia portret mężczyzny w sile wieku. Postać ukazuje lewy półprofil. Mężczyzna jest zaprezentowany od piersi w górę. Twarz mężczyzny jest owalna. Ma on wysokie czoło i nieznaczne zakola. Włosy są ciemne, proste, zaczesane na prawą stronę. Brwi mężczyzny są krzaczaste, ciemne. Postać ma oczy zwężone w uśmiechu, otoczone zmarszczkami mimicznymi. Mężczyzna patrzy na nas. Ma jastrzębi nos. Jego twarz zdobią gęste wąsy i broda na podbródku. Policzki są gładko ogolone. Mężczyzna jest ubrany w jasną koszulę.

Podróż to bardzo ważny motyw w literaturze romantycznej. Bohaterowie utworów są niejako ciągle w ruchu. Przemierzają świat, aby go poznać i znaleźć w nim swoje miejsce. Także – aby poznać samych siebie (takim romantycznym wędrowcem jest na przykład Kordian z dramatu Juliusza Słowackiego). Podróżują dla przyjemności albo z konieczności, jako tułacze‑emigranci. Niektórzy, jak Pielgrzym z Sonetów krymskich Adama Mickiewicza, próbują połączyć konieczne z pożytecznym, los wygnańca z refleksją wędrowca i zachwytem turysty. Dla niektórych poetów, jak dla Zygmunta Krasińskiego, podróżowanie staje się sposobem na życie. W dziełach często pojawia się topostopostopos życia ujmowanego jako wędrówka. Nawet po śmierci bohaterowie chcą podróżować – wizja zaświatów zmienia się w niekończącą się drogę. Tytułowy bohater powieści poetyckiej Słowackiego Arab tak wyobraża sobie życie po śmierci:

R14WVHPnVCPlf1

Obraz przedstawia jeźdźca pędzącego przez pustynię. Jest to szczupły mężczyzna o ciemnej karnacji, w sile wieku. Postać ukazuje prawy profil. Mężczyzna ma prosty nos, ciemne wąsy i brodę oraz spiczasty podbródek. Patrzy przed siebie. Ręce wyciąga na boki. W lewej trzyma łuk, a w prawej strzałę. Na głowie ma hełm w kształcie stożka. Tors mężczyzny jest osłonięty zbroją, spod której wystaje koszula z rękawem sięgającym trzech czwartych ręki. Postać ma nóż wetknięty za pas. Przez ramię przewieszony jest kołczan wypełniony strzałami. Mężczyzna ubrany jest w luźne spodnie sięgające połowy łydek. Koń, którego dosiada ma lśniącą, ciemną sierść. Zwierzę unosi głowę i ogon, otwiera pysk. Pod jego kopytami unosi się kurz. Po prawej stronie ukazany jest kopiec piachu. Leżą na nim ludzkie i końskie kości. Na drugim planie ukazane są palmy, usychające i powiewające na wietrze. W tle szczyty wzgórz.

Do tej tradycji odwołuje się wiersz dwudziestowiecznego poety, Tadeusza Nowaka (1930‑1991). Jego stosunek do romantycznej poezji nie jest jednolity. Odrzuca bowiem jej egzaltowaną sztuczność i wymyślność, akceptuje natomiast miłość do folkloru oraz poszukiwanie sacrum. Staje po stronie Ballad i romansów, a przeciwko Sonetom krymskim. Dostrzega prawdę i świętość w cierpieniu i brzydocie, a nie w sztucznym, orientalnym pięknie. Ważne jest jednak to, że własny wzorzec piękna i poezji znajduje Nowak także w obrębie romantyzmu.

Tradycja romantyczna jest w naszej literaturze być może najważniejszym dziedzictwem. To do niej najczęściej odwołują się pisarze XIX i XX w. Czasem – żeby złożyć jej hołd, czasem – żeby z nią dyskutować, sprzeciwiać się jej dominacji. Wiersz Tadeusza Nowaka ukazuje romantyzm jako specyficzny sposób widzenia świata, ciągle obecny i dyskusyjny. Nieznośny w swojej sztuczności albo akceptowany jako wyraz poetyckiej prawdy o człowieku.

Słownik