Jest przewlekłą chorobą układu nerwowego. W przypadku tytoniu, ale też alkoholu, leków nasennych, narkotyków i dopalaczy, polega na natrętnym i niekontrolowanym dążeniu do spożywania substancji psychoaktywnej w celu chwilowej poprawy fizycznego i psychicznego samopoczucia.

Substancje psychoaktywne wpływają na metabolizm organizmu, stopniowo zmieniając warunki jego równowagi wewnętrznej (homeostazyhomeostazahomeostazy). Żeby ją uzyskać, trzeba zażywać coraz większe dawki substancji uzależniającej. Początkowo palaczowi wystarcza kilka papierosów dziennie. Większość uzależnionych od tytoniu z czasem pali 20–40 sztuk dziennie. Niektórzy palacze wypalają aż 80 papierosów dziennie!

W tytoniu główną substancją psychoaktywną jest nikotyna. W niskich dawkach wzmaga wydzielanie adrenaliny, przez co ma działanie pobudzające. W dymie tytoniowym występują również inne substancje, które wywołują efekt zadowolenia, bo zwiększają w organizmie stężenie dopaminy. Dopamina jest hormonem pobudzającym ośrodek nagrody.

Nikotyna wytwarza tak mocne uzależnienie, że wiele osób nie jest w stanie porzucić nałogu, chociaż zdają sobie sprawę, że niszczy on zdrowie. Co więcej, ciężarne kobiety nadal palą, mimo że szkodzą w ten sposób własnym dzieciom. Nikotyna przenika przez łożysko do płodu. Kumuluje się w jego tkankach, powodując zaburzenia we wzroście i rozwoju. U noworodków, których matki paliły w ciąży, obserwuje się niską masę ciała, większą podatność na choroby układu oddechowego, alergie oraz mniejszy iloraz inteligencji. Objawy te określane są jako płodowy zespół tytoniowy (ang. fetal tobacco syndrome – FTSFTS (ang. fetal tobacco syndrome)FTS).

Substancje toksyczne

W dymie tytoniowym znajduje się ok. 4000 toksycznych dla organizmu związków chemicznych. Około 40 z nich wykazuje działanie rakotwórcze. Palenie tytoniu powoduje zmniejszenie liczby prawidłowych plemników, obniża popęd seksualny, przyspiesza menopauzę i proces starzenia się skóry.

Na negatywny wpływ substancji toksycznych w dymie papierosowym narażone są również osoby przebywające w otoczeniu palacza (tzw. bierni palaczebierny palaczbierni palacze).

Strumień dymu

Dym papierosowy powstaje w wyniku reakcji, takich jak: pirolizapirolizapiroliza, pirosyntezapirosyntezapirosynteza i destylacjadestylacjadestylacja. W tradycyjnym papierosie wyróżnia się główny strumień dymu (ang. mainstream smoke – MS) oraz strumień boczny (sidestream smoke – SS). Główny strumień wydobywa się od strony ustnika, natomiast strumień boczny powstaje w przerwach między zaciąganiem się od strony rozżarzonego końca papierosa. Paradoksalnie boczny strumień dymu tytoniowego bardziej szkodzi biernym palaczom niż osobie, która pali papierosa.

Negatywny wpływ tradycyjnych papierosów na zdrowie nie jest już przez nikogo kwestionowany. Dlatego koncerny tytoniowe zaproponowały zmodyfikowaną formę starego produktu: e‑papierosy (ang. electronic nicotine delivery system – ENDS). W 2008 roku Światowa Organizacja Zdrowia wprowadziła jednak zakaz reklamowania e‑papierosów i nakazała prowadzenie badań nad szkodliwością ich używania. W ciągu kilkunastu lat stało się oczywiste, że choć zawierają mniejszą dawkę nikotyny, to jednak także uzależniają (tyle że wolniej). Mają też negatywny wpływ na układ oddechowy człowieka.

Substancje toksyczne

Palacze e‑papierosów zaciągają się aerozolem, którego skład różni się od dymu papierosowego. Aerozol zawiera parę wodną, glikol propylenowy oraz substancje zapachowe. Obecne są w nim również szkodliwe substancje, takie jak: aldehyd octowy, aceton, formaldehyd i nikotyna. Aerozol e‑papierosów jest jednak wolny od wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz metali ciężkich: rtęci i ołowiu. LiquidyliquidLiquidy do e‑papierosów mają różne smaki i różne dawki nikotyny (11, 18 i 24 mg).

Budowa i zasada działania

Podczas palenia e‑papierosa nie dochodzi do spalania tytoniu tak jak podczas palenia tradycyjnych papierosów. E‑papieros zbudowany jest z systemu zasilającego (bateria, sensor i dioda) oraz systemu waporyzującegosystem waporyzującysystemu waporyzującego, który obejmuje pojemnik z liquidem, grzałkę i czujnik uruchamiający. W wyniku podgrzania liquidu z nikotyną powstaje aerozol, którym zaciąga się palacz. Strumień aerozolu występuje tylko przy ustniku, dlatego bierni palacze mają kontakt z nim wyłącznie poprzez opary wydychane przez palacza.

Słownik