W dobie renesansu kwestie związane z istnieniem i funkcjonowaniem państwa były szeroko dyskutowane. Miało to związek z przeobrażeniami zachodzącymi w feudalnej Europie: upadkiem autorytetu Kościoła i indywidualnymi ambicjami poszczególnych narodów. Pojawiła się nowoczesna myśl polityczna. Pisarze, reformatorzy, filozofowie prezentowali utopijne wizje ,,krain szczęśliwych”, podejmowali problemy dotyczące związku polityki z moralnością, analizowali procesy polityczne, trafnie opisywali mechanizmy władzy. Do tekstów tego rodzaju zaliczają się: Pieśń XIV Jana Kochanowskiego i Książę Niccolò Machiavellego.

Zarówno Niccolò Machiavelli (1469‑1527), jak i Jan Kochanowski (1530‑1584) zetknęli się z wielką polityką. Polski poeta rozpoczął służbę dworską po trwającym piętnaście lat okresie studiów i podróży. Związał się z biskupem Filipem PadniewskimfilipFilipem Padniewskim, a następnie z podkanclerzym Piotrem MyszkowskimpiotrPiotrem Myszkowskim, dzięki któremu znalazł zatrudnienie w kancelarii królewskiej. Choć poeta ostatecznie nie zrobił wielkiej kariery politycznej, poznał zasady funkcjonowania dworu i do końca życia był zainteresowany kwestiami dotyczącymi zarządzania państwem.

RcGlhzKLEa3G61

Obraz przedstawia portret młodego mężczyzny. Ma on pociągłą twarz. Jego włosy są krótkie, gładkie, ciemne. Mężczyzna ma wydatny nos i wyraźnie zaznaczone kości policzkowe. Nieznacznie się uśmiecha. Mężczyzna ubrany jest w długą szatę, w lewej dłoni trzyma rękawiczki.

Pochodzący z Florencji Niccolò Machiavelli był gorącym zwolennikiem republikanizmurepublikanizmrepublikanizmu, współpracownikiem słynnego wówczas kaznodziei Girolamo SavonaroligirolamoGirolamo Savonaroli. W kancelarii Republiki Florenckiej odpowiadał za sprawy wojny i administracji. W roku 1512, po upadku republiki we Florencji i powrocie do władzy rodu Medyceuszy Machiavelli popadł w niełaskę, został skazany na banicjębanicjabanicję. To właśnie wtedy, przebywając w rodzinnej posiadłości, poświęcił się pisaniu traktatów politycznych.

Pieśń XIV Kochanowskiego pierwotnie znalazła się w Odprawie posłów greckich, a po śmierci pisarza została włączona do zbioru Pieśni księgi dwoje.

Pracę nad Odprawą posłów greckich Jan Kochanowski rozpoczął prawdopodobnie jeszcze w czasie pobytu na dworze królewskim. W jednym z listów adresowanych do podkanclerzego koronnegopodkanclerzy koronnypodkanclerzego koronnego Jana ZamojskiegojanJana Zamojskiego poeta zwierza się adresatowi, że tragedia zostać miała molom na pokarm albo na trąbki do aptekitrabkitrąbki do apteki. Ostatecznie utwór Kochanowskiego został wystawiony na scenie w 1578 roku, uświetniając uroczystość zaślubin Jana Zamojskiego i Krystyny Radziwiłłówny. Było to wydarzenie bezprecedensowe w ówczesnej Rzeczypospolitej - jeden z najważniejszych dostojników państwowych, katolik wiązał się z pochodzącą z Litwy kalwinką, której ojciec był zagorzałym przeciwnikiem unii lubelskiejunia lubelskaunii lubelskiej. Przedstawienie oglądała także obecna na uroczystości para królewska: Stefan Batory i Anna Jagiellonka oraz wszyscy dostojnicy państwowi.

R1AaAGKisVxY21

Obraz przedstawia postać brodatego mężczyzny w sile wieku. Poeta ubrany jest w szubę ze spiczastym kołnierzem, spod brody i kołnierza wystaje mu niewielka kryza. W prawej ręce trzyma zwój papieru, w lewej ręce połę szuby.

Umieszczenie akcji dramatu w starożytnej Grecji to tylko kostium historyczny. Pisarz był przejęty ówczesną sytuacją Rzeczypospolitej - powtarzającymi się najazdami tatarskimi, zrywaniem sejmików, niepewnością w czasie ostatnich lat rządów Zygmunta Augusta i mającym miejsce po jego śmierci bezkrólewiem. Jednak siła Odprawy posłów greckich tkwi w jej uniwersalności - analizie związków pomiędzy polityką i moralnością oraz konsekwencji decyzji podejmowanych przez rządzących. Kochanowski dowodzi, że oddanie władzy w ręce demagogówdemagogdemagogów i populistówpopulistapopulistów zawsze przynosi zgubne skutki. Pisze w Pieśni XIV:

Niccolò Machiavelli pisanie Księcia [wł. Il Principe] ukończył w 1513 roku. Utwór prezentujący wzór doskonałego władcy, dla którego głównym kryterium oceny działań politycznych ma być nie etyka, lecz skuteczność, zadedykował Wawrzyńcowi MedyceuszowiwawWawrzyńcowi Medyceuszowi, którego względy chciał odzyskać. We wstępie swojego dzieła Machiavelli napisał:

Słownik