Historia konfliktów na terenie obecnego Sudanu i Sudanu Południowego

I wojna domowa (1955–1972) i II wojna domowa (1983–2005)

Przyczyny

• Dziedzictwo kolonializmu: rząd Wielkiej Brytanii utworzył na terenie tej kolonii jedną jednostkę administracyjną w miejsce prowincji północnej i południowej.

• Zróżnicowanie etniczne i religijne.

• Próba narzucenia wszystkim obywatelom, niezależnie od wyznawanej religii, prawa szariatuszariatszariatu.

• Niezadowolenie reszty mieszkańców z politycznej i gospodarczej dominacji muzułmańskich Arabów z północy.

• Konflikt związany z podziałem zysków z zasobów naturalnych (głównie ropy naftowej).

Skutki

Pięćdziesięcioletnia wojna o niepodległość Sudanu Południowego pochłonęła ponad milion ofiar, a prawie 5 mln ludzi straciło dach nad głową. Lata krwawych walk zniszczyły infrastrukturę i ekonomię tego kraju. Wojnę tę uznano za jedną z najdłuższych i najbardziej barbarzyńskich we współczesnej Afryce. W efekcie doprowadziła do powstania w 2011 r. niepodległego Sudanu Południowego.

Konflikt w Darfurze (2003–2011)

RpVWHLumfacsf

Zdjęcie przedstawia duże pole z namiotami na pustyni, wokół których poruszają się ludzie.

Przyczyny

• Skrajne susze i brak zasobów (pól uprawnych, wody) – z powodu wojny domowej nie budowano w Sudanie żadnych zbiorników retencyjnych; wraz z ociepleniem się klimatu wiele regionów na północy uległo upustynnieniu.

• Konflikty etniczne między arabską a pozostałą ludnością.

• Poczucie wykluczenia z zysków z sudańskiej ropy – za pieniądze z ropy naftowej stolica Sudanu, Chartum, zaczynała wyglądać jak Bahrajn czy Kuwejt, a w Darfurze dalej był tylko jeden nauczyciel na 300 uczniów i jeden lekarz na 40 000 osób.

• Ścisła kontrola i brak jakiejkolwiek samorządności regionu.

Skutki

Dzięki zainicjowanej w USA na szeroką skalę kampanii medialnej pod hasłem „Ocalmy Darfur” konflikt stał się jednym z bardziej znanych na świecie. W 2004 r. Darfur został określony przez Mukesha Kapilę, koordynatora ds. humanitarnych ONZ w Sudanie, jako miejsce „największego na świecie kryzysu humanitarnego”. Destabilizujące skutki kryzysu rozprzestrzeniły się również na sąsiedni Czad, którego prezydent Idriss Déby należy do zamieszkującej Darfur grupy etnicznej Zaghawa. 5 maja 2006 r. doszło do podpisania porozumienia pokojowego Darfur Peace Agreement (DPA). Porozumienie to podpisał jedynie rząd Sudanu oraz jedna z frakcji Ludowej Armii Wyzwolenia Sudanu. Nie doprowadziło to jednak do polepszenia sytuacji w Darfurze. W listopadzie 2008 r. prezydent Sudanu ogłosił jednostronny rozejm, który nie został jednak przyjęty przez rebeliantów z Darfuru mimo propozycji przyjęcia ich żądań. Rebelianci z Ruchu Sprawiedliwości i Jedności podpisali układ o natychmiastowym wstrzymaniu ognia w lutym 2010 r., jednak w maju rozmowy pokojowe zostały zerwane, ze względu na protest pozostałych ugrupowań rebelianckich przeciwko takim działaniom. Doprowadziło to do walk, w których zginęły setki ofiar, zarówno po stronie rebelianckiej, jak i rządowej. W lipcu 2011 r. reprezentujący Darfur Ruch Sprawiedliwości i Równości podpisał porozumienie z rządem Sudanu, które teoretycznie zakończyło wojnę w Darfurze.

R1ScoOToaiD3h

Mapa Sudanu z podziałem na dwie strefy: jedną na Zachodzie i drugą na Wschodzie.

W czerwcu 2007 r. Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnejpomoc humanitarnaPomocy Humanitarnej (OCHA) poinformowało, że łączna liczba przesiedleńców w związku z konfliktem wyniosła 2,2 mln, a z pomocy humanitarnej skorzystało łącznie 4,2 mln ludzi, czyli niemal dwie trzecie mieszkańców Darfuru.

Konflikt graniczny z Sudanem Południowym (2011–2014)

R1KUdrEoA1Xxi

Zdjęcie przedstawia półnagiego, czarnoskórego mężczyznę, którzy trzyma karabin. Za nim znajduje się słomiana chata ogrodzona płotem z drewnianych konarów.

Przyczyny

• Nieprecyzyjne wyznaczenie granic – istotne w kontekście prawa do pól naftowych.

• Podział zysków z eksportu ropy naftowej – do secesji południa dzielono się nimi po równo.

• Zbrodnie wojenne i czystki etniczne dokonywane podczas wojny między oboma krajami oraz brak rozliczenia ich sprawców.

• Grożący milionom ludzi głód.

• Finansowanie, dozbrajanie i wspieranie na inne sposoby organizacji paramilitarnych, zbrojnych milicji i bojówek plemiennych, dokonujących aktów przemocy na terytorium wroga.

Skutki

Wskutek sporu o opłaty za tranzyt ropy i podejrzeń o rzekomą jej kradzież przez Sudan pod koniec stycznia 2012 r. Sudan Południowy zaprzestał wydobycia i eksportu tego surowca, co przełożyło się na ogromne straty budżetowe. Kryzys finansowy dotknął nie tylko proszącą o międzynarodową pomoc Dżubę, lecz także Chartum, który mimo strajków zmuszony był wprowadzić ostry program oszczędnościowy. Do czasu wznowienia wydobycia ropy (na początku kwietnia 2013 r.) sytuacja ulegała dalszemu pogorszeniu.

Wojna domowa w Sudanie Południowym (od 2013 r.)

RY4udAonQZl4Q

Zdjęcie przedstawia grupę czarnoskórych ludzi stłoczoną pomieszczeniu. Za oknem pomieszczenia stoi żołnierz.

Przyczyny

Sudan Południowy odłączył się od Sudanu w 2011 r. Prezydentem został Salva Kiir Mayardit z plemienia Dinka, który funkcję tę sprawuje do dziś. W grudniu 2013 r. Sudan Południowy pogrążył się w nowej wojnie. Dinkowie twierdzą, że zaczęli ją Nuerowie oraz sudański polityk i bojownik Riek Machar, który zamierzał dokonać zamachu stanu. Nuerowie utrzymują, że winę ponoszą Dinkowie i Salva Kiir Mayardit, którzy postanowili przejąć całą władzę. Wojna domowa w Sudanie Południowym – tuż po jego „narodzinach” – przemieniła go w państwo upadłe, synonim afrykańskiej klęski.

Skutki

W trzyletniej wojnie zginęło kilkadziesiąt tysięcy ludzi, 2 mln stały się uchodźcami. Dziś połowa z 11 mln mieszkańców Sudanu Południowego głoduje. Gospodarka państwa, całkowicie uzależniona od dochodów z eksportu ropy naftowej, przy zniżce jej cen zbankrutowała, do czego przyczyniło się również położenie rurociągów przesyłowych na terenie Sudanu.

Słownik