Przeczytaj
Konflikt na lądzie i morzu
Jedną z ostatnich decyzji politycznych cesarza Karola V było ożenienie w 1554 r. swego syna Filipa z Marią Tudor, córką Henryka VIII, która rok wcześniej objęła rządy w Anglii. Małżeństwo to doszło do skutku mimo protestu parlamentu angielskiego. Dla Marii stanowiło ono oparcie w walce o przywrócenie katolicyzmukatolicyzmu w Anglii, przed Filipem zaś otwierało perspektywę rozszerzenia władztwa Habsburgów. Śmierć Marii i przejęcie tronu przez jej przyrodnią siostrę Elżbietę I w 1558 r. oraz ostateczne odejście Anglii od katolicyzmu zaogniły wprawdzie stosunki hiszpańsko‑angielskie, ale jeszcze nie doprowadziły do wojny.
Król Hiszpanii liczył, że śmierć niezamężnej Elżbiety wyniesie na tron angielski katoliczkę, królową Szkocji Marię Stuart. Stosunki między obu krajami pogorszyły się jednak z powodu wypraw korsarzykorsarzy angielskich atakujących okręty hiszpańskie. Czary goryczy dopełniło wsparcie przez protestantkę Elżbietę powstańców niderlandzkichpowstańców niderlandzkich występujących przeciw Habsburgom oraz uwięzienie w 1568 r. – a po 19 latach stracenie – Marii Stuart. Niepowodzeniem zakończyła się też próba zamachu na życie królowej angielskiej w roku 1583. W tej sytuacji Filip II zdecydował się na generalną rozprawę. W czerwcu 1588 r. przeciw Anglii wyruszyła złożona ze 130 okrętów Niezwyciężona ArmadaArmada. Starcie w kanale La Manche dowiodło wyższości floty angielskiej, nastawionej na walkę artyleryjską, a nie abordażabordaż. Hiszpanie, jako że nie dysponowali portem dla zaokrętowania armii inwazyjnej, aby powrócić na Półwysep Iberyjski, musieli okrążyć Wyspy Brytyjskie, walcząc przy tym ze sztormem i nieznanym ówczesnym żeglarzom układem prądów oceanicznych. Wielkie szkody wśród floty hiszpańskiej wyrządziła też burza, która rozproszyła jej okręty i część z nich odepchnęła na Morze Północne. W czasie tej morskiej odysei utracono 54 okręty i 12 tys. ludzi bez wyrządzania Anglii żadnych szkód.
Wskaż statki pod banderami angielską i hiszpańską.
Porównaj przedstawienia statków hiszpańskich i angielskich. Który element mógł zdecydować o przewadze w bitwie morskiej?
Klęska Niezwyciężonej Armady nie oznaczała jeszcze porażki Hiszpanii, niemniej odbiła się niekorzystnie na jej prestiżu. W 1604 r. następca Elżbiety, Jakub I Stuart, zawarł z Hiszpanią pokój. Na jego mocy Anglii zapewniono swobodę handlu w Hiszpanii, a jej protestanckim kupcom bezpieczeństwo (w tamtym czasie w Hiszpanii prężnie działała inkwizycjainkwizycja); natomiast Anglia wycofywała się z pomocy i dostaw wysyłanych zbuntowanym prowincjom w Niderlandach, a także miała powstrzymywać korsarskie wyprawy skierowane przeciwko flocie hiszpańskiej. Zwycięstwo wywarło istotny wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej Anglików, ich sposobu widzenia świata i ocen politycznych.
Słownik
wielka flota wojenna; też: duża grupa statków; Wielką lub Niezwyciężoną Armadą nazywano flotę hiszpańską uczestniczącą w inwazji na Anglię w 1588 r.
(z franc. abordage) taktyka walki morskiej polegająca na zetknięciu się dwóch okrętów i prowadzeniu przez marynarzy walki wręcz w celu zdobycia okrętu nieprzyjacielskiego
(z łac. inquisitio – śledztwo, badanie) nazwa instytucji śledczo‑sądowniczej Kościoła katolickiego działającej od XIII do XIX w., utworzonej w celu wyszukiwania, nawracania i karania heretyków na podstawie postanowień ujętych w dokumentach soborowych, synodalnych oraz bullach papieskich
(z gr. katholikos – powszechny) religia wyznawana przez członków Kościoła katolickiego
(z wł. corsaro – korsarz, od łac. cursarius – pirat; zwane też kaperstwem) system organizacji floty, który miał na celu zwalczanie w czasie wojny handlu morskiego przeciwnika za pomocą uzbrojonych statków handlowych prywatnych właścicieli, tzw. kaprów
wystąpienie protestanckiej ludności Niderlandów przeciwko polityce religijnej i gospodarczej katolickiego Filipa II; konflikt zbrojny trwał od 1568 do 1648 r. i ostatecznie zakończył się powstaniem (na bazie zrewoltowanych kalwińskich prowincji północnych) niepodległego państwa: Republiki Zjednoczonych Prowincji
Słowa kluczowe
Anglia, Hiszpania, Habsburgowie, Elżbieta I, Filip II, Wielka Armada, Europa w XVI–XVII w.
Bibliografia
A. Konstam, Wielka Armada. Wyprawa przeciw Anglii, tłum. N. Łajszczak, Poznań 2009.
K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012.
Z. Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, wyd. 12, Warszawa 2012.
A. Wyczański, Historia powszechna. Wiek XVI, Warszawa 1987.