Przeczytaj
Proces powstawania komórek nerwowych to neurogeneza. Np. u człowieka, w okresie życia wewnątrzmacicznego, neurony powstają z neuronalnych komórek macierzystych. Każdy neuron można podzielić na trzy części: ciało komórki nerwowej (perykarionperykarion) i dwa rodzaje wypustek – krótsze i liczniejsze dendrytydendryty oraz dłuższe i zazwyczaj nierozgałęzione aksonyaksony (neuryty). Za pomocą wypustek komórki nerwowe komunikują się z innymi neuronami oraz komórkami receptorowymi, mięśniowymi i gruczołowymi.
Ciała komórek nerwowych są obecne, przede wszystkim, w ośrodkowym układzie nerwowym, oprócz tego – w obwodowym układzie nerwowym – znajdują się one w tzw. zwojach nerwowych. Skupiska aksonów, pochodzących od wielu różnych komórek nerwowych, osłonięte odpowiednimi błonami, określane są mianem nerwów.
![Zdjęcie mikroskopowe przedstawia neurony na tle mięśni poprzecznie prążkowanych muszki owocowej. Są to drobne, podłużne, silnie rozgałęzione przy końcach struktury.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1HOM9C0szf2M/1627312688/116kXvi0RbMCfmvl5rESVE2BWZNJOA24.png)
Podziały neuronów ze względu na liczbę
i budowę wypustek od perykarionu
Ciało komórki nerwowej, podobnie jak i inne jej elementy, pokrywa błona komórkowa. Dendryty odpowiadają za odbiór napływających do komórki nerwowej informacji. Na jednej komórce nerwowej może być ich kilka, ale może ona posiadać ich tak dużo, że będą stanowiły 90 proc. powierzchni neuronu. Z kolei akson to pojedyncza wypustka, która odchodzi od ciała komórki nerwowej. Niektóre aksony mają zaledwie kilka milimetrów, ale są i aksony o długości większej niż metr.
Uwzględniając różnice w liczbie odchodzących od perykarionu wypustek, wyróżniono następujące typy komórek nerwowych:
Różnice w długości aksonu stały się z kolei podstawą wyodrębnienia dwóch typów komórek nerwowych, tzw. neuronów projekcyjnych oraz interneuronów. Pierwsze mają długie aksony pozwalające na przekazywanie informacji na znaczne odległości. Drugie charakteryzują się krótkimi aksonami, umożliwiającym przesyłanie impulsów nerwowych tylko w obrębie tej samej struktury.
![Zdjęcie mikroskopowe przedstawia zabarwioną na zielono strukturę interneuronu. Ma on formę podłużnych, cienkich, pojedynczych nici, rozłożonych w nieregularny sposób.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1RZnC0Eb9tlW/1627312689/1uLZqb2wKL6fBYtHbGbkpDzk8RSNsMIx.png)
Błona komórkowa niektórych aksonów pokryta jest utworzoną z komórek glejowych osłonką mielinową. W ośrodkowym układzie nerwowym osłonki mielinowe tworzą oligodendrocytyoligodendrocyty, a w obwodowym układzie nerwowym – komórki Schwannakomórki Schwanna. Aksony z osłonką mielinową to tzw. włókna zmielinizowane (rdzenne). Impuls nerwowy w tych aksonach rozchodzi się z szybkością ok. 120m/s, przeskakując między przerwami w otoczce (tzw. przewężenia Ranviera). Natomiast neuryty pozbawione takiej osłonki określane są mianem włókien bezmielinowych (bezrdzennych), w nich impuls nerwowy osiąga maksymalną szybkość ok. 2m/s.
Podział neuronów ze względu na kształt perykarionu
![Zdjęcie mikroskopowe przedstawia dwa ludzkie neurony piramidowe z hipokampu w czterdziestokrotnym powiększeniu. Od wierzchołka trójkątnego ciała komórki odchodzi dendryt, który następnie w pewnej odległości od niej tworzy wiele rozgałęzień. Na jego budowę składa się również kilka dendrytów odchodzących bezpośrednio od podstawy ciała komórki, które również wielokrotnie rozgałęziają się.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R10ARHgHDCkFz/1627312690/GzvOWWzcYQlYgCIix5UlfG3U3y3Uzdtt.jpg)
Ciało komórek nerwowych może różnić się wielkością i kształtem. Biorąc pod uwagę oba te kryteria, neurony podzielono na:
Podział funkcjonalny neuronów
Funkcja neuronów polega na odbieraniu, przetwarzaniu oraz przekazywaniu informacji w postaci impulsów nerwowych. Ze tego względu neurony podzielono na:
![Grafika przedstawia schemat odruchu bezwarunkowego. Z lewej strony grafiki przedstawiono ludzką nogę, zaznaczając mięsień czworogłowy uda oraz tylne mięśnie uda. Po prawej stronie grafiki zlokalizowano przekrój przez rdzeń kręgowy. Odruch jest sztucznie wywoływany przez uderzenie młoteczkiem w ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Zakończenia czuciowe w mięśniu czworogłowym wykrywają jego nagłe rozciągnięcie, a neurony czuciowe przesyłają informację do rdzenia kręgowego. W istocie szarej znajdują się neuroprzekaźniki. W odpowiedzi na sygnał neurony ruchowe przesyłają sygnał do mięśnia czworogłowego uda, powodując skurcz i wyrzut nogi w przód. Neurony czuciowe komunikują się także z interneuronami w rdzeniu kręgowym. Interferonu hamują neurony ruchowe, biegnące do tylnych mięśni uda. Zapobiega to skurczowi tych mięśni, które przeciwstawiałyby się działaniu mięśnia czworogłowego.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R11awraamJfzn/1627312690/1CX25heY0tiexfxPDrhWWx1oUvsOWLFj.png)
W warunkach fizjologicznych informacja w drogach nerwowych przekazywana jest zawsze w kierunku od dendrytu do ciała komórki. Następnie impuls nerwowy dociera do zakończenia aksonu, który przekazuje go do kolejnych neuronów. Taki kierunek przewodzenia informacji zwany jest przewodzeniem ortodromowym. Przesyłanie impulsów pomiędzy neuronami umożliwiają specyficzne połączenia pomiędzy nimi – synapsy. Jest to miejsce połączenia, a dokładniej miejsce stykania się błon dwóch komórek nerwowych lub komórki nerwowej i komórki narządu wykonawczego.
Słownik
pojedyncza, długa wypustka komórki nerwowej. Przewodzi impuls od ciała własnej komórki do efektora lub do kolejnej komórki nerwowej
krótka wypustka komórki nerwowej. Odbiera impuls nerwowy od zakończeń aksonów innych neuronów i przekazuje je do ciała własnej komórki
narząd wykonawczy w organizmie. Najczęściej komórka mięśniowa lub gruczołowa stanowiąca końcową część łuku odruchowego. Wykonuje lub zmienia swoją czynność pod wpływem impulsów docierających za pośrednictwem komórek nerwowych
typ komórki glejowej, która tworzy osłonkę mielinową na włóknach rdzennych w obwodowym układzie nerwowym
typ komórki glejowej, która tworzy osłonkę mielinową na włóknach rdzennych w ośrodkowym układzie nerwowym
centralna część komórki nerwowej (neuronu). Odchodzą od niej wypustki w postaci aksonu, aksonu i dendrytu lub aksonu i dendrytów
zmodyfikowany fragment dendrytu komórki nerwowej lub wyspecjalizowana komórka zdolna do odbierania bodźca i przetwarzania jego energii na impuls bioelektryczny