Proces powstawania komórek nerwowych to neurogeneza. Np. u człowieka, w okresie życia wewnątrzmacicznego, neurony powstają z neuronalnych komórek macierzystych. Każdy neuron można podzielić na trzy części: ciało komórki nerwowej (perykarionperykarionperykarion) i dwa rodzaje wypustek – krótsze i liczniejsze dendrytydendrytdendryty oraz dłuższe i zazwyczaj nierozgałęzione aksonyaksonaksony (neuryty). Za pomocą wypustek komórki nerwowe komunikują się z innymi neuronami oraz komórkami receptorowymi, mięśniowymi i gruczołowymi.

Ciała komórek nerwowych są obecne, przede wszystkim, w ośrodkowym układzie nerwowym, oprócz tego – w obwodowym układzie nerwowym – znajdują się one w tzw. zwojach nerwowych. Skupiska aksonów, pochodzących od wielu różnych komórek nerwowych, osłonięte odpowiednimi błonami, określane są mianem nerwów.

R1HOM9C0szf2M

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia neurony na tle mięśni poprzecznie prążkowanych muszki owocowej. Są to drobne, podłużne, silnie rozgałęzione przy końcach struktury.

Ciało komórki nerwowej, podobnie jak i inne jej elementy, pokrywa błona komórkowa. Dendryty odpowiadają za odbiór napływających do komórki nerwowej informacji. Na jednej komórce nerwowej może być ich kilka, ale może ona posiadać ich tak dużo, że będą stanowiły 90 proc. powierzchni neuronu. Z kolei akson to pojedyncza wypustka, która odchodzi od ciała komórki nerwowej. Niektóre aksony mają zaledwie kilka milimetrów, ale są i aksony o długości większej niż metr.

Uwzględniając różnice w liczbie odchodzących od perykarionu wypustek, wyróżniono następujące typy komórek nerwowych:

Różnice w długości aksonu stały się z kolei podstawą wyodrębnienia dwóch typów komórek nerwowych, tzw. neuronów projekcyjnych oraz interneuronów. Pierwsze mają długie aksony pozwalające na przekazywanie informacji na znaczne odległości. Drugie charakteryzują się krótkimi aksonami, umożliwiającym przesyłanie impulsów nerwowych tylko w obrębie tej samej struktury.

R1RZnC0Eb9tlW

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia zabarwioną na zielono strukturę interneuronu. Ma on formę podłużnych, cienkich, pojedynczych nici, rozłożonych w nieregularny sposób.

Błona komórkowa niektórych aksonów pokryta jest utworzoną z komórek glejowych osłonką mielinową. W ośrodkowym układzie nerwowym osłonki mielinowe tworzą  oligodendrocytyoligodendrocytoligodendrocyty, a w obwodowym układzie nerwowym – komórki Schwannakomórka Schwannakomórki Schwanna. Aksony z osłonką mielinową to tzw. włókna zmielinizowane (rdzenne). Impuls nerwowy w tych aksonach rozchodzi się z szybkością ok. 120m/s, przeskakując między przerwami w otoczce (tzw. przewężenia Ranviera). Natomiast neuryty pozbawione takiej osłonki określane są mianem włókien bezmielinowych (bezrdzennych), w nich impuls nerwowy osiąga maksymalną szybkość ok. 2m/s.

R10ARHgHDCkFz1

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia dwa ludzkie neurony piramidowe z hipokampu w czterdziestokrotnym powiększeniu. Od wierzchołka trójkątnego ciała komórki odchodzi dendryt, który następnie w pewnej odległości od niej tworzy wiele rozgałęzień. Na jego budowę składa się również kilka dendrytów odchodzących bezpośrednio od podstawy ciała komórki, które również wielokrotnie rozgałęziają się.

Ciało komórek nerwowych może różnić się wielkością i kształtem. Biorąc pod uwagę oba te kryteria, neurony podzielono na:

Funkcja neuronów polega na odbieraniu, przetwarzaniu oraz przekazywaniu informacji w postaci impulsów nerwowych. Ze tego względu neurony podzielono na:

W warunkach fizjologicznych informacja w drogach nerwowych przekazywana jest zawsze w kierunku od dendrytu do ciała komórki. Następnie impuls nerwowy dociera do zakończenia aksonu, który przekazuje go do kolejnych neuronów. Taki kierunek przewodzenia informacji zwany jest przewodzeniem ortodromowym. Przesyłanie impulsów pomiędzy neuronami umożliwiają specyficzne połączenia pomiędzy nimi –  synapsy. Jest to miejsce połączenia, a dokładniej miejsce stykania się błon dwóch komórek nerwowych lub komórki nerwowej i komórki narządu wykonawczego.

Słownik