RSfkp3HpvLg3u

Zdjęcie przedstawia starożytny posąg. To postać mężczyzny w dojrzałym wieku. Ma półdługie, falowane włosy i gęstą brodę. Jest ubrany w togę, ale prawe ramię ma obnażone. W lewej ręce trzyma zwój papieru.

R9ZtweOQyjY5x

Zdjęcie przedstawia starożytny posąg. To stojąca, naga, męska postać. Jego głowę okalają średniej długości włosy. Na lewym ramieniu ma zawieszony duży kawałek materiału. Jest on też owinięty wokół lewego przedramienia mężczyzny. W prawej ręce mężczyzna trzyma jakiś przedmiot.

R1a8qedqnNlCw

Zdjęcie przedstawia starożytny posąg. To stojący, nagi, młody mężczyzna. Ma gęste, półdługie i kręcone włosy. Jego ramiona okryte są zwojem materiału spiętym klamrą. Mężczyzna wspiera lewą rękę na długiej lasce. W prawej ręce trzyma jakiś przedmiot.

Horacy

(Quintus Horatius Flaccus, 65 p.n.e. – 8 n.e.) – poeta rzymski. Był autorem zbioru PieśnipieśńPieśni (Carmina), zwanych też Odami. Mają one urozmaiconą tematykę: miłosną, obyczajową, biesiadną, polityczną, filozoficzną i okolicznościową. Poezja Horacego jest świadectwem przekonań filozoficznych jego epoki. Można w niej odnaleźć m.in. inspiracje filozofią epikurejską oraz stoicką. W trakcie studiów w Atenach Horacy uczestniczył w wykładach i dyskusjach filozofów, podchodził jednak krytycznie do głoszonych przez nich teorii. Część poglądów pochwalał, inne zaś oceniał negatywnie. Postawa Horacego polegała na świadomym wyborze i łączeniu określonych elementów filozofii epikurejskiej i stoickiej oraz innych szkół.

Stoicyzm

Stoicyzm to nurt filozoficzny zainicjowany przez Zenona z Kition (336 – 264 p.n.e.). Według stoików świat jest jednolity – równocześnie materialny i doskonały na sposób boski. Człowiek stanowi nieodłączną część świata, a więc i natury, którą stoicy postrzegali jako harmonijną i rozumną. Z tego założenia wynika naczelny postulat etyki stoickiej – życie zgodne z naturą należy utożsamiać z życiem cnotliwym. Celem ludzkiego istnienia jest, według stoików, szczęście. Tym, co od niego oddala, a więc złem, są gwałtowne uczucia i namiętności. Mędrzec, człowiek rozumny i cnotliwy, żyje w apatii, czyli obojętności wobec uczuć. Panuje nad sobą bez względu na okoliczności. Nie smuci się, nie raduje nadmiernie, w stosunku do wszystkich zdarzeń zachowuje jednakowy dystans. Przestrzega w życiu zasady „złotego środka”. Z odwagą, a nawet heroizmem patrzy na swój los, który jest nieunikniony i który należy przyjmować z godnością.

Epikureizm

Twórcą innej szkoły zajmującej się podobną problematyką był Epikur z Samos (341–270 p.n.e.). Za najważniejszą gałąź filozofii uznawał on etykę, a za problem wart szczególnego zainteresowania filozofa – szczęście. Szczęście według Epikura jest sumą przyjemności, która przewyższa sumę cierpienia. Epikurejczycy najwyżej cenili radość życia, lecz zwracali uwagę, że osiąganie niektórych przyjemności łączy się w konsekwencji z cierpieniem. Do zapewnienia sobie szczęścia potrzebne są, wedle Epikura, dwa elementy: cnota i rozum. Filozof pisał: Nie ma życia przyjemnego, które nie byłoby rozumne, moralnie podniosłe i sprawiedliwe, ani też nie ma życia rozumnego, moralnie podniosłego i sprawiedliwego, które nie byłoby przyjemne. Przyjemność i szczęście, o których mówił Epikur, nie mogły być jednak osiągane kosztem innych. Środkami do ich zdobycia były cnota, przyjaźń i rozum.

Wybudowałem pomnik

Jedną z najbardziej znanych pieśni rzymskiego poety jest Wybudowałem pomnik (łac. Exegi monumentum). Horacy wyraża w niej przekonanie o własnej wielkości jako twórcy. W tej pieśni odnajdujemy też odwołania do biografii autora. Był on synem wyzwolonego niewolnika, a do grona uznanych twórców cesarstwa rzymskiego trafił za sprawą Mecenasa, opiekuna artystów, który odkrył jego talent. Wielką zasługą Horacego było wyniesienie poezji łacińskiej na poziom artystyczny dorównujący literaturze greckiej. Świadomy swych osiągnięć, poeta nie waha się dać temu wyraz w pieśni Exegi monumentum. Jej najsłynniejsze zdanie głosi: Non omnis moriar (Nie wszystek umrę). Fraza ta, będąca wyrazem przeświadczenia Horacego, że jego dzieło zapewni mu nieśmiertelność, zyskała nowe znaczenie w tradycji chrześcijańskiej. Stała się w niej wyznaniem wiary w życie wieczne – stąd jej obecność na nagrobkach.

Do Taliarcha

Ważne miejsce wśród pieśni Horacego zajmuje utwór Do Taliarcha (w innych przekładach występuje też pod tytułem Do Sorakte). Poeta zestawia w tej pieśni dwie przestrzenie: zewnętrzną – z dominującą nad krajobrazem górą Sorakte i wewnętrzną, domową symbolizowaną przez komin, przy którym mogą ogrzać się biesiadnicy. Te dwie odmienne przestrzenie można odnieść do dwu różnych wymiarów ludzkiego życia.

Pierwszy z nich łączy się z żywiołami natury podległymi prawu przemijania i śmierci, zależnymi jedynie od boskich wyroków. Drugi, na który człowiek ma wpływ, tworzą ludzkie doświadczenia, uczucia, np. miłość, a także drobne codzienne radości – spotkania z przyjaciółmi, biesiadowanie. Konwencja pieśni biesiadnej posłużyła tu jako pretekst do refleksji inspirowanej filozofią Epikura. Myśl greckiego filozofa ujął poeta w zdaniu: Carpe diem (Chwytaj dzień), czyli korzystaj z każdej chwili radości, póki los i młodość ci sprzyjają.

Do Deliusza

Ta sama idea zaczerpnięta z filozofii epikurejskiej, jednak w odmiennym, stoickim kontekście, została wpisana w przesłanie pieśni Do Deliusza. Utwór ma charakter refleksyjny i dydaktyczny. Jego adresat znany był współczesnym jako utracjusz i człowiek łatwo zmieniający swe polityczne sympatie, wojskowy, który przechodził z jednego obozu do drugiego. Nie przypadkiem właśnie do takiego człowieka, niestałego w poglądach i zachowaniach, kierowane jest przesłanie zawarte w utworze. Badacze twórczości Horacego dostrzegają w tym dziele przykład światopoglądowego eklektyzmu, czyli połączenia różnych, nie zawsze zbieżnych ze sobą poglądów na sens i cel życia.

Słownik