Rodzaje postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne polega na rozstrzyganiu przez organy administracyjne spraw z zakresu prawa administracyjnego oraz podejmowaniu decyzji zgodnych z jego normami w określonym trybie i z zachowaniem wymaganej prawem formy. W polskim prawie istnieje stały tryb załatwiania spraw administracyjnych.

Przebieg postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony albo z urzędu. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi administracji publicznejorgany administracji publicznejorganowi administracji publicznej. Istotne jest, aby o wszczęciu postępowania – niezależnie od tego, czy jest ono wszczynane z urzędu, czy na wniosek – zawiadomić wszystkie strony.

Podania, za które należy uważać żądania, wyjaśnienia, odwołania i zażalenia, mogą być przedkładane organowi administracji publicznej na wiele sposobów, tj.: pisemnie, ustnie do protokołu, a także za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej.

RzYCcbU6IjtzS1

Zdjęcie przedstawia złoty młotek sędziowski, który leży na podstawce.

Gdyby się okazało, że organ, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy do jego rozpatrzenia, powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając równocześnie wnoszącego podanie. Zawiadomienie o przekazaniu powinno zawierać uzasadnienie. Ponadto przyjmuje się, że podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem wymaganego terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Rozprawa administracyjna

W toku postępowania administracyjnego organ administracji publicznej przeprowadza rozprawę na wniosek lub z urzędu w przypadkach:

• gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania;

• gdy wymaga tego przepis prawa.

R1ZeueTCFrzce1

Zdjęcie przedstawia wnętrze dużej sali rozpraw. Na jednym z jej końców znajduje się stół sędziowski oraz po przeciwnych stronach miejsca dla oskarżyciela i obrońcy. W sali są ustawione rzędami krzesła dla widowni. Mają zielone obicia. Ściany oraz meble w sali są drewniane. Po prawej stronie są zasłonięte firankami okna, a po lewej drzwi.

Obowiązkowo organ administracji publicznej powinien przeprowadzić rozprawę, kiedy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron i jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. Organ administracji publicznej jest zobowiązany tak wyznaczyć termin rozprawy, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiły przynajmniej na 7 dni przed rozprawą. Równocześnie nie jest przeszkodą do przeprowadzenia rozprawy nieobecność na rozprawie należycie wezwanych stron. Podczas rozprawy strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Mogą też wypowiadać się co do wyników postępowania dowodowego.

Decyzja administracyjna

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym zewnętrznym, rozstrzygającym konkretną sprawę w postępowaniu administracyjnym. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego i dowodowego w sprawie organ administracyjny wydaje decyzję administracyjną. Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończy ją w danej instancji. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn organ administracyjny dojdzie do przekonania, że wydanie decyzji jest bezprzedmiotowe, to wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Niekiedy decyzji administracyjnej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Oznacza to, że można ją wykonać natychmiast po wydaniu ze względu na ważne okoliczności, na przykład konieczność ochrony zdrowia lub życia ludzkiego, nie czekając, aż decyzja stanie się ostateczna (nie będzie już od niej przysługiwało odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy). Decyzję doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej i od chwili jej doręczenia (lub ogłoszenia) wiąże ona strony oraz organ, który ją wydał.

Postanowienie

W trakcie postępowania organy administracyjne mogą wydawać również postanowienia. Dotyczą one poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, ale nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy k.p.a.k.p.a.k.p.a. stanowią inaczej. Postanowienia przykładowo mogą dotyczyć skorzystania z opinii biegłego, wezwania świadka, przeprowadzenia rozprawy administracyjnej.

Ugoda

W ramach postępowania administracyjnego strony mogą zawrzeć ugodę przed organem administracji publicznej. Mogą ją zawrzeć, jeżeli:

• przemawia za tym charakter sprawy;

• przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania;

• nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

Ugodę zatwierdza organ, przed którym została ona zawarta. Zatwierdzona przez organ administracji publicznej ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

Mediacja

Mediacja w postępowaniu administracyjnym jest sposobem wyjaśnienia i rozważenia okoliczności faktycznych i prawnych konkretnej sprawy oraz dokonania ustaleń dotyczących jej załatwienia przy udziale bezstronnego mediatora. W postępowaniu administracyjnym mediacja ma służyć wypracowaniu rozwiązania sprawy administracyjnej.

Środki odwoławcze

Decyzje podejmowane w postępowaniu administracyjnym mogą być zaskarżone do jednej, wyższej instancji (zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego). Zasada ta jest gwarancją praworządnościpraworządnośćpraworządności działania organów administracyjnych.

Ze względu na możliwość popełnienia błędów w trakcie postępowania k.p.a. przewiduje kontrolę prawidłowości zarówno decyzji administracyjnych, jak i całego postępowania administracyjnego. Kontrola ta może mieć postać:

• samokontroli, czyli sprawdzenia przez ten sam organ, czy w postępowaniu nie naruszono żadnych norm i czy uwzględniono wszystkie istotne dla sprawy okoliczności;

• kontroli instancyjnej, której środkami są odwołanie i zażalenie.

Odwołanie od decyzji administracyjnych

Od decyzji wydanych w pierwszej instancji stronie służy odwołanie do organu wyższego stopnia. Nie wymaga ono szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, że z jego treści wynika, że strona nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia sprawy.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu za pośrednictwem tego organu, który wydał decyzję. Termin na wniesienie odwołania to 14 dni od doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia (w przypadku gdy była stronie ogłoszona ustnie). Przed upływem terminu przeznaczonego na wniesienie odwołania decyzja nie podlega wykonaniu. W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może też zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję.

Z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania decyzja staje się ostateczna. Wniesienie odwołania w terminie powoduje wstrzymanie wykonania decyzji, z wyjątkiem sytuacji, gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności lub podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy. Może się także okazać, że organ, który wydał decyzję, uzna odwołanie za zasługujące w całości na uwzględnienie. Wówczas w drodze autokontroli może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Strona może też do czasu wydania decyzji cofnąć odwołanie. Organ odwoławczy (nadrzędny) nie może wydać swojej decyzji wbrew zakazowi reformationis in peiuszakaz reformationis in peiuszakazowi reformationis in peius.

Zażalenia na postanowienia

Na wydane w toku postępowania postanowienia służą stronom zażalenia, ale tylko wówczas, gdy k.p.a. tak stanowi. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od doręczenia go stronie, a gdy było ogłoszone ustnie – w terminie 7 dni od jego ogłoszenia. Postanowienie, od którego nie służy zażalenie, może być zaskarżone tylko w odwołaniu od decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednak gdy organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, uzna to za uzasadnione, może wstrzymać jego wykonanie.

Nadzwyczajne środki zaskarżenia

K.p.a. przewiduje też możliwość weryfikacji decyzji ostatecznych. Służą temu nadzwyczajne środki zaskarżenia.

Sądy administracyjne

Odrębną formą kontroli postępowania administracyjnego jest kontrola sądowa.

Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, a jego organami są Prezes Sądu, Zgromadzenie Ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego i Kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz.

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie.

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są: Prezes NSA, Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA i Kolegium NSA. Na czele NSA stoi Prezes, który kieruje jego pracami i reprezentuje go na zewnątrz.

Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na:

• Izbę Finansową;

• Izbę Gospodarczą;

• Izbę Ogólnoadministracyjną.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na:

• decyzje administracyjne;

• postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także na postanowienia kończące sprawę co do istoty;

• pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

• akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnegojednostki samorządu terytorialnegojednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

• akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

• bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowo‑administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA.

R1aUAxmFs5PFl1

Zdjęcie przedstawia duży, nowoczesny, kilkupiętrowy budynek stojący przy skrzyżowaniu dwóch ulic. Jego elewacja składa się z dużych, jasnych płyt oraz wysokich okien. W oddali znajduje się Pałac Kultury i Nauki.

Sąd administracyjny rozstrzyga sprawę wyrokiem. Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy i wiąże strony, sąd, który je wydał, inne sądy, inne organy państwowe i osoby.

Środkami odwoławczymi od orzeczeń wydanych przez wojewódzki sąd administracyjny są: skarga kasacyjna (od wyroku lub postanowienia kończącego sprawę) i zażalenie (na określone w przepisach postanowienia) wnoszone do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Słownik