Pierwsze próby integracji

Pierwszym krokiem do zjednoczenia Europy w znanej nam obecnie formie było stworzenie przez Belgię, Holandię (Niderlandy) i Luksemburg unii celnej, zwanej Beneluksem, która weszła w życie w 1948 roku. Jej sukces spowodował popularyzację idei zjednoczenia Europy na szerszą skalę. W celu zabezpieczenia Europy Zachodniej przed rosnącymi wpływami komunizmu i niedopuszczenia do odrodzenia się faszyzmu utworzono w latach 1948–1949 organizacje polityczne i militarne: Radę Europy i Pakt Północnoatlantycki (NATO). Rada Europy powstała 5 maja 1949 roku po podpisaniu przez Belgię, Danię, Francję, Niderlandy, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy traktatu londyńskiego. Jej zadaniem było niedopuszczenie do wybuchu nowej wojny, ochrona praw człowieka i ułatwienie państwom członkowskim powojennej odbudowy. Zadaniem NATO zaś było zapewnienie bezpieczeństwa militarnego.

Plan Schumana

R1bwSYOKCvFX71

Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę o pociągłej twarzy z małym wąsem, w kapeluszu. Ubrany jest w ciemny garnitur, koszulę i krawat.

Do czołowych ideologów zjednoczonej Europy zaliczamy dwóch francuskich polityków: Roberta Schumana i Jeana Monneta. Monnet, który był wybitnym ekonomistą, proponował w procesie integracji zastosowanie takich rozwiązań, by chroniły one francuskie interesy i jednocześnie pozwalały na pokojowy rozwój zniszczonych przez wojnę Niemiec.

Stało się to szczególnie istotne po 1949 roku, kiedy na mapie Europy zagościły dwa wrogo nastawione do siebie państwa niemieckie – demokratyczna Republika Federalna Niemiec (RFN) i socjalistyczna Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD). To właśnie z inspiracji Monneta 9 maja 1950 roku minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman przedstawił deklarację rządu zwaną planem Schumanaplan Schumanaplanem Schumana. Minister zaproponował w niej w imieniu Francji utworzenie otwartej dla wszystkich państw organizacji międzynarodowej zarządzającej przemysłem węglowym i stalowym. Organizacja ta miała być zarządzana przez ponadnarodowy organ władzy. W swojej deklaracji Schuman zwracał uwagę, że czas zakończyć wrogość między Francją i Niemcami, doprowadzając do pojednania. Idea ta spodobała się kanclerzowi RFN Konradowi Adenauerowi, gdyż umożliwiała temu państwu powrót do polityki i gospodarki międzynarodowej.

Traktat paryski ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

18 kwietnia 1951 roku w Paryżu Francja, RFN, Włochy, Belgia, Niderlandy (Holandia) i Luksemburg podpisały traktat o powołaniu do życia międzynarodowej organizacji pod nazwą Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS).

RdiwFjkpNa0dG

Zdjęcie przedstawia otwartą księgę. Na jednej stronie zadrukowany tekst, na drugiej oprócz tekstu widnieją odręczne podpisy oraz woskowe pieczęcie z czerwoną wstęgą.

W preambule traktatu paryskiegotraktat paryskitraktatu paryskiego przywódcy sześciu państw członkowskich EWWiS napisali tak:

Jak widać, celem nadrzędnym integracji europejskiejintegracja europejskaintegracji europejskiej miało być niedopuszczenie do kolejnych konfliktów oraz tworzenie pokojowej współpracy międzynarodowej.

RWkQujVxXOA3A

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy. Kolorem niebieskim zaznaczone są państwa: Niemcy Zachodnie, Francja, Włochy, Belgia, Holandia i Luksemburg oraz afrykańskie terytoria zależne od Francji.. W prawym górnym rogu flaga tej organizacji, dwa granatowo czarne pasy, na każdym po trzy pięcioramienne, złote gwiazdy.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali

R1FG2Qrt8e6Mp1

Zdjęcie przedstawia uśmiechniętego starszego, łysiejącego mężczyznę w ciemnym garniturze, białej koszuli i krawacie.

Głównym zadaniem EWWiS było stworzenie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węgla, stali i żelaza. Miało to być realizowane za pomocą:

• wspólnej polityki produkcyjnej węgla i stali;

• wspólnej polityki transportowej i inwestycyjnej;

• wspólnej polityki cen i zbytu towarów.

Funkcjonowanie wspólnoty rozpoczęło się 23 lipca 1952 roku, kiedy zaczął obowiązywać podpisany na 50 lat traktat. Pierwszym przewodniczącym Wysokiej Władzy EWWiS został wybrany Jean Monnet, który przyczynił się do jej powstania.

Traktaty rzymskie

RSBDlDrwGEEBl1

Zdjęcie przedstawia wnętrze dużej sali. Za podłużnymi stołami oraz w rzędach siedzi wielu mężczyzn w garniturach. Wysokie ściany pomieszczenia zdobią ogromne malowidła.

Nad rozszerzeniem współpracy gospodarczej dotyczącej nie tylko węgla i stali od 1952 roku pracował specjalny komitet międzynarodowy pod przewodnictwem Paula Henriego Spaaka, polityka belgijskiego, który współtworzył EWWiS, ale był zwolennikiem rozszerzenia wspólnoty na całą gospodarkę. Rezultatem pracy komitetu było podpisanie 25 marca 1957 roku traktatów rzymskichtraktaty rzymskietraktatów rzymskich przez państwa członkowskie EWWiS.

Na ich mocy utworzone zostały Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA, Euratom). Traktaty rzymskie weszły w życie 1 stycznia 1958 roku.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej

Na mocy traktatu rzymskiego powstała EWEA (Euratom), której celem była koordynacja inwestycji i badań nad energią atomową, a także wspólne działanie zmierzające do stworzenia odrębnej gałęzi przemysłu związanej z gospodarką atomową. Jej pierwszym przewodniczącym został Louis Armand. W preambule do traktatu podkreślono fakt, że energię atomową należy wykorzystywać wyłącznie w celach pokojowych.

Niestety, już kilka lat później francuskie próby atomowe na atolu Mururoa na Oceanie Spokojnym pokazały, że był to zapis nie do końca prawdziwy. Pozytywnym efektem powstania EWEA był rozwój energetyki atomowej oraz utrwalenie się z czasem wspólnego dla państw Europy Zachodniej instrumentu kontroli i koordynowania polityki w zakresie cywilnego wykorzystania energii jądrowej. Przyczyniło się to w przyszłości do rozwoju techniki atomowej w cywilnym zakresie jej zastosowania. Siedzibą organizacji była Bruksela.

Rdhtg3yKVtYTr

Mapa przedstawia obszar Europy. W kolorze zaznaczone są państwa: Francja, Włochy, Belgia, Luksemburg, Holandia, Niemcy, Dania, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Szwecja, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Czechy, Słowacja, Węgry, Polska, Słowenia, Cypr, Rumunia, Bułgaria, Chorwacja.

Skutki integracji

Od 1958 roku trzy wspólnoty europejskie: EWWiS, EWG i EWEA, rozpoczęły proces tworzenia wspólnych instytucji w celu zacieśnienia współpracy. Rezultatem tych działań było powstanie Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego, które następnie przekształciło się w Parlament Europejski, a także wspólnego Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Dalszym etapem łączenia się wspólnot europejskich był traktat fuzyjny z 8 kwietnia 1965 roku, na mocy którego połączono organy wykonawcze wspólnot, tworząc Komisję Wspólnot Europejskich – Radę Ministrów dla trzech wspólnot europejskich. Wszedł on w życie 1 stycznia 1967 roku i obowiązywał do podpisania traktatu amsterdamskiego 2 października 1997 roku. Obecnie wszystkie wspólnoty są częścią Unii EuropejskiejUnia EuropejskaUnii Europejskiej, która powstała na mocy traktatu z Maastricht – 7 lutego 1992 roku, który wszedł w życie z dniem 1 listopada 1993 roku.

Słownik