Chcąc sporządzić wykres funkcji y = - f x + b , szkicujemy kolejno wykresy następujących funkcji:
1 . f x ;
2 . f x - aby narysować wykres funkcji f x części wykresu funkcji f x , dla których x ⩾ 0 odbijamy symetryczne względem osi Y ; wykres funkcji f x jest sumą wykresów funkcji f x dla x ⩾ 0 i f - x dla x < 0 ;
3 . - f x - wykres funkcji - f x otrzymujemy odbijając symetrycznie względem osi X wykres funkcji f x ;
4 . - f x + b - wykres funkcji - f x + b otrzymujemy przesuwając wykres funkcji - f x względem osi Y o b jednostek w górę, gdy b jest liczbą dodatnią lub o b jednostek w dół, gdy b jest liczbą ujemną.
Przykład 1
Na podstawie wykresu funkcji f x = x narysuj wykres funkcji y = - f x + 1 .
Rozwiązanie:
1. Rysujemy wykres funkcji f x = x .
R18NV8tlSy09a Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres rosnącej funkcji y = x . Wykres funkcji stanowi ukośna prosta przechodząca przez punkty - 4 ; - 4 , 0 ; 0 , oraz 4 ; 4 .
2. Rysujemy wykres funkcji f x = x . Część wykresu dla x < 0 otrzymujemy odbijając symetrycznie względem osi Y te części wykresu funkcji f x = x , dla których x ⩾ 0 .
R16LpCXzd4WiI Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 2 ; 2 o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 2 ; 2 .
3. Rysujemy wykres funkcji - f x = - x . Odbijamy symetrycznie względem osi X wykres funkcji f x = x .
RkIeTUlWTn6me Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 4 ; 4 o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 4 ; - 4 .
4. Rysujemy wykres funkcji y = - x + 1 . Przesuwamy wykres funkcji - f x = - x względem osi Y o 1 jednostkę w górę.
RkTVVHH17es5F Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 4 ; - 3 o końcu w punkcie 0 ; 1 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 1 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 4 ; - 3 .
Przykład 2
Narysuj wykres funkcji y = - 2 x + 3 .
Rozwiązanie:
Szkicujemy kolejno wykresy funkcji y = 2 x , y = 2 x , y = - 2 x , y = - 2 x + 3 .
1. Rysujemy wykres funkcji y = 2 x .
Wartość funkcji dla argumentu 0 to
y = 2 · 0 = 0
Wartość funkcji dla argumentu 1 to
y 1 = 2 · 1 = 2
R14oy5bSc8KSb Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykrea rosnącej funkcji y = 2 x . Wykres funkcji stanowi ukośna prosta przechodząca przez punkty - 2 ; - 4 , 0 ; 0 , oraz 2 ; 4 .
2. Rysujemy wykres funkcji y = 2 x . Część wykresu dla x < 0 otrzymujemy odbijając symetrycznie względem osi Y te części wykresu funkcji y = 2 x , dla których x ⩾ 0 .
RYHGCkJ7qBTha Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 2 ; 4 o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 2 ; 4 .
3. Rysujemy wykres funkcji y = - 2 x . Odbijamy symetrycznie względem osi X wykres funkcji y = 2 x .
R1dCSiSM0bzOq Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 2 ; - 4 o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 2 ; - 4 .
4. Rysujemy wykres funkcji y = - 2 x + 3 . Przesuwamy wykres funkcji y = - x względem osi Y o 3 jednostki w górę.
R1JJgiuCKKucM Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji składający się z dwóch ukośnych półprostych. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności przez punkt - 2 ; - 1 o końcu w punkcie 0 ; 3 . Druga półprosta ma swój początek w punkcie 0 ; 3 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 2 ; - 1 .
Przykład 3
Na podstawie wykresu funkcji f x = - x + 2 x
R1Dvm4TJqFinb Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano parabolę, której ramiona skierowane są w dół. Wierzchołek paraboli znajduje się w punkcie o współrzędnych - 1 ; 1 . Funkcja przecina oś X w punkcie - 2 ; 0 , oraz 0 ; 0 .
narysuj wykres funkcji y = - f x - 1 , a następnie odczytaj z wykresu dziedzinę i zbiór wartości otrzymanej funkcji.
Rozwiązanie:
Szkicujemy kolejno wykresy funkcji y = - x + 2 x , y = - - x + 2 x , y = x + 2 x - 1 .
1. Rysujemy wykres funkcji y = - x + 2 x . Część wykresu dla x < 0 otrzymujemy odbijając symetrycznie względem osi Y te części wykresu funkcji y = - x + 2 x , dla których x ⩾ 0 .
R14ysyYgK2QC9 Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch ukośnych, delikatnie zakrzywionych linii. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności, przez punkt - 2 ; - 3 , o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga ukośna ma początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 1 ; - 3 .
2. Rysujemy wykres funkcji y = - - x + 2 x = x + 2 x . Odbijamy symetrycznie względem osi X wykres funkcji y = - x + 2 x .
RHHqFGBQksnfl Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch ukośnych, delikatnie zakrzywionych linii. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności, przez punkt - 1 ; 3 , o końcu w punkcie 0 ; 0 . Druga ukośna ma początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 1 ; 3 .
3. Rysujemy wykres funkcji y = x + 2 x - 1 . Przesuwamy wykres funkcji y = x + 2 x względem osi Y o 1 jednostkę w dół.
RbsHTBiT6m8cQ Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch ukośnych, delikatnie zakrzywionych linii. Od lewej mamy ukośną biegnącą od minus nieskończoności, przez punkt - 1 ; 2 , o końcu w punkcie 0 ; - 1 . Druga ukośna ma początek w punkcie 0 ; - 1 i biegnie do plus nieskończoności przez punkt 2 ; 1 .
Odczytujemy z wykresu:
Przykład 4
Na podstawie wykresu funkcji f x = 1 x + 1
R1lQ9TeICwSIE Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Asymptotą pionową funkcji jest prosta x = - 1 . Na płaszczyźnie narysowano wykres funkcji. Wykresem funkcji jest hiperbola, której gałęzie znajdują się w pierwszej i trzeciej ćwiartce układu współrzędnych względem asymptoty x = - 1 . Wykres przechodzi przez punkty o współrzędnych 0 ; 1 , oraz - 2 ; - 1 .
narysuj wykres funkcji y = - f x + 1 , a następnie odczytaj z wykresu dziedzinę i zbiór wartości tej funkcji.
Rozwiązanie:
Szkicujemy kolejno wykresy funkcji y = 1 x + 1 , y = − 1 x + 1 , y = − 1 x + 1 + 1 .
1. Rysujemy wykres funkcji y = 1 x + 1 . Część wykresu dla x < 0 otrzymujemy odbijając symetrycznie względem osi Y części wykresu funkcji f x = 1 x + 1 , dla których x ⩾ 0 .
RJZxl1r4XRqcE Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch, delikatnie zakrzywionych linii. Znajduje się w pierwszej i drugiej ćwiartce układu współrzędnych. Zaznaczono asymptotę poziomą y = 0 . Od lewej mamy krzywą biegnącą od minus nieskończoności, wypłaszczoną do osi X , kończącą się w punkcie 0 ; 1 . Druga krzywa ma początek w punkcie 0 ; 1 i wypłaszcza się do osi X , biegnąc do plus nieskończoności.
2. Rysujemy wykres funkcji y = − 1 x + 1 . Odbijamy symetrycznie względem osi X wykres funkcji y = 1 x + 1 .
R1DJ9zxbaycKt Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Zaznaczono asymptotę poziomą y = 0 . Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch, delikatnie zakrzywionych linii. Znajduje się w trzeciej i czwartej ćwiartce układu współrzędnych. Od lewej mamy krzywą biegnącą od minus nieskończoności, wypłaszczoną do osi X , kończącą się w punkcie 0 ; - 1 . Druga krzywa ma początek w punkcie 0 ; - 1 i wypłaszcza się do osi X , biegnąc do plus nieskończoności.
3. Rysujemy wykres funkcji y = − 1 x + 1 + 1 . Przesuwamy wykres funkcji y = − 1 x + 1 względem osi Y o 1 jednostkę w górę.
R14lIGs1SZkbH Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią X od minus sześciu do sześciu oraz z pionową osią Y od minus pięciu do czterech. Na płaszczyźnie narysowano wykres, składający się z dwóch, delikatnie zakrzywionych linii. Zaznaczono asymptotę poziomą y = 1 . Wykres znajduje się w pierwszej i drugiej ćwiartce układu współrzędnych. Krzywa biegnie od minus nieskończoności, wypłaszczona do asymptoty poziomej i kończy się w punkcie 0 ; 0 . Druga krzywa ma początek w punkcie 0 ; 0 i biegnie do plus nieskończoności, wypłaszczając się do asymptoty poziomej.
Odczytujemy z wykresu:
Słownik dziedzina funkcji dziedzina funkcji
dziedzina funkcji liczbowej określonej wzorem w postaci wyrażenia algebraicznego – zbiór wszystkich liczb, dla których wzór funkcji ma sens liczbowy
zbiór wartości funkcji liczbowej zbiór wartości funkcji liczbowej
zbiór wszystkich liczb, które może przybierać zmienna zależna y danej funkcji f x