Katastrofy ekologiczne można podzielić na:

  • katastrofy ekologiczne antropogeniczne – to katastrofy ekologicznekatastrofa ekologicznakatastrofy ekologiczne będące następstwem awarii, w wyniku której nastąpiła emisja szkodliwych gazów i cieczy (katastrofa chemiczna) lub substancji radioaktywnych (katastrofa jądrowa), a także będące konsekwencją długotrwałej (nawet niezbyt dużej) emisji szkodliwych substancji, zanieczyszczania oceanów (awarie tankowców, wież wydobywczych) i in.,

  • katastrofy ekologiczne nieantropogeniczne – to katastrofy naturalne, klęski żywiołowe wywołane przez czynniki niezależne od człowieka; najgroźniejsze nieantropogeniczne katastrofy ekologiczne są wywoływane przez powodzie, susze, cyklony, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów, tsunami, pożary lasów itp.

Wybrane katastrofy antropogeniczne

RarPO3NzhHEUK1
Obszary zdegradowane oraz największych katastrof ekologicznych spowodowanych działalnością człowieka
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie: tyflomapy.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Eksplozja platformy wiertniczejplatforma wiertniczaplatformy wiertniczej Deepwater Horizon w Zatoce Meksykańskiej w 2010 roku jest uznawana za jedną z największych katastrof ekologicznych w historii świata. Wybuch wywołał pożar platformy oraz wyciek ropy. Przez trzy miesiące do oceanu wydostawało się ok. 800 tys. litrów ropy naftowej dziennie, skażając Zatokę Meksykańską, a w wyniku eksplozji 11 osób poniosło śmierć. Plama ropy dotarła do rezerwatu przyrody Breton National Wildlife Refuge, uśmiercając wiele ptaków oraz żółwi morskich.

R1dZR3O83PLqq
Zdjęcie lotnicze pożaru platformy wiertniczej po eksplozji w Deepwater Horizon w 2010 roku
Źródło: domena publiczna.
RoxjkvxqotrWi
Zasięg wycieku ropy naftowej z platformy Deepwater Horizon
Źródło: dostępny w internecie: skytruth.org, domena publiczna.

W 2002 roku u wybrzeży Hiszpanii nastąpiła katastrofa tankowca Prestige, z 70 tys. ton oleju napędowego na pokładzie 5 tys. ton wydostało się do wody. Zniszczeniu uległy łowiska oraz ostoje przyrodnicze riasów galicyjskich, zginęło wiele ryb oraz ptaków. Olej dotarł również do wybrzeży Portugalii i Francji.

RDfZMQt5Aam6p
Katastrofa tankowca Prestige
Źródło: dostępny w internecie: portalmarynarski.pl, domena publiczna.
RVpWAlsglLRjY
Fragment wybrzeża zanieczyszczonego wyciekiem z tankowca Prestige
Źródło: Luis Miguel Bugallo Sánchez, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

W 1999 roku u wybrzeży Bretanii nastąpiła katastrofa tankowca Erika, z którego wydostała się połowa z 30 tys. ton przewożonego mazutumazutmazutu. Katastrofa tankowca miała wpływ na ekologię całej Europy, ponieważ panujące sztormy oraz silne wiatry rozprzestrzeniały wyciek na ogromne obszary. Według szacunków w wyniku katastrofy zginęło 300–500 tys. ptaków oraz wiele innych organizmów, których liczby nie można oszacować.

R1SIfLtOEZ7ON
Katastrofa tankowca Erika
Źródło: dostępny w internecie: safety4sea.com.

Wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu z 26 kwietnia 1986 roku był największą katastrofą w historii energetyki jądrowej oraz jedną z największych katastrof ekologicznych w XX w. Wraz z pożarem oraz wybuchem IV bloku elektrowni do atmosfery przedostały się substancje radioaktywne. Groźne substancje unoszące się w radioaktywnej chmurze rozprzestrzeniły się nad całą Europą, mając negatywny wpływ na środowisko oraz ludzi.

RYMXbsNCg11Ak
Zdjęcie lotnicze zniszczonego bloku energetycznego nr IV w elektrowni jądrowej w Czarnobylu
Źródło: dostępny w internecie: wiki.czarnobyl.pl.

W latach 1958–1962 Chiny rozpoczęły walkę na terenie państwa z czterema plagami, zachęcając ludność do walki z muchami, komarami, wróblami oraz myszami. Efektem tych działań było zachwianie ekosystemu oraz pojawienie się niszczącej plony plagi szarańczy, która wcześniej była tępiona przez wróble; skutkiem plagi było pojawienie się klęski głodu, w efekcie której śmierć poniosło od 20 do 40 mln ludzi.

RDQ8vjUfSeyvo
Chiński plakat propagandowy dotyczący walki z czterema plagami
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Wybrane katastrofy nieantropogeniczne

R10ORthqptgeV1
Katastrofy naturalne na świecie w 2019 roku
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie iii.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powódź tysiąclecia jest to potoczna nazwa powodzi, która miała miejsce w lipcu 1997 roku, kiedy to swoje brzegi opuściło 19 rzek, m.in. Odra, Nysa Kłodzka, Oława, Bóbr, górna Wisła oraz Łaba. Obszar, który znalazł się pod wodą, obejmował zachodnią oraz południową Polskę, wschodnie Niemcy, Czechy, zachodnią Słowację i wschodnią Austrię. W Polsce, Czechach oraz Niemczech w wyniku powodzi śmierć poniosły 144 osoby, a straty materialne szacuje się na ok. 4,5 miliarda USD. O przyczynach, przebiegu i konsekwencjach powodzi dowiesz się więcej w e‑materiale „Powódź tysiąclecia w 1997 roku”.

RUcm8CZKigbFs
Powódź tysiąclecia we Wrocławiu
Źródło: J.M.K. Kokot, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
RHjyZE95nbAXN1
Powódź błotna niszcząca Armero w 1985 roku
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Tragedia w Armero jest to katastrofa spowodowana wybuchem wulkanu Nevado del Ruiz 19 listopada 1985 roku. Erupcja wulkanu była nagła, powodując natychmiastowe stopnienie pokrywy lodowej i tworząc lawinę błotną, która była połączona z laharemlahar (spływ popiołowy)laharem. Lawina dotarła do miasta Armero; w jej wyniku śmierć poniosło ponad 20 tys. ludzi. Zapewnienia burmistrza, który wbrew opinii geologów uspokajał okoliczną ludność, mówiąc, że nie ma powodu do obaw, przyczyniły się do spotęgowania konsekwencji katastrofy.

R10yJk5lVzPrZ
Wulkan Nevado del Ruiz podczas erupcji w 1985 roku
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Pożary buszu w Australii 2019–2020 – jest to jedne z największych pożarów buszu, jakie kiedykolwiek wybuchły w Australii, obejmując swym zasięgiem 103 tys. kmIndeks górny 2 terenu. W wyniku pożarów do atmosfery przedostało się 306 mln ton COIndeks dolny 2. Według szacunków ze stycznia 2020 roku tylko w stanie Nowa Południowa Walia zginęło 480 mln zwierząt.

RvspNLBA0NMUN
Zdjęcie satelitarne pożaru buszu na wschodnim wybrzeżu Australii
Źródło: ESA, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.
RYiQLZTiaW55I1
Trasa huraganu Katrina
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org.

Huragan Katrina to jeden z najbardziej niszczycielskich huraganów, który nawiedził USA. Powstał 23 sierpnia 2005 roku u wybrzeży Bahamów, następnie uderzył na Florydzie. Na obszarze Zatoki Meksykańskiej prędkość wiatru osiągała 250 km/h, huragan zakwalifikowano do piątej, najwyższej kategorii w skali Saffira‑Simpsona. Największego spustoszenia dokonał w Nowym Orleanie, zalewając 80% miasta. W wyniku huraganu Katrina śmierć poniosło 1836 osób, a straty materialne szacuje się na 87 mld USD. Więcej informacji o tej katastrofie znajduje się w e‑materiale „Huragan Katrina”.

R4exEAAbSoKqz
Powódź w Nowym Orleanie wywołana huraganem Katrina w 2005 roku
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Słownik

mazut
mazut

pozostałość po destylacji ropy naftowej pod ciśnieniem atmosferycznym; oleista ciecz o barwie od ciemnobrązowej do czarnej, wrząca powyżej temperatury 350°C; mazut jest najczęściej poddawany destylacji próżniowej w celu otrzymania frakcji olejowych (pozostałość stanowi gudron); może też być poddawany krakingowi, w wyniku którego uzyskuje się benzynę i oleje napędowe; stosowany jako paliwo do opalania kotłów

platforma wiertnicza
platforma wiertnicza

górnicza platforma morska wyposażona w urządzenia i sprzęt do wiercenia otworów w skorupie ziemskiej pod dnem zbiornika wodnego; prowadzi się wiercenia eksploatacyjne, mające na celu wydobywanie minerałów spod dna morskiego, głównie ropy naftowej i gazu ziemnego; innym typem odwiertów są wiercenia poszukiwawcze

katastrofa ekologiczna
katastrofa ekologiczna

trwałe (nieodwracalne w naturalny sposób) uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrodniczego, które wpływa negatywnie, bezpośrednio lub pośrednio, na zdrowie, a często też życie ludzi

lahar (spływ popiołowy)
lahar (spływ popiołowy)

nasycone wodą potoki błotne materiałów piroklastycznych