Przeczytaj
Kongres wiedeński i jego decyzje
Jaki nurt ideologiczny reprezentowali ci politycy?
Zwołany we wrześniu 1814 roku z inicjatywy Rosji, Wielkiej Brytanii, Austrii i Prus międzynarodowy kongres w Wiedniu miał uporządkować m.in. problemy graniczne w ponapoleońskiej Europie. W wyniku jego postanowień zorganizowano Związek Niemiecki (jako konfederację państw i wolnych miast), połączono katolicką Belgię z protestancką Holandią w Królestwo Niderlandów, zagwarantowano Szwajcarii wieczystą neutralność, a zamiast Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie. Najwięcej korzyści terytorialnych wyniosły z kongresu Austria i Prusy.
Kongres był historycznie pierwszą próbą utworzenia międzynarodowego ładu w skali Europy. Umówiono się, że porządek na nim ustalony będzie wspólnie broniony przez państwa biorące udział w obradach. Decyzja ta wymierzona była w ruchy rewolucyjne i narodowe, mogące dążyć do zmiany granic lub ustroju, w którymś z państw europejskich. W dniu 26 września 1815 roku, z inicjatywy cara Aleksandra I, monarchowie Austrii, Prus i Rosji podpisali deklarację o tzw. „Świętym Przymierzu”.
Święte PrzymierzeŚwięte Przymierze
Do aktu Świętego Przymierza przystąpili wkrótce władcy Francji, Danii, Holandii, Norwegii, Szwecji, Sardynii, Obojga Sycylii, Portugalii, Szwajcarii oraz książęta i wolne miasta Niemiec – łącznie 17 państw. Akceptacje dla jego zasad wyraziło Państwo Kościelne.
SygnatariuszeSygnatariusze zobowiązali się do obrony chrześcijaństwa i zasad monarchii absolutnej przed próbami jej liberalizowania, czyli np. ustanawiania monarchii konstytucyjnych. Ustalono, że odtąd decyzje w najważniejszych sprawach europejskich będą podejmowane podczas wspólnych zjazdów. Pierwszy z nich miał miejsce w Akwizgranie, trzy lata po zawarciu przymierza w Wiedniu.
W 1820 roku kongres Świętego Przymierza w Opawie zobowiązał uczestników do przeciwdziałania reformom konstytucyjnym w swych krajach. W 1821 roku, w Lublanie – upoważnił Austrię do obalenia rządu liberalnego w Neapolu. W 1822 roku, w Weronie – uchwalił interwencję Francji w Hiszpanii w celu przywrócenia absolutyzmu. Kres Świętego Przymierza położyła rywalizacja Austrii i Rosji na Bałkanach (1822–30).
Akt Świętego Przymierza z 1815 r.W imię Świętej i Nierozdzielnej Trójcy!
Pod wpływem wielkich wydarzeń lat ostatnich, które znamionowały dzieje Europy, a w szczególności wobec dobrodziejstw, jakimi Opatrzność Boska raczyła obdarzyć państwa, których rządy ufność i nadzieję w niej pokładały, doszły ich Cesarskie i Królewskie wysokości: Cesarz Austrii, Król Prus i Cesarz Rosji, do konieczności oparcia stosunków wzajemnych na wzniosłych prawdach, które głosi nauka boskiego Zbawiciela. Dlatego oświadczają uroczyście, że celem niniejszego aktu jest wyłącznie obwieszczenie całemu światu, że odtąd zarówno w sprawach wewnętrznych, jak i w stosunkach z innymi państwami, drogowskazem ich postępowania będą przepisy tej świętej religii […].
Indeks górny Odpowiedz, co było celem założycieli i sygnatariuszy Świętego Przymierza. Co to oznaczało, np. dla przyszłości Polski? Indeks górny koniecOdpowiedz, co było celem założycieli i sygnatariuszy Świętego Przymierza. Co to oznaczało, np. dla przyszłości Polski?
Źródło: Akt Świętego Przymierza z 1815 r., [w:] Wiek XIX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 75.
Sprawa polska na kongresie wiedeńskim
Klęska Francji w kampanii rosyjskiej (1812) spowodowała upadek Księstwa Warszawskiego i nowy podział ziem polskich na kongresie wiedeńskim w 1815 roku.
Zachodnia część Księstwa wraz większą częścią ziemi bydgoskiej i kaliskiej, nazwana teraz Wielkim Księstwem Poznańskim, została wraz z nim włączona do Prus. Bezpośrednio do Prus włączono natomiast powiaty chełmiński, michałowski i toruński. Z Krakowa i jego okolic utworzono Wolne Miasto Kraków. Austria otrzymała m.in. podkrakowskie Podgórze, Wieliczkę i okręg Tarnopola. Z pozostałych ziem Księstwa powstało Królestwo Polskie, złączone unią personalną z Rosją.
Choć w kongresie nie uczestniczyła oficjalnie reprezentacja społeczeństwa polskiego, to wśród najważniejszych przedstawicieli Rosji był książę Adam Czartoryski, zaprzyjaźniony z carem Aleksandrem I. Czartoryski, który do niedawna był ministrem spraw zagranicznych Rosji, w Wiedniu należał do grona głównych autorów ustaleń kongresu. To on przekonał Aleksandra I, że zyska wdzięczność Polaków dając im więcej niż Napoleon. Aleksander wymógł więc na uczestnikach obrad, że zamiast dotychczasowego Księstwa Warszawskiego powstanie Królestwo Polskie. W ten sposób nazwa Polski powróciła na mapę Europy pierwszy raz od III rozbioru w 1795 roku.
Na mocy decyzji kongresu powstały:
Wielkie Księstwo Poznańskie (niemiecka nazwa: Grossherzogtum Posen), autonomicznaautonomiczna prowincja państwa pruskiego, utworzona z zachodniej części Księstwa Warszawskiego oraz części ziemi bydgoskiej i przyłączona do Prus z zachowaniem odrębności administracyjnej.
Wolne Miasto Kraków, potocznie nazywane Rzeczpospolitą Krakowską, z władzą sprawowaną przez przedstawicieli Rosji, Austrii i Prus oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego zasiadających wspólnie w 12‑osbowym Senacie Rządzącym. Obejmowało terytorium Krakowa wraz z okręgiem ok. 65 km na lewym brzegu Wisły. Na południu przez Wisłę graniczyło z Austrią, na północy i wschodzie z Królestwem Polskim, a na zachodzie z Prusami.
Królestwo Polskie, państwo utworzone z ziem Księstwa Warszawskiego (bez m.in. Poznańskiego, ziemi krakowskiej, bydgoskiej i kaliskiej) jako monarchia połączona unią personalną z Rosją. Liczyło 128 500 km kw.
Słownik
sojusz zawarty przez władców Rosji, Prus i Austrii w 1815 r., mający na celu utrzymanie powiedeńskiego ładu w Europie i przeciwdziałanie ruchom rewolucyjnym
(gr. autonomia - samodzielność, niezależność), prawo jakiejś zbiorowości do rozstrzygania swoich wewnętrznych spraw i decydowania o sobie
koncepcja polityki zagranicznej, której istotę stanowi samoograniczanie się poszczególnych państw (grupy państw) np. w kwestii wielkości posiadanego potencjału militarnego, tak by nie przewyższał on potencjału państwa (grupy państw) oponenta
(od łac. signator - podpisujący) państwo podpisujące umowę międzynarodową; sygnatariusz zobowiązuje się do wypełniania postanowień zawartych w podpisywanym dokumencie; sygnatariuszami nazywa się też osoby podpisujące umowę w imieniu swojego kraju
Słowa kluczowe
Europa i świat po kongresie wiedeńskim, epoka napoleońska, kongres wiedeński, Święte Przymierze, równowaga sił, sprawa polska na kongresie wiedeńskim
Bibliografia
A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2011.
W. Dobrzycki, Historia stosunków międzynarodowych 1815–1945, Warszawa 2007.
G. Chomicki, L. Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe, Kraków 2001.
J. Zdrada, Historia Polski 1795‐1918, Warszawa 2005.