Ekspansja republikańskiej Francji, która została zaatakowana przez monarchie europejskie, zaczęła się już w czasach rewolucji pod koniec XVIII wieku. Podbój kontynuował Napoleon I, budując system państw rządzonych przez Cesarstwo Francuskie albo mu podporządkowanych. Jednocześnie francuskie idee rewolucyjne rozpowszechniły się w całej Europie, a wojny i przemiany polityczne przyczyniły się do pobudzenia poczucia więzi narodowych. Po upadku Bonapartego zwycięskie monarchie odnowiły na kongresie wiedeńskim (1814–1815) system równowagi europejskiej w postaci tzw. koncertu pięciu mocarstw – Rosji, Wielkiej Brytanii, Prus, Austrii i Francji, które miały decydować o sprawach kontynentu. Przywróciły też przedrewolucyjne dynastie i ustrój absolutystyczny. Polska powróciła na mapę Europy, ale w okrojonym kształcie i zależna od Rosji.