Przeczytaj
Przypowieści Jezusa. Narracyjny klucz lekturyPrzypowieści Jezusa są wymyślonym opowiadaniem, które dotycząc rzeczywistego świata, przedstawionego w sposób realny, ma inne niż tylko dosłowne znaczenie i w swojej strukturze metaforycznej wskazuje na tajemnicę królestwa Bożego – jego istotę i wymagania stawiane człowiekowi, będącego wezwanym, jako słuchacz (czytelnik), do osobistej odpowiedzi na płynące z przypowieści orędzie o królestwie.
Źródło: Ks. Wojciech Pikor, Przypowieści Jezusa. Narracyjny klucz lektury.
Istotą przypowieściprzypowieści jest porównanie, wynika to z samej nazwy – parabolē, czyli zestawienie, porównanie, zbliżenie do siebie dwóch rzeczywistości:
pierwsza jest ilustracją życia codziennego - to świat przedstawiony,
druga znajduję się w sferze pojęciowej, symbolicznej.
Właściwa przypowieść jest zamkniętą historią - prawdopodobną lub prawdziwą. Każde ogniwo fabuły jest znaczące i trzeba wyjaśniać je w powiązaniu z całością. Zrozumienie i interpretacja przypowieści wymaga przejścia od rozumienia dosłownego do znaczenia alegorycznegoalegorycznego.
Ksiądz Roman Bartnicki w artykule Współczesna interpretacja przypowieści Jezusa Chrystusa przedstawia zagadnienie gatunkowe w następujący sposób:
Współczesna interpretacja przypowieści Jezusa ChrystusaNiezależnie od różnorodności tekstów określonych w Nowym Testamencie terminami paroimia lub parabolē, wspólne dla nich cechy charakterystyczne pozwalają na uznanie ich za ten sam gatunek literacki. Wśród tych cech wymienić wypada zwłaszcza: „narracyjność” i „metaforyczność” 1 . Niektórzy dodają jeszcze „krótkość”. [...] Polski rzeczownik „przypowieść” jest odpowiednikiem greckiego parabolē, który pochodzi od para = „obok” i ballō = „rzucam”, „kładę”. Czasownik paraballein znaczy: „rzucać coś obok czegoś”, „zestawiać”, „porównywać”. Rzeczownik parabolē – etymologicznie biorąc – znaczy: „zestawienie”, „porównanie”.
Źródło: Roman Bartnicki, Współczesna interpretacja przypowieści Jezusa Chrystusa, dostępny w internecie: http://digital.fides.org.pl/Content/1280/20_Bartnicki.pdf [dostęp 6.06.2021 r.].
Przypowieści pojawiają się nie tylko w Biblii. Sięgali po nie różni autorzy, m.in. Franz Kafka (np. w zbiorze Opowieści i przypowieści).
Słownik
(gr. allēgoréo – mówię w przenośni, obrazowo) – postać, idea lub wydarzenie, które poza dosłownym sensem mają również stałe i umowne znaczenie przenośne, w przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne. Odczytanie znaczenia alegorycznego wymaga pewnej erudycji wychodzącej poza prostą znajomość języka, np. kobieta z wagą i przepaską na oczach jest alegorią sprawiedliwości
(gr. parainetikós - doradczy, pouczający) - dziedzina literatury dydaktycznej, do której zaliczamy utwory kształtujące i popularyzujące wzory postępowania, związane z pełnieniem danej roli społecznej (np. gospodarza, władcy, obywatela)
(gr. parabole - zestawienie obok siebie) jeden z najstarszych gatunków literackich z kręgu literatury dydaktycznej. Charakterystycznymi cechami przypowieści/paraboli są: uproszczona fabuła, schematyczne postaci, brak jasno określonego czasu i miejsca akcji, uniwersalizm, obecność alegorii i symboli. Świat przedstawiony przypowieści podporządkowany jest ukrytemu, przenośnemu sensowi danej historii, którego rozszyfrowanie jest kluczowe dla zrozumienia sensu całej przypowieści