Emilia Dłużewska Jeden z najsłynniejszych obrazów świata wreszcie oglądamy w całości. Dzięki sztucznej inteligencji

„Straż nocna” Rembrandta została przycięta na początku XVIII wieku, bo nie mieściła się w amsterdamskim ratuszu. Po 300 latach wreszcie można ją oglądać w całości.
Co zrobić z obrazem, który jest piękny, ale za duży, by zmieścić się na wydzielonym dla niego fragmencie ściany? Przyciąć, oczywiście.
Tak przynajmniej uznały władze Amsterdamu, które w 1715 r. postanowiły wyeksponować w ratuszu ukończoną 73 lata wcześniej „Straż nocną” (obraz znany też pod tytułem „Wymarsz strzelców”) Rembrandta. Dzieło holenderskiego mistrza pierwotnie wisiało w Kloveniersdoelen, siedzibie straży obywatelskiej w Amsterdamie. Ściany w ratuszu okazały się nieco mniejsze, obraz nachodziłby na drzwi - Holendrzy przycięli go więc na wymiar.
Najwięcej, bo niemal 60 cm, ubyło „Straży nocnej” z lewej strony. Górna część obrazu została przycięta o blisko 23 cm, dolna o 12 cm, a prawy bok zmalał o 7 cm. Nadal jest pokaźny: ma wymiary 4,54 na 3,79 m.
Odcięte fragmenty płótna nie zachowały się do dziś. Wiadomo jednak, co na nich było, bo Frans Banninck Cocq, przywódca straży (na obrazie namalowany w centrum, w czarnym mundurze przepasanym czerwoną szarfą), zaraz po ukończeniu obrazu przez Rembrandta zamówił jego kopię u malarza Gerrita Lundensa.
„Straż nocna” Lundensa, namalowana jeszcze na podstawie oryginalnej wersji obrazu, zachowała się do dziś. Jest jednak wyraźnie niedoskonała - różnią się kolory, światło, detale.
Historycy sztuki zdawali sobie sprawę, że z arcydzieła Rembranda zniknęło dwóch członków straży i chłopiec z halabardą namalowani z lewej strony, fragmenty budynku straży i mostu, po którym przechodzą jej dowódcy, oraz część hełmu mężczyzny znajdującego się na prawym skraju płótna. Przez dziesięciolecia mogliśmy jedynie wyobrażać sobie, jak one wyglądały. Teraz w końcu możemy je zobaczyć - a to dzięki sztucznej inteligencji. [...]
Brakujące fragmenty „Straży nocnej” muzealnicy odtworzyli, korzystając z technologii sieci neuronowych. W uproszczeniu działa ona tak: komputerowi dostarcza się bardzo wielu przykładów problemów, które nas interesują, i ich rozwiązań. Sztuczna inteligencja przetwarza je i na tej podstawie znajduje rozwiązania podobnych problemów. [...]
Uzupełnione o brakujące kawałki arcydzieło można oglądać na żywo w Rijksmuseum w Amsterdamie. A na stronie internetowej muzeum znaleźć filmy, zdjęcia i wpisy dokumentujące cały proces (w języku angielskim). [...]

1 Źródło: Emilia Dłużewska, Jeden z najsłynniejszych obrazów świata wreszcie oglądamy w całości. Dzięki sztucznej inteligencji, „Gazeta Wyborcza” 2021, nr z dn. 13 VII 2021, s. 17.

Anna Tatarska Jak pudełko czekoladek. Najnowszy film Wesa Andersona na festiwalu w Cannes

Na tego kuriera trzeba było czekać wyjątkowo długo. Ale czego on nie przyniósł! Wyczekiwany „Kurier francuski z Liberty, Kansas Evening Sun:, najnowszy, gwiazdorsko obsadzony film Wesa Andersona, właśnie zadebiutował w Cannes i wzbudził entuzjazm publiczności.

Ogłoszony jako jeden z pierwszych uczestników canneńskiego Konkursu Głównego w ubiegłym raku „Francuski kurier” (The French Dispatch) Welsa Andersena przeleżał na półce kilkanaście miesięcy, gdy w związku z pandemicznymi komplikacjami festiwal przełożono z maja 2020 na lipiec 2021 r. Ta wierność Cannes jest jednak zrozumiała. Trudni wyobrazić sobie lepsze miejsce na debiut tego tytułu. Pochodzący z teksasu Anderson od dłuższego czasu mieszka we Francji i jak sam przyznaje, „chciał zrobić film, który będzie nawiązywał do francuskiego kina”. […].

Pudełko czekoladek

„Francuski kurier” to niezwykle precyzyjna zbieranina literackich tropów, aluzji i intertekstualnych nawiązań. Zgodnie z oczekiwaniami ujęte zostały one w formę, w której każdy włosek swetra i kosmyk włosów ułożone są zgodnie z drobiazgowym planem. […]

„Kurier” to filmowy odpowiednik pudełka pełnego takich czekoladek. W choreografii kolorowych kuleczek nie ma miejsca na przypadek, każda trufelka została starannie zawinięta w pastelowy papierek i równiusieńko ułożona.

Jak przy każdym swoim projekcie reżyser sięga po stały zestaw współpracowników… Zgodnie z tradycją oko cieszą także mikroskopijne, ale zapadające w pamięć epizody. […]

„Francuski kurier” to bez dwóch zdań list miłosny do prasy drukowanej, do czasów, które w Polsce symbolizowałaby złota era magazynu „Przekrój”. Nie tylko treść, ale też forma były traktowane z najwyższą powagą, uznawane za sztukę. Ten list czyta się z tym większym wzruszeniem, że te czasy, którym hołd oddaje Anderson, bezpowrotnie minęły.

„Francuski kurier”, ujęty w bezbłędnie symetryczne kadry przez Adama Yeomana, łatwo podsumować hasłem „typowy Anderson” (lub „Anderson na sterydach”). Jednak być może to najodważniejszy film Amerykanina.

2 Źródło: Anna Tatarska, Jak pudełko czekoladek. Najnowszy film Wesa Andersona na festiwalu w Cannes, „Gazeta Wyborcza” 2021, nr z dn. 14 VII 2021, s. 16–17.