W jakim celu warto znać opinię publiczną?

Thomas Jefferson w liście do Edwarda Carringtona pisał na temat opinii publicznejopinia publicznaopinii publicznej:

Współcześnie za badanie opinii publicznejbadanie opinii publicznejbadanie opinii publicznej odpowiadają wyspecjalizowane ośrodki. Zatrudniają one specjalistów, głównie socjologów i politologów, którzy, wykorzystując różne narzędzia, analizują poglądy społeczeństwa na interesujące ich tematy. Sondaże najczęściej są prowadzone na zlecenie różnych instytucji, partii politycznych lub organów władzy. Dostarczają one informacji dotyczących poglądów społeczeństwa na dany temat oraz liczby osób, które je wyrażają. Najczęściej badania dotyczą preferencji wyborczych i są organizowane przed wyborami, dzięki czemu partie polityczne mogą przeprowadzać skuteczne kampanie dla swoich kandydatów. Należy jednak pamiętać, że wyniki sondaży przeprowadzanych przez ośrodki nie zawsze odpowiadają prawdzie. Opinię publiczną można zmanipulować, wiele bowiem zależy od tego, jak zostanie postawione pytanie, kto na nie udzieli odpowiedzi, w jakiej sytuacji społecznej czy politycznej zostanie zadane. Wystarczy źle dobrana grupa i już wyniki nie będą reprezentatywne dla całego kraju. Dlatego tak ważną rolę odgrywają ośrodki badania opinii i stosowane przez nie metody jej poznawania.

Historia badania opinii publicznej

Na pytanie, od kiedy jest poznawana opinia publiczna, należy odpowiedzieć, że od początku kształtowania się pierwszych ośrodków władzy. Nie miała ona charakteru przeprowadzanych sondażysondażsondaży, opierała się na informacjach zebranych od ludzi na targach, zgromadzeniach albo podczas uroczystości religijnych. Często miejscem, gdzie zdobywano ważne informacje, były karczmy, gdzie alkohol rozwiązywał języki i nakłaniał do wygłaszania wyznawanych poglądów. Każda władza, nawet najbardziej represyjna, musiała się liczyć z tym, co myśli społeczeństwo, i reagować z wyprzedzeniem na pewne zjawiska, by uniknąć konfliktów lub rewolucji. Wzrost znaczenia poglądów głoszonych przez społeczeństwo nastąpił w epoce oświecenia, kiedy wielcy myśliciele coraz odważniej mówili o teorii suwerenności narodu i idei trójpodziału władzy. Jednak dopiero w XX wieku zaczęto doceniać w pełni znaczenie informacji, jakie można uzyskać dzięki stałemu sondowaniu zapatrywań społeczeństwa. W dużej mierze był to efekt upowszechniania się demokracji i idei parlamentaryzmu oraz prawa wyborczego na świecie. Było to możliwe także dzięki rozwojowi prasy oraz radia jako podstawowych mediów, które docierały do szerokich rzesz społeczeństwa.

RCXCkHygr7Psm1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Jest ukazana jego twarz. Mężczyzna ma głowę z rzadkimi i krótko ostrzyżonymi włosami. Zaznaczone jest wyraźnie jego wysokie czoło. Twarz mężczyzny jest owalna. Mężczyzna ma gęste brwi, wydatny nos i szerokie usta. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.

Pierwszą instytucją, która rozpoczęła profesjonalne analizowanie poglądów obywateli, był American Institute of Public Opinion w Princeton, który został założony w 1935 roku przez statystyka i socjologa George'a Horacego Gallupa. Był on prekursorem badania opinii publicznej na podstawie odpowiednio dobranej grupy reprezentującej w sposób przekrojowy poglądy danej społeczności. Udoskonalił technikę formułowania pytań i przeprowadzania wywiadu. Uważał, że opinia publiczna ma duży wpływ na rozwój demokracji i jest jej przejawem. Pierwsze sondaże Gallupa skupiały się właśnie na roli opinii publicznej, czytelnictwie oraz oddziaływaniu reklamy na jej odbiorców. Z czasem na wzór jego instytutu na całym świecie zaczęły powstawać podobne ośrodki.

Upowszechnienie sondowania opinii społecznejopinia społecznaopinii społecznej w Europie nastąpiło po zakończeniu II wojny światowej, kiedy władza została zmuszona do większego liczenia się ze zdaniem obywateli.

Metody badawcze

W celu analizowania opinii publicznej wykorzystuje się wiele różnych technik i metod badawczych:

Badanie opinii publicznej w Polsce

W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej analiza opinii publicznej nie była traktowana jako poważne narzędzie badawcze, ponieważ w państwie socjalistycznym społeczeństwo miało myśleć i działać zgodnie z wytycznymi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jakakolwiek forma samodzielnego myślenia, niezgodnego z wolą partii, była duszona w zarodku. Badania przeprowadzane w okresie PRL były poddane cenzurze, a ich wyniki nie oddawały rzeczywistych poglądów społeczeństwa. Były one najczęściej wykonywane na polecenie władz przez państwowe ośrodki badawcze. Dlatego dopiero po 1989 roku można mówić w Polsce o rzetelnych i w pełni niezależnych sondażach tego typu.

Do największych i najstarszych ośrodków badania opinii zaliczamy w Polsce:

Oprócz tego istnieje jeszcze kilkanaście mniejszych instytutów badania opinii społecznej w Polsce: SOMA Pracownia Badań Społecznych i Marketingowych, Pracownia Badań Społecznych Sonda i inne.

Słownik