Zachowania asertywneasertywnośćasertywne wynikają z przeświadczenia, że każdemu człowiekowi przysługuje prawo do zaspokajania potrzeb. Powinno się zatem darzyć szacunkiem nie tylko siebie, ale też innych ludzi. To pozytywne nastawienie określa się w języku specjalistycznym mianem pozycji psychologicznejpozycja psychologicznapozycji psychologicznej „ja jestem OK i ty jesteś OK”. Pozycje psychologiczne charakteryzują stosunek ludzi do samych siebie i do otoczenia.

Podstawowym warunkiem bycia asertywnym jest polubienie, a nawet pokochanie siebie. Nie ma to nic wspólnego z zarozumialstwem czy egoizmem – już Erich Fromm mówił, że:

Pozycja „ja jestem OK i ty jesteś OK” oznacza sympatię do innych ludzi, szacunek do nich i uznawanie ich praw – podstawą jest jednak sympatia do siebie.

Jeśli nie kochamy samych siebie, to jak mamy kochać innych i jak inni mają nas kochać? Tak więc ucząc się asertywności, należy zacząć od siebie. Nie oznacza to ignorowania innych czy niebrania pod uwagę ich potrzeb i pragnień – jednak pierwszym, niezbędnym krokiem prowadzącym do bycia asertywnym wobec innych jest bycie asertywnym wobec siebie.

Asertywność związana jest głęboko z poczuciem własnej godności. Jeden z klasyków treningu asertywności, Herbert Fensterheim, udziela następującej rady:

Podstawowym warunkiem zachowań asertywnych jest szczerość. Jeśli chcesz być człowiekiem asertywnym, powinieneś mówić wprost, o czym myślisz i czego chcesz, nie możesz kłamać. Oczywiście asertywność jest zmienna i zależy od okoliczności – czasem łatwo wyrażać uczucia czy upomnieć się o swoje prawa, a czasem nie – są sytuacje, w których szczere wyrażanie własnych uczuć przeraża nas.

Asertywność a uległość i agresja

Nie każdy z nas przeświadczony jest o tym, że wszyscy, włącznie z nim, są „w porządku”. Określając postawy wobec siebie i innych, ludzie mogą bowiem dojść do następujących wniosków: Jestem inteligentny, Jestem głupi, Jestem sympatyczny, Nie jestem w stanie nikogo skrzywdzić, Jestem beznadziejny, Nikt mnie nie kocha, Ludzie są źli, Zawsze znajdzie się ktoś, kto mi pomoże itd.

Wnioski te wiążą się z konkretnymi postawami, jakie możemy przyjmować wobec siebie i innych.

Odrzucenie uległości i agresji przy jednoczesnym stosowaniu zasad zachowań asertywnych sprawia, że stajemy się posiadaczami konkretnych praw.

Słownik