Przeczytaj
Zadanie zostało opracowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i pojawiło się na egzaminie maturalnym z informatyki w maju 2010 r. (poziom rozszerzony, część II). Cały arkusz można znaleźć na stronie internetowej CKE.
Aby przystąpić do pracy nad tym zadaniem, należy pobrać plik Szkola.accdb
lub Szkola.odb
, zależnie od wybranego przez nas systemu DBMSDBMS – odpowiednio MS Access lub LibreOffice Base. Obydwa pliki są do pobrania:
W bazie danych znajdują się zaimportowane tabele:
Uczniowie – zawiera atrybuty opisujące uczniów: IDucznia, nazwisko, imie, ulica, dom, IDklasy;
Oceny – dane na temat uzyskanych ocen: IDoceny, IDucznia, Ocena, Data, IDprzedmiotu,
Przedmioty – informacje o realizowanych w szkole przedmiotach: IDprzedmiotu, NazwaPrzedmiotu, Nazwisko_naucz, Imie_naucz.
Oprócz wymienionych tabel, baza danych zawiera zdefiniowane powiązania logiczne (relacje), występujące pomiędzy kluczami podstawowymi i obcymi:
![Zrzut ekranu przedstawia kreator kwerend w programie MS Access o nazwie Relacje. Na górze znajdują się 3 tabele: Przedmioty, Oceny, Uczniowie. Tabela Przedmioty zawiera takie pola jak IDprzedmiotu (klucz główny), NazwaPrzedmiotu, Nazwisko_naucz, Imie_naucz. Tabela Oceny zawiera pola IDoceny (klucz główny), IDucznia, Ocena, Data, IDprzedmiotu Tabela Uczniowie zawiera takie pola jak: IDucznia (klucz główny), nazwisko, imie, ulica, dom, IDklasy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R11ndI1K70Vyu/1665414534/1gY1SMUR3T3duUaWtvM1dX55cHaBkece.png)
Model danych występujący w tym zadaniu maturalnym został także szczegółowo omówiony w e‑materiale Wprowadzenie do kwerend, etap IWprowadzenie do kwerend, etap I.
Dodatkowe informacje: data, godzina, numery stron
Zdarza się, że raporty pełnią dla użytkownika funkcję archiwizacyjną – ważne staje się wówczas zapisanie w wydruku raportu daty i godziny wygenerowania zestawienia. Tego typu informacje zazwyczaj umieszcza się w nagłówku lub stopce całego raportu.
Nieco inaczej postępujemy z numeracją stron, która ułatwia nawigację w dużych zestawieniach – najczęściej numer strony umieszczony jest w stopce każdej strony raportu.
Wygodne dla użytkownika jest także każdorazowe uwzględnienie łącznej liczby stron w numeracji – zapis ma wówczas postać np.: Strona 3 z 8.
W programie MS Access możliwość wstawienia do raportu informacji o dacie i czasie jego wygenerowania oraz dodatkowo numeracji poszczególnych stron odnajdziemy w widoku projektu na wstążce Projektowanie
:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie Microsoft Access . W czerwonej ramce zaznaczono opcję menu: Numery stron oraz Data i godzina. Poniżej znajduje się okno programu zatytułowane Numery stron. W części: Format zaznaczona jest opcja: Strona N, a w części: Pozycja zaznaczona opcja: U góry strony (Nagłówek). W części Wyrównanie znajduje się wybrana opcja: Wyśrodkuj oraz zaznaczona znakiem wyboru pozycja: Pokaż numer na pierwszej stronie. Z boku okna znajdują się dwa prostokątne przyciski: OK i Anuluj. Z prawej strony widoczne jest okno programu zatytułowane Data i godzina. Opcja Dołącz datę jest zaznaczona znakiem wyboru, poniżej zaznaczony jest format daty: piątek, 13 sierpnia 2021. Poniżej zaznaczona jest znakiem wyboru opcja Dołącz godzinę, poniżej zaznaczony jest format daty: 19:42:53. Na dole znajduje się przykład użycia tej opcji, a na dole widoczne są dwa prostokątne przyciski: OK i Anuluj.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1D6nhAZPjbFN/1665414535/Mw9Gcm72ytcjlLvzUF3YltJPiNRTYupg.png)
Spośród opcji dostępnych w oknie dialogowym wybieramy wersję zapisu.
Należy zwrócić szczególną uwagę na sekcję, w której umieszczono nowe pole zawierające numery stron i datę. Miejscem docelowym powinien być (zależnie od potrzeb) nagłówek lub stopka strony całego raportu, nie zaś szczegóły powtarzane dla każdego rekordu.
W programie LibreOffice Base możliwość osadzenia na płótnie raportu informacji o numerach stron oraz dacie i godzinie wygenerowania raportu odnajdziemy w menu Wstaw
, w widoku konstruktora raportu:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment dokumentu i paska menu w programie LibreOffice Base . Wybrano zakładkę: Wstaw, w czerwonej ramce zaznaczono opcję menu: Numery stron oraz Data i godzina. Z prawej strony grafiki znajduje się okno programu zatytułowane Numery stron. W części: Format zaznaczona jest opcja: Strona N, a w części: Pozycja zaznaczona opcja: Góra strony (główka). W części Wyrównanie znajduje się wybrana opcja: Do lewej. Na dole okna znajdują się trzy prostokątne przyciski: Pomoc, OK i Anuluj. Poniżej znajduje się drugie okno programu zatytułowane Data i godzina. Opcja Dołącz datę jest zaznaczona znakiem wyboru, poniżej zaznaczony jest format daty: 21‑8-13. Pod spodem zaznaczona jest znakiem wyboru opcja Dołącz godzinę, poniżej zaznaczony jest format daty: 19:37. Na dole okna znajdują się trzy prostokątne przyciski: Pomoc, OK i Anuluj.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R4QucqhASpnFV/1665414535/R8t94WfGklKRJxFpKVJEpx0sk1mQpp3b.png)
Warto zwrócić uwagę, iż okno Data i godzina
oferuje znacznie więcej formatów zapisu.
Motywy, schematy kolorów, typografia
Dodatkową funkcją dostępną w programie MS Access jest możliwość szybkiego zdefiniowania dla całego raportu:
schematu kolorów,
typografii, czyli kroju użytkowanej czcionki,
motywu, czyli połączenia obu wymienionych cech stylu wydruku.
Sekcja Motywy
znajduje się na wstążce Projektowanie
:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie Microsoft Access . W czerwonej ramce zaznaczono opcje menu: Motywy, kolory i czcionki wraz z odpowiadającymi im ikonkami. Pod spodem otwarte jest duże okno z miniaturkami przykładowych motywów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R3yzTu00Me9F1/1665414535/2WFqhAFzvl1coB4GFLsrOjhgSNQw9p5X.png)
Podręczny panel wyboru motywu umożliwia także zapisanie własnych preferencji ustawionych w bieżącym raporcie do postaci pliku konfiguracyjnego, który ma rozszerzenie .thmx
.
Taki plik motywu można następnie zaimportować z dysku twardego i zastosować w dowolnym tworzonym w przyszłości raporcie.
Wykorzystanie grafiki w raportach
Raporty nie muszą składać się wyłącznie z tekstu oraz danych liczbowych.
Czasami nawet w raportach bazodanowych warto używać obrazów – przykładem może być chociażby firmowe logo w nagłówku całego raportu albo logotyp występujący na każdej stronie dokumentu.
W programie MS Access możliwość wstawienia na płótno raportu obrazu odnajdziemy na wstążce Projektowanie
, oczywiście w widoku projektu raportu: Wstaw obraz
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie Microsoft Access . W czerwonej ramce zaznaczono zakładkę: Projektowanie, a w czerwonej ramce znajduje się ikonka Wstaw obraz wraz z podpisem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1IjPvifSMtVC/1665414536/1km1wC2VryQnbOgBcd5R2xh2HstGdPUQ.png)
Natomiast w LibreOffice Base w konstruktorze raportu użyjemy opcji Wstaw
| Multimedia
| Obraz
z menu głównego:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie LibreOffice Base . Zaznaczono zakładkę: Wstaw, poniżej rozwinięta jest lista z zaznaczoną pozycją: Multimedia, a w czerwonej ramce znajduje się ikonka Obraz wraz z podpisem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RjausfJ7AXxe0/1665414536/WRH8wb7wfUnc8SY2Ey5bxM5U0qhAztGj.png)
Alternatywnie, można także użyć następującej drogi w menu głównym: Wstaw
| Formanty raportu
| Obraz...
albo skorzystać z ikonki obrazu:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie LibreOffice Base . W pasku w czerwonej ramce zaznaczono ikonkę symbolizującą obraz.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1SIQjqBjn94g/1665414536/1Vfdtkj65rzUYtWazp9tEGOaHHB799Wt.png)
Pamiętajmy także, iż w LibreOffice Base zawartość wstawionego komponentu, czyli plik graficzny możemy wskazać z dysku za sprawą atrybutu Grafika
, który znajdziemy w arkuszu właściwości formantu obrazkowego.
Zapoznaj się z filmem, w którym przedstawimy, w jaki sposób wstawiamy do raportu datę i godzinę, numerację stron oraz grafikę w obu systemach DBMSDBMS. Zawarto w nim również przykład zastosowania motywu w MS Access:
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RHJqKrf1LhF5z/1665414537/1sEgha0JF54EjeE6iCtjy7jRXjFbsgqW.png)
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RHJqKrf1LhF5z
Film nawiązujący do treści materiału opisujący, w jaki sposób wstawić do raportu datę i godzinę, numerację stron oraz grafikę w obu systemach DBMS.
Plik z grafiką, którą wykorzystano w filmie:
Formatowanie warunkowe
Jest to technika znana przede wszystkim z arkuszy kalkulacyjnych, np. MS Excel albo LibreOffice Calc – wybrane wartości, które spełniają określony warunek logiczny, zostają w raporcie wyróżnione zastosowaniem odmiennego formatowania.
Może to być m.in. zmiana koloru lub stylu czcionki (pogrubienie, pochylenie). Taki zabieg wyróżnienia tylko wybranych informacji znajduje wiele zastosowań. Np. w raportach finansowych czerwonym kolorem możemy oznaczyć wydatki, a czarnym albo zielonym – zapisać przychody.
W programie MS Access, w widoku projektu, możliwość zdefiniowania reguł formatowania warunkowego odnajdziemy na wstążce Formatowanie
:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu oraz okno dokumentu w programie Microsoft Access . W czerwonej ramce zaznaczono zakładkę: Formatowanie, a w czerwonej ramce znajduje się ikonka Formatowanie warunkowe wraz z podpisem. Okno zatytułowane jest: Menadżer reguł formatowania warunkowego, pod spodem widnieje okno Pokaż reguły formatowaia dla: z wybraną opcją ŚredniaOfOcena. W oknie znajduje się pozycja Reguła (stosowana w przedstawionej kolejności): Wartość >= 3 oraz Format: AaBbCcYyZz. W dole okna widoczne są prostokątne przyciski: OK, Anuluj, Zastosuj.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1VmcnY2mIUHK/1665414556/2PpGiQ0y41cMnEz1TUmPlARoEEdqpjIV.png)
W przytoczonym przykładzie wartość pola SredniaOfOcena
, która wynosi co najmniej 3,0
, zostanie zapisana zielonym kolorem czcionki. Tego typu zabieg przedstawimy także w filmie.
Natomiast w LibreOffice Base analogiczne narzędzie odnajdziemy w opcji Format
menu głównego konstruktora raportu:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment dokumentu i paska menu w programie LibreOffice Base . Wybrano zakładkę: Format, w czerwonej ramce zaznaczono opcję menu: Formatowanie warunkowe... . Na dole grafiki znajduje się okno programu zatytułowane Formatowanie warunkowe. W części: Warunek 1 w trzech oknach wybrane są opcje: Wartością pola jest, większe lub równe, 3.0. W oknie poniżej znajduje się zielony napis: Liberation Sans. Na dole znajdują się trzy prostokątne przyciski: Pomoc, OK i Anuluj.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RmT2PIcPd3Dbq/1665414559/THYMNsiTnX5IlGY6i1t3I9kWV7OD0nS9.png)
Zapoznaj się z filmem, w którym przedstawimy proces definiowania formatowania warunkowego w raporcie programu MS Access oraz LibreOffice Base.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R3jcVFJGlJ8Rf/1665414560/VnRyNSwzvU550QFLucswidMErWiDrODZ.png)
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R3jcVFJGlJ8Rf
Film nawiązujący do treści materiału przedstawiający przedstawimy proces definiowania formatowania warunkowego w raporcie programu MS Access oraz LibreOffice Base .
Wykresy w raportach
Ponieważ raporty prezentują wiele zbiorczych informacji liczbowych, wyjętych z bazy danych, naturalna wydaje się chęć zastosowania w nich wykresów.
Graficzna wizualizacja danych w postaci wykresu kolumnowego, słupkowego czy kołowego pomaga użytkownikowi szybciej zinterpretować rzeczywiste znaczenie wyjętych danych.
W programie MS Access narzędzie tworzenia wykresów znajdziemy w widoku projektu raportu na wstążce Projektowanie
:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu oraz okno dokumentu w programie Microsoft Access . W czerwonej ramce zaznaczono opcję z ikonką: Wstaw wykres nowoczesny, a poniżej znajduje się lista z rodzajami wykresów, spośród których wybrana jest opcja: Kolumnowy. Obok widoczna jest lista z pozycjami: Kolumnowy grupowany, Skumulowany kolumnowy, 100% skumulowany kolumnowy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RHjEQdSKJI6IP/1665414565/1s1UZ9Aqa6CcoRqBj8ekf3EQkpxiMcD3.png)
Natomiast w LibreOffice Base analogiczną funkcję najłatwiej uruchomić za pomocą ikonki reprezentującej wykres:
![Zrzut ekranu przedstawia fragment paska menu w programie LibreOffice Base . W pasku w czerwonej ramce zaznaczono ikonkę symbolizującą wykres.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rzro4EiZW4BfU/1665414566/OuLJge50TTUID41Jl5czQCSPXYZRJj1b.png)
Alternatywnie możemy także wybrać z menu głównego konstruktora raportu: Wstaw
| Formanty raportu
| Wykres...
Użytkowanie obu narzędzi sprowadza się do wskazania programowi wartości na obu osiach liczbowych – najlepiej jednak będzie pokazać ten proces krok po kroku w filmie.
Zapoznaj się z filmem, w którym przedstawimy sposób osadzenia wykresu w raporcie programu MS Access oraz LibreOffice Base.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RTikKzFeGDYBm/1665414566/fJNrY12UY2ul6Dwoqzlnry8WKDKpzG7h.png)
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RTikKzFeGDYBm
Film nawiązujący do treści materiału opisujący sposób osadzenia wykresu w raporcie programu MS Access oraz LibreOffice Base.
Słownik
(ang. Database Management System), w wersji polskiej: SZBD (System Zarządzania Bazą Danych) – oprogramowanie, które obsługuje wszystkie działania administracyjne, związane z bazami danych i odpowiada za realizację podstawowych funkcji: zarządzanie użytkownikami, ochrona integralności danych, zapewnienie możliwości wykonywania na zgromadzonych informacjach kwerend, dbanie o bezpieczeństwo zbioru informacji; przykładowe systemy DBMS: MySQL, MariaDB, FireBird, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, SQLite, Oracle Database, Microsoft Access, LibreOffice Base