Ilustracja przedstawia dwa rysunki. Na pierwszym znajduje się kula z wpisanym ostrosłupem prawidłowym czworokątnym A B C D S. Każdy z wierzchołków jest styczny do kuli. Po prawej stronie znajduje się drugi rysunek, na którym narysowano przekrój wcześniejszej bryły przechodzący przez wierzchołek S oraz przekątną podstawy ostrosłupa A C. Powstał trójkąt równoramienny A C S wpisany w okrąg o środku w punkcie O. Na ilustracji zaznaczono również trzy promienie okręgu o długości R, odcinek A O, odcinek C R oraz odcinek S O.
Ostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłup prawidłowy czworokątny wpisany w kulęOstrosłup prawidłowy czworokątny jest wpisany w kulę (kula jest opisana na ostrosłupie prawidłowym czworokątnym) wtedy, gdy wszystkie jego wierzchołki leżą na powierzchni kuli.
Trójkąt będący przekrojem przechodzącym przez wysokość ostrosłupa oraz przekątną podstawy jest wpisany w okrąg o promieniu i jest trójkątem równoramiennym, w szczególnym przypadku może być trójkątem równobocznym.
Środek kuli opisanej na ostrosłupie prawidłowym czworokątnym leży na prostej zawierającej wysokość tego ostrosłupa.
Przypomnijmy, że długość promienia okręgu opisanego na dowolnym trójkącie wyraża się wzorem , gdzie – pole trójkąta, , i - długości boków tego trójkąta.
Przykład 1
Długość krawędzi bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego wynosi , a krawędź podstawy . Wyznaczymy promień kuli opisanej na tym ostrosłupie.
Wykonajmy odpowiedni rysunek.
R8IIk0xnWxawP
Ilustracja przedstawia ostrosłup prawidłowy czworokątny A B C D S. Z wierzchołka S upuszczono wysokość bryły S E padającą na środek podstawy ostrosłupa w punkcie E. Na rysunku zaznaczono również obie przekątne podstawy A C oraz B C przecinające się w punkcie E. Na odcinku S E zaznaczono punkt O i połączono go z wierzchołkiem D tworząc odcinek O D o długości R. Na ilustracji zaznaczono również długości poszczególnych boków, odcinki A B i A D o długości dwa oraz odcinki D S i B S o długości pierwiastek z sześciu.
Zauważmy, że promień kuli, to promień koła opisanego na trójkącie .
Zatem możemy posłużyć się następującym rysunkiem.
RhLcIf5tcWwm4
Ilustracja przedstawia trójkąt równoramienny D B S wpisany w okrąg o środku w punkcie O. Z wierzchołka S upuszczono wysokość S E, gdzie punkt E znajduje się na środku odcinka D B. Punkt O znajduje się na odcinku S E i jest połączony z wierzchołkiem D. Odcinki S D i S B mają długość pierwiastek z sześciu, natomiast odcinek D B ma długość dwa pierwiastki z dwóch.
Zauważmy, że .
Wyznaczymy wysokość ostrosłupa korzystając z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie .
Z trójkąta prostokątnego mamy.
Przykład 2
W kulę o promieniu długości wpisano ostrosłup prawidłowy czworokątny o krawędzi podstawy długości . Obliczymy długość wysokości tego ostrosłupa.
W rozwiązaniu posłużymy się przekrojem ostrosłupa płaszczyzną przechodzącą przez przeciwległe krawędzie boczne.
R11HA1SUXp4iO
Ilustracja przedstawia trójkąt równoramienny D B S wpisany w okrąg o środku w punkcie O. Z wierzchołka S upuszczono wysokość S E, gdzie punkt E znajduje się na środku odcinka D B. Punkt O znajduje się na odcinku S E i jest połączony z wierzchołkiem D. Powstał odcinek D O o długości trzy, natomiast odcinek D B ma długość cztery pierwiastki z dwóch.
Zauważmy, że . Zatem, aby wyznaczyć długość wysokości wystarczy obliczyć długość odcinka . Skorzystamy z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie :
Stąd wysokość ostrosłupa .
Przykład 3
W ostrosłupie prawidłowym czworokątnym krawędź boczna jest dwa razy dłuższa od krawędzi podstawy. Obliczymy pole powierzchni kuli opisanej na tym ostrosłupie.
W rozwiązaniu posłużymy się przekrojem ostrosłupa płaszczyzną przechodzącą przez przeciwległe krawędzie boczne.
R1VutfXqMZVFE
Ilustracja przedstawia trójkąt równoramienny D B S wpisany w okrąg o środku w punkcie O. Z wierzchołka S upuszczono wysokość S E, gdzie punkt E znajduje się na środku odcinka D B. Punkt O znajduje się na odcinku S E i jest połączony z wierzchołkiem D. Powstał odciek D O o długości R. Odcinki S D i S B mają długość dwa a, natomiast odcinek D B ma długość a pierwiastków z dwóch.
Obliczymy długość odcinka korzystając z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie :
Korzystając ze wzoru na długość promienia okręgu opisanego na trójkącie otrzymujemy:
.
Stąd .
Przykład 4
Wszystkie krawędzie ostrosłupa prawidłowego czworokątnegoostrosłup prawidłowy czworokątny wpisany w kulęostrosłupa prawidłowego czworokątnego są równe i mają długość .
Obliczymy objętość kuli opisanej na tym ostrosłupie.
W rozwiązaniu posłużymy się przekrojem ostrosłupa płaszczyzną przechodzącą przez przeciwległe krawędzie boczne.
Rroedu6mWymxs
Ilustracja przedstawia trójkąt równoramienny D B S wpisany w okrąg o środku w punkcie O. Z wierzchołka S upuszczono wysokość S O, gdzie punkt O znajduje się na środku odcinka D B. Podstawa trójkąta D B jest średnicą okręgu. Powstał odciek D O o długości R. Odcinki S D i S B mają długość a, natomiast odcinek D B ma długość a pierwiastków z dwóch.
Zauważmy, że boki trójkąta mają długości , i czyli ten trójkąt jest trójkątem prostokątnym równoramiennym. Zatem .
Stąd .
Słownik
ostrosłup prawidłowy czworokątny wpisany w kulę
ostrosłup prawidłowy czworokątny wpisany w kulę
ostrosłup prawidłowy czworokątny jest wpisany w kulę (kula jest opisana na ostrosłupie prawidłowym czworokątnym) wtedy, gdy wszystkie jego wierzchołki leżą na powierzchni kuli