Dla zainteresowanych

Aby dowiedzieć się więcej na temat filozofii analitycznej, zapoznaj się z poniższymi materiałami:

Czym zajmuje się filozofia analityczna?

Polecenie 1

Zapoznaj się z treścią wywiadu z prof. Janem Hartmanem. Zanotuj, jakie są obszary zainteresowań filozofów analitycznych.

RBVoq5UFLOifq
(Uzupełnij).
R5Gw7pBfDwZSg
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Czym zajmuje się filozofia analityczna?

Filozofia analitycznafilozofia analitycznaFilozofia analityczna zrezygnowała z wielu zadań, które stawiała sobie filozofia tradycyjna. Można powiedzieć, że jej „program” jest w pierwszej kolejności negatywny, tj. koncentruje się bardziej na krytyce istniejących teorii, a nie tworzeniu nowych. Filozofowie analityczni zrezygnowali przede wszystkim z dążenia do konstruowania teorii wyjaśniających świat – ma to być domeną nauk przyrodniczych. Zrezygnowali też z dążenia do oddziaływania na życie społeczne i polityczne (przez formułowanie norm moralnych czy ideałów politycznych), pozostając raczej filozofami czysto akademickimi. W jednym wszak z pewnością filozofowie analityczni nie różnili się od swych poprzedników – im również towarzyszył wyraźny zamysł reformatorski. Byli krytyczni w stosunku do dotychczasowej filozofii, tak jak krytyczni byli niegdyś Sokrates, Kartezjusz, Hume czy Husserl. W odróżnieniu od tradycyjnej filozofii, którą uważają za wizjonerską czy poetycką, poszukiwali filozofii „uprawianej właściwie”, prowadzącej do konstruktywnych rezultatów. W miejsce intuicji, metafor, niejasnych założeń pragnęli zaproponować rzetelną analizę oraz dobrze uzasadnione wnioski. Analizę tę prowadzili przede wszystkim w trzech obszarach:

RkmmBkBwK8Jix1
Prezentacja.

Wielu przedstawicielom filozofii analitycznej towarzyszy silne poczucie misji, a nawet przełomowości ich przedsięwzięcia.

RnJSTdupQ8eSG1
Moritz Schlick (1882‑1936), niemiecki filozof, matematyk i fizyk; jeden z czołowych przedstawicieli empiryzmu logicznego (neopozytywizm); od 1918 profesor uniwersytetu w Kilonii, od 1922 — w Wiedniu, wykładał też w Stanach Zjedn.; 1922 zorganizował w Wiedniu seminarium skupiające wybitnych naukowców (Koło Wiedeńskie); głównym celem działalności filozoficznej Schlicka było dążenie do eliminacji metafizyki oraz tworzenie i rozwijanie filozofii nauk.; wysunął postulat empirycznej sprawdzalności poznania naukowego, który stał się naczelnym hasłem empiryzmu logicznego; zajmował się zagadnieniami etyki, z której eliminował wszelkie elementy normatywności, ograniczając ją do sfery opisowej.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Moritz Schlick Przewrót w filozofii

Przekonany jestem, że uczestniczymy w ostatecznym przewrocie filozofii i że mamy pełne prawo uważać bezowocną walkę systemów za zakończoną. Twierdzę, że współczesność posiada środki, aby wszelki tego rodzaju spór stał się zasadniczo zbędny, idzie tylko o zdecydowane ich stosowanie.

321 Źródło: Moritz Schlick, Przewrót w filozofii, tłum. H. Buczyńska.

Inni postrzegają filozofię analityczną nawet jako rodzaj terapii czy wyzwolenia.

Ludwig Wittgenstein Dociekania filozoficzne

Filozofia jest walką z opętaniem naszego umysłu przez środki naszego umysłu.

123 Źródło: Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz.
RNBpnjH7r5RWJ
Tadeusz Szubka, autor książki Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia, wymienia cztery metody filozofii analitycznej: klasyczną analizę pojęciową, analizę logiczną, analizę lingwistyczną i analizę systematyczną. Wszystkie te metody polegają m.in. na analizie pojęć oraz powiązań struktur logicznych zdań ze strukturą gramatyczną języka.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Filozofię analityczną często przeciwstawia się innym nurtom filozofii XX w., odmiennym jeśli chodzi o podejmowaną problematykę, charakter dyskursu filozoficznego oraz metodologię. Należy przy tym pamiętać, że filozofia analityczna nie jest jednolitym kierunkiem, lecz zespołem powiązanych szkół i tendencji.

R1014XDFRZ9nX1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Filozofia XX w.
    • Elementy należące do kategorii Filozofia XX w.
    • Nazwa kategorii: Filozofia analityczna
      • Elementy należące do kategorii Filozofia analityczna
      • Nazwa kategorii: styl dyskursu filozoficznego
        • Elementy należące do kategorii styl dyskursu filozoficznego
        • Nazwa kategorii: odwołujący się do rozumowania
        • Nazwa kategorii: precyzyjny
        • Nazwa kategorii: logiczny
        • Nazwa kategorii: naukowy
        • Koniec elementów należących do kategorii styl dyskursu filozoficznego
      • Nazwa kategorii: poruszane problemy
        • Elementy należące do kategorii poruszane problemy
        • Nazwa kategorii: zagadnienie prawdy
        • Nazwa kategorii: język jako narzędzie poznawcze
        • Nazwa kategorii: uzasadnianie i wiarygodność twierdzeń naukowych
        • Nazwa kategorii: kwestie matajęzykowe
        • Koniec elementów należących do kategorii poruszane problemy
      • Nazwa kategorii: scjentyzm
      • Nazwa kategorii: kierunki
        • Elementy należące do kategorii kierunki
        • Nazwa kategorii: szkoła analityczna z Cambridge
        • Nazwa kategorii: pozytywizm logiczny
        • Nazwa kategorii: szkoła lwowsko-warszawska
        • Nazwa kategorii: filozofia języka potocznego
        • Koniec elementów należących do kategorii kierunki
        Koniec elementów należących do kategorii Filozofia analityczna
    • Nazwa kategorii: Filozofia kontynentalna
      • Elementy należące do kategorii Filozofia kontynentalna
      • Nazwa kategorii: styl dyskursu filozoficznego
        • Elementy należące do kategorii styl dyskursu filozoficznego
        • Nazwa kategorii: literacki
        • Nazwa kategorii: pełen metafor
        • Nazwa kategorii: odwołujący się do wyobraźni odbiorcy
        • Koniec elementów należących do kategorii styl dyskursu filozoficznego
      • Nazwa kategorii: poruszane problemy
        • Elementy należące do kategorii poruszane problemy
        • Nazwa kategorii: kondycja ludzka
        • Nazwa kategorii: status kultury
        • Nazwa kategorii: kierunek rozwoju świata
        • Koniec elementów należących do kategorii poruszane problemy
      • Nazwa kategorii: antyscjentyzm
        • Elementy należące do kategorii antyscjentyzm
        • Nazwa kategorii: nauka jako narzędzie zniewolenia
        • Koniec elementów należących do kategorii antyscjentyzm
      • Nazwa kategorii: kierunki
        • Elementy należące do kategorii kierunki
        • Nazwa kategorii: egzystencjalizm
        • Nazwa kategorii: fenomenologia
        • Nazwa kategorii: hermeneutyka
        • Nazwa kategorii: filozofia dialogu
        • Nazwa kategorii: postmodernizm
        • Koniec elementów należących do kategorii kierunki
        Koniec elementów należących do kategorii Filozofia kontynentalna
      Koniec elementów należących do kategorii Filozofia XX w.
Mapa myśli na podstawie: Tadeusz Szubka, Filozofia analityczna. Koncepcje,metody, ograniczenia, Wrocław 2009.

Słownik

analityczna koncepcja uprawiania filozofii
analityczna koncepcja uprawiania filozofii

analityczna koncepcja filozofii, w odróżnieniu od koncepcji klasycznej i neoklasycznej (skupionej na poszukiwaniu ostatecznych podstaw rzeczywistości, poznania i wartości), koncepcji pozytywistycznej (skupionej na syntetyzowaniu wyników nauk szczegółowych lub ustalaniu założeń i metod nauk) oraz koncepcji egzystencjalnej (skupionej na wartościującym opisywaniu granicznych sytuacji życia ludzkiego) polega na analizowaniu podstawowych pojęć wiedzy naukowej i pozanaukowej za pomocą metod logiczno‑lingwistycznych

filozofia analityczna
filozofia analityczna

(gr. philosophia — umiłowanie mądrości, gr. análysis — rozluźnienie, rozwiązanie, rozbiór) jeden z głównych nurtów filozofii współczesnej jego przedstawiciele głoszą, że podstawowym celem filozofii jest analiza pojęć, twierdzeń i problemów filozoficznych. Ponieważ pojęcia te i twierdzenia są wyrażane w języku, filozofia analityczna jest analizą języka; bywa także określana mianem filozofii lingwistycznej