Poezja metafizyczna

Poezja metafizycznametafizykametafizyczna to nurt liryki wyrastający z atmosfery sceptycyzmu i niepewności charakterystycznej dla czasów baroku. Termin ten jest używany przede wszystkim w odniesieniu do twórczości angielskich poetów tworzących na przełomie XVI i XVII wieku, m.in. Johna Donne’a i George’a Herberta, którzy wprowadzili do liryki język nauki, filozofii i teologii. Poezja metafizyczna to twórczość erudycyjna, wykorzystująca niezwykłe skojarzenia, bogata w aluzje i nawiązania do kultury i sztuki. Poeci tego nurtu formułowali pytania o sens i cel życia człowieka. Łączyli refleksję filozoficzną z tematyką religijną oraz wątkami dotyczącymi erotyki, zmysłów. Poezja metafizyczna poruszała problematykę przemijania, marności i nietrwałości istnienia, ukazywała pokusy, słabości i namiętności człowieka. Twórcy tej liryki podkreślali rozdarcie pomiędzy doczesną cielesnością a dążeniem do życia wiecznego. W Polsce poezję metafizyczną tworzyli m.in. Mikołaj Sęp Szarzyński, Sebastian Grabowiecki i Daniel Naborowski.

Rsj21kEOZsR5j

Obraz przedstawia anioła, który wskazuje prawą dłonią leżące nieopodal niego, na stole, ludzkie czaszki i kości. Na drugim stole , bezpośrednio przed aniołem leżą kosztowności, złote monety.

Daniel Naborowski

Daniel Naborowski (ur. w 1573 w Krakowie, zm. w 1640 w Wilnie) to jeden z najlepiej wykształconych polskich poetów barokowych. Przez kilkanaście lat zdobywał wiedzę na europejskich uniwersytetach – studiował medycynę w Bazylei, prawo w Orleanie, poznał środowiska naukowe Strasburga i Padwy, pobierał prywatne lekcje mechaniki u Galileusza. Biegle mówił w kilku językach. Był sekretarzem, nadwornym medykiem i dyplomatą w służbie rodu Radziwiłłów, odbywał liczne podróże dyplomatyczne
po Europie. Pisaniem utworów poetyckich i przekładem dzieł na język polski zajmował się na marginesie swojej działalności. Dorobek artystyczny poety nie był drukowany aż do XX wieku (wcześniej był znany jedynie w rękopisach).

Daniel Naborowski tworzył w nurcie intelektualnym. Jego dzieła są dowodem erudycji twórcy, obfitują w aluzje i nawiązania m.in. do starożytności i mitologii. Poezja Naborowskiego jest kunsztowna, ma starannie przemyślaną kompozycję. Poeta precyzyjnie dobiera słowa, zaskakuje konceptamikonceptkonceptami, tworzy oryginalne metafory i porównania. Swoim poetyckim rozważaniom często nadaje formę paradoksuparadoksparadoksu, który ma odzwierciedlać złożoność i tajemniczość otaczającego świata. Metafizyczny nurt poezji Naborowskiego to utwory skupione wokół myśli na temat przemijania, marności kondycji ludzkiej, kruchości życia ludzkiego. Poeta opisuje paradoksy związane z życiem człowieka, jego grzesznością i słabością. Chętnie rozwija w utworach skojarzenia związane z jednym pojęciem lub tematem. Mimo iż w jego poezji motyw vanitasvanitasvanitas jest wyraźnie obecny, to twórca nie odrzuca i nie neguje świata oraz ziemskich marności. Naborowski uważa, że świat to dzieło Boga, a zatem trzeba go przyjmować takim, jaki jest.

Słownik