Przeczytaj
Aby dowiedzieć się więcej na temat Friedricha Nietzschego, zapoznaj się z poniższymi materiałami:
Friedrich Nietzsche: specyfika twórczości i jej fazyFriedrich Nietzsche: specyfika twórczości i jej fazy
Wczesne prace Friedricha NietzschegoWczesne prace Friedricha Nietzschego
Drugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozumDrugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozum
Friedrich Nietzsche: krytyka moralnościFriedrich Nietzsche: krytyka moralności
Krytyka religii chrześcijańskiej
Najbardziej zjadliwe i nieprzejednane ataki Nietzsche skierował pod adresem religii chrześcijańskiej. Koncentrował się przede wszystkim na psychologicznym mechanizmie leżącym u podstaw wiary chrześcijańskiej oraz pojęciu Boga.
Według filozofa mechanizm psychologiczny jest ten sam, co w wypadku buntu niewolników na polu moralności
– na chrześcijańską mentalność składają się: słabość, strach oraz zawiść wobec tych, którzy słabi nie są (resentymentresentyment). W wypadku chrześcijaństwa zawiść ta szuka usprawiedliwienia w religijnej wizji rzeczywistości. Dla Nietzschego wizja ta jest rodzajem ucieczki od świata, a ludzi, którzy jej ulegają i chowają głowę w piasek rzeczy niebieskich
, filozof nazywa „zaświatowcami”. Chrześcijaństwo to: zwierzę domowe, zwierzę stadne, chore zwierzę człowiecze
. Chrześcijaństwo jest rodzajem instytucjonalizacji choroby trawiącej człowieczeństwo.
AntychrystNazywam zwierzę, rodzaj, indywiduum zepsutym, jeśli straci swe instynkty, jeśli wybiera, jeśli przenosi nad inne to, co dlań szkodliwe.
W AntychrześcijaninieAntychrześcijaninie Nietzsche diagnozował psychologicznie stan Jezusa. Twierdził, że Jezusowi dolegał: stan chorobliwej pobudliwości zmysłu dotyku, który wzdryga się przed każdym dotknięciem
. Zdiagnozował więc u niego to, co dzisiaj określamy mianem syndromu nadwrażliwości sensorycznej. Uważał, że tzw. dobra nowina, którą głosił Jezus, miała funkcję autoterapeutyczną, była czymś w rodzaju „higieny psychicznej”. Filozof uważał, że nauki Jezusa pierwotnie służyły terapii indywidualnych przypadków, a nie pretendowały do rangi uniwersalnej religii. Za uczynienie z tego religii odpowiedzialny jest św. Paweł. Żeby to lepiej zrozumieć, należałoby wyobrazić sobie sutą staropolską ucztę: wszystkie te tłuste mięsa, alkohole, kluski i ciasta. Na tę ucztę zaproszono sto osób, ale dziewięćdziesiąt z nich cierpi na chorobę wrzodową żołądka – mogą jeść tylko chude mięsa i gotowane warzywa. Jezus oznajmia im: Zaprawdę powiadam wam, nie możecie jeść wiktuałów z tego stołu, ale mam dla was dobrą nowinę, strawa, która nie przysporzy wam cierpienia, jest dla was przygotowana na zapleczu
. Tymczasem św. Paweł patrzy na te dziesięć osób, które siedzą już przy stole i zajadają ze smakiem, czuje zazdrość i mówi: Zaprawdę powiadam wam, ci, którzy jedzą te rzeczy, grzeszą i spotka ich za to wieczne potępienie
.
Demaskacja złudzeń poznawczych i przesądów, obejmująca krytykę poznania i moralności, zaprowadziła Nietzschego do stwierdzenia, że „Bóg umarł”. Dla filozofa bogowie to ideały i wartości, w które wierzymy. Tak więc obwieszczenie, że „Bóg umarł”, oznacza, że wartości te przestały mieć dla ludzi znaczenie. Wraz z nimi ginie również dotychczasowy obraz świata – świata, który ma sens, cel i porządek nadane przez Stwórcę. Po raz pierwszy śmierć Boga filozof ogłosił w Wiedzy radosnej i faktycznie uważał to za radosną nowinę. W miejsce starych wartości szukał nowego ideału, wyrażającego ludzką witalność i kreatywność. Nie krytykował religii jako takiej, ale ducha, którego ona wyraża. Bogowie każdej religii są wyrazem ludzkiej duchowości: jeśli duchowość jest chora, to i Bóg jest symbolem choroby (starogreccy bogowie byli wyrazem życia, pełni, witalności). Nietzsche włożył słowa swojej własnej dobrej nowiny w usta perskiego proroka Zaratustry.
Odpowiedz na pytanie, jak rozumieć metaforę suto zastawionego stołu?
Słownik
(gr. anti — przeciw) w chrześcijaństwie: człowiek lub szatan, który wystąpi przy końcu świata przeciw Chrystusowi i zostanie przez niego pokonany; diabeł, zły duch; zły, nieuczciwy człowiek; o kimś, kto nie wierzy w Boga lub ma odmienne zdanie w sprawach wiary
(łac. nihil — nic) stanowisko filozoficzne odmawiające istnienia światu bądź jego istotnym aspektom (nihilizm ontologiczny); może też oznaczać przekonanie o nieistnieniu wartości (nihilizm moralny) lub zanegowanie możliwości poznania (nihilizm epistemologiczny)
(łac. re — na nowo, znów + łac. sentiment — uczucie) żal lub uraza do kogoś odczuwane przez dłuższy czas i zwykle powracające na wspomnienie doznanych krzywd