To powszechny składnik białek. Duże ilości asparaginy występują w białkach nasion, a także w stanie wolnym w płynach komórkowych i tkankach. Asparagina jest wykorzystywana jako magazyn amoniaku w tkankach zwierzęcych i roślinnych.

Zawiera grupę tiolową –SH. Jest powszechnym składnikiem białek, a także tripeptydu glutationuglutationglutationu. Bierze udział we wszystkich procesach, w których są zaangażowane grupy zawierające siarkę. Uczestniczy też w reakcjach obronnych organizmu, wiążąc wiele substancji trujących (np. jony metali ciężkich, związki arsenu, cyjanki, węglowodory aromatyczne). Wchodzi w skład centrów aktywnych licznych enzymów.

To najprostszy, a jednocześnie jedyny aminokwas białkowy o cząsteczce niezawierającej asymetrycznego atomu węgla. Występuje we wszystkich białkach, ale jej zawartość zmienia się w zależności od ich rodzaju: jest jej dużo w białkach tkanki łącznej i w fibroinie jedwabiu, natomiast w albuminach krwi i składnikach mleka występuje w małych ilościach. Glicyna jest materiałem do syntezy w organizmie wielu ważnych związków, m.in. kwasu pirogronowego, puryn, kreatyny i porfiryn.

W dużych ilościach wchodzi w skład białek zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych. Część glutaminy jest zużywana w syntezie różnych związków. U zwierząt aminokwas ten stanowi formę transportową amoniaku z tkanek przez krew do nerek, gdzie następuje hydroliza glutaminy do kwasu glutaminowego i amoniaku.

Oddziałuje na układ odpornościowy i nerwowy. Ponadto bierze udział w cyklu Krebsa.

Występuje w dużych ilościach w białkach oraz w stanie wolnym, szczególnie obficie w tkance mózgowej. Jest prekursorem kwasu gamma‑aminomasłowego (GABA). Stosuje się go w leczeniu schorzeń porażających układ nerwowy, m.in. choroby Heinego–Medina, gruźliczego zapalenia opon mózgowo‑rdzeniowych, stanów nerwicowych i fizycznego wyczerpania.

To aminokwas endogenny o budowie cyklicznej, jedyny, w którym grupa aminowa w pozycji alfa jest zaangażowana w tworzenie pierścienia. W szczególnie dużych ilościach występuje w białkach włókienkowych tkanki łącznej, m.in. w kolagenie.

Występuje w wielu białkach, m.in. w kazeinie mleka, naturalnym jedwabiu, a także w niektórych fosfolipidach. Seryna wchodzi w skład centrum aktywnego licznych enzymów, m.in. proteaz serynowychproteazy serynoweproteaz serynowych.

To endogenny aminokwas aromatyczny, będący składnikiem wielu białek. Występuje również w stanie wolnym. Powstaje z egzogennej dla zwierząt fenyloalaniny. U kręgowców tyrozyna służy do syntezy wielu ważnych biologicznie związków, m.in. hormonów (adrenalina, tyroksyna). Zaburzenia przemian metabolicznych tyrozyny o podłożu genetycznym prowadzą do choroby – alkaptonurii.

Występuje w większości białek. W organizmie zwierzęcym utlenia się do tyrozyny. Dziedziczne zaburzenia w metabolizmie fenyloalaniny prowadzą do fenyloketonurii. Do objawów tej choroby należą m.in.: niepełnosprawność intelektualna, małogłowie, jasna karnacja i jasne włosy, „mysi” zapach moczu i potu.

To aminokwas względnie egzogenny, będący ważnym składnikiem białek wykazujących aktywność biologiczną. Wchodzi w skład centrów aktywnych licznych enzymów. Łatwo ulega dekarboksylacji, przechodząc w histaminęhistaminahistaminę. Chlorowodorek histydyny stosuje się w leczeniu choroby wrzodowej.

Wchodzi w skład większości białek. Wytwarzana jest przez rośliny i drobnoustroje. Zawiera w łańcuchu bocznym dodatkowy węgiel asymetryczny, co powoduje występowanie czterech izomerów optycznych.

Występuje w większości białek. Wytwarzana jest przez rośliny i drobnoustroje.

W małych ilościach występuje w białkach roślinnych, m.in. w pszenicy i kukurydzy. Natomiast w dużych ilościach wchodzi w skład histonów. W trakcie procesów gnilnych białek zawartych w mięsie pod wpływem enzymów bakteryjnych jest przekształcana w kadawerynękadawerynakadawerynę.

W większych ilościach występuje w kazeinie i białku jaj. W reakcji z adenozynotrifosforanem (ATP) tworzy S-adenozynometioninę, zwaną aktywną metioniną, będącą biologicznym czynnikiem metylującym, czyli związkiem przekazującym grupę metylową różnorodnym akceptorom. Metionina jest pierwszym aminokwasem w łańcuchu polipeptydowym powstającym podczas translacji.

Jest pierwszym poznanym aminokwasem egzogennym. Występuje w niewielkich ilościach w większości białek. Ma dwa asymetryczne atomy węgla. U roślin i mikroorganizmów powstaje z asparaginy. U niektórych organizmów uczestniczy w biosyntezie izoleucyny.

To aromatyczny aminokwas egzogenny, występujący w wielu białkach, w dużych stężeniach w niektórych antybiotykach. Jest prekursorem serotoninyserotoninaserotoniny i wpływa na prawidłowe funkcjonowanie jelit oraz ich perystaltykę. U owadów przemiany tryptofanu prowadzą do powstawania pigmentów oczu. U kręgowców może być częściowo przekształcany w kwas nikotynowy i jego amid (składnik NADIndeks górny +⁺ i 
NADPIndeks górny +⁺). U zwierząt i człowieka niedostatek tryptofanu osłabia odporność organizmu na wiele chorób (m.in. cukrzycę, nowotwory), może też być przyczyną niedorozwoju. W stanie wolnym występuje u roślin, u których służy do wytwarzania m.in. alkaloidów.

Występuje m.in. w białkach roślinnych i zwierzęcych oraz peptydach wytwarzanych przez mikroorganizmy. Bierze udział w biosyntezie kwasu pantotenowegokwas pantotenowykwasu pantotenowego. Cząsteczka waliny zawiera łańcuch boczny o charakterze hydrofobowym, dzięki czemu stabilizuje strukturę białek rozpuszczalnych w wodzie.

Stanowi główny składnik kolagenu (ok. 13,5% kolagenu u ssaków). Wraz z proliną wpływa na jego wytrzymałość mechaniczną. Występuje w dużych ilościach w żelatynie.

R1JobSqQVS4QB

Rysunek przedstawia wzór hydroksyproliny. Pięcioczłonowy pierścień, w skład którego wchodzi grupa NH łączy się po lewej stronie z grupą HO, a na dole po prawej stronie z grupą COOH.

Uczestniczy w transporcie kwasów tłuszczowych przez błonę mitochondrialną do mitochondrium. W organizmach jest syntetyzowana w wątrobie, nerkach i mózgu z aminokwasów: lizyny i metioniny.

ROBqRGAJLKbVs

Rysunek przedstawia wzór L‑karnityny. Atom azotu (kation) łączy się z trzema grupami metylowymi, dwie grupy są zapisane jako H indeks dolny 3 C a jedna jako CH indeks dolny 3. Następnie po prawej stronie atomu azotu jest łańcuch w kształcie zygzaka. Zawiera trzy atomy węgla. Środkowy atom węgla łączy się u góry wiązaniem zaznaczonym poziomymi liniami z grupą hydroksylową. Po prawej stronie we wzorze jest grupa COO indeks górny minus.

Pełni funkcję głównego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym. Zmniejsza pobudliwość komórek nerwowych oraz wpływa na relaksację komórek mięśniowych.

Rh6si746oF0SA

Rysunek przedstawia zwór kwasu γ‑aminomasłowego. Opis wzoru od lewej strony: grupa H indeks dolny dwa N łączy się w prawo z łańcuchem w kształcie zygzaka. Łańcuch zawiera pięć połączonych ze sobą wiązań pojedynczych. Na końcu łańcucha jest grupa COOH.

R16M44r264BTB

Rysunek przedstawia wzór ornityny. Opis od lewej strony: grupa H indeks dolny dwa łączy się w prawo z łańcuchem w kształcie zygzaka, który łączy kolejno pięć atomów węgla. Przedostatni łączy się w dół wiązaniem w kształcie klina z grupą NH indeks dolny dwa. Ostatni atom węgla wchodzi w skład grupy karboksylowej.

RCVDOwAVgQQsh

Rysunek przedstawia wzór cytruliny. Opis od lewej strony wzoru: grupa H indeks dolny dwa łączy się w prawo z atomem węgla. Atom węgla łączy się w górę wiązaniem podwójnym z atomem tlenu, a w prawo z grupą NH. Grupa NH łączy się w prawo z łańcuchem w kształcie zygzaka zawierającym kolejno pięć atomów węgla. Przedostatni atom węgla łączy się w dół wiązaniem w kształcie klina z grupą NH indeks dolny dwa. Ostatni atom węgla wchodzi w skład grupy karboksylowej.

REQNs8cm0vMue

Rysunek przedstawia wzór argininobursztynianu. Opis od lewej strony wzoru: indeks górny minus OOC wiązanie pojedyncze do atomu węgla, od atomu węgla wiązanie pojedyncze do atomu węgla, który łączy się z grupą COO indeks górny minus. Atom węgla w prawo łączy się z grupą NH, ta zaś z atomem węgla, który w górę łączy się z grupą NH indeks dolny dwa, a w prawo z grupą NH. Pomiędzy grupami z atomami azotu zaznaczono wiązania linia przerywaną. Przy linii przerywanej biegnącej od grupy NH indeks dolny dwa przez atom węgla do grupy NH po jego lewej stronie jest znak plus. Od grupy NH leżącej po prawej stronie atomu węgla jest łańcuch w kształcie zygzaka z pięcioma atomami węgla. Przedostatni łączy się z w dół wiązaniem w kształcie klina z grupą NH indeks dolny 3 indeks górny plus, a w prawo z grupą COO indeks górny minus.

Ornityna, cytrulina i kwas argininobursztynowy biorą udział w cyklu mocznikowym.

R1CITMwq3yDJC

Na zdjęciu przedstawiono kołowy cykl reakcji enzymatycznych. Dochodzi do połączenia dwutlenku węgla z amoniakiem i powstania karbamoilofosforanu. Karbamoilofosforan wraz z ornityną zostają przekształcone w cytrulinę. Ta z kolei łączy się z asparaginianem i powstaje kwas arginiono‑bursztynowy. Kwas arginiono‑bursztynowy ulega przekształceniu do argininy, z której w wyniku reakcji powstaje mocznik i ornityna. Ornityna dalej bierze udział w cyklu i zostaje przekształcona do cytruliny.

Wykazuje właściwości chelatującechelatychelatujące. Tworzy trwałe, rozpuszczalne w wodzie wiązania m.in. z kationami: miedzi, ołowiu, kadmu, rtęci, żelaza i złota, dlatego  wykorzystywana jest w leczeniu zatruć pokarmowych metalami ciężkimi. Jednak w medycynie wykorzystuje się tylko enancjomerenancjomeryenancjomer D penicylaminy, gdyż enancjomer L jest toksyczny (hamuje działanie witaminy BIndeks dolny 6₆witamina BIndeks dolny 6₆, pirydoksyna witaminy BIndeks dolny 6₆).

R14chlfvlSKqd

Rysunek przedstawia wzór enancjomeru L penicylaminy. Atom węgla, leżący po lewej stronie wzoru, łączy się z grupami: HS, H indeks dolny 3 C, CH indeks dolny 3. Kolejny atom węgla łączy się z wiązaniem w kształcie klina z grupą NH indeks dolny 2, na końcu wzoru jest grupa COOH.

Jest produktem pośrednim i pobocznym podczas syntezy i degradacji glicyny.  Występuje w mięśniach ssaków, a także w antybiotykach.

R2FR8NEfAusat

Rysunek przedstawia wzór sarkozyny. Opis od lewej strony wzoru do prawej strony: grupa H indeks dolny C łączy się z grupą NH, ta z kolei łączy się z atomem węgla, atom węgla łączy się z grupą COOH. Wzór ma kształt zygzaka.