1. Zakażenia szpitalne Drobnoustroje mogą występować praktycznie w każdym miejscu. Większość z nich nie ma bezpośredniego wpływu na ludzkie zdrowie, czyli nie wywołuje chorób. Część z nich może mieć dobroczynny wpływ na zdrowie, ale niektóre mają właściwości patogenne, to znaczy, że są zdolne do wywołania choroby lub zakażenia.
   Czynniki etiologiczne zakażeń w szpitalu to bakterie, często wielolekooporne, na które nie działają zwykle stosowane antybiotyki, a których eliminacja jest długa i trudna, oraz wirusy, grzyby lub pierwotniaki.
   Zakażenie może rozwinąć się w zakładzie opieki zdrowotnej i wówczas określamy je mianem zakażenia szpitalnego.
   Najczęściej uznaje się zakażenie za szpitalne, jeśli wystąpiło w okresie od 48 do 72 godzin od udzielenia świadczenia zdrowotnego. Dla zakażeń o długim okresie wylęgania, takich jak WZW typu B (wirusowe zapalenie wątroby wywołane przez wirus typu B), WZW typu C (wirusowe zapalenie wątroby wywołane wirusem typu C), zakażenie ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus, HIV), gruźlica, przyjmuje się okres nawet do wielu lat. Zakażenie szpitalne może dotyczyć zarówno pacjenta, jak i personelu. Może wystąpić w szpitalu i w innej placówce opieki zdrowotnej.
   Patogeny alarmowe to drobnoustroje lekooporne i zagrażające życiu, których rozprzestrzenianie się stanowi poważny problem epidemiologiczny. Leczenie zakażeń szpitalnych stanowi obecnie jedno z największych wyzwań medycyny.

2. Czynnik zakaźny - to organizm (bakteria, wirus, pasożyt, grzyb) lub cząsteczka białkowa (prion) zdolne do wtargnięcia do innego organizmu i rozmnażania się w tym organizmie. Czynniki zakaźne mające zdolność wywoływania choroby stanowią podzbiór czynników chorobotwórczych.
   Zakażenia szpitalne najczęściej są spowodowane przez:

   • bakterie,

   • grzyby,

   • wirusy.

   Omówmy poniżej te czynniki.

   • Bakterie
     Bakterie to grupa mikroorganizmów wszechobecnych w środowisku zewnętrznym i wewnętrznym człowieka, które w świecie zwierząt tworzą odrębne królestwo. Występują we wszystkich typach otoczenia, takich jak woda, gleba, powietrze, a także znajdują się na powierzchniach innych organizmów żywych. Zasiedlają nawet środowiska jałowe, trudno dostępne lub w ogóle niedostępne dla ludzi, jak lodowce czy tereny skażone np. promieniowaniem radioaktywnym. Mimo że mają prostą budowę i przybierają rozmaite kształty, pełnią istotne funkcje w przyrodzie. Przede wszystkim bakterie biorą udział w podtrzymywaniu wszelkich procesów biogeochemicznych oraz w procesach fermentacji i gnicia. Odpowiadają np. za trawienie pożywienia w przewodzie pokarmowym, umożliwiając tym samym rozkład i wchłanianie niezbędnych składników odżywczych. Stanowią ważny element ekosystemu również ze względu na udział w produkcji niektórych substancji, np. witamin, oraz artykułów spożywczych, np. serów i jogurtów. Poddawane modyfikacjom genetycznym, są bezcenne w przemyśle farmaceutycznym przy produkcji różnego rodzaju leków.
     Bakterie dzieli się ze względu na trzy główne cechy charakterystyczne:

     • zabarwienie ściany komórkowej,

     • kształt komórki,

     • zależność od tlenu. Zależności pomiędzy rodzajem drobnoustroju a konkretnymi objawami chorobowymi nie są proste. Większość mikroorganizmów nie wywołuje jednej choroby o charakterystycznych objawach, znacznie częściej określony drobnoustrój wywołuje wiele nieswoistych objawów chorobowych lub odwrotnie – wiele drobnoustrojów wywołuje podobne objawy. Liczba drobnoustrojów, które są zawsze patogenne, jest stosunkowo niewielka. Zdecydowana większość może wywoływać objawy chorobowe jedynie w ściśle określonych okolicznościach. Interakcje między organizmem człowieka a drobnoustrojem są niezwykle złożone i przejawiać się mogą w postaci przejściowej kolonizacji, długotrwałego związku o charakterze symbiotycznym lub choroboło.
       Drobnoustroje izolowane z zakażeń coraz częściej charakteryzują się opornością na większość, a czasem nawet na wszystkie dostępne w terapii leki. Termin „drobnoustrój wielolekooporny” w potocznym rozumieniu oznacza, że drobnoustrój ten charakteryzuje się opornością na więcej niż jeden lek mający zastosowanie w leczeniu zakażenia wywołanego przez dany gatunek.

   • Grzyby
     Spośród poznanych około 250 tysięcy grzybów żyjących w środowisku otaczającym człowieka tylko nieliczne są bezwzględnie chorobotwórcze (Histoplasma, Blastomyces) i wywołują zakażenia u ludzi, których układ immunologiczny działa prawidłowo. Większość zakażeń rozwija się u osób z upośledzoną odpornością i ma charakter zakażeń oportunistycznych. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym zakażeń szpitalnych są grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida: C. albicans, C. glabrata, C. krusei, C. lusitaniae, C. parapsilosis i C. tropicalis. Obok drożdżaków u chorych spotykane są zakażenia grzybami pleśniowymi, tj. Aspergillus, Penicillium, Mucor, Absidia i Rhizopus.

   • Wirusy
     Wirusy nie są komórkami, w ich skład wchodzi jedynie kwas nukleinowy (DNA lub RNA) otoczony przez kapsyd (otoczkę białkową). Są bezwzględnymi pasożytami wewnątrzkomórkowymi. Poza komórką przebywają tylko w fazie zakaźnej i często środowisko działa wówczas na nie zabójczo. Rozprzestrzenianie się wirusów odbywa się zwykle w wyniku dość bliskich kontaktów źródła zakażenia z potencjalnymi gospodarzami. Niektóre wirusy wykazują zdolność do bardzo szybkiej, w porównaniu z mikroorganizmami, zmienności antygenowej, adaptacji do dotychczas odpornego na nie gospodarza, zmiany tropizmu (powinowactwa). Do wirusów szczególnie łatwo ulegających zmianom należą wirusy grypy czy koronawirus.

3. Łańcuch zakażenia – źródło zakażenia i drogi przenoszenia się czynników zakaźnych ze źródła do wrót zakażenia opis alternatywny Czynnik zakaźny – czynnik wywołujący zakażenie; czynnikami tymi są bakterie, grzyby, wirusy i inne patogeny.
   Rezerwuar czynnika zakaźnego – miejsce bytowania i namnażania się drobnoustrojów: chory, nosiciel, środowisko nieożywione. Niekiedy rezerwuar jest określany jako skupisko źródeł zakażenia wraz z ich biocenozą.
   Droga lub sposób przenoszenia – to sposoby przenoszenia się patogennych drobnoustrojów ze źródła zakażenia na organizmy wrażliwe. Drogi te są zależne m.in. od umiejscowienia patogenów i od sposobów ich wydalania z zakażonego ustroju, a także od ich wrażliwości na warunki środowiska.
   Droga wniknięcia do ciała (wrota zakażenia) – sposób, w jaki drobnoustrój dostaje się do ciała gospodarza; wrotami zakażenia mogą być np. rany, drogi moczowe, przewód pokarmowy, układ oddechowy itd.
   Gospodarz podatny na zakażenie – osobnik indywidualny, którego dotyczy zwiększone ryzyko zakażenia, lub populacja, w której istnieje takie ryzyko.

4. Sposoby przenoszenia czynników zakaźnych
   Drobnoustroje odpowiedzialne za rozwój zakażenia mogą być przenoszone ze źródła zakażenia na organizmy wrażliwe scharakteryzowanymi niżej drogami.

   • Droga kontaktowa – najczęstszy sposób przenoszenia infekcji. Istnieją dwie drogi przenoszenia czynnika zakaźnego. Pierwsza z nich to droga bezpośrednia, np. kontakt skóry rąk z zakażoną raną, kontakty seksualne, ukąszenia, zakażenia noworodka w trakcie porodu i zakażenia wewnątrzmaciczne. Druga to droga pośrednia, np. kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydalinami, wydzielinami lub krwią osoby chorej, ale również zakażenia jatrogenne oraz transfuzja skażonej krwi, preparatów krwiopochodnych i płynów infuzyjnych.

   • Droga oddechowa (inhalacyjna) – przenoszenie mikroorganizmów na jądrach skraplania, powstających w czasie kaszlu, kichania i mówienia. Zależnie od rozmiaru powstających jąder wyróżniamy:

     • drogę powietrzno‑kropelkową, w której drobnoustroje są przenoszone na odległość nie większą niż 1 metr w kropelkach o średnicy ponad 5 mikrometrów,

     • drogę powietrzno‑pyłową, w której drobnoustroje są przenoszone w kropelkach o średnicy poniżej 5 µm, zdolnych do unoszenia się w powietrzu przez długi czas i wnikania do pęcherzyków płucnych.

   • Droga pokarmowa – wprowadzenie drobnoustrojów do przewodu pokarmowego wraz z pożywieniem. W przypadku wtórnego skażenia produktów spożywczych mówimy o drodze fekalno‑oralnej.

Plansza interaktywna pod tytułem Higiena środowiska pracy przedstawia zdjęcie lekarza w maseczce ochronnej i medycznym fartuchu ochronnym, który przegląda dokumentację medyczną.

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień takich jak aseptyka, antyseptyka, dekontaminacja, dezynfekcja, sterylizacja, przygotowanie sprzętu medycznego, który ma być przekazany do naprawy, postępowanie z materiałem biologicznie skażonym oraz postępowanie po ekspozycji.

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

1. Aseptyka Szereg postępowań mających na celu zachowanie jałowości przedmiotów lub obszaru. Zapobiega to zakażeniom wirusowym, bakteryjnym czy grzybiczym, mogącym prowadzić nawet do śmierci.

2. Antyseptyka Postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach. Do czyszczenia skóry i ran służą antyseptyki lub preparaty antyseptyczne.; Mmogą one zabijać mikroorganizmy lub zapobiegać ich rozwojowi.

3. Dekontaminacja Proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizację. Oznacza połączenie tych procesów w celu zapewnienia bezpieczeństwa dalszego stosowania danego przedmiotu, a dobór metod czyszczenia zależy od poziomu ryzyka przeniesienia zakażenia na pacjentów lub personel poprzez dany element wyposażenia lub sprzęt. Skuteczna dekontaminacja jest niezbędna, aby ograniczyć to ryzyko do minimum.

4. Dezynfekcja Proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych. Obniża liczbę bakterii i wirusów do poziomów bardziej bezpiecznych i zmniejsza ryzyko zakażenia, ale całkowicie nie niszczy i nie usuwa mikroorganizmów. Proces dezynfekcji jest wdrażany zazwyczaj podczas sprzątania po incydencie zakaźnym na oddziale lub w trakcie czyszczenia przedmiotów, które miały kontakt z osobą zakażoną lub podejrzaną o zakażenie.

5. Sterylizacja Proces niszczenia zdolnych do namnażania się form biologicznych czynników chorobotwórczych. Oznacza całkowite usunięcie bakterii, przetrwalników i wirusów z powierzchni narzędzi lub innych przedmiotów.

6. Przygotowanie sprzętu medycznego, który ma być przekazany do naprawy
   Sprzęt wielorazowego użytku przekazywany do naprawy powinien być zdezynfekowany, tak aby nie stanowił zagrożenia mikrobiologicznego dla osób transportujących i naprawiających go.

7. Postępowanie ze sprzętem medycznym potencjalnie skażonym materiałem biologicznym

   Zanieczyszczone krwią, jej pochodnymi i innymi płynami ustrojowymi oraz wydzielinami sprzęty medyczne przekazane do naprawy należy traktować jako potencjalnie zakaźne. W związku z tym trzeba podejmować kroki zmierzające do maksymalnej ochrony przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów chorobotwórczych. Sprzęt skażony materiałem biologicznym należy zdezynfekować. Do dezynfekcji powierzchni sprzętu medycznego służą specjalne preparaty. Dezynfekcję wykonuje się metodą przecierania, tzn. na gazik nanosi się środek do dezynfekcji powierzchni i poprzez przetarcie oczyszcza się sprzęt. Przed kontaktem z przedmiotami skażonymi trzeba zakładać jednorazowe rękawiczki medyczne, a po zdjęciu rękawiczek – zdezynfekować ręce.

8. Postępowanie po ekspozycji

   Ekspozycja zawodowa to ekspozycja na materiał potencjalnie zakaźny, do której doszło w związku z wykonywaną pracą (uszkodzenie skóry – zakłucie, skaleczenie; zachlapanie błon śluzowych, skóry uszkodzonej lub nieuszkodzonej; ugryzienia).

   Postępowanie po ekspozycji na krew lub inny potencjalnie infekcyjny materiał (IPIM) – postępowanie w miejscu ekspozycji

   Jeżeli doszło do skaleczenia skóry narzędziem lub innym ostrym przedmiotem zanieczyszczonym krwią lub IPIM, należy natychmiast

   • usunąć ostry przedmiot z rany,

   • obficie spłukać ranę bieżącą wodą,

   • dokładnie umyć zranioną okolicę wodą i mydłem,

   • na zranienie nałożyć jałowy opatrunek.

   Uwaga! Nie należy

   • tamować krwawienia,

   • wyciskać krwi z rany,

   • używać zimnej wody.

   Jeżeli na skórze znajduje się krew lub IPIM, a ciągłość skóry nie jest zachowana, na skórze obecne są zranienia, otarcia, zmiany i tym podobne, należy natychmiast

   • dokładnie umyć skórę wodą i mydłem,

   • nałożyć jałowy opatrunek.

   Jeżeli na skórze znajduje się krew lub IPIM, a ciągłość skóry jest zachowana, należy natychmiast

   • spłukać zanieczyszczenie pod bieżącą wodą,

   • dokładnie umyć skórę wodą i mydłem,

   • osuszyć skórę,

   • przeprowadzić dezynfekcję powierzchni skóry za pomocą aktualnie używanego preparatu do dezynfekcji skóry.

   Jeżeli doszło do zanieczyszczenia oczu krwią lub IPIM, należy natychmiast delikatnie, lecz dokładnie przepłukać kilkakrotnie okolicę oczu wodą lub roztworem soli fizjologicznej, mając otwarte powieki.

   Jeżeli krew lub IPIM dostały się do ust, trzeba natychmiast wypluć materiał i kilkakrotnie przepłukać jamę ustną wodą.

   Uwaga! Fakt ekspozycji trzeba zgłosić przełożonemu.

   Inne potencjalnie infekcyjne materiały (IPIM) to: nasienie, wydzielina pochwowa, płyn mózgowo‑rdzeniowy, płyn opłucnowy, maź stawowa, płyn osierdziowy, płyn owodniowy, płyn otrzewnowy, mleko kobiece, ślina (informacja istotna zwłaszcza w kontekście wykonywania zabiegów dentystycznych), jakikolwiek płyn ciała widocznie zawierający krew, płyny ustrojowe w sytuacji, gdy ich rozróżnienie jest trudne lub niemożliwe, jakakolwiek oddzielona tkanka lub narząd człowieka żywego lub martwego, komórki lub hodowle tkankowe zawierające HIV, hodowle narządów, pożywki zawierające HIV lub HBV, lub HCV oraz inne roztwory zawierające te wirusy, ponadto krew, narządy i inne tkanki zwierząt doświadczalnych zakażonych HIV, HBV lub HCV.

Plansza interaktywna pod tytułem Środki ochrony indywidualnej przedstawia zdjęcie maseczek ochronnych.

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień takich jak Środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, terminologia, funkcje środków ochrony osobistej, jednorazowe rękawiczki medyczne, fartuchy ochronne, maski ochronne i przyłbice oraz okulary i gogle ochronne.

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

1. Środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, terminologia środki ochrony zbiorowej są przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy. Są to rozwiązania techniczne stosowane w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

   Środki ochrony osobistej, personal protective equipment, PPE, to środki do stosowania przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym zagrożeniem lub większą liczbą zagrożeń. PPE powinny być stosowane w sytuacjach, gdy nie można uniknąć zagrożeń lub wystarczająco ich ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej albo odpowiedniej organizacji pracy.

   Maski ochronne, aby je prawidłowo stosować, powinny być odpowiednio oznakowane, zależnie od ich stopnia skuteczności, i mieć deklarację zgodności z wymaganiami. Znakowanie powinno zawierać: nazwę, znak fabryczny, logo, numery, identyfikacyjny i normy, lub dokument odniesienia, symbol klasy ochronnej P1, P2, P3 i oznaczenie zastosowania takie jak S aerozol z cząstek stałych, SL aerozol z cząstek stałych i ciekłych. Symbole klasy ochronnej oznaczają:

   • P1 mały stopień ochrony,

   • P2 średni stopień ochrony,

   • P3 duży stopień ochrony.

   Stosowane do ochrony dróg oddechowych maski z filtrami HEPA (ang. high efficiency particulate air),  FFP (ang. filtering face piece) dzieli się w zależności od skuteczności filtrowania na trzy klasy ochronne:

   • klasa 1 (oznaczenie FFP1) – skuteczność filtracji 80% – maski stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej toksyczności,

   • klasa 2 (oznaczenie FFP2) – skuteczność filtracji 94% – maski stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej i średniej toksyczności,

   • klasa 3 (oznaczenie FFP3) – skuteczność filtracji 97% – maski stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności.

2. Odzież ochronna zapobiega kontaktowi powierzchni skóry człowieka z wywierającymi szkodliwy wpływ na organizm ludzki mikroorganizmami oraz ich strukturami. Podczas doboru odzieży należy najpierw uwzględnić grupę, do której należy czynnik biologiczny. Następnie trzeba ustalić rodzaj wykonywanej przez pracownika czynności, czy jest to praca w laboratorium czy, wykonywanie zabiegów medycznych oraz określić natężenie czynnika biologicznego.

   Obuwie

   • Operacyjne, ze względów medycznych obuwie operacyjne powinno odpowiadać normom higienicznym, aby mogło być poddawane rutynowemu codziennemu myciu ręcznemu lub termicznemu w maszynie myjąco dezynfekującej i w razie potrzeby dezynfekcji (PN‑0-91062: 1999).
     Zdjęcie przedstawia obuwie z tworzywa sztucznego. Ma ono kształt trepa. Po bokach buta znajdują się dziurki zapewniające cyrkulację powietrza. Podeszwa jest wyprofilowana, a pięta opiera się na niewysokim obcasie.

   • Ochronne, ze względu na bezpieczeństwo pracy obuwie ochronne powinno być antyelektrostatyczne i mieć zabezpieczenie przed poślizgiem. Powinno także być wygodne i stabilne. Kryterium określającym konieczność stosowania obuwia chroniącego przed czynnikami biologicznymi jest występowanie na podłożu cieczy zawierającej niebezpieczne czynniki biologiczne lub zagrożenie polaniem nóg taką cieczą.
     Zdjęcie przedstawia obuwie z tworzywa sztucznego i ze skóry. Ma ono kształt trepa. Część osłaniająca śródstopie jest wykonana ze skóry. Zakrywa ona palce i jest dziurkowana, co zapewnia cyrkulację powietrza. Podeszwa jest wykonana z tworzywa sztucznego i jest wyprofilowana tak, że pięta opiera się na niewielkim podwyższeniu.

   Sprzęt ochronny oczu i twarzy, do ochrony przed zawierającymi niebezpieczne czynniki biologiczne cieczami, aerozolami lub parami może być stosowany sprzęt ochronny w postaci osłon twarzy lub gogli. Gogle oraz osłony twarzy powinny też spełniać wymagania dotyczące odporności na działanie środków dezynfekcyjnych. Sprzęt ten powinien być pozbawiony elementów umożliwiających gromadzenie się aerozoli biologicznych.

   Rękawice chronią przed zagrożeniami biologicznymi w postaci mikroorganizmów i substancji przez nie wytwarzanych. Zadaniem rękawic medycznych jest ochrona nie tylko pacjenta, lecz i użytkownika, personelu medycznego, przed zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi. Powszechnie dostępne i używane są rękawice lateksowe, nitrylowe i winylowe. Można je stosować zamiennie. Wszystkie rękawice dopuszczone do obrotu na terenie Unii Europejskiej (UE) muszą spełniać odpowiednie wymagania i być zgodne z dyrektywami oraz normami UE.

3. Funkcje środków ochrony osobistej

   Środki ochrony osobistej, personal protective equipment, PPE.

   Aby zrozumieć konieczność stosowania środków ochrony, należy uzmysłowić sobie, że największe zagrożenie dla służby zdrowia stanowią drobnoustroje chorobotwórcze. Kontakt z pacjentem, otoczeniem pacjenta lub sprzętem medycznym używanym przy pacjencie wiąże się z ryzykiem zakażenia patogenami, na przykład wirusami zakaźnego zapalenia wątroby typu B i C, ludzkim wirusem niedoboru odporności, human immunodeficiency virus, HIV, bakteriami opornymi na antybiotyki. Mikroorganizmy mogą być przenoszone z krwią, płynami ustrojowymi, skażonymi materiałami lub instrumentami medycznymi. Dlatego noszenie odpowiedniej odzieży i ochrona dróg oddechowych są konieczne. Do odzieży medycznej i środków ochrony osobistej, które pomagają zapobiegać zakażeniom, należą:

   • jednorazowe rękawiczki ochronne, ochrona rąk,

   • fartuchy, ochrona odzieży,

   • maseczki jednorazowe, maski z filtrem FFP2, FFP3, filtry, ochrona dróg oddechowych,

   • gogle ochronne, ochrona oczu,

   • czepki, ochrona głowy.

4. Jednorazowe rękawiczki medyczne
   Wszystkie rękawiczki dopuszczone do obrotu na terenie UE muszą spełniać odpowiednie normy i być zgodne z dyrektywami oraz normami UE. Dla wyrobów medycznych i środków ochrony osobistej są to: to dyrektywa 93/42/EEC, Regulacja 2016/425 i normy EN 455, EN 420 oraz EN ISO 374 i pochodne. Nie ma przy tym znaczenia materiał, z którego rękawice zostały wykonane, takie same normy obowiązują rękawice lateksowe, nitrylowe i winylowe.
    Zasady stosowania jednorazowych rękawiczek medycznych.

   • Stosuj w przypadku, kiedy istnieje prawdopodobieństwo kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami czy przedmiotami wizualnie zabrudzonymi płynami ustrojowymi.

   • Stosuj w przypadku kontaktów z pacjentem i otoczeniem pacjenta z patogenem alarmowym lub z biegunką, izolacja kontaktowa, oraz w przypadku wystąpienia epidemii.

   • Stosuj przy pacjencie w izolacji.

   • Nałóż bezpośrednio przed kontaktem i zdejmij zaraz po kontakcie z pacjentem lub otoczeniem pacjenta.

   • Po użyciu wyrzuć do pojemnika przeznaczonego na odpady zakaźne. Odpady zakaźne umieszcza się w koszu z czerwonym workiem, opisanym jako „Medyczne odpady zakaźne”.

   • Dezynfekuj ręce przed założeniem i po zdjęciu rękawic.

   • Pamiętaj, że rękawice nie są środkiem zastępczym w odniesieniu do higieny rąk.

5. Fartuchy ochronne Zasady stosowania fartuchów ochronnych.

   • Zalecane jest używanie fartuchów jednorazowych flizelinowych lub foliowych, zawiązywanych z tyłu.

   • Stosuj przed kontaktem z potencjalnie skażonymi przedmiotami, gdy może dojść do skażenia odzieży drobnoustrojami lub materiałem zakaźnym, , na przykład podczas naprawy urządzeń medycznych w izolatce, w której przebywa zakażony pacjent.

   • Stosuj w przypadku kontaktów z pacjentem i otoczeniem pacjenta z patogenem alarmowym lub z biegunką , izolacja kontaktowa, oraz w przypadku wystąpienia epidemii.

   • Stosuj przy pacjencie w izolacji.

   • Nałóż bezpośrednio przed kontaktem i zdejmij zaraz po kontakcie z pacjentem lub otoczeniem pacjenta.

   • Po użyciu wyrzuć do pojemnika przeznaczonego na odpady zakaźne.

6. Maski ochronne i przyłbice Zasady stosowania masek ochronnych i przyłbic.

   • Stosuj, aby ochronić się przed wdychaniem patogenów przenoszonych drogą powietrzną.

   • Stosuj zawsze przy bliskim kontakcie z chorym, odległość mniejsza niż jeden metr przy izolacji powietrzno kropelkowej.

   • W przypadku izolacji powietrzno pyłowej, wchodząc do sali, załóż maskę z filtrem HEPA, spełniającą wymogi amerykańskich Centrów do spraw Kontroli i Prewencji Chorób (ang. Centers for Disease Control and Prevention, CDC) (ponad 95% skuteczności).

   • Stosuj w przypadku kontaktu z aerozolem koncentratów środków dezynfekcyjnych.

   Rodzaje masek i sposób postępowania po użyciu

   • Maski z filtrem i bez filtra każdorazowo po zabrudzeniu i splamieniu wkładaj do pojemnika przeznaczonego na odpady zakaźne.

   • Przyłbice po wykonanej czynności zdezynfekuj, przemyj i wysusz.

7. Okulary i gogle ochronne

   • Zasady stosowania okularów i gogli ochronnych.

   • Stosuj, gdy istnieje prawdopodobieństwo powstania aerozoli, rozpryśnięcia krwi lub płynów ustrojowych.

   • Stosuj w trakcie pracy z płynami dezynfekcyjnymi lub ich oparami.

   • Każdorazowo po zabrudzeniu zdezynfekuj sprzęt przez zanurzenie go w odpowiednim płynie lub przetarcie stosownym preparatem, o szerokim zakresie działania bójczego na bakterie, prątki gruźlicy, grzyby, wirusy, umyj, wypłucz i wysusz.

Plansza interaktywna pod tytułem Hhigiena i środki higieny rąk przedstawia zdjęcie mycia dłoni pod bieżącą wodą. 

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień takich jak higiena rąk, środki higieny rąk, procedury higieny rąk oraz wskazania do higieny rąk.   

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

1. Higiena rąk 

   Higiena rąk to ogólny termin oznaczający czynności mycia i odkażania rąk. Najczęściej zakażenia egzogenne szerzą się drogą kontaktową w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu ze źródłem zakażenia przez ręce lub środowisko, to jest przez aparaturęa i sprzęt medyczny, zanieczyszczone materiały opatrunkowe, bieliznęa, pościel i tym podobne. Liczbę tych zakażeń można zmniejszyć poprzez przestrzeganie zasad higieny. Bezpieczne wykonywanie pracy oznacza nienarażanie pacjentów i personelu na ryzyko zakażenia. Z tego względu konieczne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa. Środki bezpieczeństwa powinny być stosowane niezależnie od tego, czy u pacjenta stwierdzono kolonizację lub zakażenie czy nie. 

   Personel musi pamiętać o wszystkich czynnikach składających się na bezpieczeństwo, do których należą

   • higiena rąk,

   • prawidłowe stosowanie rękawic i fartuchów,

   • ostrożne postępowanie z krwią i płynami ustrojowymi,

   • właściwe użycie środków do dezynfekcji,

   • technika aseptyczna,

   • usuwanie ostrych przedmiotów, odpadów i pościeli,

   • stosowanie izolacji.

   Kluczowe miejsce w zapobieganiu zakażeniom szpitalnym i transmisji patogenów chorobotwórczych zajmuje higiena rąk. Istnieją przekonujące dowody na to, że uzyskana dzięki wdrożeniu wielomodalnych strategii poprawa higieny rąk może doprowadzić do zmniejszenia wskaźników zakażeń związanych z opieką zdrowotną.

   Higiena rąk to najprostszy, najtańszy i najbardziej skuteczny sposób zapobiegania zakażeniom, dlatego CDC i WHO opublikowały rekomendacje obejmujące wszystkie jej elementy, w tym przygotowanie rąk do pracy, metody dekontaminacji rąk i wskazania do stosowania tych metod, dobór i dostępność preparatów, stosowanie rękawiczek, nadzór nad higieną rąk oraz edukację.

   Uwaga!

   Środek do dezynfekcji rąk nakładamy na ręce suche, a mydło  na ręce mokre.

2. Środki higieny rąk

   Środki do odkażania rąk na bazie alkoholu , preparaty w formie płynnej, żelowej lub piankowej zawierające alkohol, nakładane na ręce w celu inaktywacji drobnoustrojów i lub czasowego stłumienia ich wzrostu. Preparaty tego typu mogą zawierać jeden rodzaj alkoholu lub kilka jego rodzajów, jak również inne aktywne składniki oraz substancje pomocnicze i humektanty.

   Mydło antybakteryjne, lecznicze, to detergent zawierający środek antyseptyczny o wystarczającym stężeniu do inaktywacji drobnoustrojów lub tłumienia ich wzrostu. W przypadku tego typu mydeł działanie detergentu pozwala również usunąć drobnoustroje lub inne substancje z powierzchni skóry i ułatwić ich zmycie za pomocą wody.

   Zwykłe mydło to, detergent niezawierający dodatkowych czynników przeciwbakteryjnych, a jeżeli zawiera tego typu czynniki, to pełnią one jedynie funkcję konserwantów.

3. Procedury higieny rąk 

   Pielęgnacja skóry rąk, czynności wykonywanej w celu zmniejszenia uszkodzeń lub podrażnień skóry.

   Mycie rąk, to czynność higieny rąk wykonywana mycie rąk z użyciem wody i mydła zwykłego lub antybakteryjnego.

   Czyszczenie rąk ,to  czynność higieny rąk wykonywana w celu fizycznego lub mechanicznego usunięcia zabrudzeń, materiału organicznego lub drobnoustrojów.

   Higieniczna dezynfekcja rąk to, zabieg mający na celu redukcję flory przejściowej na skórze rąk za pomocą preparatów dezynfekcyjnych. 

   Higieniczne mycie rąk to, stosowanie wody i antyseptycznego środka do mycia rąk w celu zmniejszenia ilości flory przejściowej bez naruszania stałej flory skóry. Ma szeroki zakres działania, ale na ogół jest mniej skuteczne i działa wolniej niż higieniczne odkażanie rąk.

4. Wskazania do higieny rąk 

   Socjalne i higieniczne mycie rąk, zostało uznane za znacznie mniej skuteczne niż odpowiednia dezynfekcja rąk. 

   Higieniczne mycie rąk jest zalecane w następujących przypadkach

   • gdy ręce są brudne albo zanieczyszczone krwią oraz innymi płynami ustrojowymi, 

   • jeżeli w środowisku pracy personelu wystąpi zakażenie lub podejrzenie zakażenia patogenami wytwarzającymi przetrwalniki, , na przykład Clostridium difficile.. 

   Za zabieg o większej skuteczności uznano higieniczną dezynfekcję rąk. WHO zaleca, aby higienę rąk przeprowadzać w miejscu sprawowania opieki lub wykonywania procedur. Z tego powodu produkty potrzebne do czynności higienicznych , na przykład preparaty z alkoholem do dezynfekcji, powinny być łatwo dostępne w miejscu opieki nad pacjentem, tak aby pracownicy ochrony zdrowia mogli myć lub dezynfekować ręce przed opuszczeniem strefy pacjenta. 

   Ręce należy odkażać

   • przed kontaktem z pacjentem i po tym kontakcie,

   • przed obsługą inwazyjnych urządzeń w opiece nad chorym bez względu na to, czy rękawiczki ochronne są używane czy nie,

   • po kontakcie z płynami ustrojowymi, wydzielinami, błoną śluzową, naruszoną powłoką skórną lub opatrunkami,

   • przechodząc od zakażonej części ciała do innej części ciała chorego, 

   • po kontakcie z powierzchniami i obiektami nieożywionymi, w tym z urządzeniami medycznymi znajdującymi się w bezpośrednim otoczeniu pacjenta,

   • po zdjęciu sterylnych lub niesterylnych rękawic.

Plansza pod tytułem Technika higieny rąk przy użyciu preparatu na bazie alkoholu przedstawia grafiki ze schematem poszczególnych etapów mycia rąk. Czas trwania procedury to od dwudziestu do  trzydziestu sekund. Na grafikach znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień.

Na planszy znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem dźwiękowym.

1. Nabierz pełną garść preparatu, tak aby pokrywał w całości wewnętrzną powierzchnię dłoni.

2. Ppocieraj o siebie wewnętrzne powierzchnie dłoni

3. Połóż prawą dłoń na grzbiecie lewej dłoni, przeplatając palce obu dłoni, a następnie zamień dłonie.

4. Złóż razem dłonie, przeplatając palce.

5. Grzbiet palców dłoni schowaj w drugiej dłoni, splatając razem palce.

6.  Pocieraj obrotowo lewy kciuk zaciśnięty w prawej dłoni, a następnie zamień dłonie.

7. Pocieraj obrotowo lewą dłoń do tyłu i do przodu zaciśniętymi palcami prawej dłoni, a następnie zamień ręce.

8. Po wyschnięciu twoje ręce są bezpieczne.

Plansza pod tytułem Technika higieny rąk przy użyciu mydła i wody przedstawia grafiki z schematem poszczególnych etapów mycia rąk. Czas trwania procedury to od czterdziestu do sześćdziesięciu sekund. Na grafikach znajdują się punkty interaktywne, które odnoszą się do poszczególnych zagadnień.

1. Zmocz ręce wodą.

2. Nabierz tyle mydła, aby pokryć całe powierzchnie dłoni.

3. Pocieraj o siebie rozprostowane dłonie. 

4. Połóż prawą dłoń na grzbiecie lewej dłoni, przeplatając palce, a następnie zamień dłonie.

5. Złóż razem dłonie, przeplatając palce.

6. Grzbiet palców dłoni schowaj w drugiej dłoni, splatając razem palce. 

7. Pocieraj obrotowo lewy kciuk zaciśnięty w prawej dłoni, a następnie zamień dłonie.

8. Pocieraj obrotowo lewą dłoń do tyłu i do przodu zaciśniętymi palcami prawej dłoni, a następnie zamień ręce.

9. Opłucz ręce wodą. 

10. Wytrzyj ręce do sucha jednorazowym ręcznikiem. 

11. Użyj ręcznika do zakręcenia kranu.

12. Po wyschnięciu twoje dłonie są bezpieczne.