E-materiały do kształcenia zawodowego

Wpływ czynników fizykalnych na ciało człowieka

MED.07. Montaż i eksploatacja urządzeń elektronicznych i systemów informatyki medycznej - Technik elektroniki i informatyki medycznej 311411

bg‑azure

Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka

ATLAS INTERAKTYWNY

1

Spis treści

2

Rodzaje tkanek w organizmie człowieka i przykłady ich występowania

4

Tkanka mięśniowa

1
R1ciIdjiMD2Bm1
Tkanka mięśniowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Tkanka mięśniowa, ilustracja interaktywna. Schematyczne przedstawienie ciała człowieka z zaznaczonymi organami zbudowanymi z poszczególnych rodzajów tkanki mięśniowej. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera informacje na temat tkanki mięśniowej.

  1. Tkanka mięśniowa zbudowana jest z włókien mięśniowych, w skład których wchodzą miocyty mające zdolność kurczenia się. Wyróżnia się trzy rodzaje włókien mięśniowych, mięśnie gładkie, poprzecznie prążkowane i mięsień sercowy. Mięsień poprzecznie prążkowany składa się z włókien mięśniowych, inaczej nazywanych miocytami. Włókno mięśniowe otoczone jest błoną komórkową, czyli sarkolemmą. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Serce, tkanka poprzecznie prążkowana serca. Na grafice rozgałęzione włókna mięśniowe z wieloma jądrami.

  3. Mięsień szkieletowy, na grafice mięsień dwugłowy ramienia, tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa. Na grafice gęsto ułożone, równoległe włókna mięśniowe z wieloma jądrami.

  4. Żołądek, tkanka mięśniowa gładka. Na grafice luźno ułożone, nieregularne komórki z pojedynczymi jądrami, wyraźnie oddzielone od siebie.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Tkanka nabłonkowa

1
R1MitLoxtinBc1
Tkanka nabłonkowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Tkanka nabłonkowa, ilustracja interaktywna. Schematyczne przedstawienie ciała człowieka z zaznaczonymi organami zbudowanymi z poszczególnych rodzajów tkanki nabłonkowej. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera informacje na temat tkanki nabłonkowej.

  1. Tkankę nabłonkową można podzielić ze względu na funkcję i budowę. Tkanka nabłonkowa może być zbudowana z jednej warstwy komórek, nabłonek jednowarstwowy, lub wielu ich warstw, nabłonek wielowarstwowy. Pełni ona w organizmie różne funkcje, na przykład ochronną, bierze także udział we wchłanianiu pokarmu, w wymianie gazowej czy wydalaniu. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Pęcherzyk płucny, nabłonek jednowarstwowy płaski. Na grafice jednowarstwowa płaska warstwa komórek nabłonka na górnej powierzchni szczytowej, położona na dolnej tkance podstawnej, rozdzielone błoną podstawną. W centralnych rejonach komórek znajdują się jądra komórkowe..

  3. Nerki, nabłonek jednowarstwowy sześcienny. Na grafice jednowarstwowa tkanka nabłonka o bardzo pogrubionej powierzchni szczytowej i bardzo spłaszczonej tkance podstawnej.

  4. Jelita, nabłonek jednowarstwowy walcowaty. Na grafice jednowarstwowa tkanka nabłonka o nieco pogrubionej powierzchni szczytowej i bardziej spłaszczonej tkance podstawnej.

  5. Drogi oddechowe, nabłonek pseudowielowarstwowy migawkowy. Na grafice wielowarstwowa tkanka nabłonka złożona z wnikających pomiędzy siebie, podłużnych komórek, z cienką warstwą podstawną i charakterystycznymi włosowatymi rzęskami na górnej powierzchni.

  6. Przełyk, nabłonek  wielowarstwowy płaski. Na grafice tkanka nabłonka złożona z wielu warstw komórek. Na górze płaskie, a niżej o bardziej regularnym kształcie, ze znacznej grubości tkanką podstawną.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

6

Tkanka nerwowa

1
Komórka glejowa i komórka nerwowa
R14diBBoRq9dL
Komórka glejowa i komórka nerwowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Tkanka nerwowa: komórka glejowa i komórka nerwowa, ilustracja interaktywna. Schematyczne przedstawienie poszczególnych rodzajów tkanki nerwowej z podziałem na obowodowy i centralny obwód nerwowy. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera informacje na temat komórek glejowych i komórek nerwowych.

  1. Komórka nerwowa, inaczej neuron, jest podstawowym elementem układu nerwowego. Neuron składa się z ciała komórki, odchodzących od niego licznych wypustek, czyli dendrytów, oraz jednej, długiej wypustki nazywanej aksonem. Włókno aksonu może być otoczone osłonką mielinową. Glej towarzyszy komórkom nerwowym i pełni wiele funkcji, szkieletową, obronną, tworzy osłonkę mielinową oraz pośredniczy w odżywianiu komórek nerwowych. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Komórka glejowa, inaczej glej to część tkanki nerwowej. Glej pełni funkcję ochronną i odżywczą, wydziela różne substancje. Komórki tego rodzaju można znaleźć w obwodowym układzie nerwowym, pod punktami interaktywnymi numer trzy i cztery, oraz w centralnym układzie nerwowym, pod punktami interaktywnymi od numeru pięć do osiem.

  3. Komórka satelitarna to komórka glejowa obwodowego układu nerwowego. Grafika przedstawia okrągłą komórkę z wieloma jądrami, z rozdwojoną strukturą w jej dolnej części.

  4. Komórka Schwanna tworzy między innymi osłonkę mielinową nerwów obwodowych. Grafika przedstawia owalną komórkę z jednym jądrem, z dwoma wrzecionowymi strukturami na przeciwległych końcach komórki.

  5. Komórka ependymalna tworzy wyściółkę jam w ośrodkowym układzie nerwowym. Grafika przedstawia trzy sąsiednio położone komórki o regularnym kształcie, z centralnie położnymi małymi jądrami, oraz obustronnie wychodzącymi z obrysu każdej z nich silnie rozgałęzionymi wypustkami.

  6. Astrocyt występuje w ośrodkowym układzie nerwowym, wchodzi w skład makrogleju. Na grafice rozległa struktura z małym, centralnie położonym jądrem, otoczona bardzo rozległymi i rozgałęzionymi podłużnymi wypustkami.

  7. Mikroglej to komórki układu immunologicznego, makrofagi. Na grafice rozległa struktura z centralnie położonym jądrem, otoczona podłużnymi, rozgałęzionymi wypustkami.

  8. Oligodendrocyty to komórki tworzące osłonkę mielinową w ośrodkowym układzie nerwowym. Na grafice mała struktura otoczona podłużnymi wypustkami po jednej stronie i prostokątnymi wypustkami z poprzecznymi zakończeniami po drugiej.

  9. Komórka nerwowa, inaczej neuron, to podstawowa jednostka układu nerwowego. Jej funkcją jest odbieranie i przesyłanie informacji do innych komórek. Opisuje struktury pod punktami interaktywnymi od numeru dziesięć do szesnaście.

  10. Mózg jest złożonym organem. Stanowi on centrum układu nerwowego. Zlokalizowane są w nim struktury pod punktami interaktywnymi od numeru jedenaście do dwanaście.

  11. Dendryt to wypustka neuronu. Dendryty są liczne, krótkie i przewodzą impuls nerwowy do ciała komórki neuronu. Na grafice podłużne wypustki rozgałęziające się na zewnątrz ciała komórki, stykające się z ciałem komórki, punkt interaktywny numer dwanaście.

  12. Ciało komórki, inaczej neurocyt, to część neuronu, która otacza jądro komórkowe. Na grafice rozległa struktura zawierająca wewnątrz jądro komórkowe, z wieloma otaczającymi ją dendrytami, oraz jednym wychodzącym z niej aksonem, punkt interaktywny numer trzynaście.

  13. Akson to pojedyncza wypustka neuronu, która przewodzi impuls nerwowy od ciała komórki do swego zakończenia. Na grafice podłużna struktura otoczona segmentowaną powłoką, zakończona z jednej strony ciałem komórki, punkt interaktywny dwanaście, a z drugiej synapsą, punkt interaktywny numer piętnaście.

  14. Rdzeń kręgowy jest organem układu nerwowego przewodzącym impulsy nerwowe pomiędzy obwodem a mózgowiem. Zlokalizowane są w nim struktury pod punktami interaktywnymi numer piętnaście i szesnaście.

  15. Synapsy to miejsce komunikacji neuronów lub neuronu z komórką mięśniową czy gruczołową. Na grafice rozgałęzione, zwężające się ku końcom struktury, połączone z neuronem drugorzędowym, punkt interaktywny numer szesnaście.

  16. Neuron drugorzędowy to komórka nerwowa w szlaku neuronalnym. Na grafice rozgałęziona struktura połączona z synapsami, punkt interaktywny numer piętnaście.

Neuron i synapsa
RrYRSXKmGzeLf
Neuron i synapsa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Neuron i synapsa. Schematyczne przedstawienie poszczególnych rodzajów tkanki nerwowej. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera informacje na temat neuronów i synaps.

  1. Neurony łączą się ze sobą w sieć neuronalną za pomocą synaps. Akson neuronu poprzedzającego tworzy rozgałęzienia, które kontaktują się z wypustkami dendrytów kolejnego neuronu przez obszar synapsy. W obrębie synapsy przewodnictwo impulsu nerwowego zachodzi przy udziale neuroprzekaźników. Impuls nerwowy jest złożonym zjawiskiem elektrycznym. Rozprzestrzenia się wzdłuż aksonu, docierając do synaps, gdzie aksony kontaktują się z dendrytami innych neuronów, tworząc sieć neuronalną. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Komórka nerwowa, inaczej neuron, to podstawowa jednostka układu nerwowego. Jej funkcją jest odbieranie i przesyłanie informacji do innych komórek. Składa się z elementów oznaczonych punktami interaktywnymi o numerach od trzy do osiem.

  3. Mózg jest złożonym organem. Stanowi on centrum układu nerwowego. Zlokalizowane są w nim struktury oznaczone pod punktami interaktywnymi numer cztery i pięć.

  4. Dendryt to wypustka neuronu. Dendryty są liczne, krótkie i przewodzą impuls nerwowy do ciała komórki neuronu. Na grafice podłużne wypustki rozgałęziające się na zewnątrz ciała komórki, stykające się z ciałem komórki, punkt interaktywny numer pięć.

  5. Ciało komórki, inaczej neurocyt, to część neuronu, która otacza jądro komórkowe. Na grafice rozległa struktura zawierająca wewnątrz jądro komórkowe, z wieloma otaczającymi ją dendrytami oraz jednym wychodzącym z niej aksonem, punkt interaktywny numer sześć.

  6. Akson to pojedyncza wypustka neuronu, która przewodzi impuls nerwowy od ciała komórki do swego zakończenia. Na grafice podłużna struktura otoczona segmentowaną powłoką, zakończona z jednej strony ciałem komórki, punkt interaktywny numer pięć, a z drugiej synapsą, punkt interaktywny numer dziewięć.

  7. Rdzeń kręgowy jest organem układu nerwowego przewodzącym impulsy nerwowe pomiędzy obwodem a mózgowiem. Zlokalizowane są w nim struktury pod punktami interaktywnymi numer osiem i dziewięć.

  8. Neuron drugorzędowy to komórka nerwowa w szlaku neuronalnym. Na grafice rozgałęziona struktura połączona z synapsami, punkt interaktywny numer dziewięć.

  9. Synapsy. Na grafice rozgałęzione, zwężające się ku końcom struktury, połączone z neuronem drugorzędowym, punkt interaktywny numer osiem.

  10. Synapsa to miejsce komunikacji neuronów lub neuronu z komórką mięśniową czy gruczołową. Składa się z elementów pod punktami interaktywnymi oznaczonymi numerami od jedenaście do siedemnaście. Na grafice schematyczna budowa synapsy. Synapsa składa się z dwóch błon, presynaptycznej, punkt interaktywny numer trzynaście, i postsynaptycznej, punkt interaktywny numer siedemnaście, ze szczeliną synaptyczną, punkt interaktywny numer czternaście, w środku.

  11. Mitochondrium to struktura komórki, która bierze udział w produkcji energii. Na grafice pofałdowane, podłużne struktury w presynaptycznej błonie synapsy, punkt interaktywny numer trzynaście.

  12. Neuroprzekaźnik to związek chemiczny przenoszący impuls między neuronami. Na grafice okrągłe cząsteczki neuroprzekaźnika, umieszczone po kilka sztuk w okrągłych pęcherzykach. Neuroprzekaźnik jest uwalniany do szczeliny synaptycznej, punkt interaktywny numer czternaście, i przenosi się, poprzez receptory neuroprzekaźnika, punkt interaktywny numer szesnaście, do błony postsynaptycznej, punkt interaktywny numer siedemnaście, która stanowi również dendryt neuronu, punkt interaktywny numer piętnaście.

  13. Błona presynaptyczna to błona kończąca akson komórki nerwowej.

  14. Szczelina synaptyczna to przestrzeń pomiędzy błoną presynaptyczną i postsynaptyczną.

  15. Dendryt neuronu to wypustka neuronu. Dendryty są liczne, krótkie i przewodzą impuls nerwowy do ciała komórki neuronu.

  16. Receptory dla neuroprzekaźnika to wyspecjalizowane komórki odbierające sygnał przenoszony przez neuroprzekaźnik z błony presynaptycznej na błonę postsynaptyczną.

  17. Błona postsynaptyczna to błona komórki neuronu, komórki mięśniowej lub gruczołowej.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

7

Tkanka łączna

1
RCxv3BSuRyFg61
Tkanka łączna
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Tkanka łączna, ilustracja interaktywna. Schematyczne przedstawienie ciała człowieka z zaznaczonymi organami zbudowanymi z poszczególnych rodzajów tkanki łącznej, kliknięcie w poszczególne punkty interaktywne z numerami otwiera informacje o tkance łącznej.

  1. Tkanka łączna jest zróżnicowana pod względem budowy i czynności. W jej skład wchodzą między innymi: tkanka chrzęstna, kostna, tłuszczowa, krew i limfa (inaczej chłonka; jest to płyn krążący w naczyniach limfatycznych, który zawiera komórki układu odpornościowego i białka). Tkanka łączna scala różne typy innych tkanek, umożliwia podporę narządom, a także ochrania delikatne części organizmu. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Tkanka łączna luźna zawiera istotę podstawową, która układa się w tak zwane blaszki. Ponadto w tkance tej znajdują się komórki, włókna i płyn tkankowy. Tkanka łączna luźna tworzy na przykład błony śluzowe i podśluzowe. Na grafice przykładowa tkanka łączna, zlokalizowana w okolicy stawu barkowego. Tkanka składa się z rozgałęzionych komórek, punkt interaktywny numer trzy, połączonych włóknami kolagenowymi, punkt interaktywny numer pięć, i innymi włóknami, punkt interaktywny numer cztery.

  3. Komórka to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna żywego organizmu. Do komórek tkanki łącznej właściwej należą: fibroblasty, histiocyty, komórki tuczne czy komórki plazmatyczne.

  4. Inne włókno, elastyczne lub siateczkowate.

  5. Włókno kolagenowe zbudowane jest z kolagenu, czyli białka odpornego na rozerwanie.

  6. Tkanka tłuszczowa składa się z adipocytów i substancji łącznotkankowej. Jest magazynem dla tłuszczów, bierze udział w przemianach energetycznych, w termoregulacji i wydzielaniu aktywnych białek. Na grafice przykładowa tkanka tłuszczowa zlokalizowana w górnej części jamy brzusznej. Struktura tkanki złożona z dużych, ciasno ułożonych komórek z małymi jądrami, punkt interaktywny numer osiem, zawierających również znacznej wielkości krople tłuszczu, punkt interaktywny numer siedem.

  7. Krople tłuszczu – trójglicerydy.

  8. Jądro komórkowe to struktura komórki magazynująca informację genetyczną.

  9. Tkanka kostna to tkanka podporowa, w której skład wchodzą komórki (osteocyty, osteoblasty, osteoklasty) i macierz pozakomórkowa. Macierz pozakomórkowa składa się z materiału organicznego (kolagenu i białek niekolagenowych) i mineralnego (soli wapnia i fosforu). Na grafice tkanka kostna na przykładzie kości łokciowej. Struktura tkanki złożona z komórek, punkt interaktywny numer dwanaście, oraz macierzy zewnątrzkomórkowej, punkt interaktywny numer jedenaście, ułożonych wokół centralnie zlokalizowanych kanałów, punkt interaktywny numer dziesięć.

  10. Kanał – układ blaszek kostnych.

  11. Macierz to substancja pozakomórkowa wypełniająca przestrzeń międzykomórkową.

  12. Komórki: osteocyty, osteoblasty, osteoklasty.

  13. Tkanka łączna włóknista zawiera mało komórek i substancji międzykomórkowej, a wiele włókien kolagenowych i sprężystych. Tworzy na przykład powiezie, ścięgna czy rozcięgna. Na grafice przykładowa tkanka łączna włóknista, zlokalizowana w rejonie stawu ramienno‑barkowego. Struktura tkanki złożona z wrzecionowatych, połączonych w wiązki włókien kolagenowych, punkt interaktywny numer czternaście, łączących luźno ułożone komórki z pojedynczymi jądrami komórkowymi, punkt interaktywny numer piętnaście.

  14. Włókno kolagenowe zbudowane jest z kolagenu, czyli białka odpornego na rozerwanie.

  15. Jądro komórkowe to struktura komórki magazynująca informację genetyczną.

  16. Chrząstka to tkanka podporowa. Tworzy między innymi powierzchnie stawów i krążki międzykręgowe. Na grafice przykładowa chrząstka zlokalizowana na nasadzie kości ramiennej. Struktura tkanki złożona z nieregularnie ułożonych komórek z małymi jądrami, punkt interaktywny numer siedemnaście, porozdzielanymi gdzieniegdzie macierzą zewnątrzkomórkową, punkt interaktywny numer osiemnaście.

  17. Komórki – chondrocyty.

  18. Macierz to substancja pozakomórkowa wypełniająca przestrzeń międzykomórkową.

  19. Krew to płyn krążący w naczyniach krwionośnych, który zawiera osocze i wyspecjalizowane komórki. Na grafice przykładowa lokalizacja krwi w tętnicy biodrowej wspólnej. Struktura tkanki złożona z dużych krwinek białych z ziarnistościami i dużymi jądrami, punkt interaktywny numer dwadzieścia, spłaszczonych, bezjądrowych krwinek czerwonych, punkt interaktywny numer dwadzieścia jeden, oraz trombocytów, zawieszonych w otaczającym je osoczu, punkt interaktywny numer dwadzieścia dwa.

  20. Krwinka biała, czyli leukocyt, to element morfotyczny krwi, który bierze udział w mechanizmach obronnych ustroju. W zależności od budowy, funkcji krwinki białe dzieli się na granulocyty, limfocyty i monocyty.

  21. Krwinka czerwona, czyli erytrocyt, jest elementem morfotycznym krwi. Erytrocyty zawierają białko zwane hemoglobiną, dzięki któremu biorą one udział w przenoszeniu gazów (tlenu i dwutlenku węgla).

  22. Osocze jest płynnym składnikiem krwi. Zawiera wodę i substancje stałe, którymi są głównie białka. Osocze pozbawione włóknika to surowica.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Budowa układów i narządów w organizmie człowieka

8

Skóra

1
Budowa ogólna skóry
RHHQT3DnmcAxt
Budowa ogólna skóry
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Budowa ogólna skóry. Schematyczne przedstawienie przekroju skóry z jej elementami wyszczególnionymi w postaci punktów interaktywnych.

  1. Budowa ogólna skóry. W skórze wyróżnia się następujące warstwy: naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną. Ponadto do części skóry zalicza się gruczoły potowe i łojowe oraz włosy i paznokcie. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Łodyga włosa to część włosa, która wystaje ponad powierzchnię skóry. Włos pełni funkcje ochronne, a także bierze udział w termoregulacji. Na grafice podłużna, cienka struktura, wyrastająca ponad naskórek.

  3. Naskórek stanowi najbardziej zewnętrzną warstwę skóry, chroni przed czynnikami mechanicznymi, drobnoustrojami i działaniem promieniowania słonecznego. Na grafice najbardziej zewnętrzna warstwa skóry.

  4. Gruczoł łojowy produkuje łój, który chroni warstwę zewnętrzną skóry. Na grafice ziarnista struktura o nieregularnym kształcie, umiejscowiona przy mieszkach włosowych w skórze właściwej.

  5. Skóra właściwa. Na grafice najgrubsza, środkowa warstwa skóry, zawierająca większość jej struktur.

  6. Włókno kolagenowe to białko włókienkowe, które nadaje skórze sprężystość. Na grafice podłużna, cienka struktura przebiegająca przez całą długość tkanki podskórnej oraz przenikająca gdzieniegdzie przez całą grubość skóry właściwej.

  7. Gruczoł potowy. Na grafice skłębiona, rurkowata struktura w tkance podskórnej, rozprostowująca się w skórze właściwej i zakończona w okolicy mieszka włosowego.

  8. Tkanka podskórna. Na grafice najgłębsza warstwa skóry.

  9. Naczynie limfatyczne to naczynie transportujące limfę. Na grafice większe naczynie przebiegające wzdłuż tkanki podskórnej, odgałęziające się gdzieniegdzie i przenikające przez całą grubość skóry właściwej.

  10. Gruczoł potowy. Na grafice skłębiona struktura w skórze właściwej, rozprostowująca się w kierunku naskórka i wychodząca na jego powierzchnię. W dolnej części kłębka gruczołu potowego struktura ta styka się z włóknami nerwowymi.

  11. Naczynie kapilarne to drobne naczynie transportujące krew. Na grafice cienkie naczynia krwionośnie rozpoczynające się w tkance podskórnej i przenikające skórę właściwą na całej jej grubości.

  12. Mięsień przywłosowy reguluje prostowanie włosa, co ma znaczenie w termoregulacji. Na grafice mały, podłużny mięsień rozciągający się od górnych warstw skóry właściwej do dolnej części mieszka włosowego.

  13. Korzeń włosa. Na grafice dolna część włosa, umiejscowiona w dolnej części skóry właściwej.

  14. Komórka tłuszczowa. Na grafice komórki tłuszczowe wypełniają tkankę podskórną, otaczając zawarte w niej struktury.

Budowa gruczołu potowego
R1ai4CRirKup5
Budowa gruczołu potowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia gruczoł potowy, osadzony jest w skórze. Na ilustracji widoczny jest przekrój skóry. W jej zewnętrznej warstwie (w naskórku) znajduje się niewielki otwór, czyli por. Z otworu prowadzi w dół wąski poskręcany kanał. Dół kanału jest spiralny i otoczony włóknami nerwowymi. Jego elementy są podpisane za pomocą punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się ramka z tekstem. Podpisy:

  1. Por to niewielki otwór w naskórku. Jest to wyjście kanału, czyli przewodu wyprowadzającego.

  2. Przewód wyprowadzający to poskręcany kanał przechodzący przez warstwy skóry: naskórek i skórę właściwą.

  3. Gruczoł to spiralna, mocno zwinięta część kanału.

  4. Acetylocholinergiczne włókna współczulne unerwiające gruczoł potowy mają postać rozwidlonego włókna okalającego podstawę gruczołu.

  5. Naskórek to cienka zewnętrzna warstwa skóry.

  6. Skóra właściwa to grubsza od naskórka, wewnętrzna część skóry chroniona z zewnątrz naskórkiem.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

9

Układ krążenia

1
Schemat układu krążenia
RZiaGoosu3oO8
Schemat układu krążenia
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Schemat układu krążenia. Na grafice schematyczne przedstawienie układu krążenia. Centralnie ułożone serce, otoczone z jednej strony układem żylnym, a z drugiej tętniczym. Powyżej serca połączone naczynia żylne i tętnicze są zaliczone do krążenia płucnego, a poniżej do krążenia systemowego. W naczyniach zawierających krew nienatlenowaną wyróżniono od góry tętnice płucne, żyłę główną dolną oraz układ żylny. W naczyniach zawierających krew natlenowaną wyróżniono od góry żyły płucne, aortę, tętnice, tętniczki i naczynia kapilarne. Kliknięcie w okrągłe punkty interaktywne z numerami otwiera grafikę z nazwą i wyszczególnieniem elementów wskazanej struktury lub opisem procesów związanych z układem krążenia.

  1. Układ krążenia składa się z dwóch układów: krążenia płucnego i krążenia systemowego. Naczynia, którymi krew płynie od serca do obwodu, to tętnice. Żyły to naczynia, którymi krew doprowadzana jest do serca. Odtlenowana krew żylna jest pompowana przez prawy przedsionek, potem prawą komorę do tętnicy płucnej i płuc. Krew natlenowana wraca z płuc żyłami płucnymi do lewego przedsionka, następnie do lewej komory, skąd aortą tłoczona jest na obwód. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Tętnice płucne.

  3. Krążenie systemowe.

  4. Żyła główna górna.

  5.  Żyła główna dolna.

  6. Układ żylny.

  7. Żyły płucne.

  8. Aorta.

  9. Serce.

  10. Naczynia układu systemowego.

  11. Tętnice.

  12. Tętniczki to małe naczynia tętnicze prowadzące krew z tętnic do naczyń kapilarnych.

  13. Naczynia kapilarne.

Budowa serca, warstwy ściany serca
R5LdqRotFIfMH
Budowa serca, warstwy ściany serca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Budowa serca, warstwy i ściany serca. Na grafice schematyczne przedstawienie serca. Otoczone workiem osierdziowym, serce jest zbudowane z mięśnia sercowego. Składa się z lewej i prawej komory, podzielonych przegrodą, oraz lewego i prawego przedsionka. Krew wpływa do prawego przedsionka serca żyłą główną dolną, z tułowia i kończyn dolnych, i górną, z głowy i kończyn górnych. Jest wyprowadzana do prawej komory poprzez zastawkę trójdzielną, a następnie, poprzez zastawkę tętnicy płucnej, do gałęzi tętnic płucnych. Krew z płuc wraca do lewego przedsionka serca żyłami płucnymi. Następnie, przemieszcza się poprzez zastawkę mitralną do lewej komory, a z niej opuszcza serce poprzez aortę, na wejściu do której występuje zastawka aorty. Kliknięcie w okrągłe punkty interaktywne z numerami otwiera grafikę z nazwą i wyszczególnieniem elementów wskazanej struktury lub opisem procesów związanych z układem krążenia.

  1. Serce znajduje się w klatce piersiowej, w worku osierdziowym (błona surowicza, która otacza serce). Serce ma dwa przedsionki i dwie komory. Przedsionki, komory i duże tętnice są oddzielone od siebie przez zastawki. Ściana serca składa się z trzech warstw: nasierdzia, warstwy mięśniowej i wsierdzia. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Aorta.

  3. Żyła główna górna.

  4. Zastawka tętnicy płucnej.

  5. Prawy przedsionek.

  6. Zastawka trójdzielna jest trójpłatkową strukturą łącznotkankową umiejscowioną między prawą komorą a prawym przedsionkiem serca.

  7. Prawa komora.

  8. Żyła główna dolna.

  9. Zastawka aortalna.

  10. Tętnica płucna.

  11. Żyły płucne.

  12. Lewy przedsionek.

  13. Zastawka mitralna to dwupłatkowa struktura łącznotkankowa umiejscowiona między lewą komorą a lewym przedsionkiem serca.

  14. Lewa komora.

  15. Ściana serca. Ściana serca składa się z trzech warstw nasierdzia, warstwy mięśniowej i wsierdzia. Na grafice schematyczne przedstawienie warstw ściany serca. Wewnętrzną stronę ściany serca stanowi stosunkowo cienkie wsierdzie. Następną warstwą jest gruba warstwa mięśniowa, na zewnętrznej powierzchni której znajduje się osierdzie trzewne. Osierdzie trzewne jest oddzielone od najbardziej zewnętrznego osierdzia ściennego jamą osierdzia.

  16. Warstwa mięśniowa.

  17. Wsierdzie to błona wyścielająca jamy serca.

  18. Osierdzie ścienne to błona surowicza stanowiąca zewnętrzną ścianę jamy osierdzia.

  19. Osierdzie trzewne (nasierdzie) to błona surowicza stanowiąca wewnętrzną (trzewną) warstwę osierdzia.

  20. Jama osierdzia. Worek osierdziowy (osierdzie) jest utworzony przez osierdzie ścienne i osierdzie trzewne. Otacza on większość struktur serca i początkowe odcinki dużych pni tętniczych.

Układ bodźcoprzewodzący serca
ReJMpAEqxXOiH
Układ bodźcoprzewodzący serca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Układ bodźcoprzewodzący serca. Na grafice schematyczne przedstawienie serca z punktami interaktywnymi, pod którymi znajdują się informacje o elementach układu bodźcoprzewodzącego. 

  1. Mięsień serca składa się z komórek kurczliwych i komórek układu przewodzącego. Komórki układu przewodzącego znajdują się w okolicy podwsierdziowej i tworzą skupienia: węzeł przedsionkowo‑komorowy i pęczek przedsionkowo‑komorowy. Pęczek przedsionkowo‑komorowy dzieli się następnie na komórki przewodzące, zwane włóknami Purkinjego. Komórki układu przewodzącego działają rytmicznie i samoistnie się pobudzają, tworząc rozrusznik serca, i wyzwalają skurcz mięśnia przedsionków i komór. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Węzeł zatokowo przedsionkowy.

  3. Drogi międzywęzłowe.

  4. Węzeł przedsionkowo komorowy.

  5. Odnoga prawa pęczka przedsionkowo komorowego.

  6. Pęczek przedsionkowo komorowy.

  7. Odnoga lewa pęczka przedsionkowo komorowego.

  8. Włókna Purkinjego.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

10

Układ trawienny

1
Budowa układu trawiennego oraz żołądka
RHOX7JRw07mlM
Budowa układu trawiennego oraz żołądka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna. Budowa układu trawiennego oraz żołądka. Na grafice schemat budowy układu pokarmowego. Układ pokarmowy zaczyna się od przełyku, łączącego narządy znajdujące się w jamie brzusznej z jamą ustną, znajdującą się w rejonie głowy oraz żołądka, znajdującego się w górnej części jamy brzusznej. Kolejnymi elementami układu są położone poniżej żołądka jelita cienkie, silnie poskręcane i grube, zakończone odbytem. Jelito cienkie jest silnie poskręcane i zajmuje większą część dolnej jamy brzusznej. Jelito grube okrąża jelito cienkie, składając się z następujących części kątnicy, okrężnicy wstępującej, zgięcia wątrobowego, poprzecznicy, zgięcia śledzionowego, okrężnicy zstępującej i okrężnicy esowatej. Do tego układu należą również gruczoły, takie jak wątroba, znajdująca się w jamie brzusznej obok żołądka, pęcherzyk żółciowy, zlokalizowany za wątrobą, czy trzustka, znajdująca się pomiędzy żołądkiem a jelitami. Na grafice schemat budowy żołądka. Żołądek jest zagiętą, pofałdowaną, workowatą strukturą. Przełyk wchodzi do jego górnej części, w miejscu wpustu. Na lewo od wpustu, w górnej części narządu, znajduje się jego dno. Poniżej znajduje się trzon, naprzeciwko którego żołądek zagina się, tworząc wcięcie kątowe. W prawym dolnym rejonie żołądka znajduje się jama odźwiernikowa, zakończona odźwiernikiem zwężonym zwieraczem odźwiernika. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera nazwę lub informację na temat elementów układu pokarmowego i budowy żołądka.

  1. Żołądek. Układ pokarmowy tworzą narządy jamiste i narządy gruczołowe. Narządy jamiste rozciągają się od jamy ustnej do odbytu i obejmują takie odcinki jak: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube. Do narządów gruczołowych należą: ślinianki, wątroba i trzustka. Żołądek składa się z następujących części: wpust, dno i trzon żołądka oraz część przedodźwiernikowa i odźwiernik. W żołądku dochodzi do obróbki pokarmu i jego wstępnego trawienia. Do głównych czynności układu pokarmowego należą: przetwarzanie pokarmu do substancji odżywczych i dostarczanie ich do organizmu oraz wydalanie niestrawionego pokarmu i produktów końcowej przemiany materii. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Prawy płat wątroby.

  3. Drogi żółciowe.

  4. Pęcherzyk żółciowy.

  5. Trzustka.

  6. Jelito cienkie. 

  7. Lewy płat wątroby.

  8. Żołądek.

  9. Śledziona.

  10. Okrężnica.

  11. Przełyk.

  12. Dno.

  13. Wpust.

  14. Trzon.

  15. Wcięcie kątowe.

  16. Zwieracz odźwiernika.

  17. Odźwiernik.

  18. Dwunastnica.

  19. Jama odźwiernikowa.

  20. Fałdy.

Budowa wątroby
Rp4CmMwQqzmID
Budowa wątroby
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa wątroby, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat ułożenia organów trawiennych jamy brzusznej. Wątroba jest umiejscowiona przed przełykiem, w jej dolno tylnej części znajduje się pęcherzyk żółciowy. Przełyk dochodzi do żołądka, z którego dolnej części wychodzi dwunastnica. Wspólny przewód wątrobowy wychodzi z wątroby, łącząc się z przewodem pęcherzykowym i tworząc wspólny przewód żółciowy, który kończy swój bieg w większej brodawce Vatera, zamknięty zwieraczem Oddiego. W tym miejscu ma również ujście przewód dwunastniczy trzustki, znajdującej się za żołądkiem. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera nazwę lub informację na temat organów trawiennych jamy brzusznej.

  1. Wątroba. W budowie wątroby wyróżnia się komórki gruczołowe, czyli hepatocyty, oraz komórki siateczkowo‑śródbłonkowe gwiaździste, które są komórkami żernymi. Wątroba pełni w organizmie liczne funkcje, między innymi syntetyzuje białka, wydziela bilirubinę (żółty barwnik, który jest produktem rozkładu hemu), magazynuje trójglicerydy, glikogen, a także aktywuje i detoksykuje różne substancje. Jest głównym miejscem produkcji białek. Wytwarza żółć, która jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Żółć aktywuje enzymy trzustkowe, rozbija na małe cząsteczki tłuszcze, wskutek czego ułatwia ich trawienie. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Przewód żółciowy wspólny.

  3. Przewód trzustkowy.

  4. Zwieracz Oddiego.

  5. Brodawka Vatera.

  6. Dwunastnica.

  7. Przewód żółciowy wspólny.

  8. Pęcherzyk żółciowy.

  9. Wątroba.

  10. Żołądek.

  11. Żyła wrotna.

  12. Tętnica wątrobowa.

  13. Trzustka.

Budowa trzustki
RBzGRCcNPHhjU
Budowa trzustki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa trzustki, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat wzajemnego położenia dwunastnicy i trzustki. Dwunastnica obejmuje głowę trzustki, w rejonie przed zgięciem dwunastniczo czczym. Trzustka posiada również trzon i ogon, a przez wszystkie te struktury przebiega przewód trzustkowy wspólny, który w rejonie głowy łączy się również z przewodem trzustkowym dodatkowym. Przewód ten łączy się z dwunastnicą w tak zwanej brodawce mniejszej dwunastnicy. Poniżej brodawki mniejszej znajduje się brodawka większa dwunastnicy, do której uchodzi przewód żółciowy wspólny, transportujący żółć z pęcherzyka żółciowego. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera nazwę lub informację na temat trzustki i towarzyszących jej struktur.

  1. Trzustka to mieszany gruczoł zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczy. Część zewnątrzwydzielnicza produkuje enzymy trawienne, które trawią treść pokarmową w dwunastnicy, natomiast część wewnątrzwydzielnicza produkuje insulinę i glukagon biorące udział w metabolizmie. Insulina to syntetyzowany w trzustce hormon biorący udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Jest ona najważniejszym nośnikiem glukozy do tkanek. Glukagon to hormon syntetyzowany w trzustce, który stymuluje wzrost stężenia glukozy w krwi, działając przeciwnie do insuliny. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Pęcherzyk żółciowy.

  3. Przewód trzustkowy dodatkowy.

  4. Brodawka mniejsza dwunastnicy.

  5. Brodawka większa dwunastnicy.

  6. Dwunastnica.

  7. Przewód żółciowy wspólny.

  8. Głowa trzustki.

  9. Trzon trzustki.

  10. Przewód trzustkowy wspólny.

  11. Ogon trzustki.

Budowa jelita cienkiego i grubego
R3sgyQ2KCESoY
Budowa jelita cienkiego i grubego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna, budowa jelita cienkiego i grubego. Na grafice schemat budowy jelita grubego. Kątnica jest pierwszym elementem jelita grubego. Jest oddzielona od kątnicy zastawką krętniczo‑kątniczą. Na jej końcu znajduje się cienki i podłużny wyrostek robaczkowy, a sama struktura kątnicy jest pokryta rozszerzającymi się i zwężającymi haustracjami. W miejscu wejścia jelita cienkiego w dolnej części kątnicy znajduje się zastawka krętniczo‑kątnicza. Kolejnymi odcinkami jelita grubego są okrężnica wstępująca, zgięcie prawe, wątrobowe, poprzecznica, zgięcie lewe, śledzionowe, okrężnica zstępująca, okrężnica esowata i odbyt. Na grafice schemat budowy jelita cienkiego. Położone za jelitem grubym jelito cienkie zaczyna się położoną na jego górze prostą dwunastnicą, wychodzącą z żołądka, zakończoną zgięciem dwunastniczo czczym. Następnymi częściami jelita cienkiego są poskręcane jelito czcze i silnie poskręcane jelito kręte, zakończone zastawką krętniczo‑kątniczą. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera nazwę lub informację na temat struktur jelita cienkiego i grubego.

  1. Jelita. W skład jelita cienkiego wchodzą: dwunastnica, jelito czcze i jelito kręte, które łączy się dalej z jelitem grubym. W jelicie cienkim dochodzi do trawienia pokarmu i wchłaniania substancji odżywczych, wody i składników mineralnych. W jelicie grubym wyróżnia się kilka części; są to: kątnica, okrężnica wstępująca, okrężnica poprzeczna, okrężnica zstępująca, esica i prostnica. Jelito grube kończy się odbytem. W jelicie grubym niestrawione resztki pokarmu i produkty przemiany materii są formowane i wydalane w odruchu wypróżnienia. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Jelito grube, stanowiące część przewodu pokarmowego, rozpoczyna się kątnicą, a kończy odbytem. Bierze ono udział we wchłanianiu wody i substancji mineralnych, formowaniu i transporcie kału.

  3. Jelito cienkie to część przewodu pokarmowego. Rozpoczyna się od odźwiernika żołądka, a kończy zastawką krętniczo‑kątniczą u ujścia jelita grubego. Jelito cienkie bierze udział w trawieniu i wchłanianiu substancji odżywczych z pokarmu.

  4. Poprzecznica jest odcinkiem okrężnicy, który bierze udział we wchłanianiu wody i soli mineralnych, transporcie i formowaniu kału.

  5. Haustracje to uwypuklenia ściany jelita grubego utworzone przez fałdy błony śluzowej. Haustracje, będące rezultatem skurczów błony mięśniowej, biorą udział w motoryce jelita grubego.

  6. Zgięcie prawe, wątrobowe, to miejsce przejścia okrężnicy wstępującej w okrężnicę poprzeczną.

  7. Okrężnica wstępująca to odcinek okrężnicy, który bierze udział we wchłanianiu wody i soli mineralnych, transporcie i formowaniu kału.

  8. Kątnica to początkowy odcinek jelita grubego, który bierze udział we wchłanianiu wody i soli mineralnych.

  9. Zastawka krętniczo‑kątnicza to miejsce przejścia jelita cienkiego w jelito grube.

  10. Wyrostek robaczkowy jest uchyłkiem kątnicy, w którym znajduje się tkanka chłonna. Najprawdopodobniej ma on znaczenie dla odporności, jednak jego rola nie jest ustalona.

  11. Odbytnica, stanowiąca końcowy odcinek jelita grubego, bierze udział w transporcie i formowaniu kału.

  12. Odbyt to końcowy otwór przewodu pokarmowego.

  13. Okrężnica esowata, esica, to odcinek jelita grubego, który przechodzi w odbytnicę. Esica bierze udział w transporcie i formowaniu kału.

  14. Okrężnica zstępująca jest odcinkiem okrężnicy, który bierze udział we wchłanianiu wody i soli mineralnych, transporcie i formowaniu kału.

  15. Zgięcie lewe, śledzionowe, to miejsce przejścia okrężnicy poprzecznej w okrężnicę zstępującą.

  16. Zastawka krętniczo‑kątnicza to miejsce przejścia jelita cienkiego w jelito grube.

  17. Jelito kręte, stanowiące końcowy odcinek jelita cienkiego, bierze udział w trawieniu, wchłanianiu substancji odżywczych, mineralnych i wody.

  18. Jelito czcze to odcinek jelita cienkiego, który bierze udział w trawieniu, wchłanianiu substancji odżywczych, mineralnych i wody.

  19. Dwunastnica, będąca początkowym odcinkiem jelita cienkiego, bierze udział w trawieniu i wchłanianiu substancji odżywczych z pokarmu.

  20. Żołądek stanowi odcinek przewodu pokarmowego. Zasadniczą rolą żołądka jest trawienie pokarmów.

  21. Jelito grube.

  22. Zgięcie dwunastniczo‑czcze to miejsce przejścia dwunastnicy w jelito czcze.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

11

Układ moczowy

1
Budowa układu moczowego oraz szczegółowa budowa nerki
RHxbj4MPnBsLg
Budowa układu moczowego oraz szczegółowa budowa nerki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa układu moczowego oraz szczegółowa budowa nerki, ilustracja interaktywna. Na grafice schematyczna budowa układu moczowego. Układ moczowy składa się z dwóch nerek, które są połączone tętnicami nerkowymi z aortą, zaopatrującą w krew natlenioną, oraz żyłami nerkowymi z żyłą główną, odprowadzającą krew pozbawioną tlenu. Z nerek wychodzą również dwa długie moczowody, które uchodzą do pęcherza moczowego. Pęcherz jest workowatą strukturą zakończoną na dole cewką moczową. Na grafice schemat budowy nerki. Nerka jest otoczona torebką, wewnątrz której znajdują się jej warstwy, zewnętrzna kora i wewnętrzny rdzeń. Z kory wychodzą położone wokół piramidy, zakończone brodawkami. Przy każdej brodawce znajduje się pusta w środku struktura kielicha mniejszego. Kielichy mniejsze zbiegają się w łączące je kielichy większe, które z kolei łączą się w strukturę miedniczki nerkowej. Kliknięcie w punkty interaktywne z numerami otwiera nazwę lub informację na temat struktur układu moczowego i nerki.

  1. Nerki. W skład układu moczowego wchodzą: nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Podstawową jednostką czynnościową nerki jest nefron. Najważniejsze funkcje nerek to: usuwanie produktów metabolizmu, utrzymanie równowagi kwasowo‑zasadowej i wodno‑elektrolitowej ustroju oraz produkcja erytropoetyny (hormon, który stymuluje produkcję krwinek czerwonych), reniny (hormon wytwarzany przez nerki, który reguluje produkcję angiotensyny; odpowiada za podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi) czy aktywnej postaci witaminy D. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Nerka.

  3. Moczowód.

  4. Pęcherz moczowy.

  5. Cewka moczowa.

  6. Nefron jest podstawową jednostką czynnościową nerki. Składa się z kłębuszka i cewek nerkowych. Główna funkcja nefronu to tworzenie i wydalanie moczu.

  7. Kielichy mniejsze.

  8. Miedniczka nerkowa.

  9. Moczowód.

  10. Torebka nerki.

  11. Piramida nerkowa.

  12. Rdzeń nerki.

  13. Brodawka nerkowa.

  14. Kora nerki.

  15. Kielichy większe.

Elementy układu moczowo‑płciowego
R1R1UH4yJKGf9
Elementy układu moczowo‑płciowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Elementy układu moczowo‑płciowego. Ilustracja interaktywna przedstawiająca schemat budowy układu moczowego. Początek układu moczowego tworzą nerki, które znajdują się w przestrzeni pod żebrami i pod przeponą, w górnej części jamy brzusznej. Nerki są połączone z centralnie położonymi naczyniami krwionośnymi, czyli aortą i żyłą główną dolną poprzez poprzecznie biegnące żyły i tętnice nerkowe. W górnej części nerek leżą spłaszczone nadnercza. Z wewnętrznego brzegu nerek wychodzą podłużne moczowody. Moczowody biegną w dół, do położonego w rejonie miednicy pęcherza, który znajduje się za macicą. Pęcherz jest workowatą strukturą, zakończoną w dolnej części cewką moczową. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych struktur lub informacje na temat układu moczowo‑płciowego.

  1. Przepona.

  2. Nadnercze.

  3. Nerka.

  4. Tętnica nerkowa.

  5. Żyła główna dolna.

  6. Miednica.

  7. Moczowód.

  8. Cewka moczowa.

  9. Pęcherz moczowy.

  10. Macica.

  11. Aorta.

  12. Żyła nerkowa.

  13. Przełyk.

  14. Żebra.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

12

Układ moczowo‑płciowy

1
Budowa układu moczowo‑płciowego żeńskiego
1
R1dqJG68PdFWh
Budowa układu moczowo‑płciowego żeńskiego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa układu moczowo‑płciowego żeńskiego. Do narządów żeńskich należą położone w jamie brzusznej jajniki. Jajniki są połączone jajowodami z położoną pomiędzy odbytnicą a pęcherzem moczowym macicą. Macica przypomina zwężający się worek zakończony uchodzącą na zewnątrz, pomiędzy cewką moczową a odbytem, pochwą, zamkniętą wargami sromowymi, powyżej wejścia do której znajduje się łechtaczka. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych struktur lub informacje na temat układu moczowo‑płciowego żeńskiego.

  1. Układ moczowo płciowy żeński. Do narządów płciowych zaliczamy gruczoły rozrodcze oraz drogi wyprowadzające wraz z gruczołami dodatkowymi. Gruczoły rozrodcze, czyli jajniki, produkują komórki rozrodcze – jaja. Narządy płciowe żeńskie dzielimy na wewnętrzne (jajniki, jajowody, macica i pochwa) i zewnętrzne. Rolą układu rozrodczego żeńskiego jest wytworzenie komórki jajowej oraz zapewnienie odpowiednich warunków do rozwoju zarodka i płodu podczas ciąży. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Jajowód.

  3. Macica.

  4. Pęcherz moczowy.

  5. Cewka moczowa.

  6. Łechtaczka.

  7. Wargi sromowe mniejsze.

  8. Wargi sromowe większe.

  9. Pochwa.

  10. Odbyt.

  11. Odbytnica.

  12. Szyjka macicy.

  13. Jajnik.

Budowa układu moczowo‑płciowego męskiego
R1V7mo3RCob6T
Budowa układu moczowo‑płciowego męskiego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa układu moczowo‑płciowego męskiego. Ilustracja interaktywna przedstawia schemat męskiego układu płciowego. Narządy męskie składają się z położonego w mosznie poza jamą brzuszną jądra i otaczającego je najądrza. Z najądrza wychodzi nasieniowód, który przebiega przed spojeniem łonowym i wnika do pęcherzyka nasiennego w rejonie pomiędzy jelitem grubym i pęcherzem. Z pęcherzyka uchodzi przewód ejakulacyjny, który przenika przez położny pod pęcherzem gruczoł krokowy, w którym łączy się z cewką moczową. Następnie łączy się z przewodem gruczołu opuszkowo cewkowego ulokowanego w okolicach odbytu. Cewka moczowa biegnie poprzez położone poza jamą brzuszną prącie, a jej ujście znajduje się na końcówce prącia, w żołędzi, która jest otoczona napletkiem. Kliknięcie w okrągłe ikony z numerami otwiera grafikę z nazwą wskazanej struktury. Druga grafika przedstawia schemat budowy wewnętrznej jądra. Owalne jądro podzielone jest na zraziki zawierające kłębkowate struktury, z których wychodzą proste kanaliki zbiegające się w przewodziki odprowadzające jąder. Przewodziki zbiegają się w rejonie najądrza, w górnej części jądra. Najądrze jest silnie poskręcaną strukturą, rozprostowującą się w dolnej części, w tak zwanym ogonie najądrza, który w dalszym biegu przechodzi w nasieniowód. Za najądrzem przebiega rozgałęzione naczynie krwionośne, które zaopatruje jądro. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych struktur lub informacje na temat układu moczowo‑płciowego męskiego.

  1. Układ moczowo‑płciowy męski. Narządy płciowe męskie dzielimy na wewnętrzne: jądra, gruczoł krokowy, pęcherzyki nasienne i drogi wyprowadzające nasienie, i zewnętrzne. Układ rozrodczy męski odpowiada za wytworzenie plemników i ich wprowadzenie do kobiecych dróg rodnych. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Najądrze.

  3. Zraziki jądra.

  4. Kanaliki jądra.

  5. Ogon najądrza.

  6. Głowa najądrza.

  7. Przewodziki odprowadzające jąder.

  8. Nasieniowód.

  9. Naczynie krwionośne.

  10. Nasieniowód.

  11. Pęcherz moczowy.

  12. Gruczoł krokowy.

  13. Cewka moczowa.

  14. Ciało jamiste.

  15. Napletek.

  16. Prącie.

  17. Moszna.

  18. Jądro.

  19. Najądrze.

  20. Nasieniowód.

  21. Gruczoł opuszkowo‑cewkowy.

  22. Przewód wytryskowy.

  23. Pęcherzyk nasienny.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

13

Układ kostny

1
Budowa układu połączeń kostnych, struktura kości
RYEGKSZefGWHd
Budowa układu połączeń kostnych, struktura kości
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa układu połączeń kostnych, struktura kości. Ilustracja interaktywna składająca się z dwóch grafik, przedstawia schematyczny podział układu kostnego z przodu. Na grafice opisane są podane przykładowe kości, od góry kości głowy, obojczyk, łopatka, mostek, szkielet klatki piersiowej, kość ramienna, kość łokciowa, kość promienna, kości ręki, kręgosłup, miednica, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, kości stopy. Druga grafika przedstawia schematyczną strukturę kości z zaznaczonymi elementami, od góry chrząstką nasadową, trzonem i nasadą. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych struktur lub informacje na temat układu szkieletowego.

  1. Układ kostny. Układ narządu ruchu składa się z układu kostnego, stawowo‑więzadłowego oraz mięśniowego. W układzie kostnym wyróżnia się kości długie, płaskie i różnokształtne. Kości długie wchodzą w skład szkieletu kończyn. Zbudowane są z trzonu oraz nasad. Stawy to ruchome połączenia elementów kostnych. Kości są dla mięśni dźwigniami. Końcowy przyczep ścięgna jest miejscem przyłożenia siły mięśniowej, natomiast staw stanowi punkt podparcia dźwigni kostnej. Kość zbudowana jest ze składników organicznych, które nadają jej elastyczność, oraz składników mineralnych, nadających twardość. Powierzchnię kości pokrywa okostna, zawierająca naczynia krwionośne oraz komórki kościotwórcze, które biorą udział w budowie i odtwarzaniu kości. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Chrząstka nasadowa.

  3. Trzon kości.

  4. Nasada kości.

  5. Kości głowy.

  6. Szkielet klatki piersiowej.

  7. Mostek.

  8. Kręgosłup.

  9. Miednica.

  10. Kości stopy.

  11. Kość strzałkowa.

  12. Kość piszczelowa.

  13. Kość udowa.

  14. Kość ręki.

  15. Kość promieniowa.

  16. Kość łokciowa.

  17. Łopatka.

  18. Kość ramienna.

  19. Obojczyk.

Szpik kostny i elementy morfotyczne krwi
R51JKVcyQ4MMc
Szpik kostny i elementy morfotyczne krwi
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Szpik kostny i element morfotyczne krwi. Ilustracja interaktywna przedstawiająca kość, składającą się z nasady, przynasady i trzonu. Wewnątrz przynasady i trzonu znajduje się jama szpikowa, zawierająca szpik żółty i czerwony. Jama szpikowa ze szpikiem czerwonym została przedstawiona w przekroju. Pomiędzy istotą korową kości a okostną przebiegają naczynia krwionośne szpiku. W szpiku znajdują się pluripotencjalne komórki macierzyste, z których powstają krwinki białe, czerwone i płytki krwi. Druga grafika przedstawia różne rodzaje komórek w szpiku kostnym, w tym różnokształtne komórki podścieliska, okrągłe prekursory czerwonych krwinek w zatoce wypełnionej krwią, prekursory białych krwinek, nieregularne komórki tłuszczowe oraz dużo większe megakariocyty. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych struktur lub informacje na temat szpiku i elementów morfotycznych krwi.

  1. Szpik kostny. Wewnątrz jam szpikowych kości znajduje się szpik kostny, w którym powstają elementy morfotyczne krwi. Krew bierze udział w przenoszeniu tlenu i substancji odżywczych do tkanek oraz transporcie produktów przemiany materii do narządów wydalających. Krew składa się z osocza i zawieszonych w nim komórek. Wyróżnia się następujące komórki krwi: krwinki czerwone, krwinki białe oraz płytki krwi. Komórki krwi pełnią różne funkcje. Każda krwinka czerwona zawiera hemoglobinę, niezbędną do transportu tlenu. Krwinki białe dzielimy na granulocyty i agranulocyty. Do agranulocytów należą monocyty i limfocyty. Krwinki białe biorą udział w reakcji zapalnej, w procesach odporności, uczestniczą w obronie przeciw zakażeniom. Płytki krwi mają liczne ziarnistości zawierające mediatory procesu krzepnięcia. Są głównym składnikiem skrzepu krwi. Limfa, czyli chłonka, to płyn o składzie zbliżonym do składu osocza krwi. Limfa jest zbierana przez naczynia chłonne i transportowana do węzłów chłonnych. Transportuje limfocyty oraz białko. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Komórka podścieliska.

  3. Kość.

  4. Megakariocyt, prekursor płytek krwi.

  5. Komórki tłuszczowe.

  6. Prekursory białych krwinek.

  7. Zatoka wypełniona krwią.

  8. Prekursory czerwonych krwinek.

  9. Trzon.

  10. Przynasada.

  11. Nasada.

  12. Pluripotencjalna komórka macierzysta.

  13. Płytki krwi.

  14. Białe krwinki, leukocyty.

  15. Czerwone krwinki, erytrocyty.

  16. Okostna.

  17. Naczynie krwionośne w szpiku.

  18. Istota korowa kości.

  19. Szpik żółty.

  20. Szpik czerwony.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

14

Układ mięśniowy

1
R18B7i7bEECHn1
Układ mięśniowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Układ mięśniowy, ilustracja interaktywna. Grafika przedstawia schemat układu mięśniowego człowieka z przodu, z tyłu i z boku. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z informacjami na temat układu mięśniowego lub wskazaniem perspektywy przedstawienia schematu układu mięśniowego człowieka.

  1. Mięśnie. Czynną składową układu ruchu są mięśnie, które wykonują pracę wyrażającą się skurczem, czyli czynnym skróceniem ich długości. Działają na kości połączone stawami, wywołując ruch i zmianę położenia. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Mięśnie od strony brzusznej.

  3. Mięśnie od strony grzbietowej.

  4. Mięśnie od strony bocznej.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

15

Układ oddechowy

1
Budowa układu oddechowego
RwyEDFDeTpQME
Budowa układu oddechowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Schemat budowy układu oddechowego, ilustracja interaktywna. Układ oddechowy rozpoczyna się jamą nosową, oddzieloną od jamy ustnej poprzez podniebienie twarde i miękkie. Następnie, poprzez gardło, które poprzez nagłośnie przechodzi w krtań i zbudowaną z chrząstek tchawicę. Następnie znajdują się oskrzela główne lewe i prawe doprowadzające wdychane powietrze do płuca lewego i prawego. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur układu oddechowego lub informacjami dotyczącymi tego układu.

  1. Układ oddechowy można podzielić na część górną i dolną. Górna część obejmuje nos, gardło, krtań, a dolną tworzą tchawica, oskrzela i płuca. Drogi oddechowe stanowią część przewodzącą powietrze, natomiast płuca są właściwą strukturą wymiany gazowej. Płuca znajdują się w klatce piersiowej i biorą udział w wymianie gazowej, tj. pobieraniu tlenu i usuwaniu dwutlenku węgla. Gronko płucne jest podstawową jednostką czynnościową płuc, w której obrębie odbywa się wymiana gazowa. Wdech dostarcza tlen, natomiast wydech usuwa dwutlenek węgla z organizmu. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Górne drogi oddechowe. Obejmują jamę nosową, gardło, nagłośnię i krtań.

  3. Jama nosowa.

  4. Nagłośnia.

  5. Gardło.

  6. Krtań.

  7. Dolne drogi oddechowe. Obejmują tchawicę, oskrzela i płuca.

  8. Tchawica, czyli odcinek układu oddechowego pomiędzy krtanią a oskrzelami, bierze udział w transporcie i oczyszczaniu powietrza.

  9. Oskrzela to odcinek układu oddechowego, który bierze udział w transporcie powietrza do i z płuc oraz jego oczyszczaniu.

Gronko płucne
RSZppN5pbG74H
Gronko płucne
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Schemat budowy gronka płucnego, ilustracja interaktywna. W płucach oskrzela wielokrotnie się rozgałęziają, a na ich zakończeniach ulokowane są pęcherzyki płucne, połączone z oskrzelikami końcowymi poprzez oskrzeliki oddechowe, w strukturach zwanych gronami. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur gronka płucnego.

  1. Oskrzelik końcowy.

  2. Oskrzelik oddechowy.

  3. Przewodnik pęcherzykowy.

  4. Przewodnik pęcherzykowy.

  5. Pęcherzyki.

Oskrzele
R1NcmWmMVQkAK
Oskrzele
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Schemat budowy oskrzela, ilustracja interaktywna. Wnętrza oskrzeli są pokryte śluzem, a ich powierzchnia jest zbudowana z komórek kubkowych i pokrytych rzęskami komórek urzęsionych. Pod nimi znajdują się komórki neuroendokrynne i komórki macierzyste. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur oskrzela.

  1. Śluz.

  2. Rzęski.

  3. Komórki kubkowe.

  4. Komórka neuroendokrynna.

  5. Komórki urzęsione.

  6. Komórka macierzysta.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

16

Układ nerwowy

1
Budowa centralnego i obwodowego układu nerwowego
R1UOMbPN1WAqm
Budowa centralnego i obwodowego układu nerwowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa centralnego i obwodowego układu nerwowego, ilustracja interaktywna. Na grafice schematyczna budowa układu nerwowego. Układ ośrodkowy składa się z długiego rdzenia kręgowego i położonego powyżej niego mózgowia, do którego zaliczamy mózg, czyli dużą górną część, silnie pofałdowaną, móżdżek, czyli małą tylną część, centralnie położony, przedłużony pień mózgu oraz znajdujące się nad nim wzgórze. Układ obwodowy składa się z nerwów wychodzących z układu ośrodkowego, z kory czuciowo‑somatycznej i ruchowej w mózgu oraz układu siatkowatego w pniu mózgu, zaopatrujących struktury takie jak receptory bólu, nacisku, rozciągania i dotyku w skórze, wrzeciona nerwowo‑mięśniowe w mięśniach, oraz receptory czucia głębokiego w stawach. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur centralnego i obwodowego układu nerwowego, lub informacjami dotyczącymi tego układu.

  1. Układ nerwowy. W podziale anatomicznym układu nerwowego wyróżniamy ośrodkowy układ nerwowy i obwodowy układ nerwowy. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą mózgowie oraz rdzeń kręgowy. W mózgowiu wyróżnia się mózg, pień mózgu i móżdżek. Obwodowy układ nerwowy jest zbudowany z nerwów czaszkowych, nerwów rdzeniowych i związanych z nimi struktur (zwoje, sploty, gałęzie i korzenie nerwów). Układ nerwowy pełni funkcję integrującą działanie narządów i tkanek. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Kora czuciowo‑somatyczna.

  3. Układ siatkowaty.

  4. Móżdżek.

  5. Rdzeń przedłużony.

  6. Rdzeń kręgowy.

  7. Most.

  8. Wzgórze.

  9. Kora ruchowa.

  10. Receptor tkanki łącznej.

  11. Wrzecionko nerwowo‑mięśniowe.

  12. Receptor czucia głębokiego.

  13. Stawy.

  14. Receptory dotyku.

  15. Receptory nacisku.

  16. Receptory bólu, temperatury, ciepła i zimna.

  17. Skóra.

Budowa autonomicznego układu nerwowego
RvNyr3M21ULIm
Budowa autonomicznego układu nerwowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa autonomicznego układu nerwowego, ilustracja interaktywna. Na grafice schematyczna budowa układu współczulnego i przywspółczulnego. Układ współczulny ma początek w pniu współczulnym pochodzącym ze środkowego odcinka rdzenia kręgowego i wywołuje efekty takie jak rozszerzenie źrenicy oka, hamowanie wydzielania śliny, rozszerzenie oskrzeli, przyspieszenie akcji serca, hamowanie perystaltyki żołądka, hamowanie wydzielania żółci z woreczka żółciowego, hamowanie perystaltyki jelit i rozluźnienie pęcherza. Układ przywspółczulny ma swój początek w pniu mózgu i dolnym odcinku rdzenia kręgowego, wywołując efekty takie jak zwężenie źrenicy oka, pobudzenie wydzielania śliny, zwężenie oskrzeli, zwolnienie akcji serca, pobudzenie perystaltyki żołądka, pobudzenie wydzielania żółci z woreczka żółciowego, pobudzenie perystaltyki jelit i skurcz pęcherza. Ilustracja zawiera punkty interaktywne wskazujące układ współczulny i przywspółczulny.

  1. Układ nerwowy autonomiczny składa się z dwóch przeciwstawnie działających układów: współczulnego i przywspółczulnego, które nawzajem się hamują. Zadaniem układu autonomicznego jest utrzymanie równowagi ustroju oraz przystosowanie do sytuacji ekstremalnych. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Układ współczulny.

  3. Układ przywspółczulny.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

17

Układ dokrewny

1
R1LqW6IuzxaDQ1
Układ dokrewny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Układ dokrewny, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat lokalizacji gruczołów dokrewnych. Podwzgórze, szyszynka i przysadka znajdują się w mózgu. Tarczyca i przytarczyce są ulokowane pomiędzy szyją i klatką piersiową. Grasica znajduje się w klatce piersiowej, a trzustka i nadnercza, przylegające do górnej części nerek, w górnej części jamy brzusznej. Ponadto jajniki, u kobiet, są ulokowane w dolnej części jamy brzusznej, połączone z macicą za pomocą jajowodów. U mężczyzn jądra są położone poza jamą brzuszną, w worku mosznowym za prąciem. Tkanka tłuszczowa, jelito cienkie i żołądek również są gruczołami dokrewnymi. Kliknięcie w okrągłe ikony z numerami otwiera grafikę z nazwą wskazanej struktury. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur układu dokrewnego lub informacjami dotyczącymi tego układu.

  1. Układ dokrewny składa się z wielu gruczołów; są to: podwzgórze, przysadka, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, trzustka w części wewnątrzwydzielniczej, nadnercza, tkanka tłuszczowa, jajniki i jądra. Układ dokrewny warunkuje utrzymanie homeostazy organizmu, czyli stałości środowiska wewnętrznego ustroju, i podtrzymuje ważne funkcje życiowe za pomocą hormonów, które są wytwarzane przez gruczoły dokrewne. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Przysadka to gruczoł, który jest powiązany z podwzgórzem i ma wpływ na inne gruczoły dokrewne.

  3. Tarczyca jest gruczołem wydzielającym hormony będące pochodnymi tyrozyny (tyroksyna i trójjodotyronina) oraz kalcytoninę.

  4. Grasica to gruczoł układu limfatycznego.

  5. Nadnercza to parzyste gruczoły, które wydzielają katecholaminy, glikokortykosteroidy, mineralokortykosteroidy i androgeny.

  6. Nerka wydziela reninę, erytropoetynę i aktywną postać witaminy D.

  7. Trzustka wydziela hormony takie jak insulina i glukagon.

  8. Jajnik, u kobiet, wydzielają estrogeny, progesteron i androgeny.

  9. Jądra, u mężczyzn, wydzielają androgeny, głównie testosteron.

  10. Tkanka tłuszczowa wydziela leptynę, adipokiny i inne substancje.

  11. Jelito cienkie wydziela sekretynę, gastrynę i cholecystokininę.

  12. Żołądek wydziela gastrynę, histaminę, acetylocholinę czy grelinę.

  13. Przytarczyce to gruczoły wydzielające parathormon.

  14. Szyszynka jest gruczołem wydzielającym melatoninę.

  15. Podwzgórze reguluje działanie przysadki poprzez wydzielanie statyn i liberyn.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

18

Narządy zmysłów

1
Narząd wzroku
RINZB7Fv0MZpp
Narząd wzroku
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Narząd wzroku, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat budowy gałki ocznej. Gałka oczna jest otoczona twardówką, naczyniówką i siatkówką. W jej wnętrzu znajduje się ciało szkliste, przez środek którego biegnie kanał ciała szklistego. Na tylnej części gałki ocznej znajduje się nerw wzrokowy, a powyżej niego plamka żółta. Przednia część gałki ocznej na zewnątrz otoczona jest rogówką, a w jej wnętrzu znajdują się kolejno komora przednia, tęczówka z otworem źrenicy w środku i soczewka, utrzymywane w miejscu z góry i z dołu przez ciała rzęskowe, zakończone więzadłami wieszadłowymi. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur narządu wzroku lub informacjami dotyczącymi tego narządu.

  1. Narząd wzroku składa się z gałki ocznej, aparatu ochronnego oka i aparatu ruchowego oka. Gałka oczna z nerwem wzrokowym jest najważniejszą częścią tego narządu. Nerw wzrokowy łączy gałkę oczną z mózgowiem. Narząd wzroku jest przystosowany do odbierania wrażeń wzrokowych. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Ciało rzęskowe otaczające soczewkę bierze udział w wytwarzaniu cieczy wodnistej.

  3. Tęczówka, czyli przednia część błony naczyniowej oka, bierze udział w przemianach cieczy wodnistej.

  4. Rogówka to przezroczysta błona. Jest częścią układu optycznego oka.

  5. Źrenica to przednia część tęczówki, która przylega do powierzchni przedniej soczewki. Kontrola wielkości źrenicy jest odruchem i zależy od natężenia światła i od odległości do obserwowanego przedmiotu.

  6. Komora przednia to przestrzeń wypełniona cieczą wodnistą będąca częścią układu optycznego oka.

  7. Komora tylna to przestrzeń wypełniona cieczą wodnistą będąca częścią układu optycznego oka.

  8. Więzadło wieszadłowe. Zwolnienie napięcia więzadła lub jego napięcie przenosi się na soczewkę i zmienia jej naprężenie oraz kształt.

  9. Twardówka to błona włóknista gałki ocznej.

  10. Kanał ciała szklistego to struktura wypełniona cieczą szklistą. W życiu płodowym przebiega tu tętnica środkowa siatkówki.

  11. Naczynia siatkówki to tętnice i żyły. Żyły siatkówki tworzą żyłę środkową siatkówki, a tętnice są odgałęzieniami tętnicy środkowej siatkówki.

  12. Nerw wzrokowy tworzą aksony nerwów czuciowych biegnących ze zwojów siatkówki. Nerw wzrokowy przewodzi impulsy nerwowe odpowiedzialne za widzenie.

  13. Tarcza nerwu wzrokowego to miejsce, w którym włókna nerwowe biegnące z siatkówki tworzą nerw wzrokowy.

  14. Siatkówka, czyli błona wewnętrzna gałki ocznej, składa się z wielu warstw, w których znajdują się między innymi komórki światłoczułe: pręciki i czopki.

  15. Dołek środkowy to miejsce na siatkówce, przez które przechodzi oś wzrokowa.

  16. Plamka żółta to miejsce na siatkówce o największej ostrości widzenia, za które odpowiedzialne są liczne czopki.

  17. Naczyniówka jest częścią błony naczyniowej, która pokrywa siatkówkę.

  18. Ciało szkliste ma galaretowatą konsystencję. Jest ono częścią układu optycznego oka, bierze udział w załamaniu promieni świetlnych, a także reguluje ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Narząd słuchu
R1TsyN2hncoa2
Narząd słuchu
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Narząd słuchu, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat budowy narządu słuchu. Narząd słuchu składa się na zewnątrz z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego, zakończonego błoną bębenkową. Za błoną bębenkową znajdują się kosteczki słuchowe, a poniżej nich ulokowana jest trąbka słuchowa. Za kosteczkami słuchowymi położone jest okienko okrągłe, za którym położony jest ślimak z okienkiem owalnym i kanały półkoliste, a dalej za nimi nerw ślimakowy. Ślimak składa się ze zwoju spiralnego, wewnątrz którego znajdują się schody bębenka i schody przedsionka. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur narządu słuchu lub informacjami dotyczącymi tego narządu.

  1. Narząd słuchu dzieli się na ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Błona bębenkowa oddziela ucho zewnętrzne od środkowego. W skład ucha środkowego wchodzi układ połączonych kosteczek słuchowych. Ucho wewnętrzne składa się z błędnika i ślimaka. Ślimak jest właściwym receptorem słuchowym, natomiast błędnik bierze udział w odbieraniu informacji o położeniu ciała w przestrzeni i zachowaniu równowagi. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Przewód słuchowy przewodzi falę akustyczną.

  3. Błona bębenkowa jest częścią aparatu przewodzenia narządu słuchu.

  4. Młoteczek jest częścią odpowiedzialną za przewodzenie fali akustycznej, a jego drgania powodują ruch kowadełka.

  5. Strzemiączko jest częścią odpowiedzialną za przewodzenie fali akustycznej, a jego drgania powodują przemieszczenie przychłonki ze schodów przedsionka do schodów bębenka.

  6. Kowadełko to część odpowiedzialna za przewodzenie fali akustycznej, a jego drgania powodują ruch strzemiączka.

  7. Okienko owalne, inaczej okienko przedsionka, to struktura anatomiczna, która ułatwia przenoszenie drgań fali akustycznej.

  8. Okienko okrągłe, inaczej okienko ślimaka, jest strukturą anatomiczną, która ułatwia przenoszenie drgań fali akustycznej.

  9. Ślimak, czyli część błędnika kostnego ucha wewnętrznego, odpowiada za odbiór bodźców słuchowych ze środowiska zewnętrznego.

  10. Schody przedsionka to przestrzeń ślimaka wypełniona przychłonką. Ruch przychłonki ma wpływ na przenoszenie fali akustycznej.

  11. Nerw ślimakowy to część słuchowa nerwu przedsionkowo‑ślimakowego (VIII), który przewodzi impulsy słuchowe do mózgu.

  12. Schody bębenka to przestrzeń ślimaka wypełniona przychłonką. Ruch przychłonki ma wpływ na przenoszenie fali akustycznej.

  13. Zwój spiralny zawiera komórki odbierające wrażenia słuchowe.

Narząd smaku
Ra0JbGWk4aojh
Narząd smaku
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Narząd smaku, ilustracja interaktywna. Na grafice schematyczny rysunek receptora smaku. W szczytowej części znajdują się otwory smakowe na górze, wypełnione włosowatymi pręcikami smakowymi. Poniżej ulokowane są podłużne komórki kubka smakowego, ułożone na zmianę z komórkami podporowymi. Wszystkie te komórki schodzą się w dolnej części receptora, z której wychodzą włókna nerwowe. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur narządu smaku lub informacjami dotyczącymi tego narządu.

  1. Błona śluzowa języka zawiera receptory smaku. Są to komórki receptorowe zgromadzone w kubkach smakowych. Kubek smakowy ma na jednym biegunie otwór i pręcik smakowy, natomiast od drugiego bieguna odchodzi włókno nerwowe przewodzące informacje smakowe do mózgowia. Istnieje pięć rodzajów receptorów smaku – receptory wrażliwe na smak gorzki, słodki, słony, kwaśny i umami. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Pręciki smakowe.

  3. Kubek smakowy.

  4. Otwór smakowy.

  5. Komórka podporowa.

  6. Włókna nerwowe.

Narząd powonienia
RykfDlxUjdSAV
Narząd powonienia
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Narząd powonienia, ilustracja interaktywna. Na grafice schemat budowy receptora węchowego. Zewnętrzną warstwą receptora węchowego jest nabłonek węchowy. Na  zewnątrz niego znajduje się warstwa śluzu, w której zatopione są rozgałęzione rzęski węchowe. Są one następnie połączone z okrągłymi komórkami węchowymi, pomiędzy którymi znajdują się komórki podporowe. W najgłębszej warstwie nabłonka znajduje się pojedynczy, półokrągły gruczoł Bowmanna, który wydziela śluz poprzez kanał pomiędzy komórkami podporowymi. Komórki węchowe schodzą się powyżej w rejonie opuszki węchowej, w której zatopione są wrzecionowate pasma węchowe zakończone rozgałęzionymi komórkami. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne z nazwami struktur narządu powonienia lub informacjami dotyczącymi tego narządu.

  1. Błona śluzowa okolicy węchowej jamy nosowej zawiera komórki receptorowe, które na jednym swoim biegunie mają włoski węchowe, natomiast na drugim – wypustkę neuronalną. Połączenie substancji zapachowej z receptorem wywołuje impuls nerwowy, który jest dalej przekazywany do mózgowia. Nagranie dźwiękowe tożsame z treścią.

  2. Komórka mitralna to drugi neuron czuciowy, który wysyła aksony poprzez pasmo węchowe do trójkąta węchowego.

  3. Kłębuszek węchowy jest utworzony przez aksony komórek węchowych (pierwszy neuron czuciowy) i dendryty komórek mitralnych.

  4. Komórka podporowa pełni funkcję ochronną i podporową dla neuronów czuciowych.

  5. Komórka węchowa.

  6. Włosek węchowy.

  7. Warstwa śluzu.

  8. Gruczoł Bowmana – gruczoł wydzielniczy błony śluzowej nabłonka węchowego.

  9. Opuszka węchowa jest utworzona przez kłębuszki nerwowe i jądra komórek mitralnych.

  10. Pasmo węchowe.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia