Przestrzeń

Wprowadzenie

Rzeczywistość otaczająca człowieka pełna jest różnych obiektów, które znajdują się względem siebie w pewnych relacjach przestrzennych. Ludzkie oko pozwala na określenie odniesień pomiędzy nimi, tworząc jako iluzję trzeciego wymiaru. Jedne znajdują się dalej, inne bliżej, jedne są bardziej, inne mniej wyraźne. Zagadnienie przestrzeni nurtowało od wieków także malarzy. Sposobem na jej odtworzenie jest m.in. perspektywa, modelunek światłocieniowy oraz gra światło i cienia, zarówno w malarstwie, rzeźbie czy architekturze. W materiale znajdują się wybrane zagadnienia z zakresu zagadnienia przestrzeni w sztukach plastycznych.

Rodzaje_perspektywy

Rodzaje perspektywy

Próby oddania przestrzeni na płaskiej powierzchni od wieków towarzyszyły artystom. Służyły one odtworzeniu realnego świata, jak największemu zbliżeniu do tego, co widzi ludzkie oko. Jednym z najlepszych sposobów stworzenia iluzji przestrzeni na płaszczyźnie jest perspektywaPerspektywaperspektywa.

Perspektywa rzędowa (pasowa)

R1LB104Qv6qjX

Ilustracja przedstawia obraz podzielony na dwie poziome strefy, rozdziela je szeroki, biały pas o rozmytych brzegach. Nad pasem przedstawiono ciemny zarys góry, jej krawędzie góry otacza jasna poświata. Dalej ciemnoszara, gładka przestrzeń łącząca się z granatowym niebem, niebo nad horyzontem jest lekko rozjaśnione. Na niebie po lewej stronie szczytu góry, zamglone słońce z pomarańczową poświatą. Dolną część obrazu stanowi widok z góry na fikcyjny ląd w tonacji jasnej szarości. Częścią lądu są zatoki i wysepki nad ciemną taflą wody. Nabrzeże zostało oznaczone w kilku miejscach świetlistymi punktami które są ze sobą połączone cienkimi, białymi liniami. W ciemnej, gładkiej tafli odbija się słońce, po lewej stronie odbicia dryfuje żaglowiec, na masztach nie ma żagli, jego odbicie lekko faluje w wodzie.

Elementy bardziej oddalone umieszczane były wyżej od znajdujących się bliżej.

W obrazie Gordona Cheunga [czytaj: gordona czenga] poszczególne partie pejzażu ułożone są w rzędach. Pasy każdego z fragmentów są wyraźnie rozdzielone.

Perspektywa topograficzna

RNvHtT80UcNEd

Obraz przedstawia lotnisko. W jego centralnej części znajduje się niebieski samolot widziany z góry na zielonym tle, pod nim stoi małe czerwone auto lub autobus - widoczny jest tylko przód i dach auta. W prawym górnym rogu kolejny niebieski samolot, tym razem widziany z boku, jest to mały samolot typu awionetka, poniżej postać mężczyzny w czarnym garniturze, mężczyzna trzyma złożony parasol. W lewym górnym rogu kolejny mały samolot widziany z boku. Nad samolotami błękitny pas przedstawiający drogę lub pas startowy. W lewym dolnym rogu, zakapturzona postać w jasnym ubraniu i ciemnych okularach, za nią niebieski element sięgający ramion.

Przedstawienie widoku z lotu ptaka przy jednoczesnym zaznaczeniu w nim obiektów widzianych z boku. W swojej strukturze przypomina mapę.

W widoku z góry Nowosielski namalował lotnisko i samolot znajdujący się na środku. Pozostałe samoloty ujęte są z boku, autobus i postacie - z przodu (frontalnie).

Perspektywa kulisowa

R2umtT2USOsV0

Centrum obrazu stanowi śpiąca postać w niebieskim szlafroku, postać ma zgięte nogi na stopach białe skarpety, jedna ręka pod głową na poduszce druga spoczywa na łóżku. Łóżko przykryte jasną tkaniną w pomarańczowo‑szarą kratę. Przy łóżku, na pierwszym planie stoi zielony okrągły stolik z gładkim, lustrzanym blatem, na nim błękitny wazon z czerwonymi tulipanami. W tle postać mężczyzny w okularach i pasiastym, zielonym swetrze. Mężczyzna siedzi przy stole, nad arkuszem trzyma ołówek, przed nim na stole leżą pojemniczki z kolorowymi farbami oraz kolorowa kartka. Po lewej stronie, na stole niebieski wazon z czerwono‑różowymi tulipanami. Za wazonem niebiesko‑czerwona linia zawieszona w powietrzu, zanikająca w oddali. Przed stołem stoi krzesło, nie ma własnej barwy tylko kolor beżowego tła i czerwone kontury. Pomiędzy stołem a śpiącą postacią znajduje się kremowa ściana, obok niej wisi niebieska kotara.

Elementy znajdujące się na pierwszym planie przysłaniają to, co znajduje się za nimi.

Na pierwszym planie znajduje się stolik z tulipanami w wazonie, leżąca na łóżku kobieta oraz znajdujący się przy łóżku dywanik. Plan ten przysłania znajdującego się za nimi mężczyznę, siedzącego przy stoliku i malującego obraz.

Perspektywa hierarchiczna (intencjonalna)

RCBrRAQMg2QGA

Obraz utrzymany w tonacjach brązu i pomarańczu. Centrum obrazu stanowi niewyraźna postać z podniesionymi ramionami, postać zdaje sie unosić w powietrzu nad płonącą czeluścią z której wynurzają się trzy nagie kobiety z uniesionymi ramionami. Wyżej zarys brodatej postaci.

Osoba o wyższej randze przedstawiana była w większej skali niż inne osoby i otoczenie.

W obrazie Warrena Criswella [czytaj: łorena krisłela], Jan jako święty jest wyeksponowany za pomocą powiększonych rozmiarów postaci.

Perspektywa powietrzna

R2htxLOmo3qRO

Na pierwszym planie obrazu stoi mężczyzna w w szarym płaszczu i czerwonym krawacie, na głowie ma czarny melonik. Twarz mężczyzny zasłania zielone jabłko z gałązką i zielonymi liśćmi. Mężczyzna stoi wyprostowany, za nim kamienny mur, za murem błękitne morze zlewające się w całość z niebem lekko zasnutym chmurami.

Zmniejszenie intensywności barw i kontrastu pomiędzy nimi w miarę oddalania od widza.

W obrazie Magritte’a [czytaj: magrite] pejzaż morski w tle zlewa się z niebem – została zatarta granica pomiędzy nimi.

Perspektywa malarska (barwna)

R1YFPR5SwrHIw

Na obrazie surrealistyczna postać o zielonej twarzy z metalowym nakryciem głowy. Postać jest naga, jedno ramię jest zielone, podpiera nim głowę, siedzi na białym taborecie, otacza ją zielone tło.

Wykorzystuje właściwości barw i ich odbioru; kolory wydają się być bliżej lub dalej od obserwatora, mimo że w rzeczywistości znajdują się w tej samej odległości. W świetle słonecznym ciepłe barwy tworzą złudzenie bliższych, a zimne dalszych.

W obrazie Tadeusza Brzozowskiego pierwszy plan zdominowany jest przez ciepłe barwy, a zimne błękity oraz neutralna czerń stanowiące tło sprawiają wrażenie dalszych.

Perspektywa linearna (zbieżna)

R16DW2nkI8Tvk

Centrum obrazu stanowi duży kamienny stół wokół którego zebrały się pochylone postacie okryte białą tkaniną. Postać zajmująca centralne miejsce przy stole siedzi prosto nie pochyla sie jak pozostali, dłonie ma lekko uniesione w stronę twarzy, przed postacią stoi szklanka z czerwonym płynem oraz przełamany na pół bochenek chleba. Nad stołem i siedzącymi przy nim postaciami unosi się męski tors z rozłożonymi ramionami. Za stołem iluzoryczne złote ramy panoramicznego okna, w oddali jezioro otoczone skałami.

Umożliwia przedstawienie trójwymiarowej przestrzeni na dwuwymiarowej powierzchni w celu osiągnięcia głębi.

Salvador Dali [czytaj: salwador dali] oparł się na dziele Leonarda da Vinci [czytaj: leonarda da winczi]. Wykorzystał perspektywę linearną zbieżną, która buduje głębię obrazu, a jej linie zbiegają się w środku kompozycji, akcentując centralną postać.

Na ukształtowanie przestrzeni w dziele malarskim, rysunku czy grafice z zastosowaniem perspektywy zbieżnej ma wpływ sposób usytuowania punktu widzenia artysty. W zależności od ustawienia wzroku w odniesieniu do linii horyzontu można określić perspektywyPerspektywaperspektywy:

• żabiąPerspektywa żabiażabią,

• centralnąPerspektywa centralnacentralną,

• z lotu ptakaPerspektywa z lotu ptakaz lotu ptaka.

Zapoznaj się z przykładami ilustrującymi zastosowanie różnych punktów widzenia w pracach plastycznych.

Perspektywa centralna

R1PB9GF5zexGT

W centrum obrazu znajdują się szyny kolejowe ginące w oddali, otoczone są balustradami, stalowymi wspornikami i belkami. Po prawej stronie asfaltowa droga, wyżej stalowe kładki dla pieszych. W oddali panorama miasta.

RwAXkdB3zj9lz

Ilustracja przedstawia czternaście rzutów na obraz ukazujący most kolejowy. Na obrazie naniesiono pomarańczowe linie, które zbiegają się w centrum obrazu. Głównym punktem obrazu są szyny kolejowe ginące w oddali, otoczone są balustradami, stalowymi wspornikami i belkami. Po prawej stronie asfaltowa droga, wyżej stalowe kładki dla pieszych. W oddali panorama miasta.

Punkt widzenia usytuowany jest pośrodku obrazu. Na podstawie elementów konstrukcyjnych architektury można wytyczyć linie perspektywy, które zbiegają się w samym środku i świadczą o zastosowaniu perspektywy centralnejPerspektywa centralnaperspektywy centralnej.

Perspektywa żabia

R1C2ciIdLV046

Szkic składa się z prostopadłych płaszczyzn ,tworzących ściany i przejścia. W centralnej części szkicu ascetyczny napis "aula". Szkic biało‑czarny.

R15NumrvolFmd

Szkic składa się z prostopadłych płaszczyzn ,tworzących ściany i przejścia. W centralnej części szkicu ascetyczny napis "aula". Szkic biało‑czarny. Pod napisem umieszczono pomarańczowy punkt w którym łączą sie pomarańczowe linie powstałe z wybranych krawędzi szkicu.

Punkt widzenia znajduje się poniżej środka, w miejscu, w którym zbiegają się wszystkie linie wykreślone geometrycznych kształtów projektu budowli. Świadczy to o zastosowaniu w rysunku perspektywy żabiejPerspektywa żabiaperspektywy żabiej.

Perspektywa z lotu ptaka

RJxEAQP8C46MD

Obraz przedstawia drewnianą podłogę oraz ściany pokoju. Głównym punktem pracy są trzy drewniane okna otoczone drewnianymi ścianami oraz drewnianą podłogą. Na deskach widoczne są sęki oraz słoje. Całość w barwach brązu i szarości.

RsfcanYew6OQd

Ilustracja przedstawia pracę Anselma Kiefer, „Drewniany pokój”. Głównym punktem pracy są trzy drewniane okna otoczone drewnianymi ścianami oraz drewnianą podłogą. Na deskach widoczne są sęki oraz słoje. Całość w barwach brązu i szarości. Od środkowego okna zostały wyprowadzone żółte linie rozchodzące sie promieniście po podłodze.

Linie we wnętrzu obrazu Kiefera [czytaj kifera] wykonanego węglem i olejem na płótnie można wytyczyć na podstawie łączeń desek podłogi i drewnianych elementów konstrukcyjnych, które zbiegają się powyżej środka, sugerując zastosowanie perspektywy z lotu ptakaPerspektywa z lotu ptakaperspektywy z lotu ptaka.

RufUO203DZICf

Ilustracja przedstawia linoryt. Przedstawiono na nim fantastyczny ogród z formowanymi żywopłotami i miniaturowymi zamkami. Na pierwszym planie ukazani są dwaj muzykanci, mężczyzna i chłopiec, którzy grają na trąbkach tańczącemu psu. Za nimi idzie mężczyzna z puzonem na głowie, a za nim biegną dwa strusie. W oddali bajkowe zamki i niebo z morskimi falami zamiast chmur.

RmT4y7KGbXCwZ

Ilustracja przedstawia linoryt. Przedstawiono na nim fantastyczny ogród z formowanymi żywopłotami i miniaturowymi zamkami. Na pierwszym planie ukazani są dwaj muzykanci, mężczyzna i chłopiec, którzy grają na trąbkach tańczącemu psu. Za nimi idzie mężczyzna z puzonem na głowie, a za nim biegną dwa strusie. W oddali bajkowe zamki i niebo z morskimi falami zamiast chmur. Górna granica ogrodu została zaznaczona przerywaną pomarańczową linią. Brzegi ogrodowej alejki są zaznaczone żółtymi liniami ciągłymi które łączą się na górze linorytu.

Linie wytyczone na podstawie elementów natury w akwatincie Jerzego Jędysiaka zbiegają się powyżej linii horyzontu (linia przerywana), a punkt zbieżny znajduje się poza grafiką, powyżej górnej jej krawędzi. Jest to przykład zastosowania perspektywy z lotu ptaka.Perspektywa z lotu ptakaperspektywy z lotu ptaka.

Perspektywa_a_malarstwo_wspolczesne

Perspektywa a malarstwo współczesne

Przestrzeń stała się ważnym aspektem prac artystów tworzących zjawiska iluzjonistyczne, sprawiające złudzenie przestrzeni za pomocą kolorystycznych i kompozycyjnych układów, powodujących wrażenie głębi i ruchu. W taki sposób swoje dzieła tworzyli przedstawiciele ruchu op‑art. Pionierem i głównym przedstawicielem kierunku jest Viktor Vasarely [czytaj: wiktor wasareli]. W swoich pracach wykorzystywał skomplikowane układy barwne i wzory, tworzące trójwymiarowe efekty iluzjonistyczne, w których powierzchnia wibruje, oddala się i przybliża.

RT0r2cSBw2W7F

Ilustracja składająca się z wielu kwadratów z okręgiem w środku. Są one w kolorach od fioletowego do jasnoniebieskiego, płynnie przechodząc z ciemniejszych odcieni w jasne. W dwóch miejscach widoczne są iluzje wypukłości, tworzące kule. Efekt ten został osiągnięty poprzez rozciągnięcie i zwężenie niektórych kwadratów.

Iluzja przestrzeni polegająca na jej oddalaniu i przybliżaniu za sprawą wykorzystania perspektywy barwnej i powietrznej pojawia się także w abstrakcyjnej twórczości Wojciecha Fangora.

O charakterystyce twórczości Wojciecha Fangora mówi Ewa Gorządek.

R68tC2Y3M1Dp3

Obraz przedstawia beżowo‑żółte tło, na którym widać rozmyte kontury kolorowych okręgów. Od zewnątrz widoczne są: zielony, szary, fioletowy oraz pomarańczowy okrąg. Przechodzą one od najszerszego do najwęższego, a pośrodku widoczne jest okrągłe wypełnienie w odcieniu tła.

Przestrzen_w_rzezbie

Przestrzeń w rzeźbie

Rzeźba współczesna jako obiekt przestrzenny to nie tylko fizyczny kształt czy forma, ale również interakcja z otaczającą przestrzenią, odbiorcą oraz kontekstem społeczno‑kulturowym. Artysta wykorzystuje przestrzeń jako integralną część dzieła, tworząc dialog między obiektem a jego otoczeniem. Rzeźba staje się więc dynamicznym elementem w przestrzeni.

Imponującym dziełem o monumentalnych rozmiarach jest instalacja „Skręcona elipsa IV” Richarda Serry [czytaj: riczarda serry]. Instalacja składa się z gigantycznych stalowych płyt, które zostały skręcone w elipsę, dzięki czemu zyskały dynamiczny kształt. Instalacja Serry [czytaj: serry] jest zwykle prezentowana w przestrzeni otwartej, co pozwala na interakcję z otoczeniem. Pozbawiona została roli symbolicznej, uwolniona od tradycyjnego postumentu i wprowadzona w realną przestrzeń. Dzieło angażuje widza, który może przechodzić wokół struktury, wejść do jej wnętrza, obserwując ją z różnych perspektyw i patrząc z wnętrza na niebo. Dzieło skłania do refleksji i kontemplacji.

RxGqaChSSJSfV

Czarno‑biała fotografia ukazuje rzeźbę umieszczoną w przestrzeni miejskiej pomiędzy biurowcami. Rzeźba jest wysoka, ma kształt miski. Do wnętrza rzeźby prowadzi wejście, które ma formę wcięcia. Obok rzeźby przechadzają się osoby. We wnętrzu rzeźby stoją trzy osoby.

Monumentalną rzeźbą znajdującą się w Millennium Park w Chicago [czytaj: szikago] jest Cloud Gate [czytaj: klałd gejt] Anisha Kapoora [czytaj: anisza kapura]. Nazwa nawiązuje do funkcji bramy, która wypełnia przestrzeń pomiędzy niebem a odbiorcą. Dzieło składa się z gigantycznej, polerowanej stali przypominającej kształtem fasolę. W dolnej części rzeźby znajduje się wgłębienie, którego lustrzana powierzchnia zapewnia wielokrotne odbicia znajdujących się pod nią ludzi czy innych elementów, natomiast aż trzy czwarte zewnętrznej powierzchni odbija niebo. Ten efekt sprawia, że dzieło staje się integralną częścią miejskiej przestrzeni, zapraszając widzów do interakcji.

RxVfjWk8zTZNv

Fotografia przedstawia rzeźbę w przestrzeni miejskiej, która została ustawiona na chodniku przed budynkami. Rzeźba ma kształt ziarenka fasoli i zbudowana jest ze srebrnego błyszczącego materiału o gładkiej i wypolerowanej powierzchni, w której odbijają się budynki biurowe. Pod rzeźbą stoją ludzie.

Przestrzen_w_architekturze

Przestrzeń w architekturze

Przestrzeń architektoniczna pełni funkcję nie tylko użytkową, ale staje się również nośnikiem idei, wartości kulturowych i estetycznych. Architektura powstaje w interakcji z otoczeniem, społecznością i użytkownikami. Nowoczesne podejście do projektowania zakłada tworzenie przestrzeni, które są użyteczne, jak innowacyjne. Architekci starają się tworzyć budynki, które harmonijnie współistnieją z otoczeniem i jego zabudową, zachowując jednocześnie indywidualność i wyrazistość formy.

Atrakcyjnym miejscem zarówno dla turystów, jak i mieszkańców jest Metropol Parasol, zaprojektowany przez niemieckiego architekta Jürgena Mayera [czytaj: jurgena majera] we współpracy z firmą Arup. Obiekt składa się z sześciu dużych parasoli klejonych z powłoką poliuretanową. Parasole ocieniają plac, zapewniając jednocześnie ochronę pozostałości archeologicznych. Pod ich baldachimami znajduje się wielopoziomowy kompleks obejmujący targowisko, galerię handlową, przestrzenie kulturalne oraz punkty gastronomiczne. Obiekt stanowi przestrzeń życia społecznego Sewilli. Jest połączeniem nowoczesnego designu [czytaj: dizajnu], funkcjonalności.

RuwnaB4OdypyM

Fotografia przedstawia budowlę umiejscowioną w przestrzeni miejskiej, która stoi na ulicy pomiędzy budynkami. Budowla ma formę baldachimów, które pokrywają cieniem duży plac. Dach budowli ma formę plastra miodu.

R1aL23xF3D81h

Fotografia przedstawia budowlę umiejscowioną w przestrzeni miejskiej, która stoi na betonowym placu pomiędzy budynkami. Budowla ma formę baldachimów, które pokrywają cieniem duży plac. Dach budowli ma formę plastra miodu. Pomiędzy baldachimami znajdują się wysokie schody oraz szklane drzwi.

Taipei 101 to drapacz chmur w Tajpej na Tajwanie. Monumentalny, postmodernistyczny budynek usytuowany w miejskiej przestrzeni powstał zgodnie z estetyką miejsca, w którym się znajduje. Konstrukcja schodkowa jest hołdem dla tradycyjnej pagody. Woda zebrana w szczytach ośmiu sekcji, z których osiem w chińskiej kulturze jest szczęśliwą liczbą, jest ponownie wykorzystywana w całym budynku. Wybrano zielone szkło, aby uzyskać bardziej naturalny wygląd przypominający bambus. Już te dwa aspekty sprawiają, że wyróżnia się on wśród drapaczy chmur z niebieskawego metalu i szkła na całym świecie. Na uwagę zasługuje też oświetlenie, które zmienia kolor w zależności od dnia tygodnia.

R1GWPyiQb2IBU

Fotografia przedstawia wieżowiec umiejscowiony w przestrzeni miejskiej, który stoi pomiędzy innymi biurowcami. Budowla składa się z dziesięciu segmentów – podstawy oraz ośmiu segmentów w formie schodków. Szczyt budynku wieńczy konstrukcja z anteną.

Przestrzen_w_projektowaniu_wnetrz

Przestrzeń w projektowaniu wnętrz

Projektowanie wnętrz to proces, który obejmuje planowanie i aranżację przestrzeni mieszkalnych, komercyjnych lub publicznych. Projektowanie odnosi się do fizycznych granic danego pomieszczenia lub otoczenia. Dla projektanta istotne jest znalezienie sposobów na optymalne zagospodarowanie istniejącej przestrzeni. W projektowaniu wnętrz różnicuje się również przestrzeń pozytywną od negatywnej. Przestrzeń pozytywna obejmuje obszar zawierający meble, elementy dekoracyjne oraz inne elementy funkcjonalne. Natomiast przestrzeń negatywna to puste miejsce, które pozostaje niezagospodarowane. Istniejące równowagi między tymi dwoma rodzajami przestrzeni są istotne dla harmonii i równowagi w pomieszczeniu. Przestrzeń musi być przede wszystkim funkcjonalna i zaprojektowana tak, aby spełniać potrzeby użytkowników. Projektant musi dbać o optymalne wykorzystanie miejsca, ergonomiczne rozwiązania. Ważną rolę w zagospodarowaniu przestrzeni pełnią: wysokość mebli, optymalne rozmieszczenie sprzętu, dobrze doświetlone i wentylowane pomieszczenia oraz łatwy dostęp do różnych elementów wnętrza. Zaprojektowana przestrzeń musi być także atrakcyjna wizualnie. Ważnym elementem projektowania wnętrz jest uwzględnienie wielkości i proporcji pomieszczeń.

RwBxPNqMPvmsb

Fotografia przedstawia jasne wnętrze budynku o jasnej kamiennej podłodze, w którym stoi duży i długi biały stół z białymi krzesłami. W tle białe szafki. Z lewej strony pomieszczenia – pomarańczowe schody prowadzące na górne i dolne piętro. Z prawej strony duże prostokątne okna biegnące wzdłuż pomieszczenia. W tle, za oknem budynki i drzewa.

R19LwmCsSqFeF

Fotografia przedstawia taras budynku mieszkalnego, który wyłożony jest jasnym kamieniem. Na tarasie znajdują się krzewy oraz kwiaty. Na taras prowadzi duże wejście, które składa się ze szklanej ściany. W budynku widoczne są meble – szafki oraz stół i krzesła.

RI9kcGuJRvu90

Fotografia przedstawia wnętrze budynku o białych ścianach, w którym stoją białe meble stojące na błyszczącej drewnianej podłodze. Na środku pomieszczenia stoi biała wysoka kolumna. Z prawej strony stoi zielony kwiat. W tle pomieszczenie o czerwonej ścianie i czerwonej kotarze, w którym stoją czerwone fotele.

R1IfCAqKzzjRL

Fotografia przedstawia wnętrze pomieszczenia o czarnych ścianach i czarnym suficie, z którego zwisają lampy rozświetlające pomieszczenie o brązowej drewnianej podłodze. Z lewej strony stoi długie biurko, przy którym stoją dwa fotele z monitorami. Z prawej strony pomieszczenia stoi zielona kanapa, stół oraz dwa fotele. W pomieszczeniu stoją kwiaty. Na końcu pomieszczenia duża szyba, przy której stoją krzesła.

Przestrzen_w_scenografii

Przestrzeń w scenografii

Scenografia to sztuka projektowania przestrzeni scenicznej dla teatru, filmu, telewizji, koncertów i innych wydarzeń artystycznych. Przestrzeń scenograficzna musi być zgodna z kontekstem przedstawienia, odzwierciedlającym czas, miejsce i atmosferę akcji. Elementy scenograficzne, takie jak dekoracje i rekwizyty, kolorystyka, mogą mieć znaczenie symboliczne lub pełnić funkcję metaforyczną, zgodnie z narracją przedstawienia. Zadaniem projektanta przestrzeni scenograficznej jest właściwe rozmieszczenie elementów scenograficznych w przestrzeni scenicznej. Odpowiedni dobór kolorów, świateł, rekwizytów wpływa na właściwe odczytanie dzieła. Przestrzeń scenograficzna musi być zaprojektowana tak, aby sprzyjać również interakcji między występującymi – aktorami, śpiewakami czy zespołem koncertowym a publicznością. Projektanci muszą więc wziąć pod uwagę potrzeby aktorów i oczekiwania reżysera.

ROzpTVTwuSwew

Fotografia przedstawia scenografię ustawioną na deskach sceny i składa się z konstrukcji ukazujących wnętrze starego dwupiętrowego budynku – na dole tańczą mężczyźni z kobietami, a na górze przygrywa orkiestra. Mężczyźni i kobiety ubrani są w stroje wieczorowe – fraki oraz suknie balowe.

RuBJTTh673Opc

Fotografia przedstawia scenografię do przedstawienia teatralnego. Scenografia składa się z białych ścianek, przy których ustawione zostały dwie figury owinięte w jasny materiał i białe ławki. Na jednej z nich siedzi starszy mężczyzna ubrany w białą szatę. Na środku pomieszczenia wisi duży biały żyrandol.

Rgik3SReiIczU

Fotografia przedstawia scenografię ustawioną na deskach teatru. Scenografia składa się z konstrukcji, na którą składają się schody ustawione obok siebie oraz jedne na drugich. Z prawej strony, na schodach stoi postać ubrana w ciemny płaszcz.

Animacja_obrazujaca_pojecie_przestrzeni

Animacja obrazująca pojęcie przestrzeni

Uwaga! W filmie pojawiają się szybko zmieniające się kolorowe światła i obrazy, które mogą wywołać atak epilepsji. Zachowaj szczególną ostrożność oglądając animację we fragmencie: 08:55 - 09:15.

RBxo1REjiohmU

Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Przestrzeń.

Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Przestrzeń.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RBxo1REjiohmU

Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Przestrzeń.

Ilustracje_interaktywne

Ilustracje interaktywne obrazujące pojęcie przestrzeni

RxOExIzsIYBSB

Ilustracja interaktywna przedstawia pracę, w której centralne miejsce na ilustracji lotniska zajmuje niebieski samolot widziany z góry na zielonym tle pod nim znajduje się małe czerwone auto lub autobus, widoczny jest tylko przód i dach auta. W prawym górnym rogu kolejny niebieski samolot, tym razem widziany z boku, jest to mały samolot typu awionetka, poniżej postać mężczyzny w czarnym garniturze, mężczyzna trzyma złożony parasol. W lewym górnym rogu kolejny mały samolot widziany z boku. Nad samolotami błękitny pas przedstawiający drogę lub pas startowy. W lewym dolnym rogu, zakapturzona postać w jasnym ubraniu i ciemnych okularach, za nią niebieski element sięgający ramion. Z prawej strony dzieła umieszczony jest panel boczny składający się z trzech punktów: 1. Elementy widoczne z lotu ptaka. Widoczne z lotu ptaka (z góry) są dwa elementy oznaczone kolorem żółtym - samolot oraz czerwony samochód osobowy. 2. Elementy w widoku bocznym. Widoczne z perspektywy bocznej są dwa samoloty, które oznaczone zostały kolorem czerwonym. 3. Elementy ujęte przodem (frontalnie). Elementami ujętymi frontalnie są postacie oznaczone kolorem niebieskim: mężczyzna w garniturze oraz kobieta w białym kombinezonie.

Ilustracja interaktywna przedstawia pracę, w której centralne miejsce na ilustracji lotniska zajmuje niebieski samolot widziany z góry na zielonym tle pod nim znajduje się małe czerwone auto lub autobus, widoczny jest tylko przód i dach auta. W prawym górnym rogu kolejny niebieski samolot, tym razem widziany z boku, jest to mały samolot typu awionetka, poniżej postać mężczyzny w czarnym garniturze, mężczyzna trzyma złożony parasol. W lewym górnym rogu kolejny mały samolot widziany z boku. Nad samolotami błękitny pas przedstawiający drogę lub pas startowy. W lewym dolnym rogu, zakapturzona postać w jasnym ubraniu i ciemnych okularach, za nią niebieski element sięgający ramion. Z prawej strony dzieła umieszczony jest panel boczny składający się z trzech punktów: 1. Elementy widoczne z lotu ptaka. Widoczne z lotu ptaka (z góry) są dwa elementy oznaczone kolorem żółtym - samolot oraz czerwony samochód osobowy. 2. Elementy w widoku bocznym. Widoczne z perspektywy bocznej są dwa samoloty, które oznaczone zostały kolorem czerwonym. 3. Elementy ujęte przodem (frontalnie). Elementami ujętymi frontalnie są postacie oznaczone kolorem niebieskim: mężczyzna w garniturze oraz kobieta w białym kombinezonie.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

ROpIOW8Y9MgaC

Centrum obrazu stanowi śpiąca postać w niebieskim szlafroku, postać ma zgięte nogi na stopach białe skarpety, jedna ręka pod głową na poduszce druga spoczywa na łóżku. Łóżko przykryte jasną tkaniną w pomarańczowo‑szarą kratę. Przy łóżku, na pierwszym planie stoi zielony okrągły stolik z gładkim, lustrzanym blatem, na nim błękitny wazon z czerwonymi tulipanami. W tle postać mężczyzny w okularach i pasiastym, zielonym swetrze. Mężczyzna siedzi przy stole, nad arkuszem trzyma ołówek, przed nim na stole leżą pojemniczki z kolorowymi farbami oraz kolorowa kartka. Po lewej stronie, na stole niebieski wazon z czerwono‑różowymi tulipanami. Za wazonem niebiesko‑czerwona linia zawieszona w powietrzu, zanikająca w oddali. Przed stołem stoi krzesło, nie ma własnej barwy tylko kolor beżowego tła i czerwone kontury. Pomiędzy stołem a śpiącą postacią znajduje się kremowa ściana, obok niej wisi niebieska kotara.

Centrum obrazu stanowi śpiąca postać w niebieskim szlafroku, postać ma zgięte nogi na stopach białe skarpety, jedna ręka pod głową na poduszce druga spoczywa na łóżku. Łóżko przykryte jasną tkaniną w pomarańczowo‑szarą kratę. Przy łóżku, na pierwszym planie stoi zielony okrągły stolik z gładkim, lustrzanym blatem, na nim błękitny wazon z czerwonymi tulipanami. W tle postać mężczyzny w okularach i pasiastym, zielonym swetrze. Mężczyzna siedzi przy stole, nad arkuszem trzyma ołówek, przed nim na stole leżą pojemniczki z kolorowymi farbami oraz kolorowa kartka. Po lewej stronie, na stole niebieski wazon z czerwono‑różowymi tulipanami. Za wazonem niebiesko‑czerwona linia zawieszona w powietrzu, zanikająca w oddali. Przed stołem stoi krzesło, nie ma własnej barwy tylko kolor beżowego tła i czerwone kontury. Pomiędzy stołem a śpiącą postacią znajduje się kremowa ściana, obok niej wisi niebieska kotara.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

RPtWjqvflt5Gk

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło, gdzie na pierwszym planie jest mężczyzna w szarym płaszczu i czerwonym krawacie, na głowie ma czarny melonik. Twarz mężczyzny zasłania zielone jabłko z gałązką i zielonymi liśćmi. Mężczyzna stoi wyprostowany, za nim kamienny mur, za murem błękitne morze zlewające się w całość z niebem lekko zasnutym chmurami. Z prawej strony pracy znajduje się panel boczny z sześcioma punktami: 1. Perspektywa kulisowa - pierwszy plan. Pierwszy plan w perspektywie kulisowej to postać mężczyzny i lewitujące przed jego twarzą zielone jabłko. Te elementy oznaczone zostały kolorem pomarańczowym. 2 Drugi plan w perspektywie kulisowej to fragment murku, który znajduje się za postacią. Jest on oznaczony kolorem zielonym. 3. Perspektywa kulisowa - tło. Tło w perspektywie kulisowej to chmury. 4. Perspektywa powietrzna - pierwszy przykład. Pierwszym przykładem są chmury znajdujące się za postacią. Te elementy oznaczone zostały kolorem błękitnym. 5. Perspektywa powietrzna - drugi przykład. Drugim przykładem zastosowania perspektywy powietrznej jest postać mężczyzny i lewitujący na wysokości jego twarzy zielony owoc. Te elementy zostały oznaczone kolorem fioletowym. 6. Perspektywa powietrzna - trzeci przykład. Trzecim przykładem zastosowania perspektywy powietrznej są chmury znajdujące się za postacią. Te elementy oznaczone zostały kolorem różowym.

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło, gdzie na pierwszym planie jest mężczyzna w szarym płaszczu i czerwonym krawacie, na głowie ma czarny melonik. Twarz mężczyzny zasłania zielone jabłko z gałązką i zielonymi liśćmi. Mężczyzna stoi wyprostowany, za nim kamienny mur, za murem błękitne morze zlewające się w całość z niebem lekko zasnutym chmurami. Z prawej strony pracy znajduje się panel boczny z sześcioma punktami: 1. Perspektywa kulisowa - pierwszy plan. Pierwszy plan w perspektywie kulisowej to postać mężczyzny i lewitujące przed jego twarzą zielone jabłko. Te elementy oznaczone zostały kolorem pomarańczowym. 2 Drugi plan w perspektywie kulisowej to fragment murku, który znajduje się za postacią. Jest on oznaczony kolorem zielonym. 3. Perspektywa kulisowa - tło. Tło w perspektywie kulisowej to chmury. 4. Perspektywa powietrzna - pierwszy przykład. Pierwszym przykładem są chmury znajdujące się za postacią. Te elementy oznaczone zostały kolorem błękitnym. 5. Perspektywa powietrzna - drugi przykład. Drugim przykładem zastosowania perspektywy powietrznej jest postać mężczyzny i lewitujący na wysokości jego twarzy zielony owoc. Te elementy zostały oznaczone kolorem fioletowym. 6. Perspektywa powietrzna - trzeci przykład. Trzecim przykładem zastosowania perspektywy powietrznej są chmury znajdujące się za postacią. Te elementy oznaczone zostały kolorem różowym.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

RUWncEY9ist7B

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło, którego centralną część stanowi duży kamienny stół wokół którego zebrały się pochylone postacie okryte białą tkaniną. Postać zajmująca centralne miejsce przy stole siedzi prosto nie pochyla sie jak pozostali, dłonie ma lekko uniesione w stronę twarzy, przed postacią stoi szklanka z czerwonym płynem oraz przełamany na pół bochenek chleba. Nad stołem i siedzącymi przy nim postaciami unosi się męski tors z rozłożonymi ramionami. Za stołem iluzoryczne złote ramy panoramicznego okna, w oddali jezioro otoczone skałami. Z prawej strony ilustracji znajduje się panel boczny z trzema punktami: 1. Pierwszy plan. Pierwszy plan w perspektywie kulisowej stanowi kamienny stół, przy którym siedzi 13 osób. Postacie mają złożone dłonie jak do modlitwy i głowy ułożone nisko, przy blacie. Na środku stołu siedzi młody mężczyzna o długich blond włosach, z dłonią skierowaną ku górze. Pierwszy plan został oznaczony kolorem błękitnym. 2. Drugi plan. Drugi plan w perspektywie kulisowej to krajobraz za stołem i biesiadnikami. Jest to zbironik wodny, za którymi znajdują się góry. Nad krajobrazem unosi się tors mężczyzny z rękoma rozłożonymi na boki. Plan ten oznaczony został kolorem żółtym. 3. Perspektywa linearna. Nałożone linie pokazują punkt zbiegu, który znajduje się na twarzy osoby siedzącej na środku stołu. Linie te mają kolor pomarańczowy.

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło, którego centralną część stanowi duży kamienny stół wokół którego zebrały się pochylone postacie okryte białą tkaniną. Postać zajmująca centralne miejsce przy stole siedzi prosto nie pochyla sie jak pozostali, dłonie ma lekko uniesione w stronę twarzy, przed postacią stoi szklanka z czerwonym płynem oraz przełamany na pół bochenek chleba. Nad stołem i siedzącymi przy nim postaciami unosi się męski tors z rozłożonymi ramionami. Za stołem iluzoryczne złote ramy panoramicznego okna, w oddali jezioro otoczone skałami. Z prawej strony ilustracji znajduje się panel boczny z trzema punktami: 1. Pierwszy plan. Pierwszy plan w perspektywie kulisowej stanowi kamienny stół, przy którym siedzi 13 osób. Postacie mają złożone dłonie jak do modlitwy i głowy ułożone nisko, przy blacie. Na środku stołu siedzi młody mężczyzna o długich blond włosach, z dłonią skierowaną ku górze. Pierwszy plan został oznaczony kolorem błękitnym. 2. Drugi plan. Drugi plan w perspektywie kulisowej to krajobraz za stołem i biesiadnikami. Jest to zbironik wodny, za którymi znajdują się góry. Nad krajobrazem unosi się tors mężczyzny z rękoma rozłożonymi na boki. Plan ten oznaczony został kolorem żółtym. 3. Perspektywa linearna. Nałożone linie pokazują punkt zbiegu, który znajduje się na twarzy osoby siedzącej na środku stołu. Linie te mają kolor pomarańczowy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

RUmSEn1QJ3wIS

Ilustracja interaktywna przedstawia pracę, w centrum której znajdują się szyny kolejowe ginące w oddali, otoczone są balustradami, stalowymi wspornikami i belkami. Po prawej stronie asfaltowa droga, wyżej stalowe kładki dla pieszych. W oddali panorama miasta. Z prawej strony obrazu znajduje się panel boczny z jednym punktem: Punkt zbiegu. W pracy zastosowana została perspektywa linearna zbieżna, punkt zbiegu znajduje się na drugim końcu mostu, w miejscu, gdzie następuje zwężenie widoku.

Ilustracja interaktywna przedstawia pracę, w centrum której znajdują się szyny kolejowe ginące w oddali, otoczone są balustradami, stalowymi wspornikami i belkami. Po prawej stronie asfaltowa droga, wyżej stalowe kładki dla pieszych. W oddali panorama miasta. Z prawej strony obrazu znajduje się panel boczny z jednym punktem: Punkt zbiegu. W pracy zastosowana została perspektywa linearna zbieżna, punkt zbiegu znajduje się na drugim końcu mostu, w miejscu, gdzie następuje zwężenie widoku.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

R1EGtFtgg1MRJ

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło składające się z wielu kwadratów z okręgiem w środku. Są one w kolorach od fioletowego do jasnoniebieskiego, płynnie przechodząc z ciemniejszych odcieni w jasne. W dwóch miejscach widoczne są iluzje wypukłości, tworzące kule. Efekt ten został osiągnięty poprzez rozciągnięcie i zwężenie niektórych kwadratów. Z prawej strony dzieła umieszczony został panel boczny z dwoma punktami: 1. Barwy ciemne. Ciemne fragmenty sprawiają wrażenie dalszych. 2. Barwy jasne. Jasne elementy wydają się bliższe.

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło składające się z wielu kwadratów z okręgiem w środku. Są one w kolorach od fioletowego do jasnoniebieskiego, płynnie przechodząc z ciemniejszych odcieni w jasne. W dwóch miejscach widoczne są iluzje wypukłości, tworzące kule. Efekt ten został osiągnięty poprzez rozciągnięcie i zwężenie niektórych kwadratów. Z prawej strony dzieła umieszczony został panel boczny z dwoma punktami: 1. Barwy ciemne. Ciemne fragmenty sprawiają wrażenie dalszych. 2. Barwy jasne. Jasne elementy wydają się bliższe.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P3monjuVq

Zawody_powiazane_z_wiedza_na_temat_przestrzeni

Zawody powiązane z wiedzą na temat przestrzeni

Projektant gier komputerowych

Zajmuje się projektowaniem aplikacji multimedialnych, animacji i gier komputerowych – tworzy ich koncepcje, w których jednym z ważnych elementów jest grafika, oparta na wykorzystaniu wiedzy o przestrzeni. Projektant gier komputerowych w swojej pracy wykorzystuje zaawansowane techniki graficzne i narzędzia komputerowe w celu budowania obrazów, w których akcja rozrywa się w wielu planach, często korzysta z technologii 3D, aby przestrzeń gry tworzyła iluzję rzeczywistości.

RVDz7r2y7UpOQ

Ilustracja przedstawia zrzut ekranu z gry akcji. Na pierwszym planie znajduje się karabin, drugie tło stanowią wybuchy oraz walące się budynki. Na ilustracji dominują ciemne barwy.

R73yQXWjr3Ktt

Ilustracja ukazuje zrzut ekranu z gry komputerowej. Na ekranie pokazane są jednostki wyposażone w karabiny i miotacze ognia. Nad jedną z postaci widnieje tabliczka DIESELPUNK. W prawym górnym rogu umieszczona została minimapa.

Architekt krajobrazu

Zajmuje się projektowaniem parków i innych terenów zielonych. Skupia się na zieleni i wprowadzeniu w przestrzeń miejską elementów natury, które są zespolone z architekturą. Wymaga wiedzy na temat zagospodarowania przestrzennego otoczenia, szczególnie tworzenia głębi, kulisowości w projektowaniu roślin. Jego zadaniem jest także dbanie o to, by projekt tworzył przestrzeń wizualnie przyjazną człowiekowi.

R1dxuONOmqE5R

Ilustracja przedstawia projekt zagospodarowania przestrzennego terenów zielonych rozmieszczonych nieopodal zabudowań. Szkic zawiera rozmieszczenie drzew i krzewów oraz innych elementów tak zwanej małej architektury.

Artysta malarz

Artysta malarz zajmuje się artystycznym tworzeniem obrazów. Przestrzeń jest jednym z elementów dzieła, służących oddaniu rzeczywistości za pomocą środków tworzących iluzję trójwymiarowości, ukazanej na dwuwymiarowej powierzchni obrazu. Dzięki zastosowaniu różnych rodzajów perspektywy, właściwości barw może on sprawić, że ukazana na obrazie przestrzeń staje się wiarygodna czy stwarzająca wrażenie głębi.

RKBiztpnTuPWT

Obraz przedstawia grupę osób odpoczywających nad jeziorem w parku, który znajduje się w centrum dużego miasta. Pierwszy plan stanowią szare kamienie na których leży mężczyzna. Drugi plan to kamienie na których wypoczywają ludzie oraz ścieżka. Za nimi jest jezioro. Tło stanowią wieżowce stojące za drzewami parku.

Scenograf

Scenograf zajmuje się tworzeniem scenografii i dekoracji do filmów, przedstawień teatralnych, opery, imprez okolicznościowych (także plenerowych). Opracowuje koncepcję artystyczną przestrzeni. Często ma do dyspozycji ograniczoną powierzchnię, co wymaga od niego właściwej organizacji elementów wystroju, rozmieszczenia rekwizytów. Przestrzeń zaaranżowana przez scenografa oddziałuje na grę aktorów lub występujących na scenie, odbiór przez widzów oraz na procesy komunikacyjne pomiędzy sceną a odbiorcą.

R8ZhrLA2yAYQj

Fotografia przedstawia widok na scenografię do widowiska teatralnego. Scenografia przedstawia dużego złotego chińskiego smoka, z jego nozdrzy bucha dym. Przed nim stoją postacie ubrane w kolorowe stroje - dominuje kolor różowy oraz złoty.

Projektant wnętrz

Projektowanie wnętrz to zawód polegający na tworzeniu koncepcji i wystroju wnętrza o określonej funkcji. Jego zadaniem jest zachowanie przeznaczenia danej przestrzeni, rozporządza ustawieniem elementów wyposażenia w odpowiednich miejscach, podkreślając w ten sposób zalety i charakter danej przestrzeni. Zwraca więc uwagę na funkcjonalność, atrakcyjność aranżowanego wnętrza, zatroszczyć się o nieprzeładowanie ozdobami, a także przyjazność projektu.

RzwsCHOgxcYt1

Fotografia przedstawia projekt pomieszczenia wykonany za pomocą kredek. W lewej dłoni projektant trzyma wzorniki ukazujące drewniane panele w odcieniach koloru brązowego. W prawej dłoni szkic pomieszczenia. U dołu fotografii widnieje projekt - rzut z góry z naniesionymi wymiarami.

Fotografik/fotograf

Zawód fotografika to nie tylko sfotografowanie modela czy obiektu, ale pokazanie go w określonej przestrzeni. Aby wyeksponować obiekt i podkreślić jego walory, stosuje się różne punkty widzenia, wykorzystując zasady perspektywy zbieżnej, ekspozycji poszczególnych planów, czy zróżnicowania przestrzeni poprzez ostrość obrazu.

Rmc1e5GtL9SFQ

Czarno‑biała fotografia przedstawia drewniany pomost stojący nad zbiornikiem wodnym. Na końcu pomostu znajdują się cztery drewniane słupki.

Cwiczenia

Ćwiczenia

R1BFfSVHgU8Ck2

Ćwiczenie 5

Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. W pracy Anselma Kiefera [czytaj: anzelma kifera] pod tytułem „Drewniany pokój” zastosowano perspektywę z lotu ptaka., 2. Na ukształtowanie przestrzeni w dziele malarskim, rysunku czy grafice z zastosowaniem perspektywy zbieżnej ma wpływ sposób usytuowania punktu widzenia artysty.

2

Ćwiczenie 5

Uzupełnij tekst związany z poniższym dziełem, wykorzystując słowa: przestrzeń, punkty, głębia, iluzja. Pamiętaj, by odmieniać wyrazy i napisać je z małej litery.

RksqM2WKFZEPH

Ilustracja do ćwiczenia nr 5, museothyssen.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)

ReB96yXkmxtAE

Viktor Vasarely, przedstawiciel op-artu wykorzystał perspektywę barwną i powietrzną, aby stworzyć Tu uzupełnij przestrzeni. Barwy ciemne powodują efekt Tu uzupełnij, a biel sprawia, że Tu uzupełnij przybliża się i powiększa znajdujące się na obrazie Tu uzupełnij.

Viktor Vasarely, przedstawiciel op-artu wykorzystał perspektywę barwną i powietrzną, aby stworzyć Tu uzupełnij przestrzeni. Barwy ciemne powodują efekt Tu uzupełnij, a biel sprawia, że Tu uzupełnij przybliża się i powiększa znajdujące się na obrazie Tu uzupełnij.

RVVWP5JhA2iTL2

Ćwiczenie 7

Dokończ zdanie zapisując nazwę dziedziny, której dotyczy opis.

Dokończ zdanie zapisując nazwę dziedziny, której dotyczy opis.

2

Ćwiczenie 7

Wskaż fotografię dzieła, które związane jest z przestrzenią zamieszczoną na poniższym zdjęciu.

RuwnaB4OdypyM

Fotografia przedstawia budowlę umiejscowioną w przestrzeni miejskiej, która stoi na ulicy pomiędzy budynkami. Budowla ma formę baldachimów, które pokrywają cieniem duży plac. Dach budowli ma formę plastra miodu.

R2uBc8rvvhzLL

Wskaż fotografię dzieła, które związane jest z przestrzenią zamieszczoną na poniższym zdjęciu.

Wskaż fotografię dzieła, które związane jest z przestrzenią zamieszczoną na poniższym zdjęciu.

Ćwiczenie 9

Określ, w jaki sposób perspektywa powietrzna wpływa na kształtowanie przestrzeni w dziele.

R1U36eZR40iZK

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Perspektywa powietrzna powstaje na skutek mniejszej wyrazistości elementów.

Pokaż odpowiedź

Elementy na obrazie, które są najbardziej oddalone, są mniej wyraźne, nie posiadają konturów, ich krawędzie zanikają, łącząc się często z tłem. W ten sposób tworzy iluzje głębi.

Ćwiczenie 9

Rozpoznaj rodzaje perspektywy, które zawarte są w poniższym obrazie i opisz, w jaki sposób wpływają one na przestrzeń dzieła.

RjB5sBqxYIUHJ

Obraz przedstawia grupę mężczyzn siedzących przy kamiennym stole. W centralnym miejscu siedzi blond włosy mężczyzna odziany w błękitną szatę, która odsłania fragment torsu. Mężczyzna siedzi wyprostowany, jedną dłoń ma uniesioną do góry, wskazuje fragment męskiego torsu unoszącego się nad stołem. Zgromadzeni obok mężczyźni są skuleni, klęczą, wpatrzeni są w podłogę. W tle góry oraz zbiornik wodny.

R1VXzRiXwk0V0

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na to, że niektóre elementy i postacie są zasłonięte - to cecha jednej z perspektyw.

Na obrazie można wytyczyć linie, które tworzą krawędzie stołu i załamania obrusu – to cecha drugiej perspektywy.

Barwy z przodu są cieplejsze od barw w tle obrazu – to trzeci rodzaj perspektywy.

Aby opisać wpływ zastosowanych na obrazie perspektyw na jego przestrzeń, należy uwzględnić relacje zachodzące pomiędzy elementami położonymi dalej względem tych, które są bliżej.

Pokaż odpowiedź

Na obrazie występuje perspektywa kulisowa – postacie klęczące z przodu zasłaniają stół, który z kolei przysłania postacie za nim siedzące. Takie rozmieszczenie określa, że postacie z tyłu znajdują się dalej od tych na pierwszym planie, co sprawia wrażenie głębi.

Na podstawie krawędzi stołu i załamań obrusu można wykreślić linie, które zbiegają się nad głową postaci siedzącej w centrum. Zbieganie się linii wskazuje na zastosowanie perspektywy linearnej. Perspektywa kieruje wzrok ku centrum obrazu i zwraca uwagę na siedzącą tam postać, która jest najbardziej odsunięta ze wszystkich osób.

Na obrazie występuje perspektywa barwna - zimne barwy w tle optycznie zdają się być dalej względem ciepłych barw na pierwszym planie. W ten sposób potęgują wrażenie głębi i sprawiają, że tło wydaje się jeszcze bardziej oddalone.

3

Ćwiczenie 10

Wyjaśnij, czym różnią się od siebie perspektywy: centralna, żabia, z lotu ptaka.

R1LB4Z0nmWNQs

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na nazwy perspektywy i wyobraź sobie, czym różnią się położenie punktu widzenia ptaka i żaby, a perspektywę centralna skojarz z centrum.

Pokaż odpowiedź

Perspektywy różnią się położeniem wzroku względem obiektu – w perspektywie centralnej wzrok znajduje się naprzeciw obiektu i wszystkie linie zbiegają się do środka. W perspektywie żabiej linia wzroku znajduje się poniżej środka dzieła, więc linie zbiegają się także nisko. Natomiast w perspektywie z lotu ptaka wzrok znajduje się powyżej centrum i linie zbiegu łączą się u dołu dzieła.

3

Ćwiczenie 10

Opisz przestrzeń ukazaną na poniższym obrazie. Wykorzystaj właściwą terminologię.

R1XXdhlGHrQXL

Ilustracja do ćwiczenia nr 8, edelassanti.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

RKPh7Lu6bUAbp

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Należy rozpoznać perspektywę, opisać położenie poszczególnych elementów.

Pokaż odpowiedź

Elementy przestrzeni: - perspektywa rzędowa/pasowa – pejzaż ukazany jest w 4 rzędach: dolna część, najbliższa odbiorcy to odbicie księżyca i perły; środkowa - jasny pas, powyżej fragment gór i najwyżej – niebo z księżycem.

Slownik

Słownik pojęć

• Kubalska‑Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002., s. 308‑309.

Notatki ucznia

Galeria

Galeria

R1LB104Qv6qjX

Ilustracja przedstawia obraz podzielony na dwie poziome strefy, rozdziela je szeroki, biały pas o rozmytych brzegach. Nad pasem przedstawiono ciemny zarys góry, jej krawędzie góry otacza jasna poświata. Dalej ciemnoszara, gładka przestrzeń łącząca się z granatowym niebem, niebo nad horyzontem jest lekko rozjaśnione. Na niebie po lewej stronie szczytu góry, zamglone słońce z pomarańczową poświatą. Dolną część obrazu stanowi widok z góry na fikcyjny ląd w tonacji jasnej szarości. Częścią lądu są zatoki i wysepki nad ciemną taflą wody. Nabrzeże zostało oznaczone w kilku miejscach świetlistymi punktami które są ze sobą połączone cienkimi, białymi liniami. W ciemnej, gładkiej tafli odbija się słońce, po lewej stronie odbicia dryfuje żaglowiec, na masztach nie ma żagli, jego odbicie lekko faluje w wodzie.

RNvHtT80UcNEd

Obraz przedstawia lotnisko. W jego centralnej części znajduje się niebieski samolot widziany z góry na zielonym tle, pod nim stoi małe czerwone auto lub autobus - widoczny jest tylko przód i dach auta. W prawym górnym rogu kolejny niebieski samolot, tym razem widziany z boku, jest to mały samolot typu awionetka, poniżej postać mężczyzny w czarnym garniturze, mężczyzna trzyma złożony parasol. W lewym górnym rogu kolejny mały samolot widziany z boku. Nad samolotami błękitny pas przedstawiający drogę lub pas startowy. W lewym dolnym rogu, zakapturzona postać w jasnym ubraniu i ciemnych okularach, za nią niebieski element sięgający ramion.

R2umtT2USOsV0

Centrum obrazu stanowi śpiąca postać w niebieskim szlafroku, postać ma zgięte nogi na stopach białe skarpety, jedna ręka pod głową na poduszce druga spoczywa na łóżku. Łóżko przykryte jasną tkaniną w pomarańczowo‑szarą kratę. Przy łóżku, na pierwszym planie stoi zielony okrągły stolik z gładkim, lustrzanym blatem, na nim błękitny wazon z czerwonymi tulipanami. W tle postać mężczyzny w okularach i pasiastym, zielonym swetrze. Mężczyzna siedzi przy stole, nad arkuszem trzyma ołówek, przed nim na stole leżą pojemniczki z kolorowymi farbami oraz kolorowa kartka. Po lewej stronie, na stole niebieski wazon z czerwono‑różowymi tulipanami. Za wazonem niebiesko‑czerwona linia zawieszona w powietrzu, zanikająca w oddali. Przed stołem stoi krzesło, nie ma własnej barwy tylko kolor beżowego tła i czerwone kontury. Pomiędzy stołem a śpiącą postacią znajduje się kremowa ściana, obok niej wisi niebieska kotara.

RCBrRAQMg2QGA

Obraz utrzymany w tonacjach brązu i pomarańczu. Centrum obrazu stanowi niewyraźna postać z podniesionymi ramionami, postać zdaje sie unosić w powietrzu nad płonącą czeluścią z której wynurzają się trzy nagie kobiety z uniesionymi ramionami. Wyżej zarys brodatej postaci.

R2htxLOmo3qRO

Na pierwszym planie obrazu stoi mężczyzna w w szarym płaszczu i czerwonym krawacie, na głowie ma czarny melonik. Twarz mężczyzny zasłania zielone jabłko z gałązką i zielonymi liśćmi. Mężczyzna stoi wyprostowany, za nim kamienny mur, za murem błękitne morze zlewające się w całość z niebem lekko zasnutym chmurami.

R1YFPR5SwrHIw

Na obrazie surrealistyczna postać o zielonej twarzy z metalowym nakryciem głowy. Postać jest naga, jedno ramię jest zielone, podpiera nim głowę, siedzi na białym taborecie, otacza ją zielone tło.

R1PB9GF5zexGT

W centrum obrazu znajdują się szyny kolejowe ginące w oddali, otoczone są balustradami, stalowymi wspornikami i belkami. Po prawej stronie asfaltowa droga, wyżej stalowe kładki dla pieszych. W oddali panorama miasta.

R1C2ciIdLV046

Szkic składa się z prostopadłych płaszczyzn ,tworzących ściany i przejścia. W centralnej części szkicu ascetyczny napis "aula". Szkic biało‑czarny.

RJxEAQP8C46MD

Obraz przedstawia drewnianą podłogę oraz ściany pokoju. Głównym punktem pracy są trzy drewniane okna otoczone drewnianymi ścianami oraz drewnianą podłogą. Na deskach widoczne są sęki oraz słoje. Całość w barwach brązu i szarości.

RufUO203DZICf

Ilustracja przedstawia linoryt. Przedstawiono na nim fantastyczny ogród z formowanymi żywopłotami i miniaturowymi zamkami. Na pierwszym planie ukazani są dwaj muzykanci, mężczyzna i chłopiec, którzy grają na trąbkach tańczącemu psu. Za nimi idzie mężczyzna z puzonem na głowie, a za nim biegną dwa strusie. W oddali bajkowe zamki i niebo z morskimi falami zamiast chmur.

RT0r2cSBw2W7F

Ilustracja składająca się z wielu kwadratów z okręgiem w środku. Są one w kolorach od fioletowego do jasnoniebieskiego, płynnie przechodząc z ciemniejszych odcieni w jasne. W dwóch miejscach widoczne są iluzje wypukłości, tworzące kule. Efekt ten został osiągnięty poprzez rozciągnięcie i zwężenie niektórych kwadratów.

R68tC2Y3M1Dp3

Obraz przedstawia beżowo‑żółte tło, na którym widać rozmyte kontury kolorowych okręgów. Od zewnątrz widoczne są: zielony, szary, fioletowy oraz pomarańczowy okrąg. Przechodzą one od najszerszego do najwęższego, a pośrodku widoczne jest okrągłe wypełnienie w odcieniu tła.

RN293h5xu0swE

Ilustracja przedstawia obraz Salvadora Dali, „Dezintegracja trwałości pamięci”. Na obrazie przedstawiono zegary o miękkich, falujących kształtach, wiszą one na gałęziach lub swobodnie dryfują w wodzie. Dolna część obrazu składa się z prostokątnych, brązowych cegiełek zawieszonych w przestrzeni, w równych odstępach od siebie. Nad nimi dryfuje w pionowej pozycji czarna gałązka podzielona na kilka części. Na jej fragmencie leży zwisający bez sił zegar. Pod powierzchnia wody, z prawej strony obrazu pływa ryba.

RscfOnzIUKtYz

Ilustracja przedstawia fotografię z centrum miasta pełnego ludzi i budynków. Lewa strona zdjęcia ukazuje wnętrze metra z siedzącymi pasażerami w centralnej części ilustracji widoczne niebieskie krzesełka metra. Prawa strona to wieżowce i zabytkowe hotele, przechodnie na chodnikach i drogowskazy. Obie części łączy okno metra.

R1MR6hIJ4UKBm

Ilustracja przedstawia Projekt Centrum Sztuki Nowoczesnej, Fundacja Calouste Gulbenkian. Projekt jest szkicem nowoczesnego budynku, składa się z dużych, płaskich powierzchni z którymi kontrastują pionowe wsporniki tworzące nowoczesne i monumentalne wejście do budynku.

RxGqaChSSJSfV

Czarno‑biała fotografia ukazuje rzeźbę umieszczoną w przestrzeni miejskiej pomiędzy biurowcami. Rzeźba jest wysoka, ma kształt miski. Do wnętrza rzeźby prowadzi wejście, które ma formę wcięcia. Obok rzeźby przechadzają się osoby. We wnętrzu rzeźby stoją trzy osoby.

RxVfjWk8zTZNv

Fotografia przedstawia rzeźbę w przestrzeni miejskiej, która została ustawiona na chodniku przed budynkami. Rzeźba ma kształt ziarenka fasoli i zbudowana jest ze srebrnego błyszczącego materiału o gładkiej i wypolerowanej powierzchni, w której odbijają się budynki biurowe. Pod rzeźbą stoją ludzie.

RuwnaB4OdypyM

Fotografia przedstawia budowlę umiejscowioną w przestrzeni miejskiej, która stoi na ulicy pomiędzy budynkami. Budowla ma formę baldachimów, które pokrywają cieniem duży plac. Dach budowli ma formę plastra miodu.

R1aL23xF3D81h

Fotografia przedstawia budowlę umiejscowioną w przestrzeni miejskiej, która stoi na betonowym placu pomiędzy budynkami. Budowla ma formę baldachimów, które pokrywają cieniem duży plac. Dach budowli ma formę plastra miodu. Pomiędzy baldachimami znajdują się wysokie schody oraz szklane drzwi.

R1GWPyiQb2IBU

Fotografia przedstawia wieżowiec umiejscowiony w przestrzeni miejskiej, który stoi pomiędzy innymi biurowcami. Budowla składa się z dziesięciu segmentów – podstawy oraz ośmiu segmentów w formie schodków. Szczyt budynku wieńczy konstrukcja z anteną.

R19LwmCsSqFeF

Fotografia przedstawia taras budynku mieszkalnego, który wyłożony jest jasnym kamieniem. Na tarasie znajdują się krzewy oraz kwiaty. Na taras prowadzi duże wejście, które składa się ze szklanej ściany. W budynku widoczne są meble – szafki oraz stół i krzesła.

RwBxPNqMPvmsb

Fotografia przedstawia jasne wnętrze budynku o jasnej kamiennej podłodze, w którym stoi duży i długi biały stół z białymi krzesłami. W tle białe szafki. Z lewej strony pomieszczenia – pomarańczowe schody prowadzące na górne i dolne piętro. Z prawej strony duże prostokątne okna biegnące wzdłuż pomieszczenia. W tle, za oknem budynki i drzewa.

RI9kcGuJRvu90

Fotografia przedstawia wnętrze budynku o białych ścianach, w którym stoją białe meble stojące na błyszczącej drewnianej podłodze. Na środku pomieszczenia stoi biała wysoka kolumna. Z prawej strony stoi zielony kwiat. W tle pomieszczenie o czerwonej ścianie i czerwonej kotarze, w którym stoją czerwone fotele.

R1IfCAqKzzjRL

Fotografia przedstawia wnętrze pomieszczenia o czarnych ścianach i czarnym suficie, z którego zwisają lampy rozświetlające pomieszczenie o brązowej drewnianej podłodze. Z lewej strony stoi długie biurko, przy którym stoją dwa fotele z monitorami. Z prawej strony pomieszczenia stoi zielona kanapa, stół oraz dwa fotele. W pomieszczeniu stoją kwiaty. Na końcu pomieszczenia duża szyba, przy której stoją krzesła.

RuBJTTh673Opc

Fotografia przedstawia scenografię do przedstawienia teatralnego. Scenografia składa się z białych ścianek, przy których ustawione zostały dwie figury owinięte w jasny materiał i białe ławki. Na jednej z nich siedzi starszy mężczyzna ubrany w białą szatę. Na środku pomieszczenia wisi duży biały żyrandol.

Rgik3SReiIczU

Fotografia przedstawia scenografię ustawioną na deskach teatru. Scenografia składa się z konstrukcji, na którą składają się schody ustawione obok siebie oraz jedne na drugich. Z prawej strony, na schodach stoi postać ubrana w ciemny płaszcz.

ROzpTVTwuSwew

Fotografia przedstawia scenografię ustawioną na deskach sceny i składa się z konstrukcji ukazujących wnętrze starego dwupiętrowego budynku – na dole tańczą mężczyźni z kobietami, a na górze przygrywa orkiestra. Mężczyźni i kobiety ubrani są w stroje wieczorowe – fraki oraz suknie balowe.

R73yQXWjr3Ktt

Ilustracja ukazuje zrzut ekranu z gry komputerowej. Na ekranie pokazane są jednostki wyposażone w karabiny i miotacze ognia. Nad jedną z postaci widnieje tabliczka DIESELPUNK. W prawym górnym rogu umieszczona została minimapa.

RVDz7r2y7UpOQ

Ilustracja przedstawia zrzut ekranu z gry akcji. Na pierwszym planie znajduje się karabin, drugie tło stanowią wybuchy oraz walące się budynki. Na ilustracji dominują ciemne barwy.

R1dxuONOmqE5R

Ilustracja przedstawia projekt zagospodarowania przestrzennego terenów zielonych rozmieszczonych nieopodal zabudowań. Szkic zawiera rozmieszczenie drzew i krzewów oraz innych elementów tak zwanej małej architektury.

RKBiztpnTuPWT

Obraz przedstawia grupę osób odpoczywających nad jeziorem w parku, który znajduje się w centrum dużego miasta. Pierwszy plan stanowią szare kamienie na których leży mężczyzna. Drugi plan to kamienie na których wypoczywają ludzie oraz ścieżka. Za nimi jest jezioro. Tło stanowią wieżowce stojące za drzewami parku.

R8ZhrLA2yAYQj

Fotografia przedstawia widok na scenografię do widowiska teatralnego. Scenografia przedstawia dużego złotego chińskiego smoka, z jego nozdrzy bucha dym. Przed nim stoją postacie ubrane w kolorowe stroje - dominuje kolor różowy oraz złoty.

RzwsCHOgxcYt1

Fotografia przedstawia projekt pomieszczenia wykonany za pomocą kredek. W lewej dłoni projektant trzyma wzorniki ukazujące drewniane panele w odcieniach koloru brązowego. W prawej dłoni szkic pomieszczenia. U dołu fotografii widnieje projekt - rzut z góry z naniesionymi wymiarami.

Rmc1e5GtL9SFQ

Czarno‑biała fotografia przedstawia drewniany pomost stojący nad zbiornikiem wodnym. Na końcu pomostu znajdują się cztery drewniane słupki.

Bibliografia

• Art now., Sztuka przełomu tysiąclecia, red. B. Reimschneider, U. Grosenick, Kolonia 2001.

• Bandtke K., Czajka S., Problemy metodyczne wychowania plastycznego, Warszawa 1973.

• Ferrari S., Sztuka XX wieku. Kierunki, twórcy, kontrowersyjne zjawiska artystyczne, nowe środki wyrazu, Warszawa 1999.

• Ferrari S., Sztuka XX wieku, Warszawa 2002.

• Fride Carrassat P., Style i kierunki w malarstwie, Warszawa 1999.

• Hohensee‑Ciszewska H., Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych, Warszawa 1982.

• Kubalska‑Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002.