Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu Technik górnictwa otworowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu Technik górnictwa otworowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik górnictwa otworowego. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

GIW.08. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż – Technik górnictwa otworowego 311702.

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji GIW.08. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż - Technik górnictwa otworowego 311702.

GIW.08. Organizacja i prowadzenie eksploatacji otworowej złóż:

• organizowanie i nadzorowanie racjonalnej eksploatacji złóż kopalin wydobywanych metodą otworową.

Efekty kształcenia

GIW.08.5 Prowadzenie magazynowania i transportu kopalin wydobywanych metodą otworową.

Uczeń:

9) przedstawia zasady nadzorowania i kontrolowania użytkowania pomp, sprężarek i rurociągów do tłoczenia kopalin wydobywanych metodami otworowymi,
10) charakteryzuje zasady obsługi urządzeń do napełniania i rozładunku cystern,
11) określa zasady obsługi sprężarek do tłoczenia gazu oraz nadzorowania ich działania.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

Niniejszy e‑materiał składa się z trzech części: wprowadzenia, materiałów multimedialnych oraz obudowy dydaktycznej. Każda z nich zawiera powiązane tematycznie elementy składowe.

1. WprowadzenieDvntX5tdCWprowadzenie

Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy.

2. Materiały multimedialne

Zawierają różnego rodzaju multimedia, które pozwolą uczącemu się na szybsze i łatwiejsze przyswojenie wiedzy.

Film instruktażowy - tutorial Obsługa cysternDYuOLD42JFilm instruktażowy - tutorial Obsługa cystern to film edukacyjny przedstawiający budowę i obsługę cystern używanych do transportu paliw.

Galeria zdjęć Oznakowanie cysternD8rtE1zwJGaleria zdjęć Oznakowanie cystern prezentuje różne oznaczenia informujące o klasach, ciągniki i cysterny przystosowane do transportu towarów niebezpiecznych, a także tablice numeryczne dla materiałów niebezpiecznych.

E‑book Sprężarki gazuD13It5CGtE‑book Sprężarki gazu omawia zasady nadzorowania i kontroli, potrzebę i zasady zastosowania sprężarek gazu oraz ich rodzaje.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDQEW8p6TUInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęćDdVeOO7wVSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaD11rkbV8APrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDwSZy3E9YPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDJqiAPel9Netografia i bibliografia stanowią listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDm8sN8mxJInstrukcja użytkowania objaśnia działanie e‑materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu Technik górnictwa otworowego 311702

Praca uczniów podczas zajęć

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapoznanie się oraz zapamiętanie pojęć związanych z prowadzeniem transportu kopalin w eksploatacji otworowej.

Praca na lekcji zakłada aktywną postawę zarówno nauczyciela, jak i uczniów. Ważnym założeniem jest praca nad jednym materiałem na różne sposoby i za pomocą odmiennych technik, mająca na celu jak najlepsze zapamiętanie informacji.

Poniżej znajdują się propozycje wykorzystania poszczególnych elementów zasobu w ramach lekcji, w samodzielnej pracy ucznia, pracy w grupach i pracy całego zespołu klasowego.

Praca uczniów w grupach i zespole klasowym

Film instruktażowy „Obsługa cystern”

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film instruktażowy, prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące zasad obsługi cystern.

• Klasa zostaje podzielona na kilka 4‑osobowych grup.

• Prowadzący przekazuje uczniom, jakie zadanie otrzymają za chwilę. Informuje ich, że będą mieli opisać, w jaki sposób odbywa się transport ropy naftowej i gazu ziemnego krok po kroku.

• Pierwsza grupa otrzymuje duży arkusz papieru i wpisuje pierwszą wskazówkę dla następnych grup. Następnie przekazuje arkusz kolejnej grupie, która dopisuje na nim kolejny krok. Po zapisaniu wskazówki arkusz papieru wędruje do kolejnej grupy i tak powstaje kompletna informacja na temat transportu.

• W przypadku, kiedy dana grupa nie ma pomysłu na to, jaką poradę wpisać, przekazuje arkusz kolejnej grupie. Jeśli jakiś etap transportu sprawia uczniom szczególne trudności, pomaga im nauczyciel.

• Prowadzący pozwala grupom zastanowić się nad zapisywanymi wskazówkami, ale kontroluje również czas pracy grup w taki sposób, aby praca nad zadaniem miała dynamiczny charakter.

• Kiedy instrukcja jest gotowa, nauczyciel odczytuje efekty pracy uczniów. Na tym etapie zarówno grupy, jak i nauczyciel mogą komentować zapisane wskazówki.

• Po omówieniu kolejnych etapów transportu nauczyciel pyta uczniów, co wydało im się najtrudniejsze i prosi o uzasadnienie wyboru.

• Grupy poproszone zostają o przedstawienie swoich opinii.

Galeria zdjęć „Oznakowanie cystern”

• Uczniowie dzieleni są na grupy. Każda z nich otrzymuje pulę grafik dot. oznakowania cystern.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie grafik do odpowiednich napisów.

• Po tym działaniu uczniowie dopisują na kartkach i umieszczają poniżej poprawne nazwy do grafik.

• Teraz nauczyciel używając galerii zdjęć, sprawdza poprawność przydzielonych grafik do odpowiednich opisów.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza do nieprawidłowych informacji.

• Uczniowie tworzą notatki z zajęć.

E‑book „Sprężarki gazu”

• Nauczyciel pokazuje uczniom na zajęciach e‑book, który jest uzupełnieniem informacji zawartych w filmie instruktażowym oraz galerii zdjęć. Przedstawia szczegółowe informacje dotyczące prowadzenia transportu kopalin w eksploatacji otworowej.

• W trakcie przeglądania e‑booka pozwala uczniom zadawać pytania i udziela na nie odpowiedzi.

• Nauczyciel uprzedza, że zaprezentowane w e‑booku informacje będą potrzebne do wykonania ćwiczenia.

• Po zakończonej prezentacji nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup, rozdaje im małe kartki i długopisy. Następnie każda z grup ma za zadanie stworzyć 6 pytań, które posłużą do przygotowania gry edukacyjnej dotyczącej transportu węglowodorów. Ważne, aby pytania były proste i wymagały konkretnej odpowiedzi.

• Po zakończeniu pracy grupy oddają kartki z pytaniami nauczycielowi. Ten odkłada na bok kartki z powtarzającymi się pytaniami, a pozostałe wkłada do kapelusza.

• Grupy mają możliwość zagrania w grę. Przedstawiciele każdej grupy losują pytania i zadaniem uczniów jest odpowiedzenie na nie w ciągu 5 sekund. Nauczyciel koryguje ewentualne błędne odpowiedzi.

• Członkowie grupy, która udzieli największej ilości prawidłowych odpowiedzi, mogą zostać nagrodzeni przez nauczyciela ocenami lub pochwałami.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Aby zmotywować uczniów do udziału we wspólnym rozwiązywaniu zadań, nauczyciel może zaproponować ocenianie poprawnych odpowiedzi.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu z uczniów, wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• Uczniowie mogą korzystać z pomocy dydaktycznych.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel udziela pomocy w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Nauczyciel po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela, na przykład na tablicy interaktywnej.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Film instruktażowy „Obsługa cystern”

• Nauczyciel pokazuje uczniom na lekcji film instruktażowy, który przedstawia, w jaki sposób należy transportować ropę naftową i gaz ziemny.

• Uczniowie podczas oglądania filmu sporządzają własne notatki.

• Po zakończeniu oglądania nauczyciel rozmawia z uczniami na temat wymagań dotyczących transportu ropy naftowej i gazu ziemnego.

• Uczniowie otrzymują też pytania na spostrzegawczość związane z obejrzanym filmem, np.: „W jaki sposób odbywa się transport ropy naftowej i gazu ziemnego?”, „Jakiej kategorii prawo jazdy powinna posiadać osoba przewożąca węglowodory?”, „Jakie wymagania spełniają ubrania, w które ubrana jest osoba dokonująca załadunku i rozładunku węglowodorów?”, „Z jakich elementów składa się zestaw do transportu paliw ciekłych?”.

• Prowadzący zajęcia rozdaje każdemu uczniowi komplet małych karteczek przedstawiających warunki obsługi cystern.

• Karteczki nie są ponumerowane, a zadaniem uczniów jest ich ułożenie we właściwej kolejności w ciągu 10 minut.

• Uczniowie pracują samodzielnie i bez pomocy nauczyciela.

• Gdy kończą zadanie, ochotnicy odczytują napisy z karteczek ułożone wedle właściwej według nich kolejności.

• Kiedy wszyscy chętni przedstawią swoje propozycje, nauczyciel koryguje ewentualne błędy uczniów.

• Pod koniec zajęć prowadzący odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

Galeria zdjęć „Oznakowanie cystern”

• Uczniowie otrzymują pulę grafik dot. oznakowania cystern.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie poprawnych opisów do grafik.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce (Karta z pytaniami) 3 pytania testowe (pytanie i 4 odpowiedzi, z czego 1 jest poprawna) dotyczące tego oznaczenia. Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartką z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań pomiędzy autorem pytania a uczniem na nieodpowiadającym co do poprawności odpowiedzi. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi o przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi na nie, które powstały podczas analizy galerii zdjęć.

E‑book „Sprężarki gazu”

• Nauczyciel wyświetla uczniom na lekcji e‑book zawierający informacje dotyczące prowadzenia transportu kopalin w eksploatacji otworowej. Materiał omawia też zasady nadzorowania pracy sprężarek i źródła prawa, które regulują obowiązki w tym zakresie. Podczas prezentowania e‑booka rozwija najważniejsze kwestie, pozwala też uczniom zadawać pytania i udziela na nie odpowiedzi.

• Zadaniem uczniów jest oglądanie i zapamiętywanie jak największej ilości informacji.

• Po zakończeniu przeglądania e‑booka uczniowie otrzymują pytania na spostrzegawczość związane z obejrzanym materiałem. Odpowiedzi notują na kartce.

• Po zakończeniu sesji pytań nauczyciel dopytuje uczniów o poprawne odpowiedzi na te pytania. Potwierdza lub podaje poprawne odpowiedzi, uzasadniając je materiałami z e‑booka.

• W trakcie udzielania poprawnych odpowiedzi na pytania uczniowie samodzielnie sporządzają notatkę z tego zadania.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o odczytanie notatki.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Aby zmotywować uczniów do udziału we wspólnym rozwiązywaniu zadań, nauczyciel może zaproponować ocenianie poprawnych odpowiedzi.

• Nauczyciel daje szanse na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu z uczniów, wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• Uczniowie mogą korzystać z pomocy dydaktycznych.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel udziela pomocy w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Nauczyciel po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela, na przykład na tablicy interaktywnej.

Podczas lekcji

• Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

• Teraz uczeń zabiera się za realizację zadania praktycznego.

• Nauczyciel daje mu zadanie: „zaplanuj transport węglowodorów”.

• Uczeń planuje transport, opisując kolejne etapy swojego działania.

• Po zakończeniu planowania przedstawia swoje pomysły nauczycielowi.

• Ostatnim etapem jest analiza w postaci pytań, np.: „Co sprawiło Ci trudności?”, „Co wykonałeś bez problemu?”, „Na co zwróciłbyś uwagę, przygotowując się do zadania następnym razem?”, „Czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?”.

Praca w grupach

Przed lekcją

• Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy i każdej z nich przydziela określony temat: sprężarki gazu, obsługa cystern, oznakowanie cystern.

• Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem informacji zawartych w e‑materiałach oraz w innych źródłach informacji, a także przesłanie ich nauczycielowi.

• Nauczyciel przed lekcją sprawdza przesłany materiał i zwraca go z komentarzami lub zezwala na wykonanie dalszych działań na lekcji.

Praca uczniów poza zajęciami

Praca poza zajęciami ma charakter zarówno grupowy, jak i indywidualny. Uczniowie mają za zadanie ponowną analizę e‑materiałów oraz stworzenie prezentacji i notatek.

Nowe technologie pozwalają na wykorzystanie różnych źródeł informacji, możliwość pracy w grupach i praktykę dzielenia się wiedzą – konsultacje między uczniami oraz tutoring rówieśniczy, kształtowanie kompetencji interpersonalnych i społecznych.

Zapewniają one dostępność repozytorium interaktywnych testów dających uczniowi lub słuchaczowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy, uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej, co stanowi doskonałą formę nauki. Umożliwiają ćwiczenie umiejętności niezbędnych do rozwiązywania zadań testowych i praktycznych na egzaminie zawodowym.

Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

E‑materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielny wybór ucznia lub wymuszony przez nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie zastosowanego e‑materiału do możliwości percepcyjnych ucznia.  Uczniowie mogą biernie oglądać filmy instruktażowy – „Obsługa cystern”, galerię zdjęć „Oznakowanie cystern” oraz E‑book – „Sprężarki gazu”. Sposób przekazywania wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał w dużej mierze od nauczyciela i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna zastosowana przy omawianiu zagadnień daje szerokie pole do popisu dla uczącego. Zastosowanie materiałów pozwala realizować zasadę „nigdy tak samo”, w której praktycznie ten sam zakres materiału może być ujęty na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Przy pracy w grupie nauczyciel prowadzi proces grupowy, rozwijając nie tylko zasób związany z wiedzą, ale też umiejętność uczenia się przez uczniów (w grupie i samodzielnie) oraz przyjmowania różnych ról grupowych (czasem takich, w których uczniowie czują lekki dyskomfort). Pozwala to budować umiejętności społeczne. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do błędów. Dzięki temu uruchamiają się procesy wsparcia uczniów przez siebie nawzajem i uczenia się od siebie. Wspiera to naturalną potrzebę zdobywania informacji.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Ich zróżnicowanie pozwala dotrzeć z informacją zwrotną i wskazać, na różne sposoby, zakres materiału konieczny do powtórzenia. Jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich uzupełnienia.

Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Wszystkie multimedia przedstawiają informacje na temat organizowania transportu węglowodorów.

Różne formy multimedialne mogą zaspokajać różne sposoby odbioru informacji, kanały percepcji i sposoby przyswajania wiedzy.

Niesie to za sobą możliwość zastosowania najlepszego multimedium dedykowanego do każdego ucznia i znosi bariery społeczne i komunikacyjne oraz zapewnia wyrównywanie szans, jeśli dany uczeń pracował będzie w grupie rówieśniczej.

Dodatkowo odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dostępne dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku, słuchu.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści