Przewodnik dla nauczyciela

Wprowadzenie

Drodzy Nauczyciele!

„Nowoczesne kształcenie stawia nauczyciela w roli mentora. Odejście nauczyciela od roli „dostarczyciela” wiedzy, który przy tablicy prowadzi wykład (a głównym zadaniem uczniów jest słuchanie i notowanie najważniejszych informacji) pozwala na rozbudzenie kreatywności uczących się i postawienie ich w roli poszukiwaczy wiedzy” (Koncepcja e‑materiałów do kształcenia zawodowego).

Celem Przewodnika dla nauczyciela jest przedstawienie e‑materiału „Kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym” dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Nauczyciel i uczeń mogą korzystać podczas zajęć zawodowych oraz także podczas pracy poza szkołą (uczniowie mają możliwość sięgać do e‑materiałów w ramach przygotowania zadań domowych lub z własnej inicjatywy, np. przygotowując się do lekcji, do egzaminów).
Nauczycielu, mamy nadzieję, że e‑materiały pozwolą Ci zwiększyć efektywność nauczania.
Przewodnik zbudowany jest z następujących elementów:

Spis treści

1. Ogólna koncepcja e‑materiału11. Ogólna koncepcja e‑materiału
2. Cele ogólne e‑materiału22. Cele ogólne e‑materiału
3. Struktura e‑materiału33. Struktura e‑materiału
3.1 Materiały multimedialne3.13.1 Materiały multimedialne
3.2. Obudowa dydaktyczna3.23.2. Obudowa dydaktyczna
4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału44. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału
5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej55. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej
5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć5.15.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć
5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami5.25.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami
5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi5.35.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi
5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych5.45.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
6. Opis materiałów sprawdzających66. Opis materiałów sprawdzających
7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału77. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału

1. Ogólna koncepcja e‑materiału

E‑materiał „Kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym” wspiera osiąganie wybranych efektów kształcenia określonych dla kwalifikacji:
CES.03. Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym, wyodrębnionej w zawodzie technik ceramik 311944.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

2. Cele ogólne e‑materiału

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych w zakresie kwalifikacji CES.03. Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym:
- planowania procesów produkcji wyrobów ceramicznych,
- monitorowania procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym,
- wykonywania badań laboratoryjnych surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych zgodnie z normami, w zawodzie technik ceramik 311944.
Celem e‑materiału jest przedstawienie w sposób obrazowy i zrozumiały dla przeciętnego uczącego się etapów kontrolowania procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym. Ma przedstawić system prowadzenia procesu produkcji wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem narzędzi usprawniającego procesy produkcji Lean Manufacturing. Nowoczesne zakłady produkcyjne realizują politykę Zintegrowanych Systemów Zarządzania Jakością, Środowiskowego i BHP.
W wymienionych działaniach uczestniczą wszyscy pracownicy, konsekwentnie kształtując przekonania, że za jakość, środowisko i bezpieczeństwo pracy odpowiedzialny jest każdy pracownik przedsiębiorstwa ceramicznego.
Dodatkowo e‑materiał ma wspomóc uczącego się w poznaniu przyrządów pomiarowych do kontroli parametrów technologicznych stosowanych w procesie formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. 
E‑materiał ma stanowić pomoc w procesie nauczania/uczenia się w ww. zawodzie, oraz wspierać osiąganie wybranych efektów kształcenia poprzez podnoszenie jakości procesu dydaktycznego, rozwój kompetencji komunikacyjno–cyfrowych, lepsze dostosowanie tempa i zakresu nauczania do indywidualnych potrzeb uczącego się, a tym samym przyczynić się do poprawy efektywności pracy dydaktyczno–wychowawczej.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

3. Struktura e‑materiału

3.1. Materiały multimedialne

Zawierają różnego rodzaje e‑materiały, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy oraz nabycie kompetencji zawodowych.
E‑materiał „Kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym” składa się z trzech elementów multimedialnych:

• Film edukacyjnyD4qNWyJskFilm edukacyjny: Zarządzanie procesem produkcji wyrobów ceramicznych - Lean Manufacturing,
• Film instruktażowyD174a9c3MFilm instruktażowy: Kontrola parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych,
• WizualizacjaD1Bl61kHOWizualizacja: Przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych w 2D.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

3.2. Obudowa dydaktyczna

• Interaktywne materiały sprawdzająceD1CRPYLo9Interaktywne materiały sprawdzające – pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności z zakresu kontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych, przestrzegania procedur dotyczących systemów zarządzania procesem wytwarzania stosownie do tematyki kontrolowania procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym, zastosowania przyrządów do kontrolowania procesu formowania, suszenia i wypalania.
• Słownik pojęć dla e‑materiałuDCZOzhnhSSłownik pojęć dla e‑materiału – zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym e‑materiale.
• Przewodnik dla nauczycielaDPSK2mqLnPrzewodnik dla nauczyciela – zawiera wskazówki dotyczące wykorzystania e‑materiału dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Przewodnik zawiera opis materiałów multimedialnych, które mają pomóc nauczycielowi w procesie kształcenia – czyli organizowania procesu nabywania przez uczniów wiedzy i umiejętności, ich sprawdzania jako elementu końcowego tego procesu lub diagnozującego – jaką wiedzę i umiejętności uczniowie już posiadają, aby potem indywidualizować proces kształcenia.
• Przewodnik dla uczącego sięDAVQ1khoNPrzewodnik dla uczącego się – zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.
• Netografia i bibliografiaD4EzTSpHvNetografia i bibliografia – stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między jego elementami

W e‑materiale nauczyciel ma możliwość wykorzystania następujących materiałów multimedialnych:

• Film edukacyjnyD4qNWyJskFilm edukacyjny: Zarządzanie procesem produkcji wyrobów ceramicznych - Lean Manufacturing – prezentuje informacje w zakresie monitorowania procesów produkcji wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem systemu zarządzania. Jest to system zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie, który ma za zadanie ograniczanie marnotrawstwa oraz eliminację niepotrzebnych operacji i procedur w procesie produkcji. Jednocześnie dostarcza produkty i usługi o jak najwyższej jakości oczekiwanej przez klientów, zachowując niskie koszty produkcji i wykorzystując relatywnie niską ilość surowców. Nauczyciel korzystający z danego materiału multimedialnego ma gotowy film do wykorzystania w swojej pracy dydaktycznej. Ma możliwość konwersacji z uczniami na temat wymagań stawianych przez pracodawców pracownikom w zawodzie technik ceramik z wytwarzaniem produktów o stabilnej i bardzo wysokiej jakości.

Efekty kształcenia oraz kryteria weryfikacji właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.4. Monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.4.6. przestrzega procedur dotyczących systemów zarządzania procesem wytwarzania
CES.03.4.6.1) rozpoznaje systemy zarządzania procesem wytwarzania
CES.03.4.6.2) wymienia narzędzia usprawniające zarządzanie procesem wytwarzania w ramach systemu usprawniającego procesy produkcji
CES.03.4.6.3) wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania systemów zarządzania procesem wytwarzania.

Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- określenie nazwy zawodu technik ceramik,
- przedstawienie zadań zawodowych: monitorowanie procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym,
- omówienie Systemów Zarządzania,
- wyjaśnienie wybranych narzędzi usprawniających procesy produkcyjne z filozofii Lean Manufacturing.

• Film instruktażowyD174a9c3MFilm instruktażowy: Kontrola parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych – prezentuje informacje w zakresie kontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. Na różnych etapach produkcji wyrobów ceramicznych mogą zdarzyć się błędy, które uwidaczniają się w końcowych jej fazach, a czasem dopiero w gotowym wyrobie. Dlatego tak potrzebna jest rzetelna kontrola poszczególnych etapów produkcji wyrobów ceramicznych, dzięki której we właściwym czasie można wykryć powstające błędy i ustalić ich przyczynę. Tę funkcję pełni kontrola międzyoperacyjna, która obejmuje swym zasięgiem cały cykl produkcyjny, od momentu zestawienia masy, poprzez kolejne etapy produkcji aż do magazynu gotowych wyrobów ceramicznych. W tym materiale multimedialnym nauczyciel może prowadzić z uczniami konwersację na temat wyników uzyskanych z kontroli parametrów oraz błędów powstałych na różnych etapach produkcji wyrobów ceramicznych, zwracając uwagę na przedstawione w multimedium ważne aspekty z punktu widzenia pracy technika ceramika.

Efekty kształcenia oraz kryteria weryfikacji właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.4. Monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.4.3. kontroluje parametry technologiczne procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.1) stosuje przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.4) ilustruje wyniki kontroli parametrów technologicznych w postaci tabel i wykresów
CES.03.4.3.5) analizuje wyniki z przeprowadzonych kontroli parametrów technologicznych.

Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- określenie nazwy zawodu technik ceramik,
- przedstawienie zadań zawodowych: monitorowanie procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym,
- omówienie czynności zawodowych technika ceramika: kontrola wilgotności, kontrola granulometrii – analiza sitowa, kontrola wymiarów wyrobów ceramicznych po wypaleniu.

• WizualizacjaD1Bl61kHOWizualizacja: Przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych w 2D – prezentuje informacje w zakresie zastosowania wybranych przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem fotografii (2D). Nauczyciel korzystający z danego materiału multimedialnego ma gotowy zbiór zdjęć do wykorzystania w swojej pracy dydaktycznej. Nauczyciel może zaproponować uczniom pracę indywidualną lub w grupach ćwiczeniowych, praca uczniów powinna otrzymać informację zwrotną celem sprawdzenia wykonanych ćwiczeń.

Efekty kształcenia właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.4. Monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.4.3. kontroluje parametry technologiczne procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.1) stosuje przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.4) ilustruje wyniki kontroli parametrów technologicznych w postaci tabel i wykresów
CES.03.4.3.5) analizuje wynik z przeprowadzonych kontroli parametrów technologicznych.

Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- omówienie przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych: waga, wagosuszarka, przesiewacz (wstrząsarka).

Wskazane materiały multimedialne wraz z obudową dydaktyczną są ze sobą powiązane ze względu na osiągnięcie ogólnego celu opracowanego e‑materiału. Jest to nowoczesna pomoc dydaktyczna wspomagająca proces uczenia się/nauczania. Przedstawione elementy składowe e‑materiału stanowią całość obrazującą informacje w zakresie monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i wyrobów ceramicznych.

Wszystkie materiały multimedialne w ramach e‑materiału są ze sobą powiązane, tzn.  obejmują monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i wyrobów ceramicznych występujące w Filmie edukacyjnym, co następnie przekłada się w Filmie instruktażowym na praktyczne wykonanie i zrozumienie prowadzonej kontroli międzyoperacyjnej. W Wizualizacji można poznać przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem fotografii (2D).
Wiedza i umiejętności nabyte podczas Filmu edukacyjnego będą bardzo przydatne w poznawaniu błędów na różnych etapach produkcji wyrobów ceramicznych w Filmie instruktażowym oraz poznania urządzeń do kontrolowania w Wizualizacji. Wszystkie materiały sprawdzające odnoszą się do Filmu edukacyjnego, Filmu instruktażowego i Wizualizacji. Sprawdzają one wiedzę i umiejętności nabyte podczas wyżej wymienionych aktywności i procesu samokształcenia. Przedstawione elementy składowe e‑materiału stanowią całość obrazującą informacje w zakresie kontrolowania procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym.

Uczący się po zapoznaniu się z danymi materiałami multimedialnymi ma możliwość wykonania ćwiczeń w formie Interaktywnych materiałów sprawdzających w myśl metody dydaktycznej – utrwalanie nabytej wiedzy, a następnie dokonania samooceny i kontroli własnej wiedzy. W Interaktywnych materiałach sprawdzających znajduje się test ćwiczeniowy stanowiący podsumowującą całość pracy z e‑materiałem oraz ćwiczenia powiązane z danymi materiałami. Obudowa dydaktyczna w formie Słownika pojęć, Netografii i bibliografii warunkuje proces samokształcenia uczącego się.

E‑materiał pełni rolę pomocy dydaktycznej dla uczących się zawodów: operator urządzeń przemysłu ceramicznego i technik ceramik. Służy nowoczesnemu kształceniu zawodowemu, by w zmieniającym się świecie informatyzacji i rozwoju przemysłu 4.0 w atrakcyjny sposób dostarczać uczącym się treści zgodne z aktualną wiedzą i rozwojem technologii przemysłowej.

E‑materiał jest odpowiedzią na potrzeby dzisiejszego uczącego się, nauczyciela oraz pracodawców zainteresowanych przygotowaniem pracowników do pracy zawodowej, oraz pozyskaniem wykwalifikowanej, młodej kadry pracowniczej.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej

5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć.

Dodatkowo nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonego materiału multimedialnego.

- praca indywidualna uczniów – przykładem pracy indywidualnej uczniów może stać się, mapa myśli dla wyznaczonego przez nauczyciela tematu: „Proces wykonywania kontroli wilgotności przy pomocy wagosuszarki” na podstawie Filmu instruktażowego. Uczniowie samodzielnie mogą zapoznać się z warunkami kontroli, a potem przygotują opis wyznaczony przez nauczyciela: Jak prowadzi się kontrolę wilgotności przy pomocy wagosuszarki. Mapa myśli powinna dawać użytkownikowi możliwość tworzenia własnych notatek w formie graficznej — diagramu do ilustrowania relacji pomiędzy składowymi, samodzielnego tworzenia mapy myśli poprzez budowanie wielopoziomowych relacji i wzajemnych zależności między myślami — wnioskami — podsumowaniem, zgodnie z zasadami tworzenia mapy pojęć. Uczniowie mogą sami wybierać sposób prezentacji zagadnienia, a następnie zapisać, wydrukować oraz oddać do sprawdzenia nauczycielowi.

- praca uczniów w grupach – nauczyciel na zajęciach dzieli uczniów na grupy. Podstawą pracy grupowej uczniów może stać się Wizualizacja. Poszczególne grupy zapoznają się z określonym zagadnieniem (partią materiału). Pracują we własnym tempie, przeglądają materiał, a następnie wykonują ćwiczenie w przydzielonej grupie. Uczniowie w grupach dyskutują między sobą, wymieniają poglądy, rozmawiają, jak ma wyglądać ich zdaniem wykonanie ćwiczenia zadanego przez nauczyciela.
Każda grupa wykonują schemat/mapę myśli dotyczący innego zagadnienia, np.

Ćwiczenie: Zapoznajcie się z Wizualizacją przygotujcie schemat/mapę myśli: Wróć do fragmentu Wizualizacji, aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania.

Grupa 1.
- Nazwa przyrządu służącego do oceny jakości produktu w oparciu o wyznaczenie zawartości wody, zasada działania.
Grupa 2. 
- Nazwa przyrządu służącego do oznaczania granulometrii sypkich surowców ceramicznych i półproduktów, zasada działania.

Każda z grup pracuje zgodnie z zasadami pracy grupowej, a na koniec prezentują prace, która stanowi wiedzę dotyczącą obsługi przyrządów kontrolnych oraz zostaje oceniona. Nauczyciel może zaproponować, aby poszczególne grupy samodzielnie wybierały sposób prezentacji ćwiczenia, co będzie stanowić ciekawą alternatywę. Po wystąpieniu grup powinno nastąpić podsumowanie pracy grupowej dotyczące zdobytych wiadomości i umiejętności oraz prezentacji efektów pracy grupowej. Warto z uczniami omówić, jakie nowe doświadczenia zdobyli oraz jakie wyniki pracy otrzymali. Nauczyciel może zastosować również arkusz ewaluacji zajęć w formie krótkiej ankiety.

- praca z całym zespołem klasowym – nauczyciel na zajęciach z całym zespołem klasowym po obejrzeniu Filmu edukacyjnego określa tematykę zajęć – dzisiaj opanujesz wiedzę dotyczącą Lean Manufacturing (LM) - jest to system zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Formułuje cele lekcji, które chce osiągnąć: opanowanie istotnych informacji na temat zadań ograniczających marnotrawstwo oraz eliminację niepotrzebnych operacji i podjętych działań w procesie produkcji, aktywne przyswajanie wiedzy podczas lekcji, praktyczne zastosowanie zdobytych wiadomości. Ustala pytania prowadzące ucznia po danym obszarze wiedzy. Na wstępie przedstawia pytania do materiału multimedialnego, a każdy z uczniów dokonuje zapisu odpowiedzi na pytania w zeszycie przedmiotowym.

Etapy pracy:
Informacje – grupa lub uczeń powinien mieć jasno określoną drogę postępowania (właściwego zaplanowania wykonania zadania).
Pytania prowadzące z Filmu edukacyjnego np.:

1. Jakie czynności zawodowe na stanowisku technik ceramik związane są z zarządzaniem procesem produkcji wyrobów ceramicznych?

2. W jakim celu opracowano Systemy zarządzania?

3. Jakie są najpopularniejsze systemy zarządzania?

4. Czy do systemów wspomagających zarządzanie produkcją można również zaliczyć narzędzia z filozofii Lean Manufacturing?

5. Czy Zasada „5S” jest podstawą do wprowadzenia narzędzi Lean Manufacturing i umożliwia rozwiązywanie wielu problemów?

6. Jakim skrótem oznaczamy odseparowanie potrzebnych rzeczy od niepotrzebnych i odpowiednie zadysponowanie niepotrzebnymi?

7. Czy najbardziej oczywiste dla wszystkich rzeczy muszą być oznakowane?

8. Co to jest tablica cieni?

9. Do czego mobilizuje codzienne czyszczenie?

10. Czy standaryzacja jest jedynym narzędziem, które gwarantuje jakość każdego procesu?

11. Co pozwala zarządzać stanowiskiem pracy bez aktywnego udziału „kierownictwa”?

12. Do czego odnosi się stosowania ustalonych standardów?

13. Jakie korzyści może uzyskać fabryka ze stosowania 5S?

Pytania skupiają uwagę uczniów na prezentowanych treściach i uczeń dodatkowo rozwija umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji. Wtedy bardziej skupiamy się na uczeniu niż na sprawdzaniu wiedzy. Nauczyciel w drugim etapie sprawdza wraz z zespołem klasowym poprawność udzielonych odpowiedzi, jednocześnie dokonując już planowania i wykonania przydzielonych zadań grupowych.
Planowanie – pytania prowadzące po danym obszarze wiedzy, powinny kierować grupę lub ucznia do właściwego zaplanowania działania. W tym celu nauczyciel dzieli klasę na grupy, które wykonują przydzielone zadanie, np.

Zadanie: Narysujcie schemat/mapę myśli - Planu sprzątania i korzyści ze stosowania 5S.
Czas pracy ok. 30 min.

Wróć do fragmentu Filmu edukacyjnego (od 0:05’ do 2:10’), aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania.
Grupa 1.
- Na co pozwala plan sprzątania?

Wróć do fragmentu Filmu edukacyjnego (od 2:11’ do 6:59’), aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania.
Grupa 2.
- Jakie korzyści może uzyskać fabryka ze stosowania 5S?

Na tym etapie uczeń ma już niezbędne wiadomości na temat procedury czyszczenia plam z badanych płytek ceramicznych, może przystąpić do kolejnego kroku.
Ustalenia – w tym etapie uczeń/zespół powinien porozmawiać z nauczycielem i przedstawić mu swoje dotychczasowe działania. Nauczyciel zweryfikuje pracę ucznia i ewentualnie skoryguje błędy. Następnie przydziela zadania, np. Uzasadnijcie opisowo swój wybór: Jakie narzędzia z filozofii Lean Manufacturing są zaliczane do systemów wspomagających zarządzanie produkcją. Tak przygotowane schematy pozostawcie do oceny.
Realizacja – etap, w którym uczeń/zespół w sposób przemyślany i zaplanowany zgodnie ze swoim wyborem, opracowuje schemat stosowania narzędzi z filozofii Lean Manufacturing. W tej fazie nauczyciel również powinien zwracać uwagę na prawidłowość pracy ucznia/zespołu.
Sprawdzanie – uczeń/zespół powinien samodzielnie sprawdzić poprawność wykonanego zadania.
Można to ułatwić poprzez odpowiednio sformułowane pytania np.:

1. Co zgodnie ze standardami zarządzania w przydziale czynności zawodowych wykonuje technik ceramik?

2. Jakie narzędzia wsparcia opracowano do poprawy funkcjonowania konkretnych obszarów działalności przedsiębiorstwa?

3. Jakie znasz 6 najpopularniejszych systemów zarządzania?

4. Czy narzędzia z filozofii Lean Manufacturing zalicza się do systemów wspomagających zarządzanie produkcją?

5. Jaka wprowadzona zasada umożliwia rozwiązywanie wielu problemów?

6. Co oznacza zapis 1S?

7. Co oznacza zapis 2S?

8. Czy tablica cieni jest ogólnodostępna?

9. Co oznacza zapis 3S?

10. Co oznacza zapis 4S?

11. Co oznacza zapis 5S?

12. Czy stosowanie 5S przynosi fabryce korzyści?

Analiza – to ostatni etap pracy grupy lub ucznia. Teraz warto się zastanowić czy zadanie zostało dobrze wykonane. Należy zasugerować, aby uczeń odpowiedział sobie na pytania:
- Czy po raz drugi rozwiązałby zadanie tak samo?
- Czy wprowadziłby jakieś zmiany?
- Czy miał wystarczające wiadomości i umiejętności?
- Z jakiej literatury korzystał?
- Kto udzielał dodatkowych wskazówek?

Sposoby oceny pracy ucznia z tekstem przewodnim.
Można to zrobić w następujący sposób:
- ocenić jakość efektu wykonania zadania – wytworu pracy ucznia (rozwiązanie problemu, czy właściwie zostało zaplanowane zadanie),
- ocenić poszczególne etapy działalności ucznia (zbieranie informacji, zaplanowanie pracy, ustalenia końcowe, sprawdzenie poprawności zadania, analiza pracy).

Nauczyciel wraz z zespołem klasowym dokonuje analizy końcowej. Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności, np. co było dla mnie najtrudniejsze? Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone: opanowanie istotnych informacji na temat procedury narzędzi z filozofii Lean Manufacturing, które są zaliczane do systemów wspomagających zarządzanie produkcją, aktywne przyswajanie wiedzy podczas lekcji, praktyczne zastosowanie zdobytych wiadomości. Zwrócić uwagę, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. Na koniec uczniowie mogą zapisać swoje prace np. na dysku w chmurze. Wskazana praca z całym zespołem klasowym może stanowić podsumowanie obejrzanego Filmu edukacyjnego.

W fazie rekapitulacji proponuje się zadawanie uczącym się pytań w formie zdań niedokończonych: Przypomniałem sobie, że…; Łatwe było dla mnie…; Nauczyłam/łem się dzisiaj…; Trudność sprawiało mi…
(na podstawie https://www.profesor.pl/publikacja,7814,Artykuly,Metoda-tekstu-przewodniego)

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami (np. z wykorzystaniem metody lekcji odwróconej).

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych metodą lekcji odwróconej (flipped classroom). Przykładem takiej pracy może być wykorzystanie Wizualizacji. Istota lekcji odwróconej polega na zapoznaniu się przez uczniów z omawianym multimedium, np. przygotowanymi przez nauczyciela słowami kluczowymi i nagranymi materiałami, dodatkowo materiałami z Internetu – przed zajęciami. Natomiast podczas lekcji wiedzę tę powinni porządkować, poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów np. w pracy grupowej. Nauczyciel w sposób zaplanowany inicjuje proces nauki, wprowadzając temat i formułując cele. Następnie udostępnia uczącym się materiały i zadania do samodzielnego wykonania. Nauczyciel zmienia swój sposób działania przenosząc nacisk na procesy poznawcze zachodzące u uczących się. Metodę odwróconej lekcji można stosować do pojedynczych zajęć dydaktycznych jak i do większych partii materiału. Przygotowanie indywidualne w domu do lekcji odwróconej na podstawie Grafiki interaktywnej może polegać na następujących działaniach. Po wprowadzeniu na lekcji tematu, swój wykład „Przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych” nauczyciel może nagrać na video i dołączyć uczniom do materiałów. W lekcji odwróconej chodzi o to, by uczeń sam decydował, kiedy zapozna się z materiałami. Ważną praktyką jest tu zainteresowanie uczniów tematem, zainspirowanie ich tak, by po materiały w domu sięgali z chęcią i zaciekawieniem. Można to zrobić np. poprzez zadanie ciekawego pytania kluczowego albo atrakcyjne przedstawienie celu zajęć (zwłaszcza w odniesieniu do ich doświadczeń, kontekstu). Wytwarzanie wyrobów ceramicznych takich jak cegły, dachówki, płytki ceramiczne z odpowiednio przygotowanej uformowanej masy wymaga poddania jej procesom obróbki cieplnej suszenia i wypalania. Właściwe opracowanie przebiegu tych procesów, kontrola międzyoperacyjna, ocena jakości oraz ich optymalizacja, zapewniają uzyskanie wyrobów ceramicznych zgodnych z wymaganiami norm i klienta. Naszym celem będzie poznanie wybranych przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. Uczniowie otrzymują pracę domową: „Zapoznajcie się z wybranymi przyrządami do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych” (wykorzystają praktyczną wiedzę, której teoretyczne założenia usłyszeli na nagraniu wykładu). W wybrany przez siebie ciekawy sposób przygotujcie charakterystyki poznanych przyrządów z wykorzystaniem różnorodnych materiałów (co umożliwi wam przygotowanie materiałów do grupowego opracowania charakterystyki podczas zajęć).

Przed przekazaniem materiału można zaproponować uczniom, by z nich przygotowali dowolnie opracowane notatki (np. tworzenie fiszek). Z materiałem teoretycznym uczniowie zapoznają się w domu (wiedza i rozumienie). Na lekcję przychodzą przygotowani, a w szkole wykonają zadania i ćwiczenia utrwalające i sprawdzające (zastosowanie, analiza i synteza). Co, gdy uczeń nie zapozna się z materiałami? W takim przypadku zaleca się przesunąć odpowiedzialność na stronę ucznia, np. może usiąść z boku podczas zajęć i nadrobić zaległość – niestety, najprawdopodobniej w ten sposób straci element ćwiczenia. Proponuje się dać też czas, by za pomocą tutoringu rówieśniczego – uczniowie, którzy zapoznali się z materiałami przedstawili je (streścili) tym, którzy tego nie zrobili. Na początku lekcji dobrze jest wyjaśnić wszelkie wątpliwości, odpowiedzieć na pytanie uczniów np. z czym mieli problem? – to także jest istotą flipped classroom. Podczas lekcji w klasie nauczyciel inicjuje pracę w parach, grupach. Uczący się tworzą daną charakterystykę w ciekawej formie interaktywnej zaproponowanej przez siebie lub uzgodnionej z nauczycielem z wykorzystaniem np. tablicy multimedialnej. Trzeba pamiętać, że uczniowie muszą mieć cały czas możliwość korzystania z materiałów, z których się przygotowywali (a więc ważny jest stały dostęp do Internetu).

Wróć do Wizualizacji, aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania:
Grupa 1 ćwiczenie: 
-Poznaliście już jak wygląda wagosuszarka.
-Opracujcie charakterystykę tego urządzenia.
-Czas na wykonanie zadania w grupie 15 minut.
-Przedstawcie swoją pracę na forum klasy.

Grupa 2 ćwiczenie:

-Poznaliście już jak wygląda przesiewacz inaczej zwany wstrząsarką.
-Opracujcie charakterystykę tego urządzenia.
-Czas na wykonanie zadania w grupie 15 minut.
-Przedstawcie swoją pracę na forum klasy.

Praca uczniów w zespole powinna zostać podsumowana oraz oceniona. 

Uczniowie mają możliwość korzystania z tablicy interaktywnej do przeanalizowania rozwiązania. Po opracowaniu ćwiczeń nauczyciel zaprasza do dyskusji na temat charakterystyki wybranych przyrządów stosowanych do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych na podstawie przygotowanego materiału.
Uczniowie zadają sobie pytania nawzajem dotyczące przygotowanych ćwiczeń. Nauczyciel weryfikuje wiedzę uczących się, np. zapraszając, aby chętne osoby nazwały i opisały wybrane przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych.

Posługując się zdjęciami z Wizualizacji, można także poprosić, aby uczący się wzajemnie się uzupełniali i poprawiali – w razie potrzeby nauczyciel podaje dodatkowe wiadomości i uzupełnia wiedzę uczących się.

Na zakończenie nauczyciel z zespołem klasowym dokonuje podsumowania. Dobrą praktyką jest przygotowanie uczniom „wyciągu” z zajęć albo zestawu słów kluczowych, (z którymi mogą zapoznać się w domu lub na początku zajęć w zależności od decyzji nauczyciela), by na koniec mieli poczucie spójności i porządku. Można też zaproponować opracowanie listy słów kluczowych całym zespołem klasowym jako podsumowanie zajęć, np. słowa kluczowe: słowa kluczowe: wagosuszarka, wilgotność badanej próbki, waga laboratoryjna, komora suszenia, interfejs użytkowania (panel dotykowy), przesiewacz (wstrząsarka), granulometria sypkich surowców ceramicznych i półproduktów, analiza sitowa, napęd elektromagnetyczny panelu sterującego, sita testowe, sterownik przesiewacza, oprogramowanie przesiewacza, formy raportów i wykresów graficznych.  

Uczniowie mieli możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Problem nierozumienia materiału lekcyjnego spada do minimum, a uczący się przygotowani do zajęć zyskują pewność siebie niezbędną do aktywnego uczestnictwa w ćwiczeniach.
Wykonana praca przez uczących się umożliwi im ugruntowanie umiejętności do rozwiązywania zadań testowych i praktycznych na egzaminie zawodowym. Warto skupić się zarówno na tym, co uczniowie oceniają pozytywnie, jak i tym, co w ich odczuciu było negatywne. Na takie podsumowanie nigdy nie powinno zabraknąć czasu. Zadajemy uczniom pytania poprzez prezentację multimedialną:
- Co było dla mnie najtrudniejsze?
- Co pomagało w pracy?
- Co przeszkadzało w pracy?
- Czego się nauczyłam(łem) podczas tej metody?
- Czy prezentowanie przed grupą mojej koncepcji dało mi satysfakcję?
Można uczniom przydzielić punkty za pracę i zaangażowanie w lekcję. (na podstawie https://www.wszpwn.com.pl/wydarzenie/metoda-odwroconej-klasy-nowy-sposob-na-lekcje,417.html).

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi

Praca uczniów na lekcji, w trakcie zajęć, powinna być tak zorganizowana przez nauczyciela, aby zapewnić każdemu uczniowi warunki sprzyjające maksymalnemu rozwojowi osobowości. Dlatego należy uwzględnić prowadzenie lekcji na tzw. kilku poziomach nauczania, m.in.:
- stosowanie metod polisensorycznego, czyli wielozmysłowego uczenia się z wykorzystaniem materiałów multimedialnych,
- pracę uczniów w grupach warunkowaną np. poprzez podział uczniów z różnymi uzdolnieniami, umiejętnościach i wiadomościami – tak, aby mogli oni wymienić się swoimi spostrzeżeniami, pomagać sobie, uczyć się od siebie, wymienić opinie czy uwagi na temat realizowanego ćwiczenia. Walorem takiej pracy jest wykorzystanie możliwości uczniów zdolniejszych do wyjaśniania niezrozumiałych zagadnień kolegom, którzy wymagają dodatkowych wyjaśnień. Na początku tak prowadzonych zajęć uczniowie słabi są bierni, często tylko przysłuchują się wypowiedziom swoich kolegów w zespole, stopniowo rozpoczynają własną aktywność i wykorzystują swój potencjał. Wszyscy uczniowie nabierają wiary we własne możliwości, często w ten sposób mogą uzupełnić brakujące wiadomości,
- pracę uczniów w swoim własnym rytmie i na odpowiednim dla siebie poziomie z określaniem limitu czasu na daną pracę, z zastosowaniem kart pracy (o różnym stopniu trudności, sposobach czy formach wykonania) do danej lekcji, które umożliwią każdemu uczniowi przerabianie kolejnych partii materiału,
- stosowanie wszelkich możliwych form kontroli wiedzy i umiejętności, 
- ocenianie postępów ucznia z uwzględnieniem możliwości, wysiłku i wkładu pracy na zajęciach.

Indywidualizacja procesu dydaktycznego polega na przydzielaniu zróżnicowanych zadań/prac:

- innych zadań uczniom, którzy mają trudności z opanowaniem materiału,
- innych zadań uczniom, którzy szybko przyswoili materiał i mogą go poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów. Można też wykorzystać metodę tutoringu rówieśniczego, który pozwala na naukę we własnym tempie, w komfortowych warunkach i bezpiecznych relacjach. Uczniowie mają możliwość dostosowania wielu elementów sytuacji edukacyjnej do siebie.

Proponuje się następujące zasady:

Określenie celów nauczania. Należy określić zamierzone cele nauczania, zarówno w odniesieniu do tutorów (uczniów), jak i tutee (podopiecznych uczniów). Nauczyciel wprowadza uczniów w omawianą tematykę materiału multimedialnego np. Filmu instruktażowego, skupiając się na kontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. Zapoznaje uczniów z efektami kształcenia – na różnych etapach produkcji wyrobów ceramicznych mogą zdarzyć się błędy, które uwidaczniają się w końcowych jej fazach, a czasem dopiero w gotowym wyrobie. Dlatego tak potrzebna jest rzetelna kontrola poszczególnych etapów produkcji, dzięki której we właściwym czasie można wykryć powstające błędy i ustalić ich przyczynę. Tę funkcję pełni kontrola międzyoperacyjna, która obejmować swym zasięgiem cały cykl produkcyjny, od momentu zestawienia masy, poprzez kolejne etapy procesu produkcji, aż do magazynu gotowych wyrobów ceramicznych. Celami lekcji będzie: poznanie przebiegu kontroli wilgotności, kontroli granulometrii, kontroli wymiarów wyrobów ceramicznych po wypaleniu, zachęcanie do aktywnej współpracy i jej doskonalenie w grupie według określonych zasad. Uczniowie spróbują wyznaczać sobie sami „mikro cele”.
Podział ról. Na podstawie informacji o uczniach oraz ich indywidualnych potrzeb należy ustalić dokładne zasady współpracy w grupie. Na potrzeby tego zadania uczniowie zostają podzieleni na cztery grupy 4 - osobowe grupy, w których będą wykonywać swoje ćwiczenia. Dobór uczniów pracujących w jednym zespole jest niezwykle ważny. W każdej z grup powinni znaleźć się uczniowie wykazujący zdolności do sprawnego przygotowania ćwiczenia/zadania, którzy mają większe doświadczenie, wiedzę i poziom kompetencji oraz tacy, którzy mogą doświadczać trudności w omawianym zakresie. Taka propozycja zapewni uczącym się zadowalające efekty i da możliwość wszystkim grupom równą i sprawiedliwą rywalizację. Tutorzy będą pomagać tutee w przygotowaniu zadania oraz w utrwalaniu nabytej wiedzy i umiejętności. Uczniowie razem będą pochylać się nad celem swoich działań, nad materiałami, nad zadaniami – ci, którzy są bieglejsi, mogą tłumaczyć wykonanie zadania uczniom mniej biegłym. Ale wszyscy pracują razem nad zagadnieniem np. ontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. Ta metoda zakłada równość, jedyna różnica dotyczy stopnia opanowania materiału. Warto zwracać również uwagę na interakcje pomiędzy uczniami – wzajemną akceptację szacunek, rozumienie siebie wzajemnie. Aby ta strategia działała – powinna towarzyszyć jej atmosfera bezpieczeństwa, współpracy, relacyjności. Każdy z członków danego zespołu powinien mieć przypisaną rolę uwzględniającą jego umiejętności. Tutor otrzymuje od nauczyciela odpowiedzi do zadań/pytań prowadzących. Kiedy zespół ukończy ich rozwiązywanie, tutor sprawdza efekty pracy. Taki podział ról z jednej strony umożliwia utrwalenie i doskonalenie materiału przez tutorów, z drugiej natomiast zachęca do zaangażowania i kreatywności w nauce tutee. Metoda tutoringu rówieśniczego sama z siebie nie kształtuje umiejętności współpracy – ona jedynie otwiera przestrzeń do kształtowania takich umiejętności, to znaczy, że np. podczas wspólnej pracy może dojść do konfliktów i zadrażnień – stąd niezwykle wiodąca rola uważnego nauczyciela, który takie konflikty powinien moderować.
Przejrzysta metoda. Grupy, wykonują przydzielone zadanie, np. przygotujcie prezentację multimedialną dotyczącą kontroli wilgotności, kontroli granulometrii, kontroli wymiarów wyrobów ceramicznych po wypaleniu, korzystając z Filmu instruktażowego. Należy upewnić się, że ustalone zasady i procedury są przejrzyste i zrozumiałe zarówno dla tutora, jak i tutee. Wszystkie grupy oglądają Film instruktażowy i rozpoczynają zajęcia, opracowując plan pracy i przygotowując swoje zadania (prezentacja multimedialna) z pomocą pytań prowadzących. Tutorzy czuwają nad poprawnością wykonywanych zadań/pytań, które można tak zróżnicować, aby każdy z uczniów miał możliwość zmierzenia się z problemem bez niepotrzebnego stresu czy zniechęcenia.

Wróć do Filmu instruktażowego (min od..do), aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania:
Grupa 1.
- Za pomocą jakiego przyrządu jest kontrolowana wilgotność względna próbki do badań?
- W jaki sposób przebiega oznaczenie kontroli wilgotności?

Wróć do Filmu instruktażowego min od..do),, aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania:
Grupa 2.
- W jaki sposób przebiega oznaczenie kontroli granulometrii (analiza sitowa)?

Wróć do Filmu instruktażowego min od..do),, aby przypomnieć sobie treści niezbędne do rozwiązania zadania:
Grupa 3.
- W jaki sposób przebiega oznaczenie kontroli wymiarów wyrobów ceramicznych po wypaleniu?

Nauczyciel nie ingeruje w wybory uczniów, przyjmuje rolę obserwatora wspierającego przebieg zajęć.
Wsparcie tutorów (uczniów). Może polegać na swoistej superwizji z nauczycielem przed zajęciami i po zajęciach – omówienie pracy, a potem podsumowanie działań lub podzielenie się z całym zespołem klasowym, omawiając wspólnie napotykane trudności oraz poszukując najbardziej efektywnych form oddziaływań. Uczniowscy tutorzy mogą mieć nieco więcej wiedzy przedmiotowej albo większą biegłość w wykonywaniu zadań z danego zagadnienia (na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Podsumowanie lekcji. Po ukończonej lekcji przeprowadzone zostaje podsumowanie wyznaczonych celów i efektów pracy np. poznanie przebiegu kontroli wilgotności, kontroli granulometrii, kontroli wymiarów wyrobów ceramicznych po wypaleniu, zachęcanie do aktywnej współpracy i jej doskonalenie w grupie według określonych zasad. Nauczyciel może wyświetlić na tablicy interaktywnej pytania podane na początku lekcji. Uczniowie udzielają odpowiedzi poprzez przygotowane prezentacje multimedialne. Nauczyciel wspólnie z grupami analizuje ich refleksje na temat przeprowadzonych zajęć. Warto skupić się zarówno na tym, co uczniowie oceniają pozytywnie, jak i tym, co w ich odczuciu było negatywne. Na takie podsumowanie nigdy nie powinno zabraknąć czasu. Można uczniom przydzielić punkty za pracę i zaangażowanie w lekcję.
Wskazówki dla nauczycieli dotyczące pracy z uczniami zaangażowanymi w proces tutoringu rówieśniczego:
- pozwól uczniom samodzielnie opracować plan pracy - umożliwi to wykształcenie poczucia sprawstwa i kompetencji wśród zaangażowanych w pracę uczniów,
- naucz swoich uczniów sygnalizowania trudności, zwracania się o pomoc, pracuj nad tym, by nie obawiali się zadawania pytania Tobie i kolegom,
- pamiętaj, by chwalić efekty pracy i w akceptowalny sposób informować o porażkach, np. „Doceniam to, jak bardzo się starasz, jednak to zadanie rozwiązałabym inaczej”,
- umożliwiaj uczniom w trakcie zajęć wymianę wiedzy i doświadczeń – dzięki temu wzbudzisz w nich ciekawość świata (uczniowie wiedzą bardzo dużo, często więcej, niż nam się wydaje),
- dyskretnie nadzoruj tutoring rówieśniczy, aby uczniowie w obu rolach (tutora i  tutee) czuli się bezpiecznie, mieli poczucie autonomii i kompetencji,
- nie ingeruj przedwcześnie w kontakt tutorski między uczniami, aby tutor mógł sam znaleźć sposób na wsparcie rówieśnika,
- umożliwiaj wszystkim uczniom podejmowanie roli tutora, jak i tutee, aby mogli się przekonać, że w jakichś obszarach są fachowcami, czy nawet ekspertami,
- zachęcaj uczniów (zarówno tutora, jak i  tutee) do gromadzenia swoich prac, co umożliwi późniejsze analizy i ocenę efektywności,
- staraj się motywować uczniów do korzystania z niekonwencjonalnych metod nauczania - sugeruj tworzenie fiszek, rysunków, korzystanie z aplikacji,
- zachęcaj uczniów do samodzielnej ewaluacji (np. poprzez stworzenie do tego specjalnych kart ewaluacyjnych) - tak, by w parze lub grupie podzielili się swoimi spostrzeżeniami i oświadczeniami (na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Wskazówki dla uczących się na temat tutoringu rówieśniczego.
Uczniów należy wprowadzić do tej metody, poświęcić czas na to, by omówić z nimi proponowaną tabelę, by mogli zrozumieć sens takiej formy pracy. I przede wszystkim - że jest to forma pracy na lekcji, a nie towarzyskiego przerywnika podczas zajęć.

RJZh7awhpOH9O

Zdjęcie przedstawia pytania i odpowiedzi. Co to jest tutoring rówieśniczy? Tutoring rówieśniczy zakłada pewną nierówność. Oznacza to, że uczniowie uczą się wzajemnie. W rolę tutora wchodzi uczeń, który lepiej opanował dany materiał i pomaga swoim kolegom z klasy w jego zrozumieniu. Co zakłada tutoring rówieśniczy? Zakłada, że w jednym momencie dany uczeń jest nauczycielem swojej koleżanki, kolegi, a za chwilę role mogą się zmienić. Nauczyciel przedmiotowy cały czas czuwa i pomaga w organizacji pracy, jest konsultantem i ewentualnie rozwiązuje konflikty. Dlaczego to jest skuteczne? Pomimo braku przygotowania pedagogicznego, uczniowie znacznie lepiej potrafią wyjaśnić rówieśnikom rozmaite zagadnienia i pomóc im w opanowaniu wiedzy. Praca odbywa się w przyjaznej atmosferze. Uczniowie pomagają sobie nawzajem, a także doskonalą swój warsztat w zakresie komunikacji. Dzięki jasno określonym celom przez nauczyciela przedmiotowego są lepiej zmotywowani. Korzyści dla tutora. Uczeń, przekazując wiedzę, sam również ją powtarza i utrwala. Przyjmując punkt widzenia swojego kolegi/koleżanki rozszerza również własne spojrzenie na dane zagadnienie. Tutor czuje się doceniony i zauważony, co pozytywnie wpływa na jego pewność siebie, motywację i samoocenę. Wzmacnia swoje zdolności komunikacji i wystąpień publicznych. Korzyści dla ucznia (tutee). Nauka odbywa się w luźnej atmosferze, skupionej na chęci bycia razem, gotowości pomagania i wzajemnego uczenia się. Uczniowie mają szansę na wymianę umiejętności z osobami o podobnym spojrzeniu, na podobnym etapie rozwojowym, ale o innych kompetencjach i zainteresowaniach. Prowadzi to do wymiany doświadczeń oraz docenienia możliwości i mocnych stron innych osób. Redefiniując problem uczeń zaczyna lepiej rozumieć zagadnienia, z którymi miał trudności. Wady tutoringu rówieśniczego. Zbyt luźna atmosfera, przez którą uczniowie nie skupiają się na postawionych przed sobą celach. Odgrywanie przez tutora roli „Alfy i Omegi” i nieproszenie nauczyciela przedmiotowego o pomoc nawet w sytuacji, gdzie uczeń (tutor) nie jest pewny swojej wiedzy. Występowanie zawsze w tej samej roli (jako tutor bądź jako tutee). Kilka wskazówek na koniec… Przed rozpoczęciem wspólnej nauki wskazane jest, aby obie strony, chociaż pobieżnie zapoznały się z materiałem. Wszystkim uczniom przyświeca chęć wzajemnego zrozumienia, zatem podstawą jest uważne słuchanie siebie nawzajem. Uczeń‑tutor nie powinien wykorzystywać swojej przewagi. Uczeń‑tutee stara się aktywnie przyswoić przekazywaną mu wiedzę, nie tylko biernie czekać, aż uczeń‑tutor do nauczy.

(na podstawie: https://szkoladobrejrelacji.pl/tutoring-to-za-malo-czyli-do-czego-zainspirowala-nas-tutoringowa-rewolucja/)

Praca uczących się poza zajęciami, z wykorzystaniem materiałów multimedialnych daje możliwość utrwalania i poszerzania wiadomości poprzez przydzielenie zróżnicowanych ćwiczeń: obowiązkowych, dodatkowych dla chętnych oraz ćwiczeń zaproponowanych przez samych uczących się. Ćwiczenia proponowane przez nauczyciela z wykorzystaniem materiałów multimedialnych powinny mieć zróżnicowaną formę pod względem stopnia trudności, sposobu i formy wykonania np. podaniem przez nauczyciela dodatkowej instrukcji (wskazówek merytorycznych, technicznych) do wykonania proponowanego ćwiczenia. Przykładem pracy indywidualnej dla uczniów poza zajęciami, może być np.:

- Ćwiczenie obowiązkowe: Po przeanalizowaniu Filmu instruktażowego masz możliwość poszerzenia informacji na temat ilustrowania wyników kontroli parametrów technologicznych w postaci tabel i wykresów. Możesz wykonać zdjęcia, opracować prezentację multimedialną lub stworzyć swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo).
- Ćwiczenie dodatkowe dla chętnych: Odpowiedz na pytanie na podstawie Filmu instruktażowego, jaki jest zakres stosowanych parametrów wilgotności mas sypkich w procesie formowania? Możesz wykonać zdjęcia lub stworzyć swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo).
- Ćwiczenie zaproponowane przez samych uczących się: Uczniowie sami wybierają sposób prezentacji wyznaczonego przez siebie tematu na podstawie Wizualizacji. Swoje opracowania z ćwiczeń oddają do sprawdzenia nauczycielowi.

Wprowadzone formy pracy uczących się poza zajęciami powinny być sprawdzone, poprawione i ocenione przez nauczyciela, mogą też być sprawdzane przez uczniów sobie nawzajem. Zaleca się zasugerować uczniom kilka propozycji metod skutecznej nauki: przygotowanie własnych notatek, zrobienia zdjęć (np. tablic, fragmentu normy i zapisków w trakcie sesji burzy mózgów), opracowanie rysunków w formie mapy myśli, stworzenie swoich własnych fiszek (ręcznie lub komputerowo). Dany sposób wspomaga umiejętność selektywnego odbierania informacji, jak i samego uczenia się. 

Film edukacyjny, Film instruktażowy oraz Wizualizacja pozwalają na poznawanie materiału, a także powtarzanie w dowolnym tempie, indywidualnym dla każdego uczącego się. Zawierają wiadomości z zakresu: monitorowania procesów produkcji wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem systemu zarządzania (system usprawniający procesy produkcji Lean Manufacturing), kontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia, i wypalania wyrobów ceramicznych oraz przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych w 2D.
Multimedia mogą być także inspiracją do rozwijania wiedzy uczących się. Nauczyciel może zaproponować, aby uczący się poszukał w innych źródłach informacji na temat, który w Filmie edukacyjnym, Filmie instruktażowym, czy Wizualizacji jest podany bardzo ogólnie. Ponadto warto zauważyć, że w wyżej wymienionych e‑materiałach nie ma kompletnej wiedzy na temat technologii i procedur dotyczących systemów zarządzania procesem wytwarzania wyrobów ceramicznych.
Tę wiedzę, uczącym się bądź potrzebującym pomocy nauczyciel prezentuje sam, natomiast poszukujących, zainteresowanych zachęca do indywidualnej samodzielnej pracy, aby potem zweryfikować efekty kształcenia.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Dbając o indywidualizację procesu nauczania, należy pamiętać o konieczności dostosowania wymagań dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Wszystkich uczniów obowiązują treści podstawy programowej, dlatego też proces indywidualizacji może odbywać się tylko na dwóch poziomach: dobór metod nauczania i oceniania. Nauczyciel, pracując z uczniami o SPE może opracować wskazówki do pracy wynikające z trudności w uczeniu się, które będą odnosiły się do: 
- pracy na zajęciach, np. dostosowanie wymagania do możliwości ucznia, stosowanie wyjaśnień do ćwiczeń i zadań, prowadzenie zajęć z wykorzystaniem różnych technik i metod pracy. Dostosowanie tempa pracy ucznia, stosowanie częstych pochwał i zachęt. Stwarzanie warunków do wielokrotnego powtarzania i utrwalania materiału oraz oceniania, np. nie omawiać na forum klasy błędów popełnionych przez ucznia. Przy ustalaniu oceny należy brać pod uwagę różne czynniki, stosować korzystną dla uczącego się ocenę opisową, pokazującą mocne i słabe strony jego pracy. Indywidualizacja pracy z uczniem o SPE wymaga od nauczyciela dostosowania: warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb i możliwości ucznia.  Przykładem pracy dla uczniów o SPE mogą być ćwiczenia, które różnicują poziomy trudności, a uczniowie zdolniejsi powinni pomagać uczniom słabszym lub tworzyć jeden obszar zdobywanych wiadomości i umiejętności.

Ćwiczenie 1. Na podstawie Wizualizacji – w grupie podpiszcie nazwy przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem fotografii (2D).

Ćwiczenie 2. Na podstawie Wizualizacji – w zespole opracujcie charakterystykę pracy przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych. Wyjaśnijcie pracę tych przyrządów na forum.

Nauczyciel będzie miał przygotowane wydruki urządzeń. Będzie wspierał zespół uczniów o SPE podczas wykonywania ćwiczeń lub wyznaczy innego odpowiedzialnego ucznia, tzw. lidera grupy. 

Grupy są odpowiedzialne za swoją pracę, a wszystkie wykonane ćwiczenia będą tworzyć jedną całość pracy uczniowskiej, całego zespołu klasowego.
Mając na uwadze redukcję rywalizacji o stopień i indywidualizację (szczególnie w przypadku uczącego się o SPE), dobrym rozwiązaniem są techniki oceniania kształtującego np. poprzez przekazywanie informacji zwrotnej dotyczącej oceny realizacji zadania np. wyjaśnienia pracy urządzenia stosowanego do przemiału masy ceramicznej:
- „jeśli rozwiązałeś to zadanie, to znaczy, że możesz być bardzo zadowolony z siebie – opanowałeś wiedzę z zakresu pracy urządzenia stosowanego do badań wyrobów ceramicznych”,
- „jeśli miałeś trudności z wykonaniem tego zadania wróć do słownika i spróbuj jeszcze raz wykonać to zadanie” – dobrać nazwę urządzenia stosowanego do badań wyrobów ceramicznych.

Nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonych materiałów multimedialnych.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

6. Opis materiałów sprawdzających

W e‑materiale nauczyciel ma możliwość skorzystania z ćwiczeń powiązanych z danym materiałem, stanowiących rodzaj materiałów sprawdzających dla uczącego się:

• Film edukacyjnyD4qNWyJskFilm edukacyjny: Zarządzanie procesem produkcji wyrobów ceramicznych - Lean Manufacturing – zawiera przykładowe jedno ćwiczenie, którego celem jest utrwalenie monitorowania procesów produkcji wyrobów ceramicznych z wykorzystaniem systemu zarządzania.
• Film instruktażowyD174a9c3MFilm instruktażowy: Kontrola parametrów technologicznych formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych – zawiera przykładowe dwa ćwiczenia, których celem jest utrwalenie kontroli parametrów technologicznych formowania, suszenia, i wypalania wyrobów ceramicznych.
• WizualizacjaD1Bl61kHOWizualizacja: Przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych w 2D – zawiera przykładowe jedno ćwiczenie, którego celem jest utrwalenie zastosowania wybranych przyrządów do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia i wypalania wyrobów ceramicznych.
• Interaktywne materiały sprawdzająceD1CRPYLo9Interaktywne materiały sprawdzające – stanowią test ćwiczeniowy składający się z 20 zadań zamkniętych. Test utrwalający wiedzę uczniów w zakresie zagadnień e‑materiału przygotowuje do rozwiązywania zadań na pisemnym/teoretycznym egzaminie zawodowym. Dodatkowo w Interaktywnych materiałach sprawdzających zostały zawarte ćwiczenia systematyzujące oraz weryfikujące poznaną wiedzę dla uczącego się.

Zagadnienia sprawdzające z e‑materiału wspierają osiąganie wybranych efektów kształcenia oraz spełniają kryteria weryfikacji właściwe dla omawianych multimediów:
CES.03.4. Monitorowanie procesu wytwarzania półproduktów i  wyrobów ceramicznych
CES.03.4.3. kontroluje parametry technologiczne procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.1) stosuje przyrządy do kontrolowania parametrów procesu formowania, suszenia, szkliwienia, zdobienia i wypalania
CES.03.4.3.4) ilustruje wyniki kontroli parametrów technologicznych w postaci tabel i wykresów
CES.03.4.3.5) analizuje wynik z przeprowadzonych kontroli parametrów technologicznych
CES.03.4.6. przestrzega procedur dotyczących systemów zarządzania procesem wytwarzania
CES.03.4.6.1) rozpoznaje systemy zarządzania procesem wytwarzania
CES.03.4.6.2) wymienia narzędzia usprawniające zarządzanie procesem wytwarzania w ramach systemu usprawniającego procesy produkcji
CES.03.4.6.3) wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania systemów zarządzania procesem wytwarzania.

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści

7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z przewodnika

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows 7 lub nowszy

• OS X 10.11.6 lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3GB RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome wersji 69.0.3497.100

• Firefox w wersji 62.0.2

• Safari w wersji 11.1

• Opera w wersji 55.0.2994.44

• Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0

• Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124

Urządzenia mobilne:

• 2GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px

Powrót do spisu treści8Powrót do spisu treści