Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przygotowanie ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z zawodem technik elektroenergetyk transportu szynowego.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

$\text{TKO.05.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej — Technik elektroenergetyk transportu szynowego $3 1 1 3 0 2$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji TKO.05. Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej:

• wykonywania i uruchamiania sieci doprowadzających energię do urządzeń trakcyjnych na podstawie dokumentacji technicznej,

• wykonywania konserwacji sieci zasilających i trakcji elektrycznej,

• eksploatowania sieci zasilających i trakcji elektrycznej.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Efekty kształcenia

$\text{TKO.05.1.}$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią

3) charakteryzuje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych

4) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami prawa dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

5) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych

6) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w zakresie technologii montażu i eksploatacji sieci zasilających i trakcyjnych

7) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego

8) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego.

$\text{TKO.05.2.}$ Podstawy elektrotechniki i transportu kolejowego

Uczeń:

1) posługuje się pojęciami z dziedziny elektrotechniki,

2) opisuje zjawiska związane z prądem stałym i przemiennym,

3) wyznacza wielkości elektryczne obwodów prądu stałego i przemiennego,

4) wykonuje pomiary wielkości elektrycznych,

7) stosuje przepisy prawa dotyczące funkcjonowania transportu np. kolejowego,

6) stosuje urządzenia przewodowej i bezprzewodowej łączności np. kolejowej,

8) stosuje sygnalizację obowiązującą w transporcie kolejowym,

9) stosuje zasady i przepisy dotyczące prowadzenia na liniach kolejowych akcji ratowniczej oraz przewozu towarów szczególnych,

11) wykorzystuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań z zakresu obsługi transportu kolejowego,

12) rozpoznaje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych.

$\text{TKO.05.3.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających

Uczeń:

1) klasyfikuje kable i przewody elektroenergetyczne oraz osprzęt elektroinstalacyjny,

2) określa przebieg drogi przesyłania, rozdziału i odbioru energii elektrycznej,

3) charakteryzuje środki ochrony stosowane w sieciach zasilających,

5) sprawdza poprawność działania instalacji zasilających,

7) wykonuje prace eksploatacyjne w sieciach zasilających.

$\text{TKO.05.4.}$ Montaż i eksploatacja urządzeń zasilania trakcji elektrycznej

Uczeń:

1) klasyfikuje elementy sieci trakcyjnej,

5) wykonuje pomiary parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych,

6) utrzymuje sieci trakcyjne,

7) charakteryzuje czynności eksploatacyjne wykonywane w podstacjach trakcyjnych i kabinach sekcyjnych,

9) prowadzi dokumentację eksploatacyjną sieci trakcyjnej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑zasobu

1. WprowadzenieDgGk5Vz8Wprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością, takie jak: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

   E‑materiał zawiera zestaw multimediów, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. Są to:

   Film edukacyjny Sprawdzanie parametrów sieci i urządzeń trakcyjnychDfzQE1aULFilm edukacyjny Sprawdzanie parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych — dotyczący parametrów zasilania, przewodów, konstrukcji, szyn, urządzeń trakcyjnych, podstacji, kabin, sieci powrotnej, zasilaczy. Przedstawia czynności związane z kontrolą parametrów napięcia w tym WN oraz parametrów sieci jezdnej oraz obsługę i zastosowanie sprzętu, a także dokumentację związaną z pomiarami. Film przedstawia wagon pomiarowo‑diagnostyczny z wyposażeniem sprzętowym.

   Film instruktażowy (tutorial) Kontrola parametrów sieci i urządzeń trakcyjnychDtfIDdZRcFilm instruktażowy (tutorial) Kontrola parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych prezentuje czynności związane z pomiarem rezystancji przejścia połączeń elektrycznych, sprawdzeniem zgodności parametrów (napięcia, mocy, częstotliwości, obciążalności prądowej, jakości odbioru prądu) oraz pomiarem geometrii sieci trakcyjnej, zużycia drutów jezdnych, naciągu przewodów, wysokości zawieszenia przewodów, odsuwu drutów jezdnych. Zawarte są w nim informacje dotyczące obsługi i zastosowania sprzętu oraz dokumentacji związanej tymi pomiarami

   Gra edukacyjna Zbieranie danych opisujących parametry sieci i urządzeń trakcyjnychDNXo1II2MGra edukacyjna Zbieranie danych opisujących parametry sieci i urządzeń trakcyjnych — pozwala na wykonywanie pomiarów parametrów sieci. Zadaniem ucznia jest wykonanie pomiarów parametrów sieci trakcyjnej (pomiar wysokości zawieszenia drutu jezdnego, pomiar odsuwu drutu jezdnego oraz liny nośnej i pomiar zużycia przewodu jezdnego) oraz właściwy dobór ubrania roboczego.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDQuPAOrG4Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDGzHKnB9lSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDlgT0extRPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDv8qLlSPJPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD171NfNdANetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaD14UMXbp6Instrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

E‑materiał stanowi wsparcie i uatrakcyjnienie procesu kształcenia zawodowego. Umożliwia on uczniowi poprzez wielokrotne powtarzanie zadań zawodowych w wirtualnym otoczeniu naśladującym prace przy sieciach zasilających w transporcie przygotowanie się do tego rodzaju prac w rzeczywistości. Eksperymentowanie wzbogacone informacją zwrotną w otoczeniu wirtualnym zapewni wysokie zaangażowanie ucznia.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Film edukacyjny „Sprawdzanie parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film edukacyjny prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące działań eksploatacyjnych i narzędzi nim przypisanych. Film ten uczniowie będą mogli odtwarzać pracując w grupach, ale nie będą mogli podczas gry zaglądać do niego.

• Klasa zostaje podzielona na $4$ grupy.

• Prowadzący wprowadza uczniów w to, co będą musieli za chwilę (w pierwszym etapie) robić. Informuje ich, że będą tworzyli dla innych uczniów zagadki na podstawie zgromadzonym informacji. Zagadek ma być $10$ różnych dotyczących przydzielonych tematów. Uczniowie będą je zapisywali na arkuszach grupowych.

• Pierwsza grupa przygotowuje zagadki dotyczące przeglądów okresowych i oględzin oraz diagnostyki sieci trakcyjnej

• Druga grupa szykuje zgadywanki związane z narzędziami, którymi posługuje się elektromonter

• Trzecia grupa dokumentacji związanej z przeglądami i ogledzinami

• Czwarta grupa - realizacji pomiarów przy użyciu wagonu pomiarowo‑diagnostycznego

• W pracy z zagadkami mogą być pomocne linki do źródeł zewnętrznych

• Uczniowie na arkuszach zapisują tylko pytania, natomiast w swoich notatkach mają poprawne odpowiedzi.

• Następnie grupa pierwsza (i inne) przekazuje arkusz kolejnej grupie, która dopisuje na nim kolejne zagadki.

• Razem z arkuszem grupa pierwsza przekazuje do drugiej grupy temat zagadek

• Pierwszym krokiem po przejęciu arkusza i tematu jest rozwiązanie zagadek grupy przekazującej arkusz. Dopiero potem grupa zabiera się za generowanie pomysłów na swoje zagadki.

• Po określonym przez nauczyciela czasie następują jeszcze dwie zmiany tematów i arkuszy.

• Finalnie na każdym arkuszu po trzeciej zmianie powinno znajdować się po $40$ zagadek.

• Nauczyciel prosi uczniów o oddanie arkuszy, a sam rozpoczyna grę, w której wybiera losowo zagadkę z arkusza i prosi grupy o poprawne odpowiedzi. Odpowiada grupa, która najszybciej się zgłosi, jednak z każdej grupy może odpowiadać tylko ta osoba która wcześniej jeszcze nie odpowiadała (chyba, że już nie ma takiej).

• Nauczyciel koryguje odpowiedzi wskazują prawidłowe rozwiązanie.

• Uczniowie korygują własną notatkę (w których odpowiadali na te pytania) lub dopisują pytanie i odpowiedź, której nie mieli.

• Rozgrywkę zadaniową wygrywa grupa, która pierwsza zdobędzie 20 punktów.

• Nauczyciel, po analizie merytorycznej, posiada gotowy zestaw pytań lub zagadek dotyczących pomiarów parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych.

Film instruktażowy „Kontrola parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel przekazuje dostęp do filmu „Kontrola parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych”.

• Łączy uczniów w klasie na 2 grupy (lub ich wielokrotność).

• Grupy mają za zadanie wypisanie słów‑kluczy związanych z: grupa pierwsza - pomiarami parametrów eksploatacyjnych, grupa druga - pomiarami parametrów elektrycznych.

• Grupy po wykonaniu zadania prezentują swoje działania.

• Teraz nauczyciel zamienia grupy tematami i prosi uczniów o wykonanie opisu procedury badania parametrów eksploatacyjnych sieci trakcyjnej (grupa druga) i procedurę pomiaru parametrów elektrycznych (grupa pierwsza).

• Również po tym działaniu grupy prezentują swoje działania.

• Nauczyciel podsumowuje zajęcia pokazując jak na podstawie wypowiedzi innych i własnego opracowania filmu można uczyć się nowych zagadnień.

Gra edukacyjna „Zbieranie danych opisujących parametry sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel dzieli klasę na po cztery osoby.

• Każda z grup ma za zadanie zagrać w grę.

• Uczniowie realizując kolejne działania, zapoznają się z elementem treści teoretycznej i podejmują decyzje związane z zadaniami.

• W trakcie gry na wspólnej kartce zapisują notatkę z jej przebiegu.

• Zespoły podejmują decyzję synchronicznie (każdy zespół odpowiada na pytania z bloku - dochodzi do końca bloku i czeka na znak nauczyciela). Dotyczy to każdego bloku pytań (zatrzymania rozwiązywania zadań po blokach: dobór ubioru, pomiar wysokości zawieszenia drutu jezdnego, pomiar odsuwu drutu jezdnego oraz liny nośnej i pomiar zużycia przewodu jezdnego)

• Po każdej decyzji nauczyciel daje znak do wymiany członków zespołu.

• Jedna osoba z każdej grupy przechodzi do innego zespołu.

• Po wymianie członków grupy pozostała część grupy tłumaczy przybyłemu uczniowi, co takiego działo się w grze i jakie decyzje podjęto.

• Cykl się powtarza, aż do zakończenia gry. Za każdym razem jedna osoba opuszcza zespół (inna niż ta, która w trakcie gry do zespołu dołączyła, chyba że nie ma już takiej).

• Nauczyciel po zakończonej grze prosi o zaprezentowanie notatki z gry.

• Nauczyciel podsumowując, prosi uczniów o informację zwrotną dotyczącą tego, czego uczniowie się nauczyli podczas tej „osobowej karuzeli”.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Film edukacyjny „Sprawdzanie parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film edukacyjny prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące pomiarów w sieciach.

• Każdy uczeń samodzielnie ma utworzyć scenariusz możliwej przykładowej rozmowy (dialogu) młodego pracownika i osoby, która dobrze zna temat i mu je tłumaczy.

• Nauczyciel pozostawia dowolność tematów (przeglądy okresowe i oględziny, diagnostyka sieci trakcyjnej, narzędzia, którymi posługuje się elektromonter podczas pomiarów i oględzin, dokumentacja związana z przeglądami i oględzinami, pomiary przy użyciu wagonu pomiarowo‑diagnostycznego)

• Uczniowie mają możliwość oglądania filmu w trakcie pracy nad dialogiem.

• Po zakończonej pracy prezentują swój dialog. Reszta klasy ma wypisać o jakich zagadnieniach jest dany dialog.

• Nauczyciel weryfikuje ewentualne nieścisłości.

• W uczniowskich notatkach powstają historie „prawie z życia wzięte”

Film instruktażowy „Kontrola parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel przekazuje dostęp do filmu.

• Uczniowie samodzielnie analizują ją skupiając się na „procedurze pomiarów”.

• Zadaniem ich będzie samodzielne przedstawienie algorytmu postępowania w przypadku jednego z dwóch zaprezentowanych w filmie pomiarów: parametrów eksploatacyjnych lub parametrów elektrycznych.

• Uczniowie samodzielnie sporządzają krok po kroku instrukcję wykonania takiego pomiaru używając innych stwierdzeń niż w filmie (starając się wykonać algorytm z głównymi elementami - „sposób wykonania pomiaru cząstkowego - wynik: jeśli ... - to ...”)

• Notatki przekazują nauczycielowi lub prezentują na forum klasy.

Gra edukacyjna „Zbieranie danych opisujących parametry sieci i urządzeń trakcyjnych”

• Nauczyciel przydziela dostęp do gry.

• Podczas rozgrywki rysują grafem przebieg gry, wskazując zadania i decyzje podjęte przez siebie.

• W notatce zawiera też informacje dla siebie, co z przekazywanych mikro komunikatów było najważniejsze (słowa, hasła).

• Na podstawie notatki buduje dla siebie „fiszki”, na których w formie skrótowej zamieszcza te elementy, które wydają mu się istotne. Fiszki mają też określenie grupy tematycznej „dobór ubioru”, „pomiar wysokości zawieszenia drutu jezdnego”, „pomiar odsuwu drutu jezdnego oraz liny nośnej”, „pomiar zużycia przewodu jezdnego”.

• Podsumowując na prośbę nauczyciela, uczeń na zajęciach prezentuje pomysł swoich fiszek innym uczestnikom.

Interaktywne materiały sprawdzające

Interaktywne materiały sprawdzające są idealnym rozwiązaniem do krótkich powtórzeń materiału. Mogą być wykorzystane wielokrotnie lub „do skutku 100%”, w którym to działaniu uczeń tyle razy rozwiązuje dane zadanie, aż osiągnie wynik 100%. Ćwiczenie 1. - Czynności zawodowe elektromontera to zadanie z kategorii prostych. Należy dopasować czynność zawodową do jej definicji. W ćwiczeniu 2. - Zasady bezpieczeństwa obowiązujące elektromontera podczas pracy należy wykazać się wiedzą i rozpoznać, które z zdań są prawdziwe, a które fałszywe, zaś ćwiczenie 3. - Test samosprawdzający 8 pytań na które przewidziane jest 12 minut. Ten test może stanowić pomysł na pytania do klasówki lub sprawdzianu.

Praca grupowa

W pracy grupowej odpowiednie użycie materiałów interaktywnych będzie zależało od inwencji nauczyciela. Dość dobrym rozwiązaniem ze względów dydaktycznych może być korzystanie z nich jako przerywnika w zajęciach lub elementu podsumowującego mikrodawki wiedzy zawarte we fragmentach filmu dotyczących danego ćwiczenia z interaktywnych materiałów edukacyjnych.

Materiałów tych można użyć jako sprawdzianu blokując wszystkie ćwiczenia jako jedno, ale lepszym rozwiązaniem może być poproszenie młodzież (podzielonej na grupy) o wymyślenie pytań do filmu na bazie ćwiczeń z Interaktywnych materiałów sprawdzających i po sprawdzeniu przez nauczyciela ich poprawności merytorycznej - zastosowanie jako sprawdzianu. Dodatkowo można wziąć pod uwagę pytania z gry edukacyjnej „Zbieranie danych opisujących parametry sieci i urządzeń trakcyjnych” i po ich odpowiedniej modyfikacji przez młodzież - zastosować w procesie sprawdzania wiedzy. Inną opcją mogłoby być przygotowanie sprawdzianu z wiedzy zawartej w materiale filmowym przez grupy sobie na wzajem. W ten sposób grupy wykażą się inwencją (wymyślanie pytań) i powtarzaniem materiału (rozwiązywaniem pytań innych grup).

Praca indywidualna

Uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenia. Mają przy tym możliwość zapytania nauczyciela o pomoc, jeśli mieliby wątpliwości. Prawidłowe rozwiązanie może być zaprezentowane przez nauczyciela lub ucznia, przykładowo na tablicy interaktywnej, po rozwiązaniu przez wszystkich uczniów zadań.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych pozwalając na przygotowanie się uczniów do realizacji tych zajęć. Działanie, które polecam zrealizować to metoda generowania pytań do materiału lub zmiany pytań już istniejących (gra, interaktywne materiały sprawdzające). W ramach samodzielnej pracy poza zajęciami lekcyjnymi uczniowie na podstawie filmu mogą ułożyć do każdych dwóch minut filmu co najmniej jedno pytanie. Elementem dodatkowym może być wykonanie tego zadania z wpisaniem go do formularza wcześniej przygotowanego szablonu testu (np.: w aplikacji Forms lub Google Forms lub innej). Takie działanie powala zaktywizować uczniów do samonauki poprzez zadawanie pytań wiedzowych lub w dalszej części problemowych.

Praca z uczniami z SPE i indywidualizowanie pracy z uczniem

Ważnym elementem pracy z tym e‑materiałem jest zapewnienie uczniom tylu możliwości pracy z nim, aby mogli pracować w sposób odpowiadający ich stylom uczenia się, potrzebom fizycznym, zainteresowaniom i umiejętnościom. Indywidualizacja pracy z uczniem może być oparta na możliwości pracy z tym samym zakresem materiału, ale korzystając z różnych przestrzeni edukacyjnych (wykorzystanie obrazu, dźwięku - lektor w filmach lub gry, która wskazuje na najważniejsze informacje w treść zagadnienia omawianego w e‑materiale). Ważnym elementem e‑materiału jest właśnie gra, która pomaga określić ważne informacje przy pomiarach parametrów, a w połączeniu z procedurami przedstawionymi w w filmie instruktażowym i pracy uczniów (samodzielne przyswajanie wiedzy poprzez powtarzanie i zadawanie pytań) daje efekt synergii i zdobycia nieświadomie wiedzy niezbędnej do realizacji czynności zawodowych. Forma prezentacji treści wizualnych w filmach (wybiórcza prezentacja treści - czynności, procedury, narzędzia, wymagania, dokumentacja) pozwala na kreatywne generowanie sytuacji dydaktycznych w zależności od potencjału edukacyjnego ucznia oraz sposobu przyswajania wiedzy przez niego. Główna treść dotycząca pomiarów znajduje się w filmie instruktażowym. Treści wprowadzające zawiera film edukacyjny, a gra może pełnić dla niektórych uczniów rolę sprawdzenia wiedzy. Multimedia pozwalają również, pracując z uczniem zdolnym, na ich rozszerzanie o informacje znalezione w Internecie lub obowiązujących instrukcjach eksploatacyjnych.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści