Przyroda stepu

Rdc1GsMxpGkHb

Zdjęcie przedstawia rozległą łąkę porośniętą żółto‑zieloną trawą oraz ciemnoniebieskie niebo.

1. Roślinność stepowa

Na obu półkulach, na umiarkowanej szerokości geograficznej występują duże, bezleśne obszary – stepy. Przeważają tu wieloletnie trawy i rośliny zielne przystosowane do przetrwania gorącego, suchego lata i mroźnej zimy. Najbardziej zróżnicowana roślinność występuje na stepach łąkowychstep łąkowystepach łąkowych (trawiastych), na czarnoziemachczarnoziemyczarnoziemach w Europie Wschodniej i Ameryce Północnej. Opady na tych stepach są nieco wyższe niż na kontynentalnych stepach wnętrza Azji. Poza wysokimi do 2 m trawami, wiosną rozkwitają tam barwne tulipany, hiacynty, kosaćce, sasanki czy miłek wiosenny. Rośliny magazynują wodę z opadów w cebulach i bulwach, dlatego mogą przetrwać susze. Inne mają grube, długie korzenie i czerpią wodę z głębszych warstw gleby. Ze względu na żyzne gleby i dostateczną ilość opadów, większość z tych stepów została zagospodarowana pod uprawę zbóż i innych roślin, np. buraka cukrowego i słonecznika.

Na obszarach stepowych o bardziej suchym klimacie gleby są gorsze, a roślinność uboższa. Wśród traw dominują ostnice, których liście są wąskie, suche, twarde i szczeciniaste, za to mają piękne, białe, długie kwiatostany. Stepy takie występują w Azji Środkowej i Ameryce Południowej. Z powodu gleb ubogich w próchnicę i niskich opadów, stepy te nie są przeznaczane pod uprawę, ale wykorzystuje się je jako pastwiska dla bydła, koni i owiec.

Istnieją także stepy na glebach silnie zasolonych. Tam gleby nie nadają się pod uprawy. Trudno je nawet przeznaczyć na pastwiska, gdyż trawy są rzadkie i suche, a inne rośliny mają często kolczaste liście. Mogą też mieć gorzki smak, jak np. piołun, więc zwierzęta nie chcą ich zjadać. Takie stepy nazywane są stepami piołunowymi, a występują głównie na granicy ze słonymi półpustyniamipółpustyniapółpustyniami w Azji Środkowej.

Rxuo4S3JqDoOZ

Fotografia prezentuje łąkę na której rosną czerwone i gdzieniegdzie żółte tulipany. Niektóre tulipany mają czerwone płatki w żółte plamy. Pomiędzy nimi widać dużo niższe od nich żółte mniszki lekarskie.

RQOZjbaw1MO5T

Fotografia prezentuje niebiesko‑fioletowe kwiatostany hiacynta. Kwiaty wyrastają z ciemnobrązowej łodyżki. Poniżej widać zielone liście.

RybzjUZ1LxX8a

Fotografia prezentuje łąkę pokrytą szarą trawą – ostnicą. Oprócz ostnicy nic więcej nie rośnie na tym terenie. W tle widać brązowe góry oraz niebieskie niebo.

R8ITNWvnMwsxl

Fotografia prezentuje szarozielone pędy piołunu. Ma on bardzo liczne, lekko pomarańczowe, kuliste kwiaty; szarozielone, długie łodygi oraz drobne, wydłużone, wąskie liście.

2. Zwierzęta stepów

Trawy i inne rośliny zielne porastające stepy są podstawą wyżywienia wielu zwierząt roślinożernych. Żyją tu duże zwierzęta kopytne. Z powodu braku schronienia bardzo szybko biegają (suhakisuhaksuhaki, gazele). Inne (bizony, konie) żyją w tak dużych stadach, że drapieżniki nie są dla nich bardzo groźne. Wiele jest też małych roślinożernych ssaków, które często kopią nory w miękkim podłożu i chowają się w nich przed drapieżnikami. Takie ssaki żyją w dużych koloniach (np. pieski preriowe, świstaki czy susły), w których stojące na straży osobniki ostrzegają stado o zbliżającym się niebezpieczeństwie. Inne gryzonie żyją samotnie bądź w małych grupach rodzinnych (myszy, chomiki).

Ssaki drapieżne są niewielkie, co umożliwia im w miarę niepostrzeżenie zbliżyć się do ofiary. Są to głównie wilki, kojoty i lisy. Drapieżne ptaki stepów to np. myszołowy, jastrzębie i pustułki oraz większe, ale nieliczne orły i sępy. Wszystkie z powodu braku drzew muszą budować gniazda na ziemi i same są narażone na ataki pozostałych drapieżników. Inne ptaki stepowe, takie jak kuropatwa, przepiórka, drop, też mają kłopot z szukaniem schronienia.

Bardzo liczne są natomiast bezkręgowce, a zwłaszcza owady (mrówki, pasikoniki, szarańcza) i pajęczaki. Nielicznie spotykane są gady (żółwie, węże, jaszczurki).

Rwec9myoGySjU

Fotografia prezentuje rój szarańczy wędrownej przelatujący nad drogą, po której jedzie biały samochód. W oddali widać góry.

R1UNR9a6ED4Rk

Fotografia prezentuje trzy przepiórki na tle wysokiej trawy. Przepiórki to ptaki o krępym tułowiu i małej głowie. Ich nogi są krótkie. Przepiórka stojąca najbliżej ma pomarańczowy przód tułowia. Reszta piór jest brązowa w jaśniejsze plamki.

R1QYB09J4ovBB

Fotografia prezentuje dwa pieski preriowe leżące na piasku. Jeden z nich znajduje się w zagłębieniu. Są to zwierzęta o masywnym tułowiu, krótkich łapkach. Pysk również jest krótki. Oczy są czarne, a uszka bardzo niewielkie. Sierść piesków jest koloru piaskowego.

R1bnFNlovNfdy

Fotografia prezentuje suhaka wędrującego przez podmokły teren. Suhak ma charakterystyczną trąbkę nad nosem. Jest ona mięsista i miękka. Zwierzę ma na głowie długie rogi skierowane ku górze. Oczy i kopyta są czarne. Sierść jest jasnobrązowa.

Ru1pywcI5YkMu

Fotografia prezentuje masywnego bizona z profilu. Bizon ma krótką masywną głowę i krótką szyję; pokryty jest ciemnobrązowym owłosieniem. Na głowie ma skierowane w górę krótkie białe rogi. Na końcu ogona rośnie trochę dłuższa sierść. Na grzbiecie bizona siedzą ptaki.

R10pgwGWJK6bR

Fotografia prezentuje sokoła w locie. Jest to ptak o szarym upierzeniu i żółtym dziobie. Oczy sokoła są duże, a ich obramowanie żółte. Źrenice są okrągłe i czarne, mocno rozszerzone. Pióra ptaka mają czarne i białe plamki. Sokół ma podwinięte pod siebie żółte nogi.

R1KfR0MUfjL7D

Fotografia prezentuje kojota w trakcie skoku na swoją ofiarę pośród traw. Kojot sylwetką przypomina wilka. Jego sierść jest szaro‑brązowa. Łapy ma podkurczone pod siebie, ponieważ skacze. Pysk ma długi, zakończony czarnym nosem. Trójkątne uszy ma skierowane do przodu. Ogon jest puszysty.

Podsumowanie

• Ze względu na warunki klimatyczne na stepie mogą rosnąć trawy i rośliny zielne, ale drzewa spotykane są tylko w pobliżu rzek.

• Roślinność na stepach przystosowana jest do pobierania wody z głębszych warstw gleby.

• Zwierzęta stepów to duże, szybko biegające kopytne lub niewielkie gryzonie żyjące w norach.

Praca domowa

Słownik

Zadania