Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RG4GckjumQDQu11
Okładka - przyszłość języka? Źródło: pixabay, licencja: CC 0.
pixabay, licencja: CC 0

Język nigdy nie jest bierny wobec zjawisk społecznych, kulturowych czy też komunikacyjnych. Każda epoka zostawia w nim swój ślad w warstwie słownikowej lub w strategiach zachowań językowych (np. w formach grzecznościowych). Współcześnie jesteśmy świadkami rozwoju mediów masowych i elektronicznych, a także kontaktów kulturowych między społeczeństwami, które to zjawisko nazywa się procesem globalizacji. W wielu dziedzinach – na przykład w technice, nauce, także w stylu urzędowym i korporacyjnym (oraz w reklamie) – zauważamy wielką rolę angielszczyzny. Niektórzy mówią, że jest to język uniwersalny (współczesna lingua francaj0000007W2B2v27_000tp001lingua franca). Ponadto odbiorca kultury masowej i popularnej odczytuje znaczenia często w większym stopniu za pośrednictwem obrazów niż słów. Jak zmieni się polszczyzna za kilka lat? – trudno przewidzieć. Natomiast na podstawie bieżących zjawisk (obserwowanych na przykład w internecie lub w kontaktach polszczyzny z innymi językami) można określić zmiany, które będą ważne w przyszłości dla komunikacji.

Już wiesz
  • Przygotuj informacje o najważniejszych – twoim zdaniem – cechach współczesnego języka.

  • Wybierz słowa – z powszechnego użycia lub z mediów i reklamy – które, według ciebie, mówią o polszczyźnie XXI wieku.

j0000007W2B2v27_000tp001
j0000007W2B2v27_0000000O

Jak zmienia się współczesna polszczyzna?

Po 1989 roku w polszczyźnie wzrosła ranga języka potocznego, który pojawił się w oficjalnych sytuacjach komunikacyjnych (np. w mediach, reklamie i polityce). Znaczenia więc nabrały potoczne i nacechowane emocjami metafory i związki frazeologiczne, a w wielu nowych słowach obserwuje się tendencję do skrótu i zapożyczania obcych (często angielskich) terminów, określeń, a także potocznych sformułowań (np. Wow!j0000007W2B2v27_000tp002Wow!). Niektóre polskie słowa pod wpływem wyrazów obcych rozszerzają lub zawężają swoje tradycyjne znaczenia. Przykładem może tu być nadużywanie we współczesnej polszczyźnie zwrotu Dokładnie! (ang. Exactly!j0000007W2B2v27_000tp003Exactly!) w sensie Właśnie! Ależ tak!

W XXI wieku te zjawiska się upowszechniają, powstają też nowe – związane głównie z rozwojem mediów, mianowicie:

  • naśladowanie w języku mówionym zachowań komunikacyjnych znanych z portali społecznościowych; 

  • w komunikacji urzędowej czy korporacyjnej pojawia się wiele terminów i profesjonalnych zwrotów powstałych na skutek zapożyczeń lub nieprecyzyjnie tłumaczonych dokumentów zredagowanych w różnych instytucjach (publicznych lub prywatnych) Unii Europejskiej;

  • wzrost znaczenia komunikacji obrazowej w nowych mediach (np. w internecie);

  • rozwija się odmiana polszczyzny używana przez emigrantów polskich w krajach anglojęzycznych (tzw. ponglishj0000007W2B2v27_000tp004ponglish).

j0000007W2B2v27_000tp002
j0000007W2B2v27_000tp003
j0000007W2B2v27_000tp004
j0000007W2B2v27_0000001E
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 1
R12GI3NF7lziB1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R117LJr5ehRVy1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Podaj potoczne odpowiedniki słów i wyrażeń, które pojawiają się w polszczyźnie pod wpływem języka używanego na portalach społecznościowych.

R1Yo4bZocd9On1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Jakie słowa lub wyrażenia pojawiają się w języku mediów elektronicznych zamiast ogólnopolskich odpowiedników? Podaj przykłady.

R1Bfkoz2NSI0y1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5

W odmianie polszczyzny zwanej ponglish, używanej głównie przez emigrantów polskich na Wyspach Brytyjskich, pojawiają się adaptacje zapożyczeń z języka angielskiego. Odgadnij pochodzenie podanych wyrazów i ich znaczenie.

R2NcX6fTaQQ2f1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RjKGQALe4rCTZ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.