Przyszłość języka?
Język nigdy nie jest bierny wobec zjawisk społecznych, kulturowych czy też komunikacyjnych. Każda epoka zostawia w nim swój ślad w warstwie słownikowej lub w strategiach zachowań językowych (np. w formach grzecznościowych). Współcześnie jesteśmy świadkami rozwoju mediów masowych i elektronicznych, a także kontaktów kulturowych między społeczeństwami, które to zjawisko nazywa się procesem globalizacji. W wielu dziedzinach – na przykład w technice, nauce, także w stylu urzędowym i korporacyjnym (oraz w reklamie) – zauważamy wielką rolę angielszczyzny. Niektórzy mówią, że jest to język uniwersalny (współczesna lingua francalingua franca). Ponadto odbiorca kultury masowej i popularnej odczytuje znaczenia często w większym stopniu za pośrednictwem obrazów niż słów. Jak zmieni się polszczyzna za kilka lat? – trudno przewidzieć. Natomiast na podstawie bieżących zjawisk (obserwowanych na przykład w internecie lub w kontaktach polszczyzny z innymi językami) można określić zmiany, które będą ważne w przyszłości dla komunikacji.
Przygotuj informacje o najważniejszych – twoim zdaniem – cechach współczesnego języka.
Wybierz słowa – z powszechnego użycia lub z mediów i reklamy – które, według ciebie, mówią o polszczyźnie XXI wieku.
Jak zmienia się współczesna polszczyzna?
Po 1989 roku w polszczyźnie wzrosła ranga języka potocznego, który pojawił się w oficjalnych sytuacjach komunikacyjnych (np. w mediach, reklamie i polityce). Znaczenia więc nabrały potoczne i nacechowane emocjami metafory i związki frazeologiczne, a w wielu nowych słowach obserwuje się tendencję do skrótu i zapożyczania obcych (często angielskich) terminów, określeń, a także potocznych sformułowań (np. Wow!Wow!). Niektóre polskie słowa pod wpływem wyrazów obcych rozszerzają lub zawężają swoje tradycyjne znaczenia. Przykładem może tu być nadużywanie we współczesnej polszczyźnie zwrotu Dokładnie! (ang. Exactly!Exactly!) w sensie Właśnie! Ależ tak!
W XXI wieku te zjawiska się upowszechniają, powstają też nowe – związane głównie z rozwojem mediów, mianowicie:
naśladowanie w języku mówionym zachowań komunikacyjnych znanych z portali społecznościowych;
w komunikacji urzędowej czy korporacyjnej pojawia się wiele terminów i profesjonalnych zwrotów powstałych na skutek zapożyczeń lub nieprecyzyjnie tłumaczonych dokumentów zredagowanych w różnych instytucjach (publicznych lub prywatnych) Unii Europejskiej;
wzrost znaczenia komunikacji obrazowej w nowych mediach (np. w internecie);
rozwija się odmiana polszczyzny używana przez emigrantów polskich w krajach anglojęzycznych (tzw. ponglishponglish).
Zadaniowo
Z poniższych haseł wybierz te zjawiska językowe we współczesnej polszczyźnie, które można nazwać znakiem XXI wieku i procesami zapowiadającymi przyszłość języka. Uzasadnij swój wybór.
- Szybki rozwój komunikacji elektronicznej.
- Wzrost czytelnictwa (literatury pięknej, specjalistycznej i poradnikowej).
- Wpływ zapożyczeń z języka łacińskiego, niemieckiego i francuskiego.
- Przewaga obrazu nad słowem w nowych mediach (w internecie).
- Liczne zapożyczenia z języka hiszpańskiego i chińskiego spowodowane tym, że Polacy bardzo chętnie podróżują po świecie.
- Słowa i wyrażenia emocjonalne, a nawet wulgarne w przestrzeni oficjalnej.
- Przywiązanie do tradycyjnej grzeczności i etykiety językowej.
- Przewaga polszczyzny potocznej nad językiem literackim.
- Bardzo duży wpływ języka literackiego na inne odmiany polszczyzny – np. w tekstach reklamowych, politycznych czy medialnych.
- Napływ do języka potocznego wyrazów i wyrażeń ze społecznościowych portali internetowych.
- Zapożyczenia z języka urzędowego Unii Europejskiej.
Dokończ zdanie. Możesz skorzystać ze źródeł słownikowych. Wyrazy ściana, profil, status, które poszerzyły swoje tradycyjne znaczenia, nazywamy...
- archaizmami.
- latynizmami.
- neosemantyzmami.
- neologizmami.
- zapożyczeniami.
Podaj potoczne odpowiedniki słów i wyrażeń, które pojawiają się w polszczyźnie pod wpływem języka używanego na portalach społecznościowych.
Jakie słowa lub wyrażenia pojawiają się w języku mediów elektronicznych zamiast ogólnopolskich odpowiedników? Podaj przykłady.
W odmianie polszczyzny zwanej ponglish, używanej głównie przez emigrantów polskich na Wyspach Brytyjskich, pojawiają się adaptacje zapożyczeń z języka angielskiego. Odgadnij pochodzenie podanych wyrazów i ich znaczenie.