V/IV wiek p.n.e. – okres, w którym powstała Via Latina, jedna z najstarszych dróg rzymskich w Italii, łącząca Rzym z Kapuą.
IV wiek p.n.e. – rozpoczęcie budowy jednej z najdłuższych i najstarszych dróg Italii – Via Appia; jej budowę (wg Liwiusza) miał rozpocząć Appiusz Klaudiusz w 312 roku p.n.e. Via Appia była wielokrotnie rozbudowywana, w 225 roku p.n.e. ostatecznie połączyła Rzym z Brundisium.
1
Scenariusz dla nauczyciela
R1HQmFcVEGYZs1
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
14) potrafi poprawnie stosować podstawową terminologię gramatyczną w odniesieniu do opisu łacińskiego systemu językowego;
17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
6. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:
4) życie społeczne i gospodarcze (miasto i wieś, drogi, handel; religie w świecie greckim i rzymskim; wyrocznie – Delfy, Sybilla; niewola i niewolnicy; fenomen prawa rzymskiego; kalendarz; armia grecka i rzymska; rozrywki);
Nauczysz się
konstruować oraz rozumieć prostą wypowiedź w języku łacińskim osadzoną w kontekście sugestywnym (zrozumiałym) dla ucznia;
tworzyć, rozumieć i wykorzystywać formy 3. p. ind. praes. pass. czasowników czterech koniugacji oraz poprawnie posługiwać się przyimkamiPrzyimek (łac. praepositio)przyimkami łacińskimi w połączeniu z przymiotnikami i rzeczownikami I i II deklinacji (tworząc wyrażenia przyimkowe);
używać posiadanej wiedzy dotyczącej antyku oraz zdobytych dotychczas umiejętności językowych do rozumienia tekstu łacińskiego.
Wprowadzenie
1
R1EZsyhk8IyKO
W niniejszej lekcji chodzi o słuchanie ze zrozumieniem oraz tworzenie własnej wypowiedzi, a przez to maksymalne zmobilizowanie uczniów do pracy twórczej pod kierunkiem nauczyciela. Tematem kulturowym są drogi rzymskie, które uczeń poznaje w języku łacińskim. Materiał można wykorzystać przerabiając VI rozdział podręcznika Familia Romana (prezentacja jest oparta na tekście czytanki; zasób słownictwa i zagadnienia gramatyczne są na poziomie tejże lekcji), uzupełnienie lekcji III i V podręcznika Homo Romanus lub lekcji III i IV podręcznika Porta Latina Nova.
Lekcja składa się z prezentacji (opartej tekście VI lekcji Familia Romana), pytań do niej oraz serii ćwiczeń opisanych poniżej.
Prezentacja 2D- pt: Starożytny Rzym
R5SWQ62JrVLHM
RxGjoUu15sNJD
Audiobook pod tytułem: Quō, unde et quā viā?
RNWpEN6UJ7jgDmfbed304226b75f69_00000000000031
mfbed304226b75f69_0000000000002
mfbed304226b75f69_0000000000002
Lektor: In Italiā multae et magnae viae sunt: A. via Appia, B. via Latīna, C. via Flāminia, D. via Aurēlia, E. via Aemilia. F. Via Appia est inter G. Rōmam et H. Brundisium. I. Via Latīna est inter J. Rōmam et K. Capuam. L. Via Flāminia est inter Ł. Rōmam et M. Arīminum. N. Via Aurēlia est inter O. Rōmam et P. Genuam. R. Via Aemilia est inter S. Arīminum et T. Placentiam. B. Brundisium, C. Capua, D. Arīminum, E. Genua, F. Plecentia et G. Ōstia oppida sunt. H. Ōstia prope I. Rōmam est, etiam J. Tusculum est prope Rōmam. K. Brundisium prope L. Rōmam non est, Brundisium est Ł. procul ā Rōmā. M. Genua est prope N. Placentiam, sed O. procul ā Rōmā. A. Circum oppida mūrī sunt. (Pauza) B. Ecce: oppidum C. et mūrus circum oppidum. D. In mūrō portae sunt. E. Ecce porta in mūrō. F. In mūrō Rōmānō duodecim portae sunt. G. Prīma porta Rōmāna est porta Capēna. H. Porta Capēna in viā Appiā est. I. Apud portam custōdēs sunt. J. Quī viā Appiā aut viā Latīnā Rōmam it, K. Rōmam per portam Capēnam intrat. A. Ecce Mēdus, servus Iūliī, servus fugitīvus. B. Mēdus in viā Latīnā est. C. Mēdus ex oppidō Tusculō Rōmam it. D. Tusculum post eum est et E. Rōma ante eum est. F. Unde it Mēdus? G. Ab oppidō Tusculō it. H. Quō it Mēdus? I. Mēdus Rōmam it. J. Mēdus sōlus it, sine dominō suō, sine amīcīs, sine aliīs servīs, sed K. cum nummīs Iūliī in sacculō suō! L. Mēdus cantat: Nōn longa via est Rōmam, ubi habitat amīca mea pulchra. Ł. Mēdus iam prope Rōmam est et procul ā Tusculō. A. Ecce Iūlius. B. Iūlius etiam in viā Latīna est. C. Is tamen ex oppidō Tusculō ad villam suam it. D. Post eum est Tusculum, ante eum villa eius. E. Iūlius sōlus nōn it. F. Apud eum sunt quattuor servī: G. Syrus, H. Lēander, I. Dāvus et J. Ursus. K. Dāvus et Ursus lectīcam portant. L. Syrus et Lēander saccōs portant. Ł. Ursus it ante Iūlium, Dāvus, Syrus et Lēander M. post Iūlium eunt. N. Unde et quō Iūlius it? O. Iūlius ab oppidō Tusculō ad villam suam it. P. Itne sōlus Iūlius? R. Minimē! Iūlius cum quattuor servīs suīs it. Lektor: Cum accūsātīvō iunguntur praepositiōnēs:inter, prope, circum, apud, per, post, ante, apud (pauza) Cum ablātīvō iunguntur praepositiōnēs: in, procul ā (ab), ex, ab, sine, cum
mfbed304226b75f69_0000000000003
mfbed304226b75f69_0000000000003
Scaena I: In Italiā multae et magnae viae sunt: via Appia, via Latīna, via Flāminia, via Aurēlia, via Aemilia. Via Appia est inter Rōmam et Brundisium. Via Latīna est inter Rōmam et Capuam. Via Flāminia est inter Rōmam et Arīminum. Via Aurēlia est inter Rōmam et Genuam. Via Aemilia est inter Arīminum et Placentiam. Ubi est via Aemilia? Ubi est via Appia? Estne via Aurēlia inter Rōmam et Placentiam? Estne via Latīna inter Brundisium et Placentiam? Ergo ubi est? Inter quae oppida est ... ? Scaena II: Brundisium, Capua, Arīminum, Genua, Plecentia et Ōstia oppida sunt. Ōstia prope Rōmam est, etiam Tusculum est prope Rōmam. Brundisium prope Rōmam non est, Brundisium est procul ā Rōmā. Genua est prope Placentiam, sed procul ā Rōmā. Estne Capua fluvius? Quid ergo est? Quid est Brundisium? Estne Tusculum prope Brundisium? Quae oppida procul ā Rōmā sunt? Quae oppida prope Rōmam sunt? Scaena III: Circum oppida mūrī sunt. Ecce: oppidum et mūrus circum oppidum. In mūrō portae sunt. Ecce porta in mūrō. In mūrō Rōmānō duodecim portae sunt. Prīma porta Rōmāna est porta Capēna. Porta Capēna in viā Appiā est. Apud portam custōdēs sunt. Quī viā Appiā aut viā Latīnā Rōmam it, Rōmam per portam Capēnam intrat. Circum oppida quid est? Quot portae sunt in mūrō Rōmānō? Quae est prīma porta Rōmāna? In quā viā / apud quam viam est porta Capēna? Quī sunt apud portam? Scaena IV: Ecce Mēdus, servus Iūliī, servus fugitīvus. Mēdus in viā Latīnā est. Mēdus ex oppidō Tusculō Rōmam it. Tusculum post eum est et Rōma ante eum est. Unde it Mēdus? Ab oppidō Tusculō it. Quō it Mēdus? Mēdus Rōmam it. Mēdus sōlus it, sine dominō suō, sine amīcīs, sine aliīs servīs, sed cum nummīs Iūliī in sacculō suō! Mēdus cantat: Nōn longa via est Rōmam, ubi habitat amīca mea pulchra. Mēdus iam prope Rōmam est et procul ā Tusculō. Quis est Mēdus? Estne Mēdus cum dominō suō in viā Latīnā? Quō it Mēdus? Quid in sacculo Mēdī est? Estne Mēdus prope Tusculum? Scaena V: Ecce Iūlius. Iūlius etiam in viā Latīna est. Is tamen ex oppidō Tusculō ad villam suam it. Post eum est Tusculum, ante eum villa eius. Iūlius sōlus nōn it. Apud eum sunt quattuor servī: Syrus, Lēander, Dāvus et Ursus. Dāvus et Ursus lectīcam portant. Syrus et Lēander saccōs portant. Ursus it ante Iūlium, Dāvus, Syrus et Lēander post Iūlium eunt. Unde et quo Iūlius it? Iūlius ab oppidō Tusculō ad villam suam it. Itne sōlus Iūlius? Minimē! Iūlius cum quattuor servīs suīs it. Estne Iūlius servus? Unde it Iūlius? Sōlusne it? Quot servī apud eum sunt? Estne Lēander dominus Iūliī? Quis portat saccōs? Itne Ursus post Iūlium? Ubi it ergo? (resp: ante) Itne Iūlius Rōmam? Scaena VI: Cum accūsātīvō iunguntur praepositiōnēs: inter, prope, circum, apud, per, post, ante Cum ablātīvō iunguntur praepositiōnēs: in, procul ā (ab), ex, ab, sine, cum
Zadania
R1NLaDh4JMGPc
Ćwiczenie 1
R1cQ0NH5nRUo01
RHdTMIswMvs3m
Ćwiczenie 2
1
Zadanie sprawdzające rozumienie znaczenia i zastosowania przyimków (łączenie obrazków z wyrażeniami przyimkowymi)
R1c8XLzdlMa6M
Ćwiczenie 3
R11ylWivN8Iqh
Ćwiczenie 4
R1VEE2NDsWBgV
Ćwiczenie 5
Polecenie 1
Poniżej widoczne są ilustracje. Przyjrzyj się im i wykonaj zadanie.
Ćwiczenie 6
Rgp3rFvYP1xqa
R10roO15AU8eM
RRlCqPPIGPieV
RB89tGFBZiXWb
R1BmilhZ8gy7N
RRWDH4wotpqgR
R1NtyMp7uXWjL
R1SoKPPVzuL0M
RfKM6v0VL7Mxk
R15XCeWF4N9th
RUgHOXpRRDD2P
RnNM5mKKOPUtn
Inna wersja zadania
Przetłumacz następujące zdania: 1: Mūs ad cāseum currit. 2: Mūs in cāseō est. 3: Mūs ante est. 4: Mūs procul ā cāseō est. 5: Mūs post cāseum est. 6: Mūs prope cāseum est. 7: Mūs ex cāseō exit. 8: Mūs sine cāseō est. 9: Mūs circum cāseum currit. 10: Mūs inter cāseum est. 11: Mūs per cāseum transit.
R1G1GhfTnZYE2
Ćwiczenie 7
Słowniki
Słownik pojęć
Przyimek (łac. praepositio)
Przyimek (łac. praepositio)
nieodmienna, niesamodzielna część mowy, która w połączeniu z innymi częściami mowy (jak rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki etc) lub wyrażeniami modyfikuje ich znaczenie, np. siedem lat → za siedem lat, po siedmiu latach, około siedmiu lat, przed siedmioma laty; przyimki posiadają rekcję, tzn. łączą się wyłącznie z wybranymi przypadkami, większa część łacińskich zaimków łączy się z ablatiwem lub akkusatiwem