E‑BOOK

Spis treści

• Plan ruchuDblnxO5KqPlan ruchu

• Projekt geologiczno‑techniczny otworu (PGTO)DSfl8162JProjekt geologiczno‑techniczny otworu (PGTO)

• Dziennik wiertniczyDlS6umBwfDziennik wiertniczy

• Raporty

  • Dzienny raport wiertniczy1Dzienny raport wiertniczy

  • Raport wiertacza2Raport wiertacza

  • Raport płuczkowy3Raport płuczkowy

  • Raport energetyczny4Raport energetyczny

• Dokumentacja geologiczna złożaDM0DGhjfbDokumentacja geologiczna złoża

• Protokół kolauduacyjnyDkM8zQpz0Protokół kolauduacyjny

• Ewidencja, badania i próby prowadzone podczas prac wiertniczychDqL9npeQdEwidencja, badania i próby prowadzone podczas prac wiertniczych

• Netografia i bibliografiaDqJjGwaUENetografia i bibliografia

Raporty

Dzienny raport wiertniczy

Dzienny raport wiertniczy sporządzony jest jako dwustronna karta, zawierająca szczegółowe informacje o pracach wiertniczych, realizowanych każdego dnia. W nagłówku karty Dziennego raportu wiertniczego umieszczona jest nazwa otworu, kolejny numer wypełnionego raportu, licząc od początku montażu urządzenia w danej lokalizacji oraz data określająca dzień, za który został sporządzony raport. Z małej tabeli w nagłówku szybko można zorientować się jakiego rodzaju prace były wykonywane danego dnia oraz jakim urządzeniem realizowano wiercenie.

Z prawej strony karty podana jest lokalizacja miejsca wykonywania otworu oraz określony jest Inwestor i docelowa głębokość otworu. Poniżej widnieje szczegółowa informacja o kolejnych czynnościach wykonywanych przez załogę na wszystkich zmianach danego dnia. W dokumencie tym podana jest konstrukcja przewodu wiertniczego zapuszczanego do otworu, wraz z określeniem długości poszczególnych elementów, dziennego postępu wiercenia, ciężaru na haku i osiągniętej głębokości otworu.

Główna tabela na $\mathrm{I}$ stronie karty charakteryzuje przebieg wykonanych prac w ciągu wszystkich zmian danego dnia. Identyfikuje wiertaczy, rodzaj prac, określa przewiert świdrami i koronkami. Poniżej umieszcza się objaśnienia, jakiego rodzaju prace były wykonywane przez załogę urządzenia wiertniczego oraz ile czasu na to zostało poświęcone. Dzięki temu prowadząc szczegółową ewidencję, można określić godzinowe zapotrzebowanie danych prac w odniesieniu do wykonywanego otworu. Oprócz informacji o czasie wykonywania poszczególnych czynności danego dnia w tabeli zamieszcza się podsumowanie godzin od początku bieżącego miesiąca i od początku wiercenia otworu.

Na rewersie Karty dziennego raportu wiercenia znajduje się tabela identyfikująca używane narzędzie wiertnicze oraz parametry wiercenia. Określony jest przewiert, czas wiercenia, zapuszczania narzędzia, czy zmiany narzędzia. W przypadku wyciągnięcia narzędzia z otworu, określa się jego zużycie zgodne z kodem IADC.

Druga tabela zawiera parametry dotychczas zapuszczonych do otworu kolumny rur okładzinowych. Trzecia – informacje o linie wiertniczej, czasie, kiedy została wymieniona oraz o czasie ostatniego przesuwania liny. W tabeli czwartej zamieszcza się informacje o przewierconych warstwach skalnych. Na ich podstawie uzupełnia się później Dziennik wierceń. Następna tabela ujmuje parametry płuczki wiertniczej, używanej w danym dniu. Uzupełnieniem parametrów płuczki jest podanie jej stanu w zbiorniku roboczym, zapasowym oraz kosztów przygotowania w danym dniu i od początku wiercenia. Dzienny koszt sporządzenia płuczki wylicza się na podstawie informacji o zużyciu komponentów płuczkowych danego dnia i w bieżącym miesiącu.

Podczas wiercenia otworu załoga musi się zmagać z komplikacjami, powodowanymi właściwościami przewiercanych warstw. Takie zdarzenia odnotowuje się, podając głębokość ich wystąpienia. Określa je również zanik płuczki i kąt skrzywienia otworu wiertniczego, w zaplanowanych wcześniej interwałach.

Wykonywanie prac wiertniczych generuje tworzenie odpadów. Wywóz zwiercin i zużytej płuczki również odnotowuje się w Dziennym raporcie wiertniczym. Ostatnia tabel jest podsumowaniem zużycia przez wiertnię paliw, energii i materiałów ropopochodnych.

Poprawność i wiarygodność zamieszczonych informacji potwierdzają podpisem przedstawiciele Inwestora, Wykonawcy otworu i Nadzoru geologicznego.

Jak sama nazwa mówi, Dzienny raport wiertniczy sporządza się każdego dnia. Zawiera on informacje zebrane na wszystkich zmianach pracy, odbytych tego dnia. Informacje do Dziennego raportu wiertniczego pozyskuje się z innych dokumentów, między innymi z Zmianowego raportu wiertacza.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Raport wiertacza

Zmianowy raport wiertacza jest dokumentem sporządzanym po zakończeniu każdej zmiany załogi na wiertni. Za jego sporządzenie odpowiedzialny jest wiertacz, który jako pierwsza osoba znajduje się w spisie załogi na danej zmianie. Metryka zmianowego raportu wiertacza identyfikuje godziny pracy załogi, rodzaj wykonywanych prac oraz głębokości prowadzenia robót. Podaje również liczbę marszy i ciężar na haku przy objęciu zmiany.

Przed przystąpieniem do prac wiertniczych wiertacz jest zobowiązany do sprawdzenia poprawności działania i stanu urządzenia wiertniczego. Są sprawdzane poszczególne zespoły urządzenia, odpowiadające za bezpieczeństwo i poprawnie wykonywane prace wiertnicze. Gotowość urządzeń odpowiednio się potwierdza. Kolejno wiertacz opisuje narzędzie, którym pracował na danej zmianie, parametry wiercenia oraz konstrukcję dolnej części przewodu wiertniczego. Uzupełnia dane dotyczące używanych pomp płuczkowych i hydraulicznych parametrów wiercenia. Określa ciężar całego dolnego zestawu wiertniczego oraz moment obrotowy przekazywany na narzędzie.

Po lewej stronie w tabeli wiertacz dokładnie opisuje konstrukcję przewodu wiertniczego, dzięki której wnioskuje się o głębokości otworu oraz uwiercie na zmianie. W środku tabeli zostają podane informacje o godzinowym przebiegu poszczególnych prac podczas zmiany. Po prawej stronie widnieje spis wszystkich członków załogi pracujących na danej zmianie, z czego pierwsza osoba jest zawsze wiertaczem. Spód tabeli zamykają parametry charakteryzujące płuczkę wiertniczą, stosowaną na danej zmianie do procesu wiercenia. Ze względu na znaczną nieprzewidywalność występujących zdarzeń podczas głębienia otworu, wiertacz posiada dodatkowo znaczną ilość miejsca, w której opisuje przebieg prac oraz opisuje zaobserwowane sytuacje. Zamieszczone informacje Wiertacz potwierdza podpisem. Kierownik Wiertni sprawdza poprawność Raportu zmianowego wiertacza, po czym, podobnie jak wiertacz składa podpis. Oprócz Wiertacza za bezpieczeństwo urządzenia i Załogi odpowiada elektryk oraz mechanik. Oni również na rewersie karty raportu składają swoje podpisy, potwierdzające poprawność działania urządzenia wiertniczego. Ponadto, maja możliwość odnotowania swoich uwag.

Sporządzony Zmianowy raport wiertacza pozwala na opis zdarzeń podczas wiercenia przez osobę bezpośrednio wpływająca i obserwująca wykonywane prace. Osoba ta, czyli wiertacz, po kontroli urządzenia potwierdza możliwość bezpiecznego wykonywania pracy i dokumentuje czas wykonywanych czynności. Raport jest podstawą do sporządzenia Dziennego raportu wiertniczego i dokonania wpisu do Dziennika wiertniczego. Rzetelnie i skrupulatnie sporządzana dokumentacja procesu wiercenia, pozwala w późniejszym czasie przeanalizować ciąg przyczynowo - skutkowy zdarzeń, występujący przy wykonywaniu otworu.

Współcześnie sporządzane dokumenty są wykonywane w sposób elektroniczny oraz przechowywane w wersji cyfrowej i tradycyjnej. Dzięki zebranym archiwalnym danym, istnieje możliwość dokonania rewizji poprawności wykonanych prac oraz udoskonalenia technologii procesu wiercenia. Pozwala to na redukcję kosztów, skrócenie czasu wiercenia, jak również zwiększenie bezpieczeństwa sprzętu i załogi.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Raport płuczkowy

Podczas przebiegu procesu wiercenia otworu zgodnie z literą Prawa górniczego i geologicznego, na wiertni sporządza się każdego dnia raporty płuczkowe. Raport płuczkowy jest wypełniany, jako dwustronicowa karta. Na pierwszej stronie w nagłówku, można odczytać informacje dotyczące miejsca wykonywania otworu, danych Inwestora i wykonawcy, głębokości otworu, w chwili rozpoczęcia i zakończenia doby, aktualnie wykonywanych prac, czy rodzaju stosowanej płuczki. Każdy raport posiada indywidualny numer porządkowy, ustalający liczbę raportów wykonanych do tej pory, w danej lokalizacji.

Spośród zawartych informacji technicznych pierwszy blok danych odnosi się do konstrukcji zapuszczonego przewodu wiertniczego i zapuszczonych rur okładzinowych. Określenie długości i średnic poszczególnych elementów przewodu wiertniczego i uzbrojenia otworu jest niezbędne do obliczenia objętości płynów znajdujących się w otworze.

Na podstawie charakterystyki średnic obciążników, rur HWDP, rur płuczkowych, rur okładzinowych oraz świdra, odczytuje się wyporności materiału i pojemności rur, dzięki czemu zostaje dokładnie wyliczona objętość płuczki w przestrzeni centrycznej i pierścieniowej otworu.

Jednym z zasadniczych celów raportu płuczkowego jest doprecyzowanie objętości płynów wiertniczych w pustym otworze i na powierzchni w zbiornikach płuczkowych. Z technologicznego punktu widzenia istotne jest również, ile płuczki znajduje się w otworze podczas wiercenia. Ponadto podawana jest wartość całkowitej objętości płuczki w obiegu i na wiertni.

Podstawowym zadaniem płuczki wiertniczej jest wynoszenie zwiercin z otworu. Za wytworzenie obiegu płuczkowego odpowiadają pompy płuczkowe, których parametry robocze podane są w kolejnym bloku informacji. Na podstawie danych o objętości płuczki w otworze i strumieniu objętości tłoczonej płuczki, określa się czas jednej pełnej cyrkulacji i czas wypływu płuczki z dna otworu na powierzchnię. Dodatkowo podana jest tu informacja o ciśnieniu tłoczenia płuczki. Ciśnienie wytworzone przez pompy musi pokonać opory przepływu płuczki w układzie cyrkulacyjnym oraz w dyszach świdra.

Zadaniem dysz w świdrze jest zwiększyć prędkość wypływającej płuczki, dzięki czemu uzyskana energia strugi cieczy wspomaga proces urabiania skały na dnie otworu. Informacje o mechanicznych parametrach pracy świdra oraz o liczbie i wielkości zamocowanych w nim dysz, umieszczone są na drugiej stronie karty Raportu płuczkowego.

Powyżej informacji o świdrze, można przeczytać szczegółowe dane dotyczące ilości zgromadzonej płuczki w zbiornikach oraz o typach posiadanej płuczki. Z przedstawionego dokumentu wynika, że aktualnie do wiercenia używana jest płuczka polimerowo‑potasowa. Oprócz tej płuczki w dyspozycji pozostaje jeszcze płuczka bentonitowa, solno‑barytowa oraz polimerowo‑chlorkowa.

Zmiana objętości płuczki magazynowanej w zbiornikach musi zawsze korespondować ze zdarzeniami, podczas których płuczkę dorobiono lub zarejestrowano ucieczki płuczki. W tym samym bloku, podawana jest również informacja o zużytej wodzie.

Współcześnie, świadome, odpowiedzialne gospodarowanie płuczką pozwala na odzysk płynów wiertniczych. Wykonanie odzysku jest rejestrowane i naturalnie wpływa na zwiększenie stanu magazynowego płuczki w zbiornikach.

Sporządzanie płuczki o odpowiedniej recepturze wymaga zastosowania szerokiego zakresu komponentów płuczkowych. Ilość i koszt wykorzystanych materiałów płuczkowych jest zestawiany w bilansie dziennym materiałów płuczkowych. Dokładna kontrola poniesionych kosztów pozwala ocenić narastającą kosztochłonność materiałów zużytych przez serwis płuczkowy oraz samego działania serwisu płuczkowego.

Dzięki skróconemu kosztorysowi projektowanych prac serwisu wiertniczego, jest możliwe na bieżąco odnoszenie aktualnego kosztu, do wartości ujętej w projekcie. Pozwala to na stałe kontrolowanie wydatków i podjęcie działań, gdy poniesione koszty zbliżają się do wartości założonych dla całego projektu. Kontrola ta z punktu widzenia rentowności funkcjonowania serwisu płuczkowego, jest kluczowa.

Ogólne podsumowanie kosztów materiałów płuczkowych, kosztu działania serwisu płuczkowego oraz dodatkowego specjalnego wyposażenia wiertni, takiego jak stacja flokulacyjna i wirówka dekantacyjna, zamieszczone są u dołu na pierwszej stronie karty raportu.

Serwis płuczkowy przede wszystkim zajmuje się przygotowaniem, pomiarami i obróbką płuczki. Dodatkowo do zadań serwisu płuczkowego należy prowadzenie ewidencji wytworzonych i wywiezionych na składowisko odpadów wiertniczych, czyli zwiercin i zużytej płuczki. W raporcie płuczkowym można znaleźć pozycję nawiązująca do odpadów w stanie płynnym, czyli zużyta płuczka, oraz stałym, czyli zwierciny.

Odpady te są generowane przez układ oczyszczania płuczki. Raport płuczkowy zawiera podsumowanie czasu pracy poszczególnych urządzeń systemu oczyszczania, jak także charakterystykę elementów roboczych, bezpośrednio odpowiedzialnych za oddzielanie urobku od płynów.

Najważniejszym zadaniem serwisu płuczkowego jest kontrola parametrów fizycznych, chemicznych i reologicznych płuczki wiertniczej. Zgodnie z zaleceniami ujętymi w projekcie wierceń, pomiary płynów wykonuje się określoną ilość razy w ciągu doby. Niniejszy dokument zaleca wykonanie badań trzy razy na dobę. O godzinie $4{:}00$, $12{:}00$ i $20{:}00$. Pomiar parametrów reologicznych wykonuje się lepkościomierzem obrotowym. Wykonane pomiary przy kolejnych prędkościach obrotowych wrzeciona lepkościomierza odnotowuje się w kolumnie właściwej dla godziny pomiaru. Dodatkowo laborant odnotowuje temperaturę płuczki, której parametry reologiczne zostały poddane pomiarowi. Na podstawie uzyskanych wartości oblicza się lepkość plastyczną, lepkość pozorną, granice płynięcia i wytrzymałość strukturalną, nazywaną żelami. Dodatkowo posiadane dane mogą posłużyć do dopasowania modelu reologicznego i określenia parametrów równań krzywych płynięcia, niezbędnych do wyznaczenia oporów przepływu w układzie cyrkulacji płuczki wiertniczej.

Drugą grupę wykonywanych pomiarów stanowią parametry fizyczne płuczki. Wśród nich można wyróżnić: temperaturę płuczki mierzoną na wypływie z otworu, ciężar właściwy, pH, zapiaszczenie, filtrację API i HPHT, osad z pracy filtracyjnej, zawartość fazy stałej, czy gęstość filtratu. Do określenia każdego z parametrów używa się odpowiedniego narzędzia pomiarowego oraz stosuje znormalizowaną procedurę oznaczenia.

Trzecia grupa pomiarów zawiera określenie parametrów chemicznych płuczki. Wykonuje się je stosując zasady chemii analitycznej. Wykorzystuje się metody kolorymetryczne, dodawania wskaźników czy miareczkowania. Uzyskane wyniki pozwalają na kontrolę stabilności płuczki oraz na wykrycie dopływu płynów złożowych do otworu.

W celu szybkiej weryfikacji poprawności bieżących właściwości płuczki, dla celów porównawczych, w raporcie zamieszczony jest skrócony wykaz parametrów płuczki opisany w projekcie prac wiertniczych. Dzięki temu, bez dodatkowych dokumentów, można stwierdzić zgodność lub odstępstwo parametrów płynu wiertniczego, od zaplanowanej receptury.

Raport płuczkowy musi być spójny z pozostałymi pracami wykonywanymi na wiertni. Dlatego uzupełnieniem do wszystkich wcześniejszych danych jest słowny opis prowadzonych prac wiertniczych oraz działań pracowników płuczkowych, szczególnie w aspekcie obróbki i dorabiania płuczki. Notatki te odnoszą się do każdej z przepracowanych zmian załogi wiertniczej. Poprawność, rzetelność i wiarygodność zamieszczonych informacji w raporcie płuczkowym potwierdzają Płuczkowy, będący odpowiedzialny za sporządzenie raportu, kierownik wiertni i przedstawiciel Inwestora.

Tak prowadzona dokumentacja obejmująca płuczkę wiertnicza i działalność serwisu płuczkowego pozwala na analizę historyczną wszystkich zdarzeń. Ponadto, pozwala w sposób ilościowy ocenić konsumpcję poszczególnych komponentów płuczkowych oraz wykonać rachunek zysków lub start w stosunku do wartości przyjętych w dokumentacji projektowej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Raport energetyczny

Prowadzenie prac wiertniczych wymaga zaopatrzenia wiertni w energię, niezbędną do napędu wszystkich urządzeń. Dokumentacją, zawierającą bilans zużytych paliw ciekłych, stałych i gazowych jest Raport energetyczny. Raport ten sporządza się za okres jednego miesiąca prac. Nie mniej, zawiera on informacje odnoszące się szczegółowo do konkretnych dni działania wiertni. Dokument ten, ze względu na liczbę urządzeń w nim uwzględnionych, może mieć formę jednej dwustronicowej karty, lub formę dokumentu wielostronicowego.

Ze względu na konieczność prowadzenia przez mechanika bieżącej ewidencji, obsługi i konserwacji wszystkich składowych podzespołów urządzenia wiertniczego, w dokumencie tym, oprócz zużycia paliw odnotowuje się godzinowy czas pracy w danym dniu, zużycie olejów, smarów i płynów eksploatacyjnych. Jak już wspomniano w Raporcie energetycznym, w pierwszej części dokumentu, zamieszczono tabelarycznie wyszczególnienie wszystkich podzespołów, posiadających oddzielny numer inwentarzowy i stanowiących techniczne odrębną całość. Wśród zamieszczonego spisu można wyróżnić urządzenia zużywające paliwa oraz takie, które wykorzystują wytworzoną energię. Ewidencja zużycia paliwa prowadzona jest dla agregatów prądotwórczych, silników napędowych, wózków widłowych, kotłowni zasilanych paliwem ciekłym, czy myjki wysokociśnieniowej.

Dla pozostałych podzespołów zamieszczonych w spisie prowadzona jest ewidencja zużycia olejów i płynów eksploatacyjnych i czasu pracy. Dla urządzeń, które nie wymagają uzupełniania lub wymiany płynów, prowadzona jest wyłącznie ewidencja czasu pracy.

Za zamieszczonego bilansu zużycia paliw, olejów i płynów, jednoznacznie wynika indywidualne miesięczne zapotrzebowanie poszczególnych urządzeń oraz zużycie zbiorcze. Ze względu na brak możliwości ustalenia ilości smaru w odniesieniu do każdego urządzenia, zużycie tego produktu rozlicza się zbiorczo dla całej wiertni.

Wszystkie wyszczególnione pozycje materiałowe, oprócz jednej, cechuje ciągłe zużycie. Odmienny charakter posiada pozycja „olej przepracowany”, który jest odpadem powstającym na wiertni. Zatem typowo, będzie go na wiertni przybywać. Dlatego niezbędne jest cykliczne przekazywanie zużytego oleju do utylizacji, co również jest kosztem.

Ostatnia strona Raportu Energetycznego zawiera zestawienie stanu, przychodów i rozchodów oleju napędowego, olejów i płynów eksploatacyjnych. Dodatkowo, dzięki znajomości cen jednostkowych, mechanik lub magazynier sporządza zestawienie kosztów związanych z wytworzeniem energii do napędu urządzenia wiertniczego oraz związanych z wymianą i uzupełnieniem płynów eksploatacyjnych.

Obliczona wartość stanowi ważny wskaźnik, pozwalający ocenić koszty wynikające głównie z wytworzonej energii, niezbędnej do wykonania otworu wiertniczego. Obok kosztu działania serwisu płuczkowego, amortyzacji urządzenia wiertniczego, kosztu zakupu narzędzi, uzbrojenia i cementowania otworu, zapewnienia obsługi personalnej wierceń, jest ona jednym z głównych czynników determinujących końcowy koszt wykonania otworu.

Współcześnie urządzenia wiertnicze jako źródło energii wykorzystują olej napędowy. W praktyce, na przykład kotłownia wiertni może być opalana węglem, gazem ziemnym lub gazem propan‑butan. Raport energetyczny przewiduje taką ewentualność. Ponadto, w tabeli rozliczającej zużyte media, znajdują się odczyty wodomierza, pozwalające na określenie zużycia wody wodociągowej. Wiertnia posiada własne zasilanie elektryczne. Nie mniej, o ile jest to możliwe, dodatkowo wykonuje się przyłącze do sieci energetycznej. Nie jest ono brane pod uwagę w aspekcie zasilania urządzenia wiertniczego, a stanowi jedynie awaryjne źródło zasilania.

Na ostatniej stronie raportu, zamieszczona jest jako informacja pomocnicza tabela, wskazująca szacunkowe zużycie paliwa przez zainstalowane na wiertni odbiorniki, w zależności od ich obciążenia. Pozwala to na szybkie rozeznanie zużycia paliwa w zależności od obciążenia poszczególnych agregatów prądotwórczych, czy kotłowni.

Aby odnieść zestawione informacje do wykonywanych prac wiertniczych, u dołu raportu energetycznego widnieje informacja o głębokości otworu na początku i na końcu miesiąca. Wypełniony dokument jest podstawą do rozliczenia finansowego paliw, olejów i płynów eksploatacyjnych, zużytych w czasie wiercenia. Całość dokumentu jest podpisywana przez osobę sporządzającą raport, mechanika, magazyniera, kierownika wiertni i przedstawiciela nadzoru inwestorskiego.

Raport energetyczny obok raportu płuczkowego i dziennego raportu zmianowego umożliwia sporządzenie „dziennego raportu wiertniczego”. Rzetelne i dokładne jego wypełnianie pozwala na systematyzację w archiwizowaniu rozchodów i przychodów paliw, olejów oraz płynów eksploatacyjnych. Dzięki temu liczbę odwierconych metrów otworu można odnieść do kosztów zużytej energii.

Dokumentacja materiałowa procesu wiercenia prowadzona jest w oparciu o przygotowane szablony dokumentów. Ich sukcesywne uzupełnianie wnosi szereg danych użytecznych do analiz wykonanych prac wiertniczych. Kadra zarządzająca powinna w pełni wykorzystywać zgromadzone informacje, a osoby odpowiedzialne za jej sporządzenie, dotrzymywać staranności w niezwłocznym i rzetelnym raportowaniu.

Powiązane materiały multimedialne

• Projekt geologiczno‑techniczny otworuDigMeKjTOProjekt geologiczno‑techniczny otworu

• Sporządzanie dokumentacji prac wiertniczychDPPbqvxIlSporządzanie dokumentacji prac wiertniczych

• Sporządzanie raportów materiałowychDK4E0vWFvSporządzanie raportów materiałowych

• Wykonywanie szablonowania i sporządzanie metryki rur okładzinowychD1Bz55jVEWykonywanie szablonowania i sporządzanie metryki rur okładzinowych

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści