Geograficzne regiony Polski układają się pasowo w kierunku mniej więcej równoleżnikowym. W układzie tym „pasy niższe” występują na przemian z „pasami wyższymi”. I tak patrząc od północy, najpierw mamy pas nizin nadmorskich – pobrzeży, potem są lekko podniesione pojezierza, dalej jest rozległe obniżenie Nizin Środkowopolskich, po których mamy pas wyżyn, a za nimi kotliny podkarpackie i na końcu, tj. na południu – góry (Karpaty i Sudety). W każdym pasie występują regiony geograficzne o różnej wielkości, przy czym większe z nich uznawane są za krainy geograficzne.

R1brkG1yPW0Jd1

Aktywna mapa Polski z zaznaczonymi pasami poszczególnych krajobrazów Polski. Od północy są to kolejno pas: pobrzeży, pojezierzy, nizin środkowopolskich, wyżyn, kotlin podgórskich, gór.

Aktywna mapa Polski z zaznaczonymi pasami poszczególnych krajobrazów Polski. Od północy są to kolejno pas: pobrzeży, pojezierzy, nizin środkowopolskich, wyżyn, kotlin podgórskich, gór.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1FgM2Qlv

1. Pobrzeże Szczecińskie

Na Pobrzeżu Szczecińskim występuje urozmaicona linia brzegowa, która tworzy liczne wyspy, półwyspy, cieśniny i zatoki. Wyspy Wolin i Uznam oddzielają Zalew Szczeciński od pełnego morza. Wolin to największa wyspa Polski, na której utworzono Park Narodowy z cenną roślinnością leśną i bagienną oraz zwierzętami (m.in. są tam żubry), a także z wysokimi klifami. W gospodarce Pobrzeża główną rolę odgrywa turystyka oraz transport morski obsługiwany w zespole portowym Szczecin‑Świnoujście.

R4AQUJCBKzYGG1

Na zdjęciu tablica informacyjna na plaży. Drewniane słupki, daszek. Napisy i informacje.

2. Pobrzeże Koszalińskie

Charakterystycznym elementem Pobrzeża Koszalińskiego są długie, piaszczyste mierzeje, które pozamykały zatoki tworzące dziś jeziora przybrzeżne, np. Łebsko, Gardno, Jamno. W pobliżu Jeziora Łebsko powstały wysokie na kilkadziesiąt metrów „wędrujące” wydmy – najcenniejszy obiekt Słowińskiego Parku Narodowego. Wybrzeże morskie w wielu miejscach jest podmokłe, dlatego większe miasta (Koszalin, Słupsk) rozwinęły się kilkanaście kilometrów od morza. Nad samym morzem są małe miejscowości turystyczne i rybackie.

RuxPdMnmZKVUw1

Na zdjęciu piaszczyste wzniesienie porośnięte pojedynczymi kępami traw.

3. Pobrzeże Gdańskie

Pobrzeże Gdańskie leży nad Zatoką Gdańską. Występują tam dwie długie, otwarte mierzeje – Mierzeja Helska oddzielająca płytką Zatokę Pucką oraz Mierzeja Wiślana oddzielająca Zalew Wiślany. Do Pobrzeża Gdańskiego zaliczają się też Żuławy Wiślane (obszar delty Wisły), gdzie na urodzajnych glebach rozwinęło się rolnictwo. Aglomeracja Trójmiasta – Gdańsk, Gdynia, Sopot – to duży, zwarty obszar usługowo‑przemysłowy z silnie rozwiniętą funkcją transportową i turystyczną.

R1MHvkzT9FWdx1

Długi Targ w Gdańsku – główna ulica w zabytkowym centrum miasta

4. Pojezierze Mazurskie

Na Pojezierzu Mazurskim znajdują się największe polskie jeziora – Śniardwy i Mamry (Kraina Wielkich Jezior) – które powstały w wyniku zalania płaskich zagłębień moreny dennej i dlatego są względnie płytkie. Mazury to obszar typowo turystyczny, gdzie nad jeziorami rozwinęły się takie miejscowości, jak Mikołajki, Giżycko, Mrągowo, Ruciane‑Nida. Poza wypoczynkiem nad wodą mamy tu m.in. bogactwo przyrody (Puszcza Piska i Nidzicka), zabytki (zamki, kościoły, bunkry), imprezy plenerowe.

RgwRlDB2NfaEl1

Na zdjęciu jezioro z przystanią. Na drugim brzegu las.

5. Pojezierze Pomorskie

Pojezierze Pomorskie ma dosyć silnie pofałdowany teren, co skutkuje dużą liczbą jezior o małej powierzchni. Na Kaszubach znajduje się najwyższy punkt całego pasa pojezierzy – Wieżyca (329 m n.p.m.). Pojezierze Pomorskie jest raczej słabo zagospodarowane przez człowieka, toteż zachowały się tam duże obszary dzikiej przyrody, np. Puszcza Drawska czy Bory Tucholskie. Turystyka rozwinęła się tylko nad niektórymi jeziorami. Na większą skalę z lasów pozyskiwane jest drewno.

R19e1tSZo7fFZ1

Na zdjęciu jezioro. Na drugim brzegu las.

6. Pojezierze i Nizina Wielkopolska

Pojezierze zajmuje północną, a nizina południową część dużego historycznego regionu Wielkopolski. Teren Pojezierza Wielkopolskiego jest raczej słabo pofałdowany, toteż występuje tam stosunkowo mało jezior – największe z nich to rynnowe Gopło. Na Nizinie Wielkopolskiej zdecydowanie przeważają bezleśne tereny płaskie. Cała Wielkopolska jest regionem typowo rolniczym z dominacją produkcji wysokotowarowej. Ponadto w regionie wydobywa się węgiel brunatny i gaz ziemny. Główny ośrodek usługowo‑przemysłowy Wielkopolski to Poznań.

RBsn3UKYK3TRo1

Na zdjęciu płaski teren rolniczy. Na pierwszym planie błotnista droga gruntowa.

7. Nizina Mazowiecka

Nizina Mazowiecka jest podobna do Niziny Wielkopolskiej ze względu na dominację bezleśnych terenów płaskich i głównie rolnicze zagospodarowanie terenu. Na Mazowszu przeważają słabe gleby bielicowe, na których uprawia się ziemniaki, żyto i pszenżyto. Przez środek regionu szeroką doliną płynie nasza największa rzeka – Wisła. Nad nią znajduje się Warszawa – stolica Polski i największe miasto kraju. Spełnia ona głównie rozmaite funkcje usługowe, w tym administracyjne. Aglomeracja warszawska liczy ponad 2 miliony mieszkańców.

RiP85BJCW7rSa1

Na zdjęciu nowoczesna zabudowa usługowa i biurowa. Wysokie budynki, dworzec, parkingi.

8. Nizina Podlaska

Na Nizinie Podlaskiej znajdują się obszary cennej przyrody. Stare lasy liściaste i mieszane Puszczy Białowieskiej mają charakter pierwotny. W Puszczy Knyszyńskiej dominują drzewa iglaste. Bagna Biebrzańskie porastają trawy, turzyce, trzciny, pośród których swoje siedliska mają liczne gatunki ptaków wodnych, a ponadto bobry, wydry, łosie. Rolnictwo Niziny Podlaskiej wykorzystuje łąki do chowu bydła. Rozwinął się tu przemysł spożywczy, w tym spółdzielnie mleczarskie i zakłady mięsne.

RvESFY2KII24z1

Na zdjęciu las mieszany na podmokłym terenie.

9. Nizina Śląska

Nizina Śląska rozciąga się wzdłuż doliny Odry i jest ograniczona morenowym Wałem Trzebnickim na północy oraz Przedgórzem Sudeckim na południu. W regionie występują bardzo dobre warunki dla rozwoju rolnictwa – ciepły klimat i urodzajne gleby (czarnoziemy, czarne ziemie, gleby brunatne). Uprawia się pszenicę, kukurydzę, jęczmień, buraki cukrowe, rzepak. Główny ośrodek usługowo‑przemysłowy to Wrocław, ale gospodarka rozwinęła się też w mniejszych miejscowościach, np. w Legnicko‑Głogowskim Okręgu Miedziowym czy w Specjalnych Strefach Ekonomicznych.

R15IBaPkYdS2d1

Na zdjęciu autostrada, dwa pasy i pobocze w każdym kierunku. Po obu stronach pola uprawne.

10. Wyżyna Śląska

Wyżyna Śląska ma charakter niewielkiego płaskowyżu zbudowanego ze skał osadowych, m.in. z powstałych w karbonie pokładów węgla kamiennego. Na bazie wydobycia tego węgla Wyżyna Śląska stała się najbardziej uprzemysłowionym regionem Polski. Powstał Górnośląski Okręg Przemysłowy obejmujący poza kopalniami także elektrownie cieplne, huty, koksownie, fabryki i inne zakłady głównie przemysłu ciężkiego. Ludność skupiła się w około 30 miastach konurbacji górnośląskiej, która liczy dziś około 2,5 mln mieszkańców.

R1aCfgxJO0IWv1

Na zdjęciu lotniczym budynki przemysłowe kopalni, hałdy węgla. W tle zabudowa mieszkaniowa.

11. Wyżyna Krakowsko‑Częstochowska

Jura Krakowsko‑Częstochowska zbudowana jest głównie z wapieni, w których występują zjawiska krasowe polegające na rozpuszczaniu skał przez wodę. Spotkać tam można liczne krasowe formy skalne, np. wąwozy, doliny, ostańce, jaskinie, tunele. Białe skały wapienne wraz z bujną zieloną roślinnością tworzą na pofałdowanym terenie Wyżyny malownicze krajobrazy. Dodatkowo na niektórych wzgórzach znajdują się zamki tworzące tzw. Szlak Orlich Gniazd. W regionie na dużą skalę rozwinęła się turystyka.

RJcGgx0VQkNim1

Na zdjęciu wapienne ostańce.

12. Wyżyna Małopolska

Wyżyna Małopolska obejmuje Wyżynę Kielecką, Nieckę Nidziańską, Wyżynę Przedborską oraz stare, zniszczone Góry Świętokrzyskie. Gospodarka regionu to rolnictwo oraz eksploatacja i przetwarzanie surowców skalnych (cementownie, ceramika budowlana). W dolinie Kamiennej w Staropolskim Okręgu Przemysłowym rozwinął się przemysł ciężki (huta żelaza w Ostrowcu, fabryka autobusów w Starachowicach). Góry Świętokrzyskie to region turystyczny, gdzie atrakcjami są m.in. naturalne lasy Puszczy Jodłowej i gołoborza na stokach Łysogór.

RKEBZZjUszxCn1

Na zdjęciu stok górski pokryty głazami o ostrych krawędziach. W dole rozległa równina, tereny rolnicze.

13. Wyżyna Lubelska

Wyżyna Lubelska zbudowana jest głównie z mezozoicznych skał osadowych (wapienie, margle, dolomity), na których w wielu miejscach zalegają grube pokrywy lessowe. W miękkim lessie wody płynące wyżłobiły głębokie wąwozy będące charakterystycznym elementem krajobrazu. Na lessach utworzyły się najlepsze gleby – czarnoziemy – intensywnie wykorzystywane do celów rolniczych (uprawa pszenicy, buraków cukrowych). W okolicach Łęcznej wydobywa się węgiel kamienny. Lublin i Zamość swymi zabytkami przyciągają turystów.

RA1pRr7uS6SKa1

Na zdjęciu wąwóz o stromych zboczach i płaskim dnie. Odsłonięte korzenie roślin.

14. Kotliny podkarpackie

Kotliny podkarpackie są zapadliskiem tektonicznym, które powstało w czasie alpejskich ruchów górotwórczych fałdujących Karpaty. Największa Kotlina Sandomierska rozciąga się między ramionami Wisły i Sanu, gdzie dominuje rolnictwo. W wąskiej Bramie Krakowskiej znajduje się Kraków – drugie największe miasto Polski, dawna stolica kraju, a dziś ważny ośrodek naukowy, kulturalny, turystyczny, biznesowy, przemysłowy, administracyjny i komunikacyjny. Sąsiadująca z GOP‑em Kotlina Oświęcimska ma charakter przemysłowy.

R11JEq9wpwM2Z1

Na zdjęciu lotniczym zwarta zabudowa miejska, na pierwszym planie rozległy zamek z wieloma wieżami i kopułami. W tle bloki mieszkalne.

15. Karpaty

Większą część polskich Karpat stanowią Beskidy, które są fałdowymi górami średnimi pochodzącymi z orogenezy alpejskiej. Buduje je tzw. flisz karpacki, czyli naprzemienne warstwy piaskowców i łupków. Najwyższe pasmo Karpat to Tatry, które są górami wysokimi, sięgającymi powyżej 2 tys. m n.p.m. Dzielą się one na granitowe Tatry Wysokie i niższe, wapienne Tatry Zachodnie. W Karpatach rozwinęło się głównie rolnictwo (mimo niekorzystnych warunków klimatyczno‑glebowych) i turystyka. Przemysł odgrywa coraz mniejszą rolę.

RpDpXEXokt9fv1

Na zdjęciu stromy, skalisty szczyt górski pokryty śniegiem. W dole u stóp gór zabudowanie miejskie.

16. Sudety

Sudety to stare góry zrębowe wydźwignięte pierwotnie w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej, a następnie odmłodzone podczas alpejskich ruchów górotwórczych. Zbudowane są głównie z twardych skał magmowych (granity) i metamorficznych (gnejsy), które nie mogły się fałdować tylko pękały i przesuwały, tworząc uskoki, a między nimi zręby. Dzięki bogatej przeszłości geologicznej w Sudetach występują liczne bogactwa mineralne. Rozwinęła się też turystyka, głównie w Karkonoszach i Kotlinie Kłodzkiej.

RjXKHyukfmbjs1

Na zdjęciu pasma górskie z płaskimi grzbietami porośnięte lasem mieszanym. Pomiędzy drzewami strome skałki.

Zadania

Pamiętam i rozumiem

1. Jak nazywa się twój region geograficzny, a jak region historyczny? Jaka jest nazwa twojego województwa?

2. Czym się różni wybrzeże niskie od wybrzeża wysokiego i gdzie nad Bałtykiem występują takie wybrzeża?

3. Jaka jest zależność między liczbą i wielkością jezior a pofałdowaniem terenu na polskich pojezierzach?

4. Dlaczego na Nizinach Środkowopolskich nie ma jezior?

5. Dlaczego Góry Świętokrzyskie zaliczają się do wyżyn?

6. W jaki sposób powstały Kotliny Podkarpackie?

7. Wyjaśnij różnice między Karpatami Zewnętrznymi a Karpatami Wewnętrznymi.

8. Dlaczego Sudety są górami zrębowymi?

Czytam i interpretuję

1. Podaj nazwy swoich regionów geograficznych w kolejności od najmniejszego do największego; skorzystaj z map:

   RjWcuxJivm7c31

   Ilustracja przedstawia mapę Europy. Kolorami wyróżniono wielkie regiony: Europa Wschodnia, Europa Północna, Europa Zachodnia, Europa Południowa. W ich obrębie nasyceniem kolorów wyróżniono megaregiony – Europa Północna ؘ– Archipelagi Europy Północnej I Półwysep Fennoskandzki, Europa Zachodnia – Wyspy Brytyjskie, Pozaalpejska Europa Zachodnia, Region Karpacki, Region Alpejski, Europa Południowa – Półwysep Iberyjski, Wyspy Morza Śródziemnego, Półwysep Apeniński, Półwysep Bałkański, Europa Wschodnia – Niż Wschodnioeuropejski, Ural. W obrębie megaregionów wyznaczono jeszcze mniejsze jednostki – prowincje. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

   

   Rgjl6flsWg5dJ1

   Ilustracja zawiera dwie mapy Polski, pierwsza zawiera prowincje geograficzne, a druga podprowincje geograficzne. Na pierwszej mapie czerwonymi liniami zaznaczono granice między prowincjami geograficznymi, Różnymi odcieniami koloru czerwonego, pomarańczowego i zielonego oznaczono poszczególne prowincje i opisano je: Niż Środkowoeuropejski, Niż Wschodniobałtycko-Białoruski, Masyw Czeski, Wyżyny Polskie, Wyżyny Ukraińskie, Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym oraz Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim. Wszystkie te prowincje obejmują tereny Polski i sięgają poza granice kraju. Największą część mapy zajmuje Niż Środkowoeuropejski obejmujący zachodnią, północno-zachodnią i centralną część Polski oraz Niemcy. Na drugiej mapie różnymi odcieniami koloru czerwonego, pomarańczowego i zielonego oznaczono poszczególne prowincje z pierwszej mapy, a czerwonymi liniami zaznaczono granice między podprowincjami geograficznymi w ramach wydzielonych wcześniej prowincji i opisano je. W obrębie Niżu Środkowoeuropejskiego opisano Pobrzeża Południowobałtyckie i Pojezierza Południowobałtyckie oraz Niziny Środkowopolskie i Niziny Sasko-Łużyckie. W obrębie Wyżyn Polskich opisano Wyżynę Śląsko-Krakowską, Wyżynę Małopolską i Wyżynę Lubelsko-Lwowską. Karpaty Wschodnie i Zachodnie również rozbito na pięć mniejszych podprowincji, które opisano. Niż Wschodniobałtycko-Białoruski obejmuje cztery podprowincje, a w obrębie prowincji Wyżyny Ukraińskie znalazła się podprowincja Wyżyna Wołyńsko-Podolska.

   

   R1VDsou8vqtID1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z wydzielonymi różnymi kolorami podprowincjami, a wewnątrz nich pooddzielane cienkimi czerwonymi liniami są makroreginy. Wydzielone są następujące podprowincje – kolorem niebieskim wydzielone są Pobrzeża Południowobałtyckie, szaroniebieskim Pobrzeża Wschodniobałtyckie, fioletowym Pojezierza Połuniowobałtyckie, fioletowym ciemniejszym Pojezierza Wschodniobałtyckie, ciemnozielonym Niziny Sasko-Łużyckie, jasnozielonym Niziny Środkowopolskie, zielononiebieskim Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie, innym odcieniem ciemnozielonym Polesie, jasnobrązowym Sudety i Pogórze Sudeckie, jasnopomarańczowym Wyżyna Śląsko-Krakowska, pomarańczowym Wyżyna Małopolska, innym odcieniem pomarańczowego Wyżyna Lubelsko-Lwowska, brązowym Wyżyna Wołyńsko-Podlaska, żółtopomarańczowym Północne Podkarpacie, czerwonobrązowym Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, intensywnym czerwonobrązowym Centralne Karpaty Zachodnie, oraz innym odcieniem tego koloru Beskidy Wschodnie.Czerwonymi liniami średniej grubości zaznaczono granice między podprowincjami geograficznymi w ramach wydzielonych wcześniej prowincji.Cienkimi czerwonymi liniami zaznaczono granice makroregionów w obrębie podprowincji i opisano je. W każdej podprowincji wydzielono kilka makroregionów.Przez Polskę przebiega zaznaczona granatową grubszą linią granica pomiędzy obszarem Europy Wschodniej i obszarem Europy Zachodniej.Kolory poza granicami Polski są zamglone, opisane są państwa sąsiadujace z Polską i Morze Bałtyckie.

   

   RCUb769dXH1O91

   Ilustracja przedstawia mapę Polski z wydzielonymi różnymi odcieniami koloru czerwonego, pomarańczowego i zielonego prowincjami geograficznymi. Zaznaczono granice między podprowincjami geograficznymi w ramach wydzielonych wcześniej prowincji. Zaznaczono granice makroregionów w obrębie podprowincji. W każdej podprowincji wydzielono kilka makroregionów. Cienkimi szarymi liniami zaznaczono granice mezoregionów w obrębie makroregionów i opisano je. W każdym makroregionie wydzielono kilka mezoregionów.

   

2. Na mapie poniżej wskaż przykłady mierzei otwartych i zamkniętych oraz akweny, jakie one odcinają.

   RIT3Hg27ED5Oj1

   Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Pobrzeży Południowobałtyckich na terenie Polski. Na mapie dominuje kolor zielony oznaczający niziny. Oznaczono i opisano miasta, rzeki, jeziora i szczyty. Opisano pobrzeża i pojezierza, morze, zatoki i wyspy. Opisano państwa sąsiadujące z Polską. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.

   

3. Jakie lasy dominują na pojezierzach i jaki jest ich związek z glebami oraz osadami polodowcowymi?

   RoRm4KoCwkW6E1

   Ilustracja przedstawia fragment mapy Polski obejmujący pobrzeża i pojezierza, na którym przedstawiono roślinność rzeczywistą. Na mapie przeważa kolor beżowy obrazujący grunty orne, na którym równomiernie rozmieszczone są plamy koloru zielonego obrazujące występowanie lasów iglastych (kolor ciemnozielony). W północnej części występują również lasy liściaste oznaczone kolorem jasnozielonym, a we wschodniej części występują łąki i pastwiska oznaczone kolorem bardzo jasnym zielonym.Oznaczono i opisano miasta, rzeki i jeziora. Opisano pojezierza oraz państwa sąsiadujące z Polską. Podpisano również większe kompleksy leśne, jak Bory Tucholskie, Puszcza Knyszyńska i tym podobne.Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie mapy objaśniono znaki i barwy użyte na mapie.

   

4. Jakie krajobrazy dominują na Nizinach Środkowopolskich i dlaczego właśnie takie?

   RJRznnwCv2IFh1

   Ilustracja przedstawia mapę Polski. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono typy krajobrazu. Na mapie przedstawiono i opisano rzeki i jeziora, miasta, przedstawiono granice Polski i granice województw, opisano nazwy państw sąsiadujących. Szarymi liniami przedstawiono granice pasów krajobrazu. Mapa składa się z warstw, które można dowolnie wyłączać. Na kolejnych warstwach przedstawiono jakie typy krajobrazu występują w poszczególnych pasach rzeźby terenu, wśród których wydzielono: pobrzeża, pojezierza, niziny, wyżyny, kotliny i góry. Warstwa nizin: W pasie nizin przeważa kolor jasnozielony obrazujący krajobraz równin denudacyjnych, oznaczony kolorem żółtym krajobraz dolinny wydmowy. Kolorem niebieskim przedstawiono krajobraz terasów zalewowych w dolinach rzek. Liczne są wzgórza ostańcowe przedstawione za pomocą sygnatury trójkąta. Na styku z pasem gór w zachodniej część Polski występuje krajobraz wyżynny lessowy oznaczony kolorem różowym.

   

5. Wskaż na mapie przykłady miast Wyżyny Śląskiej, które NIE zaliczają się do konurbacji górnośląskiej.

   RXUkuDzimKhXj1

   Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Wyżyny Śląskiej. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa obejmuje rejon Górnego Śląska od Kędzierzyna Koźla na zachodzie po Kraków na wschodzie, na północy sięgając Zawiercia, na południu Bielska-Białej. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w aglomeracji Górnego Śląska i w Krakowie. Duże zagęszczenie sygnatur w Bielsku-Białej i Zawiercia. Na obszarze całej mapy rozmieszczone sygnatury hodowli i upraw. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa opolskie, śląskie, małopolskie, Republikę Czeską. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

   

6. Wskaż na mapie najbardziej interesujące miejsca Krakowa.

   RWkMYKxL5GV5X1

   Ilustracja przedstawia plan centrum Krakowa. Kolorem czerwonym przedstawiono zabudowę zabytkową, przeważa ona na mapie. Za pomocą sygnatur przedstawiono pomniki, kościoły, synagogi, muzea, hotele, dworzec kolejowy i dworzec autobusowy. Na planie uwzględniono tereny zielone i zadrzewione. Na dole planu widoczna jest Wisła.

   

7. Korzystając z mapy poniżej, omów podział Tatr na mniejsze jednostki, uwzględniając stronę polską i słowacką.

   Rr5Tq33pFVJ9G1

   Ilustracja przedstawia mapę przeglądową Karpat Wewnętrznych – Tatr, Podhala i Pienin.Na mapie szarymi liniami przedstawiono poziomice, kolorami od jasnopomarańczowego do czerwonego przedstawiono wysokości nad poziom morza (od pięciuset metrów do ponad dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza). Czarną kropką przedstawiono szczyty i opisano ich nazwy oraz wysokości. Oznaczono i opisano również przełęcze i jaskinie. Na mapie przedstawiono i opisano rzeki i jeziora. Białą kreskowaną wstążką przedstawiono granicę Polski. Oznaczono miasta i wsie i opisano je oraz opisano nazwy państw sąsiadujących.Żółtymi liniami oznaczono główne drogi, białymi liniami oznaczono drogi inne, a liniami kreskowanymi oznaczono linie kolejowe.Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co piętnaście minut. Po lewej stronie mapy objaśniono znaki użyte na mapie, a po prawej stronie mapy objaśniono barwy hipsometryczne: od jasnopomarańczowej – pięćset metrów nad poziomem morza do ciemnoczerwonej – powyżej dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza.

   

8. Korzystając z danych w tabeli, podaj nazwy pięciu najwyższych pasm i masywów górskich po polskiej stronie Sudetów.

   Główne szczyty polskich Sudetów (w kolejności od zachodu do wschodu)

   SZCZYT	Wysokość [m n.p.m.]	Góry
   Wysoka Kopa	1126	Izerskie
   Śnieżka	1602	Karkonosze
   Wielki Szyszak	1509	Karkonosze
   Łabski Szczyt	1471	Karkonosze
   Szrenica	1362	Karkonosze
   Skopiec	724	Kaczawskie
   Chełmiec	869	Wałbrzyskie
   Waligóra	936	Kamienne
   Wielka Sowa	1015	Sowie
   Szczeliniec Wielki	919	Stołowe
   Jagodna	977	Bystrzyckie
   Orlica	1084	Orlickie
   Śnieżnik	1425	Masyw Śnieżnika
   Biskupia Kopa	891	Opawskie

Rozwiązuję problemy

1. Wyjaśnij, dlaczego granice twojego województwa nie pokrywają się z granicami twojego regionu geograficznego i historycznego.

2. Czy „wskrzeszenie” polskiego przemysłu stoczniowego jest możliwe? Jaki masz na to pomysł?

3. Chcesz się wybrać na wakacje nad jezioro, ale w jakieś ciche miejsce, gdzie będzie mało ludzi i dużo dzikiej przyrody. Dokąd pojedziesz? Odpowiedź uzasadnij.

4. Chcesz się zająć uprawą ziemi na Nizinach Środkowopolskich i zależy ci na jak najwyższych plonach. Gdzie uruchomisz swoje gospodarstwo rolne? Odpowiedź uzasadnij.

5. Okolice cementowni na Wyżynach Polskich często pokrywa warstwa białego pyłu. W jaki sposób można temu przeciwdziałać?

6. Podaj przykłady działań mogących ulepszyć niskotowarowe rolnictwo na Podkarpaciu.

7. Jesteś w Tatrach powyżej górnej granicy lasu i zaskoczyło cię załamanie pogody – gwałtowne ochłodzenie, silny wiatr i opady deszczu ze śniegiem. Co robisz?

8. Jak można zmniejszyć skutki hałasu w pobliżu sudeckich kamieniołomów?

Projekt badawczy

Wyniki i wnioski z projektu badawczego

Test sprawdzający do działu IV. Regiony Polski

Test sprawdzający

Klucz testu