Wymień części mózgowia człowieka i opisz ich główne funkcje.

Porównaj cechy odruchu bezwarunkowego i warunkowego.

Podaj nazwę hormonu, który

1. mobilizuje organizm do działania w warunkach stresu,

2. powoduje, że organizm mężczyzny wytwarza plemniki,

3. sprawia, że u dziewcząt wykształcają się piersi.

Wymień elementy oka, które chronią je przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Opisz, jakich informacji dostarcza zmysł dotyku.

Twój kolega chodził boso po dywanie, nadepnął na pinezkę i podskoczył. Wykorzystując ilustrację wyjaśnij, co się wydarzyło w układzie nerwowym kolegi. Wykonaj poniższe zadania.

RdUwGfvDcQTlw1

Ilustracja przedstawia przekrój poziomy przez rdzeń kręgowy. Podpisano grzbietową u góry i brzuszną część rdzenia kręgowego. W środku niebieska plama w kształcie motyla. Z lewej u góry niebieski receptor, u dołu pomarańczowy efektor. Między nimi fioletowe linie i punkty, oznaczone dużymi literami Y, Z, X.

1. Wyjaśnij, jaki rodzaj odruchu miał miejsce w opisanej sytuacji.

2. Podaj nazwy neuronów oznaczonych X, Y, Z.

3. Wskaż, co jest receptorem, a co efektorem w tym odruchu.

4. Zakładając, że długość każdego z elementów X i Y wynosi ok. 1 m, a impulsy nerwowe biegną z szybkością 100 m na sekundę oblicz, jak szybko nastąpiła reakcja na ukłucie pinezką.

5. Oceń biologiczne znaczenie tego odruchu.

Większość narządów wewnętrznych jest unerwiona przez włókna układu autonomicznego (współczulnego i przywspółczulnego). Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna praca danego narządu jest efektem ich współdziałania. Zdarza się jednak, że aktywność jednego układu przeważa nad drugim.

Dokonaj analizy najważniejszych czynności układu autonomicznego przedstawionych poniżej, a następnie wykonaj polecenia.

1. Podaj kilka przykładów sytuacji życiowych, w których przeważa aktywność układu współczulnego, i kilka, kiedy bardziej aktywny jest układ przywspółczulny

2. Oceń konsekwencje zdrowotne długotrwałego pobudzania układu współczulnego.

Ilustracje przedstawiają elementy budowy ucha i mózgowia człowieka.

R1GHgfrnc20zZ1

Na ilustracji liliowe rysunki: z lewej przekrój ucha, z prawej mózgowie. Oba oznakowane literami. Ucho małymi, od a do h. Mózgowie dużymi, od A do F.

1. Wymień po kolei, zaczynając od małżowiny usznej, literowe oznaczenia elementów budowy ucha, które biorą udział w procesie słyszenia dźwięków. Podaj nazwy tych elementów.

2. Podaj nazwę płatu mózgu, który odbiera i interpretuje wrażenia słuchowe. Wskaż jego lokalizację, podając oznaczenie literowe A‑F.

3. Wymień elementy budowy ucha i mózgowia współpracujące ze sobą w utrzymaniu równowagi. Podaj ich oznaczenia literowe. Wymień kilka czynności, za które są odpowiedzialne te struktury.

Przeanalizuj wykres i wykonaj zadania.

R14kOsOTFySGK1

Wykres przedstawia linie na tle niebieskim z symbolem słońca i granatowym z symbolem księżyca. Żółta linia oznacza stężenie glukozy we krwi. Różowa kropkowana linia oznacza stężenie insuliny we krwi. Na osi X czas w godzinach. Na osi Y z lewej stężenie glukozy w miligramach na mililitr, od 60 do 120. Z prawej skala stężenia glukozy we krwi w jednostkach umownych od 0 do 120.

1. Odczytaj, kiedy nastąpił nagły wzrost stężenia glukozy we krwi. Jak często w ciągu doby to zjawisko miało miejsce? Jak sądzisz, co mogło być tego przyczyną?

2. Opisz, jak zmienia się poziom stężenia insuliny w odniesieniu do stężenia glukozy.

3. Wyjaśnij, wykorzystując dane z wykresu, jaką rolę pełni insulina.

Przeczytaj tekst i wykonaj zadania.

Ostatnie lata przyniosły kilka zaskakujących odkryć w dziedzinie odczuwania smaków. Okazało się, że oprócz podstawowych smaków (słodki, słony, gorzki, kwaśny), wyczuwamy także smak umami (mięsny) oraz smak jonów wapnia. Upadł także pogląd, jakoby za odbieranie poszczególnych smaków odpowiadały konkretne fragmenty powierzchni języka (tzw. mapa języka). Receptory smaku są rozmieszczone mniej więcej równomiernie, choć większość skupia się w przedniej części języka – część od strony gardła jest już znacznie mniej wrażliwa. Jedna substancja może oddziaływać na więcej niż jeden typ receptora. Dlatego nie każda sól jest słona – sól kuchenna (chlorek sodu) działa wyłącznie na receptory słonego smaku, a chlorek potasu odbierany jest zarówno przez receptory smaku słonego jak i gorzkiego. Gorzki smak odczuwamy dzięki co najmniej 3 niezależnym typom receptorów. Co ciekawe, nawet do 30% osób jest szczególnie wyczulonych na gorzki smak, co odbiera im przyjemność ze spożywania niektórych pokarmów, np. grejpfrutów, brukselki czy gorzkiej czekolady.
Na podstawie: Jedynak P., Szymańska R. „i8QmjyZ9ur_d493t320”. Wiedza i Życie, 09/2014.

1. Wymień nazwy smaków odczuwanych przez człowieka.

2. Porównaj, jak zmienił się obecny stan wiedzy o rozmieszczeniu receptorów smaku na języku w stosunku do tego sprzed kilkunastu lat.

3. Opisz, jak smakuje chlorek sodu, a jak chlorek potasu. Z czego wynikają różnice w smakach tych soli?

4. Wyjaśnij na podstawie tekstu, dlaczego niektóre osoby nie lubią czekolady.

5. Wyjaśnij, dlaczego większość receptorów smaku jest rozmieszczona na przedniej stronie języka.

Zaplanuj doświadczenie, za pomocą którego wykażesz, że receptory wszystkich smaków są równomiernie rozmieszczone na przodzie języka. Opisz sposób przeprowadzenia badania wrażliwości na smaki, próbę badawczą i próbę kontrolną. Skonsultuj plan swojego doświadczenia z nauczycielem. Nie przeprowadzaj doświadczenia przed uzyskaniem akceptacji od nauczyciela.

U pacjentów z zaburzeniami hormonalnymi częściej stwierdza się nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy, nadnerczy czy trzustki niż podwzgórza i przysadki mózgowej. Zaproponuj wyjaśnienie tego zjawiska i oceń, jakie ma ono znaczenie dla funkcjonowania organizmu człowieka.

Spróbuj odczytać napis.

R1bzgyYAOSXYN1

Napis

Czy udało ci się odczytać go bez problemu? Spróbuj wytłumaczyć wynik ćwiczenia.

W rogówce oka nie ma naczyń krwionośnych. Składniki odżywcze otrzymuje ona z płynu w przedniej części oka. Wyjaśnij, dlaczego przeszczepy rogówki są skuteczne aż w 80% przypadków.

Panuje opinia, że kobiety słyszą wyższe dźwięki niż mężczyźni. Zaplanuj doświadczenie, które pozwoli sprawdzić tę hipotezę.