Rodzaje reakcji chemicznych
Poniższy materiał stanowi uzupełnienie treści zawartych w materiale: https://zpe.gov.pl/a/reakcje-chemiczne–podsumowanie/DGhCPAiVD
Czy jesteśmy w stanie określić, z ilu substancji zbudowany jest świat? Jak się zapewne domyślasz, jest to niemal niewykonalne zadanie. Substancje to związki chemiczne i pierwiastki chemiczne, które łączą się ze sobą w różnych stosunkach. Związki chemiczne powstają w reakcjach chemicznych oraz im ulegają, tworząc kolejne nowe związki chemiczne. Każdą reakcję chemiczną jesteśmy w stanie zapisać za pomocą równań reakcji chemicznych, uniwersalnych na całym świecie. Dzięki temu chemicy z różnych krajów mogą porozumiewać się ze sobą bez słów.
różnice pomiędzy substancjami prostymi i substancjami złożonymi;
symbole pierwiastków chemicznych;
sposoby tworzenia wzorów związków chemicznych;
różnice pomiędzy pierwiastkami a związkami chemicznymi.
odróżniać zjawisko fizyczne od reakcji chemicznej;
wskazywać substraty i produkty w reakcjach chemicznych;
wyróżniać typy reakcji chemicznych;
podawać przykłady różnych reakcji chemicznych.
Czy pamiętasz różnicę pomiędzy zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną? Przypomnijmy sobie, że zjawiska fizycznezjawiska fizyczne to przemiany, podczas których zmieniają się wyłącznie właściwości fizyczne substancji. W tych procesach nie powstają żadne nowe pierwiastki i związki chemiczne. Natomiast reakcje chemicznereakcje chemiczne to przemiany, w wyniku których powstają nowe substancje o odmiennych właściwościach fizycznych i chemicznych.
Podczas rozpuszczania soli kuchennej w wodzie, otrzymujemy bezbarwny roztwór. Czy proces ten jest reakcją chemiczną czy zjawiskiem fizycznym? Wybierz prawidłową odpowiedź.

Podczas rozpuszczania soli kuchennej w wodzie, otrzymujemy bezbarwny roztwór. Czy proces ten jest reakcją chemiczną czy zjawiskiem fizycznym? Wybierz prawidłową odpowiedź.
Podczas wprowadzania sodu do wody, można zaobserwować intensywnie wydzielający się gaz, który może ulegać zapaleniu. Powstaje wówczas klarowny, bezbarwny roztwór. Czy proces ten jest reakcją chemiczną, czy zjawiskiem fizycznym? Wybierz prawidłową odpowiedź.

Podczas wprowadzania sodu do wody, można zaobserwować intensywnie wydzielający się gaz, który może ulegać zapaleniu. Powstaje wówczas klarowny, bezbarwny roztwór. Czy proces ten jest reakcją chemiczną, czy zjawiskiem fizycznym? Wybierz prawidłową odpowiedź.
Substancje, które ulegają przemianom chemicznych to substratysubstraty, a te które powstają w ich wyniku to produktyprodukty. Czasami również nadaje się wspólną nazwę substratom i produktom. Nazywa się je reagentamireagentami.
Schematycznie równanie reakcji chemicznej możemy zapisać następująco:

Równanie reakcji spalania węgla do tlenku węgla(IV):

Reakcje chemiczne dzielimy na trzy główne typy. Są to reakcje syntezyreakcje syntezy, reakcje analizyreakcje analizy oraz reakcje wymianyreakcje wymiany.
Reakcja syntezyReakcja syntezy to przemiana chemiczna, w wyniku której z co najmniej dwóch substratów powstaje jeden produkt.
substraty: ,
produkty:
Przykłady reakcji syntezy:

Reakcja analizyReakcja analizy to przemiana chemiczna, w wyniku której z jednego substratu powstają co najmniej dwa produkty. Reakcje te inaczej nazywane są reakcjami rozkładureakcjami rozkładu.
substrat:
produkty: ,
Rozkład termiczny nie zmienia wartościowości pierwiastków w produktach, ponieważ są one takie same, jakie te pierwiastki miały w substracie. Reakcje rozkładu bardzo często zachodzą pod wpływem podwyższonej temperatury. Zaznacza się to jako literę T nad strzałką, a reakcję nazywa się rozkładem termicznym.
Przykłady reakcji analizy:

Reakcja wymianyReakcja wymiany to przemiana chemiczna, w wyniku której z dwóch substratów powstają dwa produkty.
Podstawowym typem reakcji wymiany jest reakcja wymiany pojedynczejreakcja wymiany pojedynczej, w wyniku której z jednego pierwiastka i związku chemicznego powstaje inny pierwiastek i związek chemiczny.
substraty: ,
produkty: ,
Przykłady reakcji wymiany pojedynczej:

Innym typem reakcji wymiany jest reakcja wymiany podwójnejreakcja wymiany podwójnej, w wyniku której z dwóch związków chemicznych powstają dwa inne związki chemiczne.
substraty: ,
produkty: ,
Przykłady reakcji wymiany podwójnej:

Jak dobrze znasz typy reakcji chemicznych?
Słownik
substancje, które powstają w wyniku przemian chemicznych
wszystkie substancje, które biorą udział w przemianach chemicznych
przemiana chemiczna w wyniku, której z jednego substratu powstają co najmniej dwa produkty; reakcje te inaczej nazywane są reakcjami rozkładu, np. rozkład termiczny węglanu wapnia do tlenku wapnia i tlenku węgla(IV)
przemiana, w wyniku których powstają nowe substancje o odmiennych właściwościach fizycznych i chemicznych
przemiana chemiczna w wyniku, której z co najmniej dwóch substratów powstaje jeden produkt, np. spalanie węgla w tlenie do tlenku węgla(IV)
przemiana chemiczna, podczas której z co najmniej dwóch substratów powstają co najmniej dwa produkty
przemiana, podczas której dwa substraty (pierwiastek i związek chemiczny) przekształcają się w co najmniej dwa produkty (nową substancję prostą i złożoną), np. reakcja cynku (pierwiastek) z kwasem siarkowym(VI) (związek chemiczny)
przemiana, podczas której dwie substancje złożone (związki chemiczne) przekształcają się w dwie nowe substancje złożone (związki chemiczne), np. reakcja wodorotlenku sodu z kwasem chlorowodorowym
zapis przedstawiający przebieg reakcji chemicznej za pomocą symboli i wzorów chemicznych
substancje, które ulegają przemianom chemicznych
przemiana, podczas której zmieniają się właściwości fizyczne substancji; w tym procesie nie powstają żadne nowe pierwiastki i związki chemiczne
Ćwiczenia
B i indeks dolny, dwa, koniec indeksu dolnego, O indeks dolny, trzy, koniec indeksu dolnego, +3 C → 2 B i +3 luka do uzupełnienia
luka do uzupełnienia +2 H C l, strzałka w prawo, F e C l indeks dolny, dwa, koniec indeksu dolnego, plus, H indeks dolny, dwa, koniec indeksu dolnego, O
dwa A l, plus, trzy S, strzałka w prawo luka do uzupełnienia
Poniżej przedstawiono schemat pewnego doświadczenia chemicznego.

Przeprowadzono pewne doświadczenie chemiczne, które polega na umieszczeniu w probówce azotanu ołowiu i zatkaniu jej korkiem z rurką odprowadzającą umieszczoną w drugiej probówce. Następnie zawartość pierwszej probówki podgrzano.
The equation of a certain chemical reaction is shown below. What type of reaction does this belong to?
The equation of a certain chemical reaction is shown below. What type of reaction does this belong to?
Bibliografia
Kulawik J., Kulawik T., Litwin M.; Podręcznik do chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Warszawa 2020.
Łasiński D., Sporny Ł., Strutyńska D., Wróblewski P., Podręcznik dla klasy siódmej szkoły podstawowej, Mac Edukacja 2020.