Rodzinne więzi
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D17hgLVq3
Przyjrzyj się temu, co najbliższe, czyli rodzinie. Niektóre są małe, inne liczą wiele osób. A jaka jest twoja rodzina? Czy wiesz, jak się nie pogubić w gąszczu familijnych powiązań? Sprawdź się!
Obejrzyj animację i zwróć uwagę na określenia spokrewnionych osób. Postaraj się zapamiętać ich jak najwięcej.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Pokrewieństwo Pokrewieństwo Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
Wymieńcie zapamiętane określenia członków rodziny. Jak można uporządkować osoby należące do rodziny? Opiszcie, kto należał do rodziny króla Jagiełły. Ilu wnuków Władysława Jagiełły zostało królami?
Przeczytaj uważnie definicje i uzupełnij brakujące wyrazy.
historia, przodka, pokrewieństwa, pokolenia, Ród
Genealogia – inaczej: rodowód – to ............................ rodu (ustna lub spisana), w której ukazuje się kolejne ............................ i więzy ............................ między członkami rodziny. ............................ tworzy wiele pokoleń wywodzących się od jednego .............................
Krewni po mieczu to krewni ze strony twojego taty, a po kądzieli to krewni ze strony twojej mamy. Od wieków bowiem miecz kojarzony był z mężczyzną, a kądziel (pęk lnu, konopi albo wełny przygotowany do uprzędzenia na kołowrotku) z kobietą, bo tylko ona zajmowała się przędzeniem. Dawniej potomkowie dziedziczyli nazwisko, herb lub tytuł arystokratyczny tylko po mieczu.
Przedstaw swoich krewnych po mieczu i po kądzieli.
Portret wszystkich moich bliskich
Rodzinę można przedstawić na różne sposoby…
…na zdjęciu
…na obrazku
...w formie drzewa genealogicznego
...słowami
Co wiesz o swojej rodzinie?Jurek miał napisać wypracowanie domowe na temat: „Co wiesz o swojej rodzinie?” Zmartwił się, bo niewiele wiedział. […] Wiedział, jak wygląda mamusia, tatuś i dwie młodsze siostry, ale całej rodziny nie znał. Wiedział, że mamusia ma na imię Barbara, a tatuś – Karol. Wiedział, że mamusia jest zawsze ładna, nawet wtedy, kiedy jest zmęczona. Wiedział, że jedna jego siostra lubi śpiewać, a druga rysować jamniki, ale to za mało, żeby napisać, co się wie o swojej rodzinie. Zadzwonił do swojej babci Zenobii, która wiedziała wszystko; słuchał i zapisywał.
Jan Twardowski, Co wiesz o swojej rodzinie?, [w:] tegoż, Patyki i patyczki, Warszawa 1998, s. 172.
A jaki ty masz pomysł na przedstawienie rodziny? Podziel się nim z koleżankami i kolegami.
Na pewno pamiętasz określenia członków najbliższej i nieco dalszej rodziny. Sprawdźmy, jak poradzisz sobie z tym ćwiczeniem. Wyjaśnij podane niżej nazwy tak jak we wzorze: babcia – matka matki lub ojca.
ojciec żony lub męża, żona brata ojca, córka siostry, mąż córki, żona syna, brat ojca, mąż siostry albo brat żony lub męża, matka żony lub męża, syn brata
| zięć | |
| synowa | |
| stryjenka | |
| stryj | |
| siostrzenica | |
| szwagier | |
| teść | |
| teściowa | |
| bratanek |
Napisz tutaj lub w zeszycie, kim ty jesteś w swojej rodzinie dla różnych osób: synem, córką, bratem, siostrą, wnukiem, wnuczką, może wujkiem lub ciocią? Przykład: „Jestem bratem Janka, bratankiem Kacpra, wnukiem Zosi…”.
Czy znasz historię swojej rodziny? Porozmawiaj z najstarszymi krewnymi, spisz imiona i nazwiska wszystkich członków rodziny (pamiętaj o datach urodzin i śmierci) i sporządź drzewo genealogiczne swojego rodu. W odpowiednich miejscach umieść zdjęcia lub rysunki. To zadanie zajmie ci na pewno kilka dni. Wykonaj je starannie.
Wyjaśnij, dlaczego raczej nie jesteś (przynajmniej na razie) dziadkiem i zięciem albo babcią czy synową. Odpowiedź zapisz tutaj lub w zeszycie.
W podanych przysłowiach ukryli się różni członkowie rodziny. Odgadnij, o kogo chodzi. Następnie wyjaśnij, co znaczą te przysłowia i w jakich sytuacjach można ich użyć.
Zamienił .............. siekierkę na kijek.
Nie śmiej się .............. z czyjegoś wypadku. .............. się śmiał i to samo miał.
Na dwoje ............ wróżyła.
Gdyby ............ miała wąsy, toby była ...................
Kto nie słucha ............, ............, ten posłucha psiej skóry.
Wyrazowi krewniacy
Wyrazy też mają swoje rodziny. W miarę rozwoju języka wyrazy otaczają się swoimi krewnymi, np. „róża” otoczyła się słowami: „różany”, „różowy”, „zaróżowić się”, a „góra” wyrazami: „góral”, „górować”, „górnik”, „wzgórze”. Najstarszy jest wyraz dający początek całej rodzinie.
Obejrzyj animację i dowiedz się, jak zbadać rodzinę wyrazów. Zwróć uwagę na to, co wpływa na przynależność słowa do danej rodziny.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Rodziny wyrazów Rodziny wyrazów Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
Przeczytaj uważnie tekst i uzupełnij brakujące wyrazy.
wspólną, zawierać, znaczeniowy, rodziny, pokrewnymi, związek, wyrazów
Aby słowo należało do ...................... ......................, musi mieć z rodziną jakiś ...................... ......................, np. królowa – żona króla, i ...................... pewną cząstkę ...................... dla danej rodziny, np. królowa – król.
Jeśli jakieś wyrazy należą do tej samej rodziny, nazywamy je .......................
Podziel wyrazy na pokrewne do słowa bal i niepasujące do tej rodziny wyrazów.
zabawa, robal, balowanie, balkon, balsam, balowy, impreza, balustrada, balować
| Rodzina wyrazów słowa bal | |
|---|---|
| Wyrazy niepasujące |
Ktoś pomieszał wyrazy należące do czterech rodzin wyrazów. Odszukaj wyrazy pokrewne i przyporządkuj do odpowiednich wyrazów podstawowych.
bratać się, ojczulek, mężatka, ożenić się, bratanek, ojcowski, braterstwo, żonaty, żonka, braterski, braciszek, mężny, ojcowizna, mężnie
| Mąż | |
|---|---|
| Żona | |
| Ojciec | |
| Brat |
Utwórz rodzinę wyrazów rzeczownika „siostra”. Sprawdź w słowniku ortograficznym, czy udało ci się uwzględnić wszystkie wyrazy. Pod jaką literą będziesz szukać? Od którego hasła zaczniesz?
Przyjrzyj się podanym wyrazom. Zaznacz na niebiesko te, które twoim zdaniem wyrażają emocje pozytywne (np. miłość, czułość).
niebieski
matka
siostra
siostrzyczka
ojciec
braciszek
siostrunia
siostrzysko
mamusia
tatulek
brachol
Utwórz zdrobnienia od innych nazw członków rodziny: „babka”, „dziadek”, „ciotka”, „wujek”.