Usługi to jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu). Obejmują bardzo szeroki zakres działalności człowieka. Usługami są na przykład naprawy różnego rodzaju sprzętów, porady u lekarzy czy prawników, przewóz osób i towarów, handel i reklama, nadawanie programów telewizyjnych i radiowych, pilnowanie porządku przez policję, nauczanie w szkołach i wiele, wiele innych czynności, z którymi spotykamy się każdego dnia.

R6ivMvaUmRsD31
Praca w call center
Już wiesz
  • czym są usługi;

  • że poziom zatrudnienia w usługach stale u nas rośnie.

Nauczysz się
  • wyjaśniać, jaki jest podział usług;

  • charakteryzować przebieg rozwoju usług;

  • omawiać strukturę usług w Polsce oraz jej zmiany;

  • wskazywać przykłady największych firm usługowych w naszym kraju.

i7n2QQvHhm_d5e233

1. Rodzaje usług

Gospodarka narodowagospodarka narodowaGospodarka narodowa to całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju. W wyniku tej działalności powstają różnorodne dobra materialne i niematerialne. Dotychczas poznaliśmy bliżej dwa główne działy gospodarki narodowej – rolnictwo i przemysł – które wytwarzają dobra materialne, tzn. konkretne produkty. W przypadku usługusługiusług wynikiem ich świadczenia mogą być też dobra niematerialne, np. porada lekarska, przedstawienie w teatrze, nauka w szkole. Z tego względu dokonano ogólnego podziału usług na:

  • usługi materialne – np. handel, transport i łączność, hotelarstwo i gastronomia, naprawy i drobne rzemiosło (szklarstwo, krawiectwo, stolarstwo itp.) oraz inne usługi świadczone bezpośrednio na rzecz konsumentów;

  • usługi niematerialne – np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, działalność kulturalna, sportowa, administracyjna itp.

Do celów administracyjnych, podatkowych i statystycznych przyjęło się stosować szczegółowe klasyfikacje obejmujące wszystkie rodzaje prowadzonej działalności. Przykładem może być przedstawiona poniżej Polska Klasyfikacja Działalności PKD 2007. W tabeli podano tylko dwa pierwsze stopnie z sześciostopniowego podziału. Pełna klasyfikacja w załączniku.

RSGLdjObIttIH1
Załącznik
Źródło: Robert Wers, Blandyna Zajdler, licencja: CC BY 3.0.
Podział gospodarki narodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD 2007

ROLNICTWO

Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo

PRZEMYSŁ

Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie

Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe

Sekcja D – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych

Sekcja E – dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją

Sekcja F – Budownictwo

USŁUGI

Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle

Sekcja H – Transport i gospodarka magazynowa

Sekcja I – Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi

Sekcja J – Informacja i komunikacja (IT, łączność)

Sekcja K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa

Sekcja L – Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości

Sekcja M – Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

Sekcja N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca

Sekcja O – Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne

Sekcja P – Edukacja

Sekcja Q – Opieka zdrowotna i pomoc społeczna

Sekcja R – Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją

Sekcja S – Pozostała działalność usługowa

Sekcja T – Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

Sekcja U – Organizacje i zespoły eksterytorialne

Powyższa klasyfikacja pokazuje, jak bardzo rozbudowany i zróżnicowany jest dział usług w porównaniu z dwoma innymi działami. I nie jest to klasyfikacja zamknięta, gdyż dopuszcza się możliwość dodania kolejnych rodzajów usług (czy też przemysłu i rolnictwa), jeśli takowe się pojawią, np. w związku z rozwojem nowoczesnych technologii. Do niedawna nie istniały usługi typu tworzenie stron internetowych czy doładowania telefonów na kartę. Toteż i dziś nikt nie wie, jakie nowe usługi okażą się potrzebne za kilka czy kilkanaście lat.

Polecenie 1

Korzystając z tabeli 1., odszukaj w pełnej klasyfikacji działalności (do pobrania załącznik powyżej) nazwę grupowania, które odnosi się do pracy twoich rodziców. Jeśli rodzice nie są aktualnie zatrudnieni, to weź pod uwagę ich ostatnią pracę.

i7n2QQvHhm_d5e290

2. Rozwój usług

Z wcześniejszych tematów zapewne pamiętasz, że usługi rozwijają się głównie w miastach, szczególnie w tych większych. Rozwój ten jest wzajemnie powiązany – rozwijają się usługi, a więc rozwija się i miasto. Dawniej wielkie znaczenie miał też przemysł, gdyż często to właśnie od niego zaczynało rozwijać się miasto. Niekiedy bywało odwrotnie, tzn. na bazie miejskiej siły roboczej rozwijał się przemysł. W obu przypadkach po pewnym czasie zaczynały rozwijać się usługi, które pozostawały i wciąż pozostają w silnych relacjach z miastem i przemysłem.

RybzMaRvL1ySZ1
Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Korzystając ze schematu powyżej, omów przebieg rozwoju i funkcjonowania usług w powiązaniu z wcześniejszym rozwojem przemysłu i miast.

W Polsce usługi w szybkim tempie zaczęły rozwijać się dopiero po przełomowym 1989 roku. Dzięki przejściu na gospodarkę wolnorynkową praktycznie z dnia na dzień dla każdego Polaka otworzyły się możliwości prowadzenia niemal dowolnej działalności usługowej. Na początku lat 90. XX wieku nastąpił lawinowy rozwój drobnej przedsiębiorczości prywatnej, z której później często powstawały wielkie firmy handlowe, transportowe czy telekomunikacyjne. Jednocześnie polski rynek usług stał się atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych. Pojawiły się więc międzynarodowe banki, zagraniczne sieci hipermarketów, obce firmy przewozowe, salony światowych marek samochodowych, elektronicznych czy odzieżowych.
Doszło też do prywatyzacji niektórych państwowych banków, ubezpieczycieli czy przewoźników (np. PKP, PKS), która jednak nie zawsze przynosiła oczekiwane efekty. W niełatwej sytuacji znalazła się ta część państwowych usług, która nie podlegała prywatyzacji – administracja publiczna, służba zdrowia, edukacja, kultura. Zatrudnienie tutaj spadło, ponieważ państwo, działające już w gospodarce rynkowej, musiało ograniczać wydatki z budżetu, by na przykład nie dopuścić do galopującej inflacjiinflacjainflacji. Cała sfera budżetowa stanowiła dziedzictwo epoki minionej, w której praca była na ogół źle zorganizowana, mocno zbiurokratyzowana, a często wręcz absurdalna. Zmiany polegały głównie na restrukturyzacji – reorganizacji i redukcji zatrudnienia – lub po prostu na likwidacji wielu urzędów. Dopiero po kilkunastu latach przekształceń poprawa w dziale usług publicznych stała się zauważalna – polepszyły się warunki pracy urzędników, zwiększyła dostępność urzędów dla obywateli, a także poprawiła się jakość obsługi.

Przypomnienie z lekcji 2.4. Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w PolsceivDw86Y3462.4. Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce

Stopień rozwoju usług mówi o poziomie życia społeczeństwa i jego zamożności.
W krajach bogatych ludzie pragną wygodnego życia i bez wahania wydają pieniądze na przeróżne usługi, które często nie są u nas jeszcze powszechne, jak np. strzyżenie domowego trawnika czy wyprowadzanie psów na spacer. W Europie Zachodniej w usługach zatrudnionych jest ponad 70% pracujących, podczas gdy w Polsce nie osiągnęliśmy jeszcze 60%. Ale odsetek ten stale rośnie i prawdopodobnie w ciągu kilkunastu lat zbliżymy się do średniej unijnej.

RbRzPtMchzZ801
W Polsce stale rośnie zatrudnienie w usługach i spada zatrudnienie w rolnictwie
Struktura zatrudnienia w wybranych państwach Europy

Państwo/związek państw

Rolnictwo

Przemysł

Usługi

[%]

Austria

5,9

27,3

66,8

Białoruś

14,0

34,7

51,3

Republika Czeska

3,7

40,0

56,3

Francja

3,5

23,1

73,4

Grecja

11,5

22,4

66,1

Hiszpania

4,5

29,3

66,2

Holandia

3,1

20,1

76,8

Litwa

10,7

30,0

59,3

Niemcy

2,3

29,8

67,9

Norwegia

3,0

21,1

75,9

Polska

11,6

30,3

57,9

Federacja Rosyjska

10,2

27,4

62,4

Rumunia

30,1

31,8

38,1

Słowacja

4,2

39,5

56,3

Szwecja

2,3

21,7

76,0

Szwajcaria

4,0

22,5

73,5

Ukraina

19,4

24,2

56,4

Węgry

4,6

32,8

62,6

Wielka Brytania

1,4

22,4

76,2

Włochy

3,9

30,4

65,7

UNIA EUROPEJSKA

5,7

27,7

66,6

Źródło: bibliography_i7n2QQvHhm_d605t305, Eurostat

R15YL1WPxz0gW1
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Korzystając z tabeli i mapy powyżej, wymień województwa o najwyższym oraz najniższym poziomie zatrudnienia w usługach i przypomnij przyczyny takiego stanu rzeczy.

Z gospodarczego i geograficznego punktu widzenia wyróżnić w Polsce można kilka branż usługowych o największym znaczeniu:

  • handel – detaliczny i hurtowy, w tym zagraniczny;

  • komunikacjakomunikacjakomunikacja – transport i łączność (telekomunikacja);

  • edukacja – przedszkolna, szkolna, akademicka;

  • administracja państwowa – urzędy centralne i lokalne, a także służby mundurowe;

  • służba zdrowia – przychodnie, szpitale, sanatoria, pogotowie ratunkowe;

  • turystyka – m.in. infrastruktura pobytowa (hotele, gastronomia);

  • finanse – m.in. bankowość i ubezpieczenia.

W ostatnich latach bardzo intensywnie rozwijają się technologie nowoczesne (Hi‑Tech), co pociąga za sobą szeroką ekspansję usług telekomunikacyjnych i informatycznych. Skutkuje to wzrostem zatrudnienia w tych branżach, a jednocześnie zmniejszeniem zatrudnienia w innych, np. w handlu, który na coraz większą skalę rozwija się w Internecie i nie wymaga tak dużej obsługi personalnej, jak handel tradycyjny.
Na przeciwległym biegunie rozwoju znajduje się drobne rzemiosło, które niegdyś w pierwszej kolejności kojarzone było z usługami, np. krawiectwo, szewstwo, zegarmistrzostwo. Działalność ta niemal zupełnie zanikła, ponieważ koszty skorzystania z tych usług często są znacznie wyższe niż zakup nowego produktu.
Diagramy poniżej pokazują też wzrost zatrudnienia w edukacji i służbie zdrowia, co spowodowane jest rozwojem tych branż głównie w sektorze prywatnym.

R5vpugREY1phw1
Rozwój sklepów internetowych skutkuje spadkiem zatrudnienia w handlu
Polecenie 4

Podaj przyczyny zmian struktury zatrudnienia w usługach widocznych na diagramach powyżej.

Polecenie 5

Odszukaj w Internecie na stronach Głównego Urzędu Statystycznego lub jego oddziału wojewódzkiego dane dotyczące zatrudnienia w różnych branżach usługowych w twoim województwie. Narysuj diagramy kołowe ilustrujące te dane i wskaż oraz wyjaśnij różnice między nim a diagramami dla Polski.

i7n2QQvHhm_d5e401

3. Największe firmy usługowe w Polsce

Firmy usługowe działają na nieco innych zasadach niż firmy przemysłowe. Podstawowym zadaniem usług jest jak najszybsze, jak najłatwiejsze dotarcie do klienta. A klientem tym najczęściej jest zwykły człowiek. Toteż większość firm usługowych działa poprzez sieć swoich oddziałów rozmieszczonych w wielu miejscach. Dla klienta nie ma znaczenia, gdzie znajduje się główna siedziba banku, hipermarketu czy przewoźnika. Klient potrzebuje skorzystać z usług, które świadczone są w każdym oddziale i najlepiej jakby ten oddział znajdował się jak najbliżej. A główne siedziby dużych firm usługowych często znajdują się w Warszawie – ze względów komunikacyjnych, biznesowych, marketingowych, prestiżowych i innych.

Warto wiedzieć

Nowoczesne technologie przyczyniają się do zmniejszania liczby oddziałów niektórych firm usługowych. Rosnące możliwości prowadzenia różnorodnej działalności przez Internet wpłynęły na zamknięcie wielu placówek bankowych i pocztowych, a także sklepów czy wypożyczalni filmów. Powszechność telefonów komórkowych wymusiła likwidację budek telefonicznych. Znikają też punkty kserograficzne, bo papierowe kopie dokumentów są coraz rzadziej wymagane, a poza tym mając aparat cyfrowy i drukarkę można samemu wykonać taką kopię.

Wśród firm handlowych wyraźnie dominują sieci dyskontów i hipermarketów. Od kilku lat na czele listy największych firm handlowych znajduje się Jeronimo Martins Polska, do której należą najpopularniejsze wśród Polaków sklepy „Biedronka”. Nie brakuje też innych dobrze nam znanych sklepów – odczytaj ich nazwy z tabeli poniżej.

Lista największych firm handlowych w Polsce [2012]

Miejsce

Firma handlowa

Przychody ze sprzedaży
w tys. zł

Przychody ogółem
w tys. zł

Zysk brutto
w tys. zł

Zysk netto
w tys. zł

Zatrudnienie

1

Jeronimo Martins Polska SA, Kostrzyn

28 907 849

28 996 725

brak danych

brak danych

39 341

2

Grupa Eurocash SA, Komorniki

16 575 781

16 630 313

282 457

250 381

12 055

3

Metro Group w Polsce, Warszawa

14 960 000

brak danych

brak danych

brak danych

21 000

4

Carrefour w Polsce, Warszawa

7 570 665

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

5

Auchan Polska Sp. z o.o., Piaseczno

6 550 000

brak danych

brak danych

brak danych

brak danych

6

GK Specjał, Warszawa

4 761 631

4 796 743

3 866

3 134

3 466

7

Grupa Muszkieterów, Poznań

4 650 000

brak danych

brak danych

brak danych

11 000

8

POLOmarket Sp. z o.o., Pakość

3 570 000

brak danych

brak danych

brak danych

11 000

9

Selgros Sp. z o.o., Poznań

3 375 174

brak danych

brak danych

brak danych

3 984

10

Żabka Polska Sp. z o. o., Poznań

3 306 554

brak danych

brak danych

brak danych

611

11

GK NFI Empik Media&Fashion SA, Warszawa

3 243 720

3 286 263

38 709

92 063

6 871

12

E.Leclerc Polska, Warszawa

2 771 500

brak danych

brak danych

brak danych

6 500

13

Netto Sp. z o.o., Motaniec

2 381 345

2 381 345

brak danych

brak danych

3 928

14

Polska Grupa Supermarketów Sp. z o.o., W‑wa

2 010 000

2 030 000

brak danych

brak danych

7 100

15

Emperia Holding SA, Lublin

1 948 879

1 992 265

10 788

19 774

7 310

16

GK Alma Market SA, Kraków

1 529 530

1 540 877

15 595

10 099

3 180

17

Cefetra Polska Sp. z o.o., Gdynia

1 418 025

1 437 478

4 681

3 926

60

18

Jysk Sp. z o.o., Gdańsk

1 148 563

1 172 905

brak danych

29 265

1 425

19

GK Eko Holding SA, Wrocław

1 048 070

1 053 717

-83 804

-74 761

brak danych

20

Piotr i Paweł SA, Poznań

870 176

884 388

brak danych

brak danych

322

Źródło: Lista 500 Polityki

Wśród firm zajmujących się łącznością prym wiodą operatorzy telefonii komórkowej. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, ponieważ od końca lat 90. XX wieku trwa intensywny rozwój rynku telefonów mobilnych, które są stale ulepszane i posiadają coraz więcej nowych możliwości. Toczy się niemal drapieżna walka między operatorami o pozyskanie jak największej liczby klientów. Firmy prześcigają się w oferowaniu coraz to nowych taryf, abonamentów czy promocji. Ta walka operatorów wynika stąd, że do zdobycia jest bardzo duży rynek – ponad 30 mln. A już dziś w Polsce aktywnych jest ponad 50 mln telefonów komórkowych. Oznacza to, że statystycznie każdy Polak ma przynajmniej jeden telefon.
W Polsce jest aktualnie czterech dużych operatorów telefonii komórkowej: Orange, Polkomtel (sieć Plus), Polska Telefonia Cyfrowa (T‑Mobile) i P4 (Play).

Warto wiedzieć

Łączność dzieli się na:

  • telekomunikację (przewodową i bezprzewodową) – radio, telewizja, telefonia, Internet;

  • łączność tradycyjną – poczta, prasa, plakaty i inne media drukowane.

    Lista największych firm łącznościowych – telekomunikacyjnych, telewizyjnych, wydawniczych i innych z branży medialnej [2012]

    Miejsce

    Firma łącznościowa

    Przychody ze sprzedaży
    w tys. zł

    Przychody ogółem
    w tys. zł

    Zysk brutto
    w tys. zł

    Zysk netto
    w tys. zł

    Zatrudnienie

    1

    GK Orange Polska (dawniej TP SA), Warszawa

    14 147 000

    14 721 000

    1 016 000

    855 000

    22 413

    2

    GK Polkomtel SA, Warszawa

    7 133 000

    brak danych

    brak danych

    brak danych

    3 192

    3

    Polska Telefonia Cyfrowa SA (T‑Mobile), W‑wa

    7 023 000

    brak danych

    brak danych

    brak danych

    4 760

    4

    Kolporter Sp. z o.o. S.K.A., Kielce

    4 143 974

    4 161 517

    23 517

    24 284

    1 119

    5

    P4 Sp. z o.o. (Play), Warszawa

    3 440 000

    brak danych

    brak danych

    brak danych

    2 366

    6

    GK Cyfrowy Polsat SA, Warszawa

    2 778 215

    2 797 669

    695 647

    598 298

    1 454

    7

    GK Netia SA, Warszawa

    2 121 356

    2 154 039

    -60 906

    -87 704

    2 117

    8

    Grupa Bauer Media, Warszawa

    1 848 165

    1 898 799

    brak danych

    398 845

    2 088

    9

    GK TVN SA, Warszawa

    1 584 263

    1 851 092

    267 752

    470 239

    1 521

    10

    UPC Polska Sp. z o.o., Warszawa

    1 462 000

    brak danych

    brak danych

    brak danych

    1 751

    11

    Grupa HDS Polska, Warszawa

    1 161 542

    1 216 948

    72 289

    66 065

    371

    12

    GK Agora SA, Warszawa

    1 138 588

    1 179 031

    -10 145

    -9 035

    3 085

    13

    GK Multimedia Polska SA, Gdynia

    685 520

    714 933

    70 465

    49 034

    1 892

    14

    MediaCom Warszawa Sp. z o.o., Warszawa

    661 489

    664 607

    14 600

    11 784

    169

    15

    Grupa Vectra SA, Gdynia

    579 466

    579 466

    brak danych

    brak danych

    227

    16

    Blue Media SA, Sopot

    512 102

    512 343

    5 722

    4 619

    72

    17

    Cinema City Poland - CC Sp. z o.o., Warszawa

    458 100

    458 100

    brak danych

    brak danych

    2 670

    18

    Grupa Wydawnicza Polskapresse, Warszawa

    401 725

    brak danych

    brak danych

    brak danych

    2 119

Ciekawostka

Dzięki nowoczesnym technologiom komunikacji – Internet, telefonia komórkowa – na świecie rozwinęła się tzw. telepraca, czyli praca na odległość. W domu można wykonywać na przykład tłumaczenia, ekspertyzy czy inne opracowania i następnie wysyłać je Internetem do zleceniodawcy.
Dzięki telefonii cyfrowej działać mogą tzw. call center, czyli telefoniczne biura obsługi klienta. Największym na świecie skupiskiem call center są Indie, dokąd swoje główne biura obsługi przeniosły tak renomowane firmy, jak IBM czy Microsoft. Stało się tak ze względu na tanią siłę roboczą oraz powszechną znajomość języka angielskiego w Indiach, które są dawną kolonią brytyjską.

R6ivMvaUmRsD31
Praca w call center

Główne firmy finansowe to banki oraz towarzystwa emerytalne i ubezpieczeniowe, a także spółdzielcze kasy oszczędnościowo‑kredytowe.
Od wielu lat naszym największym bankiem jest Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA. Większościowym udziałowcem w tej spółce wciąż pozostaje Skarb Państwa i tak prawdopodobnie pozostanie ze względu na bezpieczeństwo ekonomiczne kraju. Pozostałe banki są znacznie mniejsze, mimo iż wiele z nich łączyło się z innymi bankami bądź je wchłaniało. Do Polski napłynęło dużo kapitału zagranicznego, za który w dużej części sprywatyzowano liczne państwowe banki. Pojawiają się głosy, że tego kapitału zagranicznego w naszych bankach jest za dużo, bo one właściwie nie są już polskie. Jednak banki, podobnie jak wszystkie inne firmy, działają w gospodarce wolnorynkowej i może je kupić każdy, kogo na to stać. Z całkowitej prywatyzacji wyłączony został jedynie bank PKO BP, choć pojawiają się głosy by i jego sprzedać w prywatne ręce. Na straży ogólnokrajowych finansów stoi całkowicie państwowy i niekomercyjny Narodowy Bank Polski.
Pod koniec lat 90. XX wieku chciano sprywatyzować Państwowy Zakład Ubezpieczeń – największą naszą firmę ubezpieczeniową. Nie udało się to jednak, choć proces prywatyzacji był mocno zaawansowany. Ujawniono wiele nieprawidłowości, a Skarb Państwa ostatecznie musiał wypłacić niedoszłym inwestorom znaczne odszkodowania.
Dzisiaj państwo polskie posiada nieco ponad 30% udziałów zarówno w PZU, jak i PKO BP, a reszta została podzielona na wielu mniejszych akcjonariuszy, w tym osoby fizyczne.

Lista największych firm finansowych w Polsce [2012]

Miejsce

Firma finansowa

Wartość aktywów w 2012 r.
w tys. zł

Wartość aktywów w 2011 r.
w tys. zł

Kapitały własne
w tys. zł

Zysk brutto
w tys. zł

Zysk netto
w tys. zł

Zatrudnienie

1

GK PKO BP SA, Warszawa

193 479 628

190 748 037

24 707 650

4 645 261

3 748 621

28 556

2

GK Banku Pekao SA, Warszawa

150 949 830

146 590 106

23 366 545

3 680 261

2 955 702

19 816

3

GK BRE Banku SA, Warszawa

102 236 046

98 875 647

9 685 493

1 472 100

1 203 800

8 034

4

GK ING Banku Śląskiego SA, Katowice

78 266 800

69 723 400

8 133 800

1 016 100

832 300

8 687

5

ING PTE SA, Warszawa

64 169 708

53 297 007

575 781

220 463

178 575

144

6

Aviva PTE SA, Warszawa

60 901 423

51 272 007

490 800

brak danych

brak danych

brak danych

7

GK Banku Zachodniego WBK SA, Wrocław

60 019 177

59 873 339

8 977 714

1 837 039

1 462 635

8 877

8

GK Getin Noble Bank SA, Warszawa

58 794 443

53 542 074

4 721 643

455 910

385 776

6 402

9

Grupa PZU SA, Warszawa

55 909 560

52 129 282

14 269 269

4 038 708

3 253 826

15 019

10

GK Raiffeisen Bank Polska SA, Warszawa

54 684 903

32 822 076

5 707 976

29 800

8 124

6 633

11

GK Banku Millennium SA, Warszawa

52 742 499

50 838 099

4 824 170

595 054

472 181

6 001

12

Bank Gospodarstwa Krajowego, Warszawa

48 683 442

brak danych

6 025 832

513 565

479 220

1 289

13

GK Banku Handlowego w Warszawie SA, Warszawa

43 508 763

42 278 198

7 391 415

1 239 535

970 132

4 892

14

GK Kredyt Banku SA, Warszawa

40 761 235

42 003 084

3 051 378

-158 077

-156 453

4 532

15

GK Banku Gospodarki Żywnościowej SA, Warszawa

37 196 663

33 407 213

3 472 617

173 964

130 049

5 637

16

GK Banku BPH SA, Kraków

34 416 439

37 087 476

4 735 647

345 299

261 039

5 805

17

Nordea Bank Polska SA, Gdynia

33 310 218

35 325 117

2 299 329

209 998

150 632

2 011

18

Deutsche Bank PBC SA, Warszawa

27 510 456

25 482 772

2 791 670

217 816

171 240

2 198

19

GK Credit Agricole Bank Polska SA, Wrocław

21 653 199

11 728 122

2 445 643

362 513

198 770

6 378

20

Alior Bank SA, Warszawa

21 352 348

15 409 648

2 246 352

229 755

174 063

4 876

21

GK BNP Paribas Bank Polska SA, Warszawa

20 830 812

22 479 304

1 730 945

53 565

30 841

3 011

22

AXA PTE SA, Warszawa

16 912 608

14 141 846

158 953

53 620

43 372

134

23

Bank Ochrony Środowiska SA, Warszawa

16 784 706

15 637 117

1 416 688

61 545

58 489

1 745

24

Aviva TUnŻ SA, Warszawa

14 467 089

12 911 545

1 381 550

669 232

559 756

brak danych

25

Generali PTE SA, Warszawa

13 529 072

11 270 000

270 967

29 632

25 374

63

26

ING Investment Management (Polska) SA, Warszawa

13 405 000

12 182 000

37 004

38 174

32 194

35

27

Nordea PTE SA, Warszawa

12 048 297

10 083 916

91 586

46 650

37 583

109

28

Aviva Investors TFI SA, Warszawa

11 701 980

9 769 279

23 801

9 733

7 801

brak danych

29

Santander Consumer Bank SA, Wrocław

11 644 384

13 310 597

2 439 239

658 439

529 893

2 245

30

Aegon PTE SA, Warszawa

11 601 437

9 692 060

586 611

26 392

20 121

78

31

SGB‑Bank SA, Poznań

11 403 010

10 159 492

666 674

29 705

24 632

594

32

Euro Bank SA, Wrocław

10 706 400

10 692 360

1 112 706

172 861

138 206

2 745

33

ING TFI SA, Warszawa

9 460 000

7 950 041

31 002

5 427

4 301

46

34

ING TUnŻ SA, Warszawa

9 072 477

8 430 640

760 772

185 132

149 254

208

35

Grupa Ubezpieczeniowa Europa, Wrocław

8 939 865

5 339 106

1 049 769

173 650

142 597

449

36

PTE Allianz Polska SA, Warszawa

8 220 184

6 725 696

199 038

30 831

24 895

32

37

Grupa Copernicus, Warszawa

8 122 469

6 212 000

44 612

8 210

6 144

70

38

TUiR Warta SA, Warszawa

7 697 796

5 208 426

1 933 761

302 599

262 735

brak danych

39

Grupa Ergo Hestia, Sopot

7 305 976

4 405 724

1 485 559

322 746

253 807

2 207

40

Grupa Deutsche Bank Polska SA, Warszawa

7 300 598

6 288 741

832 027

154 314

125 173

192

41

GK Banku Pocztowego SA, Bydgoszcz

7 132 308

5 213 258

373 124

56 612

45 386

1 658

42

SKOK im. Franciszka Stefczyka, Gdynia

6 820 944

6 305 789

457 348

215 009

133 305

180

43

Rabobank Polska SA, Warszawa

5 817 223

7 248 199

326 039

32 974

25 114

58

44

Idea Bank SA, Warszawa

5 336 920

brak danych

908 527

74 516

70 019

1 639

45

Pocztylion‑Arka PTE SA, Warszawa

5 091 982

4 260 983

54 630

17 839

14 428

33

46

Aegon TUnŻ SA, Warszawa

4 990 061

5 041 038

417 102

29 691

19 837

195

47

Open Life TUŻ SA, Warszawa

3 735 537

brak danych

97 771

28 542

23 084

138

48

PTE Warta SA, Warszawa

3 606 742

3 056 444

44 090

8 618

6 947

33

49

AXA Życie TU SA, Warszawa

3 574 715

2 822 025

722 334

-43 372

-46 825

263

50

Legg Mason TFI SA, Warszawa

3 208 164

3 046 644

25 930

14 752

11 982

26

Polecenie 6

Przeczytaj nazwy firm usługowych – handlowych, komunikacyjnych, finansowych, podane w trzech powyższych tabelach, i policz, z usług ilu spośród nich dane było tobie lub twoim rodzicom skorzystać.

i7n2QQvHhm_d5e497

Podsumowanie

  • Usługi dzielą się na materialne (np. handel, transport, komunikacja, hotelarstwo, gastronomia, naprawy) i niematerialne (np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura, administracja).

  • Usługi rozwijają się wraz z rozwojem miast, a często także w powiązaniu z przemysłem.

  • W Polsce największy rozwój usług nastąpił w latach 90. XX wieku po przejściu na gospodarkę wolnorynkową i uzyskaniu swobody działalności gospodarczej.

  • Wzrost zatrudnienia w usługach wynikał też z upadku zakładów przemysłowych i konieczności znalezienia innego zatrudnienia przez ludzi tracących pracę.

  • W państwach wysokorozwiniętych zatrudnienie w usługach przekracza 70%. W Polsce nie osiągnęło jeszcze 60%, ale systematycznie wzrasta.

  • Kapitał zagraniczny w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju naszych usług, a zwłaszcza handlu, bankowości i komunikacji.

  • W wyniku intensywnego rozwoju usług pojawiła się konkurencja na ich rynku, a to oznaczało poprawę ich dostępności i jakości.

  • Większość wielkich firm usługowych działa poprzez dużą liczbę oddziałów lokalnych, które mają być łatwo i szybko dostępne dla każdego klienta.

  • Największe firmy usługowe w Polsce to m.in. banki (np. PKO BP, Pekao SA, ING, Bank Zachodni WBK), sieci handlu wielkopowierzchniowego (Biedronka, Tesco, Lidl, Auchan, Carrefour), ubezpieczyciele (PZU, Avia, Allianz, Axa, Generali, Warta), operatorzy telefonii komórkowej (Orange, Plus, T‑Mobile, Play).

  • Obecnie rozwijają się przede wszystkim usługi związane z nowoczesnymi technologiami – telekomunikacja, handel internetowy, bankowość elektroniczna. Zanikają usługi rzemieślnicze i naprawy (z wyjątkiem samochodów).

  • Dzięki możliwości szybkiego przesyłania informacji w różnych kierunkach Internet i telefonia komórkowa przyspieszyły procesy globalizacji, a także wywarły wpływ na przemiany społeczne i kulturowe – rozwinęły się m.in. portale społecznościowe, przez które kontaktuje się coraz więcej ludzi z całego świata.

Praca domowa
Polecenie 7.1

Z aplikacji Google Maps wydrukuj mapę najbliższych terenów miejskich. Następnie oznacz na niej, np. różnokolorowymi kropkami, wszystkie obiekty usługowe. Zrobisz to najlepiej, jeśli udasz się w teren. Na zakończenie opisz krótko w zeszycie, jakie usługi są dostępne w twojej okolicy, których jest najwięcej, których najmniej, a których nie ma wcale. Zastanów się, jakie usługi można by uruchomić i zrobić na tym dobry interes.

Zobacz także

Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w PolsceivDw86Y346Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce
Zróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsceid9vC5qEWwZróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsce

i7n2QQvHhm_d5e621

Słowniczek

deflacja
deflacja

wzrost wartości pieniądza (odwrotność inflacji)

gospodarka narodowa
gospodarka narodowa

całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju; działalność ta podzielona jest na 3 główne działy: rolnictwo, przemysł i usługi

inflacja
inflacja

spadek wartości pieniądza (odwrotność deflacji)

komunikacja
komunikacja

dział usług obejmujący transport (przewóz ludzi i towarów) oraz łączność (przekazywanie informacji)

usługi
usługi

jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu) obejmujący nieprodukcyjną działalność człowieka, mającą na celu zaspokojeniem potrzeb innych ludzi; do usług zalicza się m.in. komunikację (transport i łączność), handel, naprawy, remonty, bankowość i ubezpieczenia, naukę, oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, ochronę środowiska, turystykę, administrację państwową (w tym wojsko, policję, straż pożarną i inne służby)

i7n2QQvHhm_d5e729

Zadania

Ćwiczenie 1
R1RntDHgDbsFA1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1WgzMtTQWUEq1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RDreWGK74rRrt1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R19sVAeg6LE7i1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R16Rk0AiSlvxm1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
R1XgbWelKIaz51
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
RsiU5evutZODY1
Zadania interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.