Rozwój usług w Polsce
Usługi to jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu). Obejmują bardzo szeroki zakres działalności człowieka. Usługami są na przykład naprawy różnego rodzaju sprzętów, porady u lekarzy czy prawników, przewóz osób i towarów, handel i reklama, nadawanie programów telewizyjnych i radiowych, pilnowanie porządku przez policję, nauczanie w szkołach i wiele, wiele innych czynności, z którymi spotykamy się każdego dnia.
czym są usługi;
że poziom zatrudnienia w usługach stale u nas rośnie.
wyjaśniać, jaki jest podział usług;
charakteryzować przebieg rozwoju usług;
omawiać strukturę usług w Polsce oraz jej zmiany;
wskazywać przykłady największych firm usługowych w naszym kraju.
1. Rodzaje usług
Gospodarka narodowaGospodarka narodowa to całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju. W wyniku tej działalności powstają różnorodne dobra materialne i niematerialne. Dotychczas poznaliśmy bliżej dwa główne działy gospodarki narodowej – rolnictwo i przemysł – które wytwarzają dobra materialne, tzn. konkretne produkty. W przypadku usługusług wynikiem ich świadczenia mogą być też dobra niematerialne, np. porada lekarska, przedstawienie w teatrze, nauka w szkole. Z tego względu dokonano ogólnego podziału usług na:
usługi materialne – np. handel, transport i łączność, hotelarstwo i gastronomia, naprawy i drobne rzemiosło (szklarstwo, krawiectwo, stolarstwo itp.) oraz inne usługi świadczone bezpośrednio na rzecz konsumentów;
usługi niematerialne – np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, działalność kulturalna, sportowa, administracyjna itp.
Do celów administracyjnych, podatkowych i statystycznych przyjęło się stosować szczegółowe klasyfikacje obejmujące wszystkie rodzaje prowadzonej działalności. Przykładem może być przedstawiona poniżej Polska Klasyfikacja Działalności PKD 2007. W tabeli podano tylko dwa pierwsze stopnie z sześciostopniowego podziału. Pełna klasyfikacja w załączniku.
ROLNICTWO | Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo |
PRZEMYSŁ | Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie |
Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe | |
Sekcja D – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | |
Sekcja E – dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | |
Sekcja F – Budownictwo | |
USŁUGI | Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle |
Sekcja H – Transport i gospodarka magazynowa | |
Sekcja I – Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | |
Sekcja J – Informacja i komunikacja (IT, łączność) | |
Sekcja K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | |
Sekcja L – Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | |
Sekcja M – Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | |
Sekcja N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | |
Sekcja O – Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | |
Sekcja P – Edukacja | |
Sekcja Q – Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | |
Sekcja R – Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | |
Sekcja S – Pozostała działalność usługowa | |
Sekcja T – Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby | |
Sekcja U – Organizacje i zespoły eksterytorialne |
Powyższa klasyfikacja pokazuje, jak bardzo rozbudowany i zróżnicowany jest dział usług w porównaniu z dwoma innymi działami. I nie jest to klasyfikacja zamknięta, gdyż dopuszcza się możliwość dodania kolejnych rodzajów usług (czy też przemysłu i rolnictwa), jeśli takowe się pojawią, np. w związku z rozwojem nowoczesnych technologii. Do niedawna nie istniały usługi typu tworzenie stron internetowych czy doładowania telefonów na kartę. Toteż i dziś nikt nie wie, jakie nowe usługi okażą się potrzebne za kilka czy kilkanaście lat.
Korzystając z tabeli 1., odszukaj w pełnej klasyfikacji działalności (do pobrania załącznik powyżej) nazwę grupowania, które odnosi się do pracy twoich rodziców. Jeśli rodzice nie są aktualnie zatrudnieni, to weź pod uwagę ich ostatnią pracę.
2. Rozwój usług
Z wcześniejszych tematów zapewne pamiętasz, że usługi rozwijają się głównie w miastach, szczególnie w tych większych. Rozwój ten jest wzajemnie powiązany – rozwijają się usługi, a więc rozwija się i miasto. Dawniej wielkie znaczenie miał też przemysł, gdyż często to właśnie od niego zaczynało rozwijać się miasto. Niekiedy bywało odwrotnie, tzn. na bazie miejskiej siły roboczej rozwijał się przemysł. W obu przypadkach po pewnym czasie zaczynały rozwijać się usługi, które pozostawały i wciąż pozostają w silnych relacjach z miastem i przemysłem.
Korzystając ze schematu powyżej, omów przebieg rozwoju i funkcjonowania usług w powiązaniu z wcześniejszym rozwojem przemysłu i miast.
W Polsce usługi w szybkim tempie zaczęły rozwijać się dopiero po przełomowym 1989 roku. Dzięki przejściu na gospodarkę wolnorynkową praktycznie z dnia na dzień dla każdego Polaka otworzyły się możliwości prowadzenia niemal dowolnej działalności usługowej. Na początku lat 90. XX wieku nastąpił lawinowy rozwój drobnej przedsiębiorczości prywatnej, z której później często powstawały wielkie firmy handlowe, transportowe czy telekomunikacyjne. Jednocześnie polski rynek usług stał się atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych. Pojawiły się więc międzynarodowe banki, zagraniczne sieci hipermarketów, obce firmy przewozowe, salony światowych marek samochodowych, elektronicznych czy odzieżowych.
Doszło też do prywatyzacji niektórych państwowych banków, ubezpieczycieli czy przewoźników (np. PKP, PKS), która jednak nie zawsze przynosiła oczekiwane efekty. W niełatwej sytuacji znalazła się ta część państwowych usług, która nie podlegała prywatyzacji – administracja publiczna, służba zdrowia, edukacja, kultura. Zatrudnienie tutaj spadło, ponieważ państwo, działające już w gospodarce rynkowej, musiało ograniczać wydatki z budżetu, by na przykład nie dopuścić do galopującej inflacjiinflacji. Cała sfera budżetowa stanowiła dziedzictwo epoki minionej, w której praca była na ogół źle zorganizowana, mocno zbiurokratyzowana, a często wręcz absurdalna. Zmiany polegały głównie na restrukturyzacji – reorganizacji i redukcji zatrudnienia – lub po prostu na likwidacji wielu urzędów. Dopiero po kilkunastu latach przekształceń poprawa w dziale usług publicznych stała się zauważalna – polepszyły się warunki pracy urzędników, zwiększyła dostępność urzędów dla obywateli, a także poprawiła się jakość obsługi.
Przypomnienie z lekcji 2.4. Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce2.4. Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce
Stopień rozwoju usług mówi o poziomie życia społeczeństwa i jego zamożności.
W krajach bogatych ludzie pragną wygodnego życia i bez wahania wydają pieniądze na przeróżne usługi, które często nie są u nas jeszcze powszechne, jak np. strzyżenie domowego trawnika czy wyprowadzanie psów na spacer. W Europie Zachodniej w usługach zatrudnionych jest ponad 70% pracujących, podczas gdy w Polsce nie osiągnęliśmy jeszcze 60%. Ale odsetek ten stale rośnie i prawdopodobnie w ciągu kilkunastu lat zbliżymy się do średniej unijnej.
Państwo/związek państw | Rolnictwo | Przemysł | Usługi |
[%] | |||
Austria | 5,9 | 27,3 | 66,8 |
Białoruś | 14,0 | 34,7 | 51,3 |
Republika Czeska | 3,7 | 40,0 | 56,3 |
Francja | 3,5 | 23,1 | 73,4 |
Grecja | 11,5 | 22,4 | 66,1 |
Hiszpania | 4,5 | 29,3 | 66,2 |
Holandia | 3,1 | 20,1 | 76,8 |
Litwa | 10,7 | 30,0 | 59,3 |
Niemcy | 2,3 | 29,8 | 67,9 |
Norwegia | 3,0 | 21,1 | 75,9 |
Polska | 11,6 | 30,3 | 57,9 |
Federacja Rosyjska | 10,2 | 27,4 | 62,4 |
Rumunia | 30,1 | 31,8 | 38,1 |
Słowacja | 4,2 | 39,5 | 56,3 |
Szwecja | 2,3 | 21,7 | 76,0 |
Szwajcaria | 4,0 | 22,5 | 73,5 |
Ukraina | 19,4 | 24,2 | 56,4 |
Węgry | 4,6 | 32,8 | 62,6 |
Wielka Brytania | 1,4 | 22,4 | 76,2 |
Włochy | 3,9 | 30,4 | 65,7 |
UNIA EUROPEJSKA | 5,7 | 27,7 | 66,6 |
Źródło: , Eurostat |
Korzystając z tabeli i mapy powyżej, wymień województwa o najwyższym oraz najniższym poziomie zatrudnienia w usługach i przypomnij przyczyny takiego stanu rzeczy.
Z gospodarczego i geograficznego punktu widzenia wyróżnić w Polsce można kilka branż usługowych o największym znaczeniu:
handel – detaliczny i hurtowy, w tym zagraniczny;
komunikacjakomunikacja – transport i łączność (telekomunikacja);
edukacja – przedszkolna, szkolna, akademicka;
administracja państwowa – urzędy centralne i lokalne, a także służby mundurowe;
służba zdrowia – przychodnie, szpitale, sanatoria, pogotowie ratunkowe;
turystyka – m.in. infrastruktura pobytowa (hotele, gastronomia);
finanse – m.in. bankowość i ubezpieczenia.
W ostatnich latach bardzo intensywnie rozwijają się technologie nowoczesne (Hi‑Tech), co pociąga za sobą szeroką ekspansję usług telekomunikacyjnych i informatycznych. Skutkuje to wzrostem zatrudnienia w tych branżach, a jednocześnie zmniejszeniem zatrudnienia w innych, np. w handlu, który na coraz większą skalę rozwija się w Internecie i nie wymaga tak dużej obsługi personalnej, jak handel tradycyjny.
Na przeciwległym biegunie rozwoju znajduje się drobne rzemiosło, które niegdyś w pierwszej kolejności kojarzone było z usługami, np. krawiectwo, szewstwo, zegarmistrzostwo. Działalność ta niemal zupełnie zanikła, ponieważ koszty skorzystania z tych usług często są znacznie wyższe niż zakup nowego produktu.
Diagramy poniżej pokazują też wzrost zatrudnienia w edukacji i służbie zdrowia, co spowodowane jest rozwojem tych branż głównie w sektorze prywatnym.
Podaj przyczyny zmian struktury zatrudnienia w usługach widocznych na diagramach powyżej.
Odszukaj w Internecie na stronach Głównego Urzędu Statystycznego lub jego oddziału wojewódzkiego dane dotyczące zatrudnienia w różnych branżach usługowych w twoim województwie. Narysuj diagramy kołowe ilustrujące te dane i wskaż oraz wyjaśnij różnice między nim a diagramami dla Polski.
3. Największe firmy usługowe w Polsce
Firmy usługowe działają na nieco innych zasadach niż firmy przemysłowe. Podstawowym zadaniem usług jest jak najszybsze, jak najłatwiejsze dotarcie do klienta. A klientem tym najczęściej jest zwykły człowiek. Toteż większość firm usługowych działa poprzez sieć swoich oddziałów rozmieszczonych w wielu miejscach. Dla klienta nie ma znaczenia, gdzie znajduje się główna siedziba banku, hipermarketu czy przewoźnika. Klient potrzebuje skorzystać z usług, które świadczone są w każdym oddziale i najlepiej jakby ten oddział znajdował się jak najbliżej. A główne siedziby dużych firm usługowych często znajdują się w Warszawie – ze względów komunikacyjnych, biznesowych, marketingowych, prestiżowych i innych.
Nowoczesne technologie przyczyniają się do zmniejszania liczby oddziałów niektórych firm usługowych. Rosnące możliwości prowadzenia różnorodnej działalności przez Internet wpłynęły na zamknięcie wielu placówek bankowych i pocztowych, a także sklepów czy wypożyczalni filmów. Powszechność telefonów komórkowych wymusiła likwidację budek telefonicznych. Znikają też punkty kserograficzne, bo papierowe kopie dokumentów są coraz rzadziej wymagane, a poza tym mając aparat cyfrowy i drukarkę można samemu wykonać taką kopię.
Wśród firm handlowych wyraźnie dominują sieci dyskontów i hipermarketów. Od kilku lat na czele listy największych firm handlowych znajduje się Jeronimo Martins Polska, do której należą najpopularniejsze wśród Polaków sklepy „Biedronka”. Nie brakuje też innych dobrze nam znanych sklepów – odczytaj ich nazwy z tabeli poniżej.
Miejsce | Firma handlowa | Przychody ze sprzedaży | Przychody ogółem | Zysk brutto | Zysk netto | Zatrudnienie |
1 | Jeronimo Martins Polska SA, Kostrzyn | 28 907 849 | 28 996 725 | brak danych | brak danych | 39 341 |
2 | Grupa Eurocash SA, Komorniki | 16 575 781 | 16 630 313 | 282 457 | 250 381 | 12 055 |
3 | Metro Group w Polsce, Warszawa | 14 960 000 | brak danych | brak danych | brak danych | 21 000 |
4 | Carrefour w Polsce, Warszawa | 7 570 665 | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych |
5 | Auchan Polska Sp. z o.o., Piaseczno | 6 550 000 | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych |
6 | GK Specjał, Warszawa | 4 761 631 | 4 796 743 | 3 866 | 3 134 | 3 466 |
7 | Grupa Muszkieterów, Poznań | 4 650 000 | brak danych | brak danych | brak danych | 11 000 |
8 | POLOmarket Sp. z o.o., Pakość | 3 570 000 | brak danych | brak danych | brak danych | 11 000 |
9 | Selgros Sp. z o.o., Poznań | 3 375 174 | brak danych | brak danych | brak danych | 3 984 |
10 | Żabka Polska Sp. z o. o., Poznań | 3 306 554 | brak danych | brak danych | brak danych | 611 |
11 | GK NFI Empik Media&Fashion SA, Warszawa | 3 243 720 | 3 286 263 | 38 709 | 92 063 | 6 871 |
12 | E.Leclerc Polska, Warszawa | 2 771 500 | brak danych | brak danych | brak danych | 6 500 |
13 | Netto Sp. z o.o., Motaniec | 2 381 345 | 2 381 345 | brak danych | brak danych | 3 928 |
14 | Polska Grupa Supermarketów Sp. z o.o., W‑wa | 2 010 000 | 2 030 000 | brak danych | brak danych | 7 100 |
15 | Emperia Holding SA, Lublin | 1 948 879 | 1 992 265 | 10 788 | 19 774 | 7 310 |
16 | GK Alma Market SA, Kraków | 1 529 530 | 1 540 877 | 15 595 | 10 099 | 3 180 |
17 | Cefetra Polska Sp. z o.o., Gdynia | 1 418 025 | 1 437 478 | 4 681 | 3 926 | 60 |
18 | Jysk Sp. z o.o., Gdańsk | 1 148 563 | 1 172 905 | brak danych | 29 265 | 1 425 |
19 | GK Eko Holding SA, Wrocław | 1 048 070 | 1 053 717 | -83 804 | -74 761 | brak danych |
20 | Piotr i Paweł SA, Poznań | 870 176 | 884 388 | brak danych | brak danych | 322 |
Źródło: Lista 500 Polityki |
Wśród firm zajmujących się łącznością prym wiodą operatorzy telefonii komórkowej. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, ponieważ od końca lat 90. XX wieku trwa intensywny rozwój rynku telefonów mobilnych, które są stale ulepszane i posiadają coraz więcej nowych możliwości. Toczy się niemal drapieżna walka między operatorami o pozyskanie jak największej liczby klientów. Firmy prześcigają się w oferowaniu coraz to nowych taryf, abonamentów czy promocji. Ta walka operatorów wynika stąd, że do zdobycia jest bardzo duży rynek – ponad 30 mln. A już dziś w Polsce aktywnych jest ponad 50 mln telefonów komórkowych. Oznacza to, że statystycznie każdy Polak ma przynajmniej jeden telefon.
W Polsce jest aktualnie czterech dużych operatorów telefonii komórkowej: Orange, Polkomtel (sieć Plus), Polska Telefonia Cyfrowa (T‑Mobile) i P4 (Play).
Łączność dzieli się na:
telekomunikację (przewodową i bezprzewodową) – radio, telewizja, telefonia, Internet;
łączność tradycyjną – poczta, prasa, plakaty i inne media drukowane.
Lista największych firm łącznościowych – telekomunikacyjnych, telewizyjnych, wydawniczych i innych z branży medialnej [2012] Miejsce
Firma łącznościowa
Przychody ze sprzedaży
w tys. złPrzychody ogółem
w tys. złZysk brutto
w tys. złZysk netto
w tys. złZatrudnienie
1
GK Orange Polska (dawniej TP SA), Warszawa
14 147 000
14 721 000
1 016 000
855 000
22 413
2
GK Polkomtel SA, Warszawa
7 133 000
brak danych
brak danych
brak danych
3 192
3
Polska Telefonia Cyfrowa SA (T‑Mobile), W‑wa
7 023 000
brak danych
brak danych
brak danych
4 760
4
Kolporter Sp. z o.o. S.K.A., Kielce
4 143 974
4 161 517
23 517
24 284
1 119
5
P4 Sp. z o.o. (Play), Warszawa
3 440 000
brak danych
brak danych
brak danych
2 366
6
GK Cyfrowy Polsat SA, Warszawa
2 778 215
2 797 669
695 647
598 298
1 454
7
GK Netia SA, Warszawa
2 121 356
2 154 039
-60 906
-87 704
2 117
8
Grupa Bauer Media, Warszawa
1 848 165
1 898 799
brak danych
398 845
2 088
9
GK TVN SA, Warszawa
1 584 263
1 851 092
267 752
470 239
1 521
10
UPC Polska Sp. z o.o., Warszawa
1 462 000
brak danych
brak danych
brak danych
1 751
11
Grupa HDS Polska, Warszawa
1 161 542
1 216 948
72 289
66 065
371
12
GK Agora SA, Warszawa
1 138 588
1 179 031
-10 145
-9 035
3 085
13
GK Multimedia Polska SA, Gdynia
685 520
714 933
70 465
49 034
1 892
14
MediaCom Warszawa Sp. z o.o., Warszawa
661 489
664 607
14 600
11 784
169
15
Grupa Vectra SA, Gdynia
579 466
579 466
brak danych
brak danych
227
16
Blue Media SA, Sopot
512 102
512 343
5 722
4 619
72
17
Cinema City Poland - CC Sp. z o.o., Warszawa
458 100
458 100
brak danych
brak danych
2 670
18
Grupa Wydawnicza Polskapresse, Warszawa
401 725
brak danych
brak danych
brak danych
2 119
Dzięki nowoczesnym technologiom komunikacji – Internet, telefonia komórkowa – na świecie rozwinęła się tzw. telepraca, czyli praca na odległość. W domu można wykonywać na przykład tłumaczenia, ekspertyzy czy inne opracowania i następnie wysyłać je Internetem do zleceniodawcy.
Dzięki telefonii cyfrowej działać mogą tzw. call center, czyli telefoniczne biura obsługi klienta. Największym na świecie skupiskiem call center są Indie, dokąd swoje główne biura obsługi przeniosły tak renomowane firmy, jak IBM czy Microsoft. Stało się tak ze względu na tanią siłę roboczą oraz powszechną znajomość języka angielskiego w Indiach, które są dawną kolonią brytyjską.
Główne firmy finansowe to banki oraz towarzystwa emerytalne i ubezpieczeniowe, a także spółdzielcze kasy oszczędnościowo‑kredytowe.
Od wielu lat naszym największym bankiem jest Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA. Większościowym udziałowcem w tej spółce wciąż pozostaje Skarb Państwa i tak prawdopodobnie pozostanie ze względu na bezpieczeństwo ekonomiczne kraju. Pozostałe banki są znacznie mniejsze, mimo iż wiele z nich łączyło się z innymi bankami bądź je wchłaniało. Do Polski napłynęło dużo kapitału zagranicznego, za który w dużej części sprywatyzowano liczne państwowe banki. Pojawiają się głosy, że tego kapitału zagranicznego w naszych bankach jest za dużo, bo one właściwie nie są już polskie. Jednak banki, podobnie jak wszystkie inne firmy, działają w gospodarce wolnorynkowej i może je kupić każdy, kogo na to stać. Z całkowitej prywatyzacji wyłączony został jedynie bank PKO BP, choć pojawiają się głosy by i jego sprzedać w prywatne ręce. Na straży ogólnokrajowych finansów stoi całkowicie państwowy i niekomercyjny Narodowy Bank Polski.
Pod koniec lat 90. XX wieku chciano sprywatyzować Państwowy Zakład Ubezpieczeń – największą naszą firmę ubezpieczeniową. Nie udało się to jednak, choć proces prywatyzacji był mocno zaawansowany. Ujawniono wiele nieprawidłowości, a Skarb Państwa ostatecznie musiał wypłacić niedoszłym inwestorom znaczne odszkodowania.
Dzisiaj państwo polskie posiada nieco ponad 30% udziałów zarówno w PZU, jak i PKO BP, a reszta została podzielona na wielu mniejszych akcjonariuszy, w tym osoby fizyczne.
Miejsce | Firma finansowa | Wartość aktywów w 2012 r. | Wartość aktywów w 2011 r. | Kapitały własne | Zysk brutto | Zysk netto | Zatrudnienie |
1 | GK PKO BP SA, Warszawa | 193 479 628 | 190 748 037 | 24 707 650 | 4 645 261 | 3 748 621 | 28 556 |
2 | GK Banku Pekao SA, Warszawa | 150 949 830 | 146 590 106 | 23 366 545 | 3 680 261 | 2 955 702 | 19 816 |
3 | GK BRE Banku SA, Warszawa | 102 236 046 | 98 875 647 | 9 685 493 | 1 472 100 | 1 203 800 | 8 034 |
4 | GK ING Banku Śląskiego SA, Katowice | 78 266 800 | 69 723 400 | 8 133 800 | 1 016 100 | 832 300 | 8 687 |
5 | ING PTE SA, Warszawa | 64 169 708 | 53 297 007 | 575 781 | 220 463 | 178 575 | 144 |
6 | Aviva PTE SA, Warszawa | 60 901 423 | 51 272 007 | 490 800 | brak danych | brak danych | brak danych |
7 | GK Banku Zachodniego WBK SA, Wrocław | 60 019 177 | 59 873 339 | 8 977 714 | 1 837 039 | 1 462 635 | 8 877 |
8 | GK Getin Noble Bank SA, Warszawa | 58 794 443 | 53 542 074 | 4 721 643 | 455 910 | 385 776 | 6 402 |
9 | Grupa PZU SA, Warszawa | 55 909 560 | 52 129 282 | 14 269 269 | 4 038 708 | 3 253 826 | 15 019 |
10 | GK Raiffeisen Bank Polska SA, Warszawa | 54 684 903 | 32 822 076 | 5 707 976 | 29 800 | 8 124 | 6 633 |
11 | GK Banku Millennium SA, Warszawa | 52 742 499 | 50 838 099 | 4 824 170 | 595 054 | 472 181 | 6 001 |
12 | Bank Gospodarstwa Krajowego, Warszawa | 48 683 442 | brak danych | 6 025 832 | 513 565 | 479 220 | 1 289 |
13 | GK Banku Handlowego w Warszawie SA, Warszawa | 43 508 763 | 42 278 198 | 7 391 415 | 1 239 535 | 970 132 | 4 892 |
14 | GK Kredyt Banku SA, Warszawa | 40 761 235 | 42 003 084 | 3 051 378 | -158 077 | -156 453 | 4 532 |
15 | GK Banku Gospodarki Żywnościowej SA, Warszawa | 37 196 663 | 33 407 213 | 3 472 617 | 173 964 | 130 049 | 5 637 |
16 | GK Banku BPH SA, Kraków | 34 416 439 | 37 087 476 | 4 735 647 | 345 299 | 261 039 | 5 805 |
17 | Nordea Bank Polska SA, Gdynia | 33 310 218 | 35 325 117 | 2 299 329 | 209 998 | 150 632 | 2 011 |
18 | Deutsche Bank PBC SA, Warszawa | 27 510 456 | 25 482 772 | 2 791 670 | 217 816 | 171 240 | 2 198 |
19 | GK Credit Agricole Bank Polska SA, Wrocław | 21 653 199 | 11 728 122 | 2 445 643 | 362 513 | 198 770 | 6 378 |
20 | Alior Bank SA, Warszawa | 21 352 348 | 15 409 648 | 2 246 352 | 229 755 | 174 063 | 4 876 |
21 | GK BNP Paribas Bank Polska SA, Warszawa | 20 830 812 | 22 479 304 | 1 730 945 | 53 565 | 30 841 | 3 011 |
22 | AXA PTE SA, Warszawa | 16 912 608 | 14 141 846 | 158 953 | 53 620 | 43 372 | 134 |
23 | Bank Ochrony Środowiska SA, Warszawa | 16 784 706 | 15 637 117 | 1 416 688 | 61 545 | 58 489 | 1 745 |
24 | Aviva TUnŻ SA, Warszawa | 14 467 089 | 12 911 545 | 1 381 550 | 669 232 | 559 756 | brak danych |
25 | Generali PTE SA, Warszawa | 13 529 072 | 11 270 000 | 270 967 | 29 632 | 25 374 | 63 |
26 | ING Investment Management (Polska) SA, Warszawa | 13 405 000 | 12 182 000 | 37 004 | 38 174 | 32 194 | 35 |
27 | Nordea PTE SA, Warszawa | 12 048 297 | 10 083 916 | 91 586 | 46 650 | 37 583 | 109 |
28 | Aviva Investors TFI SA, Warszawa | 11 701 980 | 9 769 279 | 23 801 | 9 733 | 7 801 | brak danych |
29 | Santander Consumer Bank SA, Wrocław | 11 644 384 | 13 310 597 | 2 439 239 | 658 439 | 529 893 | 2 245 |
30 | Aegon PTE SA, Warszawa | 11 601 437 | 9 692 060 | 586 611 | 26 392 | 20 121 | 78 |
31 | SGB‑Bank SA, Poznań | 11 403 010 | 10 159 492 | 666 674 | 29 705 | 24 632 | 594 |
32 | Euro Bank SA, Wrocław | 10 706 400 | 10 692 360 | 1 112 706 | 172 861 | 138 206 | 2 745 |
33 | ING TFI SA, Warszawa | 9 460 000 | 7 950 041 | 31 002 | 5 427 | 4 301 | 46 |
34 | ING TUnŻ SA, Warszawa | 9 072 477 | 8 430 640 | 760 772 | 185 132 | 149 254 | 208 |
35 | Grupa Ubezpieczeniowa Europa, Wrocław | 8 939 865 | 5 339 106 | 1 049 769 | 173 650 | 142 597 | 449 |
36 | PTE Allianz Polska SA, Warszawa | 8 220 184 | 6 725 696 | 199 038 | 30 831 | 24 895 | 32 |
37 | Grupa Copernicus, Warszawa | 8 122 469 | 6 212 000 | 44 612 | 8 210 | 6 144 | 70 |
38 | TUiR Warta SA, Warszawa | 7 697 796 | 5 208 426 | 1 933 761 | 302 599 | 262 735 | brak danych |
39 | Grupa Ergo Hestia, Sopot | 7 305 976 | 4 405 724 | 1 485 559 | 322 746 | 253 807 | 2 207 |
40 | Grupa Deutsche Bank Polska SA, Warszawa | 7 300 598 | 6 288 741 | 832 027 | 154 314 | 125 173 | 192 |
41 | GK Banku Pocztowego SA, Bydgoszcz | 7 132 308 | 5 213 258 | 373 124 | 56 612 | 45 386 | 1 658 |
42 | SKOK im. Franciszka Stefczyka, Gdynia | 6 820 944 | 6 305 789 | 457 348 | 215 009 | 133 305 | 180 |
43 | Rabobank Polska SA, Warszawa | 5 817 223 | 7 248 199 | 326 039 | 32 974 | 25 114 | 58 |
44 | Idea Bank SA, Warszawa | 5 336 920 | brak danych | 908 527 | 74 516 | 70 019 | 1 639 |
45 | Pocztylion‑Arka PTE SA, Warszawa | 5 091 982 | 4 260 983 | 54 630 | 17 839 | 14 428 | 33 |
46 | Aegon TUnŻ SA, Warszawa | 4 990 061 | 5 041 038 | 417 102 | 29 691 | 19 837 | 195 |
47 | Open Life TUŻ SA, Warszawa | 3 735 537 | brak danych | 97 771 | 28 542 | 23 084 | 138 |
48 | PTE Warta SA, Warszawa | 3 606 742 | 3 056 444 | 44 090 | 8 618 | 6 947 | 33 |
49 | AXA Życie TU SA, Warszawa | 3 574 715 | 2 822 025 | 722 334 | -43 372 | -46 825 | 263 |
50 | Legg Mason TFI SA, Warszawa | 3 208 164 | 3 046 644 | 25 930 | 14 752 | 11 982 | 26 |
Przeczytaj nazwy firm usługowych – handlowych, komunikacyjnych, finansowych, podane w trzech powyższych tabelach, i policz, z usług ilu spośród nich dane było tobie lub twoim rodzicom skorzystać.
Podsumowanie
Usługi dzielą się na materialne (np. handel, transport, komunikacja, hotelarstwo, gastronomia, naprawy) i niematerialne (np. edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura, administracja).
Usługi rozwijają się wraz z rozwojem miast, a często także w powiązaniu z przemysłem.
W Polsce największy rozwój usług nastąpił w latach 90. XX wieku po przejściu na gospodarkę wolnorynkową i uzyskaniu swobody działalności gospodarczej.
Wzrost zatrudnienia w usługach wynikał też z upadku zakładów przemysłowych i konieczności znalezienia innego zatrudnienia przez ludzi tracących pracę.
W państwach wysokorozwiniętych zatrudnienie w usługach przekracza 70%. W Polsce nie osiągnęło jeszcze 60%, ale systematycznie wzrasta.
Kapitał zagraniczny w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju naszych usług, a zwłaszcza handlu, bankowości i komunikacji.
W wyniku intensywnego rozwoju usług pojawiła się konkurencja na ich rynku, a to oznaczało poprawę ich dostępności i jakości.
Większość wielkich firm usługowych działa poprzez dużą liczbę oddziałów lokalnych, które mają być łatwo i szybko dostępne dla każdego klienta.
Największe firmy usługowe w Polsce to m.in. banki (np. PKO BP, Pekao SA, ING, Bank Zachodni WBK), sieci handlu wielkopowierzchniowego (Biedronka, Tesco, Lidl, Auchan, Carrefour), ubezpieczyciele (PZU, Avia, Allianz, Axa, Generali, Warta), operatorzy telefonii komórkowej (Orange, Plus, T‑Mobile, Play).
Obecnie rozwijają się przede wszystkim usługi związane z nowoczesnymi technologiami – telekomunikacja, handel internetowy, bankowość elektroniczna. Zanikają usługi rzemieślnicze i naprawy (z wyjątkiem samochodów).
Dzięki możliwości szybkiego przesyłania informacji w różnych kierunkach Internet i telefonia komórkowa przyspieszyły procesy globalizacji, a także wywarły wpływ na przemiany społeczne i kulturowe – rozwinęły się m.in. portale społecznościowe, przez które kontaktuje się coraz więcej ludzi z całego świata.
Z aplikacji Google Maps wydrukuj mapę najbliższych terenów miejskich. Następnie oznacz na niej, np. różnokolorowymi kropkami, wszystkie obiekty usługowe. Zrobisz to najlepiej, jeśli udasz się w teren. Na zakończenie opisz krótko w zeszycie, jakie usługi są dostępne w twojej okolicy, których jest najwięcej, których najmniej, a których nie ma wcale. Zastanów się, jakie usługi można by uruchomić i zrobić na tym dobry interes.
Zobacz także
Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w PolsceStruktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce
Zróżnicowanie poziomu urbanizacji w PolsceZróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsce
Słowniczek
wzrost wartości pieniądza (odwrotność inflacji)
całokształt działalności gospodarczej prowadzonej na terenie danego kraju; działalność ta podzielona jest na 3 główne działy: rolnictwo, przemysł i usługi
spadek wartości pieniądza (odwrotność deflacji)
dział usług obejmujący transport (przewóz ludzi i towarów) oraz łączność (przekazywanie informacji)
jeden z trzech głównych działów gospodarki narodowej (obok rolnictwa i przemysłu) obejmujący nieprodukcyjną działalność człowieka, mającą na celu zaspokojeniem potrzeb innych ludzi; do usług zalicza się m.in. komunikację (transport i łączność), handel, naprawy, remonty, bankowość i ubezpieczenia, naukę, oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, ochronę środowiska, turystykę, administrację państwową (w tym wojsko, policję, straż pożarną i inne służby)
Zadania
Wymienione opisy różnego rodzaju usługi przypisz do odpowiednich kategorii.
wydanie pozwolenia na budowę, naprawa komputera, przewóz osób, udzielenie noclegu, szkolenie przeciwpożarowe, porada prawna, przedstawienie teatralne, sprzedaż jabłek
usługi materialne | |
---|---|
usługi niematerialne |
Przypisz nazwę firmy do nazwy branży usługowej, w której ona działa.
bankowość, przewozy kolejowe, telewizja, telefonia, sprzedaż detaliczna, prasa, ubezpieczania, spółdzielcza kasa oszczędności
Agora | |
Cyfrowy Polsat | |
Orange | |
Piotr i Paweł | |
PKO | |
PKP | |
PZU | |
SKOK |