RL4L18k0FPabw
Fotografia przedstawia zbliżenie na trzy żołędzie. Za nimi widać liście dębu.

Ortografia - pisownia wyrazów z ó, rz, ż, ch, h niewymiennym

Żołędzie
Źródło: Manfred Richter Pixabay, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

W zapamiętaniu zasad ortograficznych pomocne mogą być dowcipy i zagadki, ponieważ na długo pozostają w pamięci.

Na przykład:
Zagadka: Jaka jest ulubiona zupa żurnalistów?
Odpowiedź: To proste! Ulubioną zupą żurnalistów jest żur.

Polecenie 1

Ułóż dowcip lub zagadkę z wybranym wyrazem zawierającym trudność ortograficzną „ż” lub „rz”.

R1EKuniXuUfxV
Miejsce na notatki
Ważne!

W polszczyźnie występuje wiele wyrazów z „ż” i „rz” niewymiennymi. Aby uniknąć popełniania błędów, ich pisownię należy zapamiętać.

Przykłady wyrazów z „ż” niewymiennym: pożegnać, różowy, pożyteczny, wróżyć, nóż, pożar, ostrożnie, dyżur, ułożony, żarliwy, pożyczyć, drożdże, pobożnie, żabot, świeży, żupan, usmażyć, żurnalista.

Przykłady wyrazów z „rz” niewymiennym: rzadki, rzecz, twarz, burza, marzenie, korzeń, warzywa, orzech, tchórz, kurz, talerz, rzeźba, korzyść, rzeka, rząd.

RPiWWwrq2OA7a
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RFKU917ammXmG
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu kolorem prawidłowych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Gra interaktywna utrwalająca pisownię z „ż”

RzoYzNCrGyZjd1
Gra interaktywna - koło fortuny, sprawdza znajomość pisowni wylosowanie wyrazów.
Gra edukacyjna o charakterze interaktywnego koła fortuny
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2

Wypisz dwa najtrudniejsze, twoim zdaniem, wyrazy z „ż” niewymiennym, które pojawiły się w grze. Zaproponuj metodę utrwalenia ich prawidłowej pisowni.

RuRVz0VNRP4UU
Miejsce na notatki
Polecenie 3

Napisz zabawne opowiadanie pt. „Najlepsze żołędzie rosną na placu żurnalistów”. Postaraj się użyć jak najwięcej wyrazów z „ż”, które pojawiły się w grze.

Rq4XxuBNJTRiz
Miejsce na notatki
Polecenie 4
R16nhWLGEzbBP
Wybierz jeden wyraz z „ż” niewymiennym, który pojawił się w grze. Następnie stwórz „obrazek ortograficzny”, na którym oprócz rysunku będzie także litera „ż”. Możesz skorzystać z dostępnego poniżej szkicownika.
Polecenie 4

Wybierz jeden wyraz z  „ż” niewymiennym,  który pojawił się w grze. Ułóż trzy zdania z wyrazem.

RZjREULAttWZV
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3
RWwVWjU882Wmu1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek tabeli nazwami roślin zawierającymi rz lub ż.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4

Zapisz – poniżej lub w zeszycie – wyrazy, które powstaną z podanych sylab.

żar łok ży czek żył łą żar żoł cik żu zny żo ty żu giel żo ża ba ży chwa ka dek żu żół ży nierz lu to żółt żu czyć ło na żół zja wik ża ko rek ża wa raw ży

uzupełnij treść
Ćwiczenie 4

Z podanych poniżej cząstek ułóż jak najwięcej wyrazów.

żar, łok, ży, czek, żył, łą, żar, żoł, cik, żu, zny , żo, ty, żu, giel, żo, ża, ba, ży, chwa, ka, dek, żu , żół, ży, nierz, lu, to, żółt, żu, czyć, ło, na, żół , zja, wik, ża, ko, rek, ża, wa, raw, ży.

R8OdY3A7wuCmP
Miejsce na notatkę
11
Ćwiczenie 5

Zapisz poniżej odszyfrowane słowa.

LDGABŁJHD, BRIMAD, MAFNCB, LDGAISNPŁB

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

Ł

M

N

O

P

R

S

ż

o

k

a

c

y

ł

n

e

i

l

m

w

r

s

d

t

b

ń

uzupełnij treść
Ćwiczenie 5

Ułóż zdania z wyrazami: małżowina, oberża, rżysko, małżeństwo.

RxA5Njb2VkgKh
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 6
RATqNDEVddQx6
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu poprzez wpisanie haseł odpowiadających podanym definicjom.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Sprawdź, czy umiesz!

1
Ćwiczenie 7

Uzupełnij puste miejsca wyrazami rozpoczynającymi się odpowiednio na „ż” lub „rz”.

R1Aez2su8Pbhs
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Podaj wyrazy rozpoczynające się na „ż” oraz „rz”, które należą do następujących kategorii:

  • miasto;

  • roślina;

  • zwierzę;

  • zawód;

  • cecha;

  • przedmiot;

  • sławna osoba;

  • czynność.

RWEl6a4DY0wGP
Miejsce na notatki ucznia.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

Napisz zabawny wiersz, w którym użyjesz jak najwięcej wyrazów z „ż i rz” niewymiennymi.

RKlJ3xb3hfu9p
Miejsce na notatki

Słownik

żabot
żabot

ozdoba z cienkiej marszczonej tkaniny, przypinana lub przyszywana pod szyją na przodzie bluzki, sukienki lub koszuli

żagiew
żagiew

gruby kawałek drewna przeznaczony na rozpałkę; dawniej nazywano tak rodzaj grzybów nadrzewnych (hub), które były przydatne do rozniecania ognia; także określenie przyczyny gwałtownych i dramatycznych wydarzeń

żertwa
żertwa

w czasach dawnych Słowian nazywano tak ofiarę składaną bóstwom

żupan
żupan

staropolski ubiór męski noszony przez szlachtę

żurnal
żurnal

czasopismo poświęcone modzie