Wiesz już, że na świecie powszechnie obowiązującym systemem ochrony praw twórców jest prawo autorskie. W Polsce regulowane jest ono ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Przepisy prawa autorskiego odnoszą się także do zasobów Internetu. Napotkasz w nim materiały, które możesz wykorzystywać bez konieczności pytania kogokolwiek (autora, twórcę) o zgodę. Będą to materiały udostępniane w ramach dozwolonego użytku i znajdujące się w domenie publicznej oraz znajdujące się w tzw. Otwartych Zasobach Edukacyjnych.

iWhBzx8jDd_d5e128

Otwarte zasoby edukacyjne

Materiały udostępniane w podręcznikach internetowych, kursach online, testach stanowią najczęściej otwarte zasoby edukacyjne, to znaczy, że każdy ma prawo się nimi dzielić, poprawiać i tłumaczyć na inne języki. Przykładowo, na stronie internetowej o adresie

http://creativecommons.pl,

możesz znaleźć materiały dotyczące lekcji tworzonych dla dzieci polskich zamieszkujących za granicą.

Rz9jQSc5XMas91
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Myśl o potraktowaniu wiedzy jako dobra, z którego mogą korzystać wszyscy ludzie, pojawiła się na początku XXI wieku. Aby było to legalne w świetle prawa autorskiego, przy publikacji materiałów, stosowane są wolne licencje Creative Commons.

R1RkXOX3X63Ec1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
iWhBzx8jDd_d5e179
Zapamiętaj!

Licencja to zbiór zasad, które mówią co wolno, a czego nie wolno robić z danym utworem.

iWhBzx8jDd_d5e211

Wolne licencje

R247ZJ3OhaZ8k1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Licencje Creative Commons wykorzystują prawo autorskie w taki sposób, aby było możliwe przekazanie przez autora części przysługujących mu praw innym osobom. Zgodnie z nimi, opracowane przez autora materiały można wykorzystywać zmieniając je, dostosowując do swoich potrzeb (np. tłumaczyć tekst z języków obcych), łączyć z innymi materiałami (np. do tekstu dołączać dźwięk), dzielić się swoją pracą z innymi.
Autor ma do wyboru zestaw czterech różnych warunków licencji CC udostępnienia swojego utworu.

R1CExl8QU0l2M1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Uznanie autorstwa CC BY
Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory pod warunkiem, że zostanie podane nazwisko autora pierwowzoru.

RwrzLJNHFKshO1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Użycie niekomercyjne CC NC
Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory bez uzyskiwania korzyści finansowych.

R1LwKg1AJK9xp1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Na tych samych warunkach CC SA
Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.

R14Lx0SZnkXe61
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

Bez utworów zależnych CC ND
Wolno kopiować, rozprowadzać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci.
Na bazie licencji Uznanie autorstwa, gwarantującej najszersze swobody, powstały jeszcze licencje:

RVr4T5z04Ukaq1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

BY SA
Uznanie autorstwa‑Na tych samych warunkach

RzE2WQ0PE4JjZ1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

BY NC
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne

R9yWvqHpbtARs1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

BY ND
Uznanie autorstwa‑Bez utworów zależnych

Rxf0jiIjjk6gi1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

BY NC SA
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne‑Na tych samych warunkach

R14eukZtQvlrF1
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.

BY NC ND
Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne‑Bez utworów zależnych

Ćwiczenie 1

Wszystkie wymienione powyżej licencje Creative Commons są darmowe ale tylko dwie z nich są całkowicie wolne. Spróbuj je wymienić i powiedzieć, dlaczego tak uważasz.

Ćwiczenie 2

Ułóż podane oznaczenia licencji, zaczynając od najbardziej ograniczającej do najbardziej otwartej:

R1YwxypILxFby1
Interaktywne zadanie sortowania
Źródło: Sławomir Szaruga, licencja: CC BY 3.0.
iWhBzx8jDd_d5e356
Zapamiętaj!

Każda z licencji mówi, że jeżeli chcemy wykorzystać dany materiał, musimy:

  1. Oznaczyć autorstwo utworu.

  2. Podać nazwę licencji.

  3. Podać link do treści licencji.