Przed 1989 rokiem Polska miała tylko trzech sąsiadów: Niemiecką Republikę Demokratyczną, Czechosłowację i Związek Radziecki. Czasy się zmieniły i sąsiedzi też – dziś mamy ich aż siedmiu i są to zupełnie inne kraje niż dawniej. Niezależnie od liczby i rodzaju sąsiadów, ze wszystkimi należy starać się utrzymywać przyjazne stosunki, jak w codziennym życiu ludzi. Oczywiście zdarzają się problemy i kwestie sporne, które mącą nasz spokój. Trzeba jednak zawsze dążyć do mądrego rozwiązywania tych problemów, aby żadna ze stron nie była pokrzywdzona i żeby można było żyć obok siebie w zgodzie jak żyją zwykli ludzie.

R17SxguzZUQjG1

Sąsiedzi Polski

1. Niemcy – środowisko naturalne

Niemcy to nasz zachodni sąsiad, od którego oddziela nas granica na Odrze i Nysie Łużyckiej. Są krajem nieco większym od Polski, mającym dostęp do Morza Bałtyckiego i Morza Północnego. Na północy występuje tam pas nizin, w tym pojezierzy, całe centrum kraju zajmują wyżyny, a na południu wzdłuż granicy z Austrią rozciąga się mały fragment gór wysokich – Alp. Główne rzeki Niemiec to Ren, Wezera, Dunaj i Łaba. Dominuje tam klimat umiarkowany ciepły morski, a roślinnością naturalną są lasy liściaste i mieszane.

R10J4Amlyx78y1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Niemiec. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Na północy przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południowi w kolor żółty i pomarańczowy. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Niemcami. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

2. Niemcy – ludność i gospodarka

W Niemczech mieszka ponad 80 mln ludzi, w tym wielu emigrantów, m.in. z Turcji, Polski i krajów bałkańskich. Uzupełniają oni braki miejscowej siły roboczej, które są wynikiem starzenia się społeczeństwa niemieckiego. ¾ ludności mieszka w miastach, a największe z nich to stolica Berlin oraz Hamburg i Monachium. Wielką konurbacją miejską jest silnie uprzemysłowione Zagłębie Ruhry. Niemiecka gospodarka opiera się na usługach, m.in. na handlu i transporcie. Niemcy są w pierwszej czwórce największych gospodarczych potęg świata.

RAsV2OQZ40x7V1

Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Niemiec. Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa przeważa tło w kolorze żółtym (grunty orne), ponadto tło w kolorze jasnozielonym (łąki i pastwiska), zielonym (lasy) i szarym (nieużytki). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy (pszenica, żyto, jęczmień, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki, chmiel, tytoń, owoce i warzywa, winorośl) i hodowlę (bydło, trzoda chlewna, owce). W kilku miejscach powiększone sygnatury oznaczają wysokotowarową produkcję rolną. Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże w Monachium, Hamburgu, kilkanaście średnich sygnatur i kilkanaście mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy oraz chemiczny w przewadze, lekki oraz spożywczy. Po kilkanaście elektrowni cieplnych i wodnych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, kilka elektrowni atomowych, ropociągi i gazociągi oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczające wydobycie węgla kamiennego, węgla brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego, soli kamiennej, soli potasowych i rud uranu występują w środkowej części mapy. Dodatkowo brązowymi plamami wyróżniono obszary silnie uprzemysłowione, obejmują one skupiska miast – dużych ośrodków przemysłu. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.

3. Republika Czeska – środowisko naturalne

Republika Czeska jest małym krajem środkowoeuropejskim bez dostępu do morza. Graniczymy z nią przez Sudety. W Republice Czeskiej dominują tereny wyżynne i górskie, które zaliczają się do starego Masywu Czeskiego. Najwyższy szczyt to Śnieżka (1602 m n.p.m.) leżąca na naszej granicy w Karkonoszach. Główne rzeki to Łaba płynąca do Morza Północnego i Morawa uchodząca do Dunaju. Klimat Czech jest podobny do naszego, a na południu nawet trochę cieplejszy. 1/3 obszaru kraju zajmują lasy – głównie mieszane i liściaste.

RlGgKs0fdDK3C1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Republiki Czeskiej. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Przeważają obszary w kolorze żółtym i pomarańczowym. Na mapie opisano nazwy nizin, wyżyn, pasm górskich i rzek. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Republiką Czeską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

4. Republika Czeska – ludność i gospodarka

Republika Czeska składa się z dwóch dużych krain historycznych – Czech i Moraw. W kraju mieszka ponad 10 mln ludzi, z czego 65% to Czesi. Główne mniejszości narodowe to Morawianie, Słowacy, Romowie, Niemcy, Polacy, Żydzi. Największe miasto – stolica Praga – liczy ponad 1 mln mieszkańców.
W gospodarce Republiki Czeskiej największe znaczenie ma przemysł motoryzacyjny, turystyka i browarnictwo. Wydobywa się też duże ilości węgla brunatnego i nieco mniejsze węgla kamiennego. Dobrze rozwinięty jest transport kolejowy i śródlądowy.

Rl70zLVvg4lsx1

Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Republiki Czeskiej. Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa tło w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, kukurydza, jęczmień, ziemniaki, buraki cukrowe, chmiel, len, winorośl, owoce i warzywa) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna). Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże w Pradze, Ostrawie, Brnie, kilkanaście mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy w przewadze, chemiczny, lekki oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych i wodnych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, jedna elektrownia atomowa, ropociąg i gazociąg oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla kamiennego, węgla brunatnego i uranu. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne.

5. Słowacja – środowisko naturalne

Słowacja to kraj śródlądowy i najmniejszy obszarowo sąsiad Polski. Graniczymy z nią poprzez Karpaty, które zajmują większą część państwa. Niewielkie płaskie tereny występują tylko na południu i są to krańce Wielkiej i Małej Niziny Węgierskiej. Prawie całe terytorium Słowacji należy do dorzecza Dunaju; wyjątek stanowi Poprad uchodzący w Polsce do Dunajca. Na Słowacji przeważa klimat górski, poza nizinami na południu, gdzie jest znacznie cieplej. Ponad 40% obszaru kraju zajmują lasy.

R6vy8tLGRxYN21

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Słowacji. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Przeważają obszary w kolorze żółtym i pomarańczowym. Na mapie opisano nazwy nizin, wyżyn, pasm górskich, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące ze Słowacją. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

6. Słowacja – ludność i gospodarka

Na Słowacji mieszka około 5,5 mln osób, z czego prawie połowa na wsi. Ze względu na pofałdowany teren nie rozwinęły się duże miasta – największe to stolica Bratysława (430 tys. mieszk.). Na południu kraju zamieszkuje dosyć liczna mniejszość węgierska.
Słowacka gospodarka opiera się na rolnictwie, leśnictwie, przemyśle ciężkim (hutnictwo żelaza, produkcja samochodów, broni, AGD) i turystyce (Tatry Wysokie, rzeźba krasowa, gorące źródła). W kraju działają też dwie elektrownie atomowe.

R120eF68w0OGR1

Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Słowacji . Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa tło w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, kukurydza, ziemniaki, buraki cukrowe, len, tytoń, winorośl, owoce i warzywa) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna, owce). Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże w Bratysławie, Koszycach, kilka mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy, chemiczny, lekki, drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych i wodnych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, jedna elektrownia atomowa, ropociąg i gazociąg oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla brunatnego, gazu ziemnego, magnezytu, srebra i złota. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne geograficzne.

7. Ukraina – środowisko naturalne

Ukraina to nasz duży południowo‑wschodni sąsiad – jej powierzchnia jest prawie dwukrotnie większa od Polski. Państwo leży nad Morzem Czarnym i nad jego częścią, Morzem Azowskim. Przeważają niziny, które zajmują całą centralną część kraju. Wyżyny dominują na zachodzie, gdzie również znajdują się góry (Karpaty). Główną rzeką jest Dniepr, który uchodząc do Morza Czarnego, podobnie jak inne rzeki, tworzy limany. Na Ukrainie dominuje klimat umiarkowany ciepły lądowy, sprzyjający tworzeniu się stepów z czarnoziemami w podłożu.

Rix7YJ2s8P2YU1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Ukrainy. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Na północy przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południowemu-zachodowi w kolor żółty i pomarańczowy. W dolnej części mapy Morze Czarne i Morze Azowskie zaznaczone kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, cieśnin, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Ukrainą. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

8. Ukraina – ludność i gospodarka

Liczba ludności Ukrainy wynosi około 45 mln i stale się zmniejsza. To wynik trudnej sytuacji polityczno‑ekonomicznej, która nie sprzyja dużej liczbie urodzeń. Znaczenie ma też wysoka umieralność, wywołana niezdrowym trybem życia, zwłaszcza mężczyzn. Duża mniejszość rosyjska jest powodem konfliktu międzynarodowego. Stolica kraju to liczący prawie 2,5 mln mieszkańców Kijów.
W gospodarce Ukrainy ważną rolę odgrywa rolnictwo, które wykorzystuje żyzne czarnoziemy pod uprawę głównie pszenicy. Przemysł opiera się na wydobyciu węgla kamiennego i rud żelaza.

RPGFIeFUZeYD51

Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Ukrainy. Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa tło w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska), zielonym (lasy) i szarym (nieużytki). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, żyto, jęczmień, kukurydza, buraki cukrowe, ziemniaki, słonecznik, owoce i warzywa, winorośl, tytoń, len, chmiel) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna, owce i konie). Powiększone sygnatury na wschodzie kraju oznaczają wysokotowarową produkcję rolną. Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże: Donieck, Dniepropetrowsk, Odessa, Kijów, kilkanaście mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy oraz chemiczny w przewadze, lekki drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych, wodnych i atomowych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, ropociąg i gazociąg oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla kamiennego, ropy naftowej, gazu ziemnego rud żelaza, manganu i uranu. Większość przemysłu i wydobycia skupiona jest na wschodzie kraju. Kolorem brązowym oznaczono obszary silnie uprzemysłowione. Obejmują one duże miasta. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne co dwa stopnie.

9. Białoruś – środowisko naturalne

Białoruś to największy kraj Europy nie mający dostępu do morza. Jest jednak trochę mniejsza od Polski. Dominują tam tereny płaskie, a niewielkie pofałdowania wyżynne i pojezierne pojawiają się tylko na północy kraju. Wyżyna Białoruska jest działem wodnym zlewisk Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Największe rzeki Białorusi to Dniepr i Niemen. Blisko 40% powierzchni kraju zajmują lasy. Sporo jest też terenów podmokłych. Na Białorusi panuje klimat umiarkowany ciepły przejściowy, ale z przewagą wpływów kontynentalnych.

RmI8sRUHW2Uyw1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Białorusi. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym i żółtym. W lewym górnym rogu mapy fragment Morza Bałtyckiego zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Na mapie opisano nazwy nizin i wyżyn, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano punkty wysokościowe. Różową wstążką przedstawiono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Białorusią. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

10. Białoruś – ludność i gospodarka

Na Białorusi mieszka obecnie około 9,5 mln osób. Liczba ta stale się zmniejsza z przyczyn podobnych do tych na Ukrainie. Zła sytuacja ekonomiczna wynika tu z polityczno‑gospodarczej izolacji Białorusi, będącej konsekwencją niedemokratycznych rządów Aleksandra Łukaszenki. Gospodarka ukierunkowana jest na rynek krajowy oraz handel zagraniczny z Rosją. Produkuje się głównie żywność oraz artykuły codziennego użytku. Najważniejszym surowcem mineralnym są sole potasowe. Ponadto wydobywa się torf i ropę naftową.

RqC31pQpAcoHL1

Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Białorusi. Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa tło w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska), zielonym (lasy) i szarym (nieużytki). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, żyto, buraki cukrowe, ziemniaki, owoce, warzywa, tytoń i len) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna i owce). Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże w Mińsku, mniejsze w Grodnie, Brześciu, Mohylewie i innych miejscowościach. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy, chemiczny, lekki, drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Elektrownia cieplna w pobliżu Mińska oznaczona gwiazdką, ropociąg i gazociąg oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie ropy naftowej, soli potasowych i torfu. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.

11. Litwa – środowisko naturalne

Litwa to nasz północno‑wschodni sąsiad o obszarze blisko 5‑krotnie mniejszym niż Polska. Leży nad Morzem Bałtyckim, na skraju wielkiej Niziny Wschodnioeuropejskiej. Powierzchnia terenu jest lekko pofałdowana, zwłaszcza na Pojezierzu Litewskim i Wysoczyźnie Żmudzkiej. Linię brzegową urozmaica Mierzeja i Zalew Kuroński. Główne rzeki Litwy to Niemen oraz jego prawy dopływ Wilia. Panuje tam klimat umiarkowany ciepły przejściowy, w którym masy powietrza morskiego ścierają się z masami powietrza kontynentalnego.

RwMwINPZDlJew1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Litwy. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym i żółtym. W lewym górnym rogu mapy fragment Morza Bałtyckiego zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Na mapie opisano nazwy nizin, pojezierzy i rzek. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano punkty wysokościowe. Różową wstążką przedstawiono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Litwą. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

12. Litwa – ludność i gospodarka

Na Litwie mieszka tylko 3,1 mln osób, co oznacza że jest to nasz najsłabiej zaludniony sąsiad. Liczba ta jeszcze się zmniejsza, w czym duży udział ma emigracja Litwinów do Europy Zachodniej. Na Litwie mieszka ponad 200 tys. Polaków, głównie w Wilnie i okolicach. Stolica kraju (Wilno) nie jest jeszcze wielkim miastem i liczy około 550 tys. mieszkańców. Jednak stale się rozwija i rozbudowuje, nabierając coraz więcej cech metropolii usługowo‑finansowej. Drugie ważne miasto Litwy to Kłajpeda – jeden z większych portów nad Bałtykiem.

RpYtVPMBDL5Wp1

Na zdjęciu nowoczesna zabudowa miejska, wysokie budynki, rzeka, most, ulice.

13. Federacja Rosyjska – środowisko naturalne

Federacja Rosyjska to największy kraj świata, leżący na dwóch kontynentach nad wodami trzech oceanów. Linia brzegowa jest silnie urozmaicona. W zachodniej części kraju dominują niziny, a w części wschodniej wyżyny i góry. Najwyższy szczyt to Elbrus (5633 m n.p.m.) w Kaukazie na granicy z Gruzją. Wielkie rzeki Rosji to Lena, Amur, Jenisej, Ob z Irtyszem w Azji i Wołga w Europie. Dominują klimaty chłodne i suche – umiarkowany lądowy oraz subpolarny i polarny. Rosyjska tajga to największy na świecie kompleks lasów iglastych.

R1RIIfwOigctC1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Federacji Rosyjskiej. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Trójkątami oznaczono czynne wulkany i podano ich wysokości. Niebieskim kreskowaniem zaznaczono solniska, szarym kropkowaniem – pustynie głównie w Kazachstanie, biało-szarym gradientem lodowce występujące na północy mapy. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Federacją Rosyjską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

14. Federacja Rosyjska – ludność i gospodarka

Rosja liczy ponad 140 mln mieszkańców, z czego na część europejską przypada około 100 mln. Blisko ¾ ludności mieszka w miastach, a największe z nich to stolice – obecna Moskwa (ponad 10 mln) i dawna St. Petersburg (około 5 mln). 80% ludności to Rosjanie, a na pozostałe 20% składa się bardzo wiele narodowości i grup etnicznych, m.in. z byłych republik radzieckich.
Gospodarka Rosji opiera się na wykorzystaniu bogactw naturalnych. Największe znaczenie ma ropa naftowa i gaz ziemny, a ponadto węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy żelaza i innych metali, fosforyty, diamenty, lasy.

R1M2wQ4Tocm7M1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Federacji Rosyjskiej. Na mapie sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże: Czelabińsk, Wołgograd, Rostów nad Donem, Samara, Jekaterynburg, Kazań, Perm, Petersburg, Moskwa, kilkanaście mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy, chemiczny, lekki drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych, wodnych i atomowych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, ropociągi i gazociągi oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla kamiennego, węgla brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego, rud żelaza, rud miedzi, rud cynku i ołowiu, rud niklu, rud cyny, wolframu, fosforytów, srebra, złota, diamentów i platyny. Większość przemysłu i wydobycia skupiona w zachodniej części kraju. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

Zadania

Pamiętam i rozumiem:

1. Opisz położenie geograficzne Niemiec.

2. Czym się różnią Czechy od Republiki Czeskiej?

3. Które tereny Słowacji zamieszkuje najliczniejsza tam mniejszość narodowa?

4. Jakie są silne strony ukraińskiego rolnictwa i przemysłu?

5. Wymień główne bogactwa naturalne Białorusi.

6. Wyjaśnij funkcje Kłajpedy i Kowna dla wodnego transportu Litwy.

7. Co to jest Syberia i jakie ma ona znaczenie dla Federacji Rosyjskiej?

Czytam i interpretuję:

1. Na mapie poniżej wskaż i odczytaj nazwy największych niemieckich aglomeracji. Wskaż także konurbację i podaj jej nazwę.

   RPYpG4AQj9d6D1

   Ilustracja przedstawia mapę Niemiec. Na mapie przedstawiono rozmieszczenie ludności. Kolorami od zielonego (jedna niewielka plama) przez żółty i pomarańczowy do czerwonego przedstawiono gęstość zaludnienia. Plamy rozkładają się nieregularnie, wokół miast kolor pomarańczowy i czerwony oznaczający dużą gęstość zaludnienia, nawet powyżej pięciuset osób na kilometr kwadratowy. Najgęściej zaludnione obszary na zachodzie Niemiec. Na mapie różnej wielkości sygnatury (koła) obrazujące aglomeracje miejskie wg liczby mieszkańców: Hamburg, Berlin, Monachium, Kolonia – od jednego miliona do pięciu milionów mieszkańców. Hanover, Drezno, Lipsk, Frankfurt nad Menem Stuttgart, Dortmund od pięciuset tysięcy mieszkańców do miliona. Kilkanaście mniejszych sygnatur poniżej dwustu pięćdziesięciu tysięcy mieszkańców. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.

   

2. Na mapie poniżej wskaż trzy rzeki płynące przez Republikę Czeską, które należą do trzech różnych zlewisk morskich.

   RlGgKs0fdDK3C1

   Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Republiki Czeskiej. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Przeważają obszary w kolorze żółtym i pomarańczowym. Na mapie opisano nazwy nizin, wyżyn, pasm górskich i rzek. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Republiką Czeską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

   

3. Na podstawie poniższych ilustracji wymień główne bogactwa naturalne Słowacji.

   R120eF68w0OGR1

   Ilustracja przedstawia dwie mapy gospodarcze Słowacji . Mapa pierwsza – rolnictwo, mapa druga – przemysł. Na mapie rolnictwa tło w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, kukurydza, ziemniaki, buraki cukrowe, len, tytoń, winorośl, owoce i warzywa) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna, owce). Na mapie przemysłu sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże w Bratysławie, Koszycach, kilka mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy, chemiczny, lekki, drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych i wodnych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, jedna elektrownia atomowa, ropociąg i gazociąg oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla brunatnego, gazu ziemnego, magnezytu, srebra i złota. Obie mapy zawierają południki i równoleżniki, dookoła map w białych ramkach opisano współrzędne geograficzne.

   

   R1FSABu0nWd2M1

   Na zdjęciu stromy, skalisty stok górski, po metalowych schodach wchodzą turyści. U stóp wzniesienia kolejka.

   

4. Korzystając z map poniżej, odpowiedz na pytania dotyczące katastrofy elektrowni atomowej w Czarnobylu.

   1. Która dawna republika radziecka w największym stopniu została skażona?

   2. Do których kontynentów dotarła radioaktywna chmura?

      R2ZEV82GBmr3U1

      Ilustracja zawiera mapę okolic Czarnobyla na Ukrainie z zaznaczonym kolorowymi plamami skażeniem gleby cezem 137. Od najciemniejszego w Czarnobylu do najjaśniejszego w promieniu trzystu kilometrów od miejsca katastrofy. Na drugiej mapie – mapie świata – zasięg chmury radioaktywnej w dniu wybuchu – w okolicach Czarnobyla i dziesięć dni później – północna, środkowa i wschodnia Azja oraz Grenlandia i północne krańce Ameryki Północnej.

      

5. Na mapie poniżej:

   1. wskaż sąsiadów Białorusi;

   2. wskaż przykłady granic naturalnych;

   3. scharakteryzuj ukształtowanie terenu Białorusi;

      RmI8sRUHW2Uyw1

      Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Białorusi. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym i żółtym. W lewym górnym rogu mapy fragment Morza Bałtyckiego zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Na mapie opisano nazwy nizin i wyżyn, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano punkty wysokościowe. Różową wstążką przedstawiono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Białorusią. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

      

6. Poniższe zdjęcie zostało wykonane w centrum stolicy Litwy – co ono przedstawia?

   R1Hx7vCdhnnIs1

   Na zdjęciu okazała murowana brama, o wysokości równej wysokości sąsiadujących z nią piętrowych budynków. Na elewacji w kolorze błękitnym i białym złote zdobienia i napisy. Na dachu krzyż.

   

7. Korzystając z mapy poniżej, wyjaśnij przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Federacji Rosyjskiej.

   R1AZDyvn3vgjD1

   Ilustracja przedstawia mapę Federacji Rosyjskiej. Na mapie przedstawiono rozmieszczenie ludności. Szarym kolorem przedstawiono obszary, na których gęstość zaludnienia wynosi poniżej jednej osoby na kilometr kwadratowy (centrum kraju, północ i wschód). Kolorem zielonym oznaczono obszary, na których gęstość zaludnienia wynosi od jednej do dziesięciu osób na kilometr kwadratowy (głównie w dolinach rzek). Kolor żółty obrazuje gęstość od jedenastu do pięćdziesięciu osób na kilometr kwadratowy i występuje na zachodzie i południu kraju. Tam tez są nieliczne obszary przedstawione kolorem pomarańczowym oznaczającym dużą gęstość zaludnienia – powyżej pięćdziesięciu osób na kilometr kwadratowy. Na mapie różnej wielkości sygnatury (koła) obrazujące aglomeracje miejskie wg liczby mieszkańców: bardzo duże: Petersburg, Moskwa – powyżej pięciu milionów, duże: Jekaterynburg, Krasnojarsk, Nowosybirsk, Niżny Nowogród, Wołgograd, Rostów nad. Donem, Samara, Czelabińsk, Woroneż – od jednego miliona do pięciu milionów mieszkańców. Kilkadziesiąt mniejszych sygnatur poniżej pięciuset tysięcy mieszkańców. Przewaga dużych miast w zachodniej części kraju, tam, gdzie jest żółte tło. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

   

Rozwiązuję problemy:

1. Na przykładzie Niemiec wyjaśnij, w jaki sposób można przeciwdziałać starzeniu się społeczeństwa.

2. Znajdujesz się na najwyższym szczycie Republiki Czeskiej i chcesz jak najszybciej dostać się do Polski – w jaki sposób to zrobisz?

3. Jak dopłynąć kajakiem z Tatr Słowackich do Morza Bałtyckiego?

4. Podaj swój sposób na rozwiązanie konfliktu rosyjsko‑ukraińskiego.

5. Co możemy zrobić dla ludności polskiej mieszkającej na Białorusi?

6. Jesteś na Litwie i chcesz odwiedzić tamtejszych Polaków – w którą część kraju się udasz?

7. Lot samolotem między Moskwą a Władywostokiem trwa 8 godzin; różnica czasu strefowego między tymi miastami wynosi 7 godzin. Oblicz, o ile godzin należy przesunąć zegarek po wylądowaniu:

   1. w Moskwie,

   2. we Władywostoku.

Projekt badawczy

Wyniki i wnioski z projektu badawczego

Test sprawdzający do działu V. Sąsiedzi Polski

Test sprawdzający

Klucz testu