R1LOaVL9Ez0RI1

Na zdjęciu kwadratowy asfaltowy plac. W tle duży czerwony budynek z wieloma wieżami ozdobionymi złotymi gwiazdami. Po lewej i prawej stronie okazałe budynki. Na pierwszym planie po prawej stronie rzeźba w kolorze zielonym, dwóch mężczyzn, jeden siedzi, drugi stoi. Na całym placu jest wielu ludzi, stoją w grupach, idą, na ulicy namalowane żółte linie, przejścia dla pieszych.

1. Położenie i podział Federacji Rosyjskiej

Federacja Rosyjska leży na dwóch kontynentach – w Europie i Azji. Powierzchnia kraju wynosi ponad 17 mln kmIndeks górny 2², czyli więcej niż cała Europa (10,5 mln kmIndeks górny 2²). Na nasz kontynent przypada „tylko” 4,3 mln kmIndeks górny 2² obszaru Federacji Rosyjskiej, który i tak zajmuje prawie całą Europę Wschodnią. Azjatycka część Rosji obejmuje głównie tereny położone na wschód od gór Ural, które nazywane są Syberią. Ponadto do Azji zalicza się obszar między Morzem Czarnym a Kaspijskim, zwany Przedkaukaziem.
Federacja Rosyjska leży w całości na półkuli północnej i w zdecydowanej większości na półkuli wschodniej; na półkuli zachodniej znajduje się tylko Płw. Czukocki i część Wyspy Wrangla. Wybrzeża kraju oblewają wody aż trzech Oceanów – Arktycznego na północy, Spokojnego na wschodzie i Atlantyckiego na zachodzie (Morze Bałtyckie).
Federacja Rosyjska graniczy z czternastoma krajami, z których większość znajduje się w Europie. W Azji Rosja ma granice lądowe tylko z sześcioma państwami – Chinami, Koreą Północną, Mongolią, Kazachstanem, Gruzją i Azerbejdżanem.

Wielki obszar Federacji Rosyjskiej podzielony jest na kilkadziesiąt jednostek administracyjnych – republik, krajów, obwodów. Wiele z nich w nazwie ma określenie „autonomiczna(y)”, co oznacza że dana jednostka powinna posiadać pewną niezależność i samodzielność. W praktyce jednak wszystkie republiki, kraje i obwody są silnie uzależnione od władz centralnych znajdujących się w stolicy kraju – Moskwie.

R5VRVdjQxVIaX1

Ilustracja przedstawia mapę polityczną Federacji Rosyjskiej z podziałem na jednostki administracyjne. Kolorami wyróżniono następujące jednostki : obwody (44) , republiki (22), kraje (9), miasta federalne (3), okręgi autonomiczne (4), obwód autonomiczny (1). Na mapie opisano ich nazwy, a w części zachodniej, gdzie jednostek jest najwięcej i zajmują małe obszary opisano je numerami, które objaśniono w legendzie. W centrum i na wschodzie poszczególne jednostki administracyjne mają rozległe obszary. Białymi kropkami oznaczono główne miasta i opisano je. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.

2. Warunki naturalne

Linia brzegowa Federacji Rosyjskiej ma ponad 37 tys. km długości, czyli niemal tyle, co równik. Jej przebieg jest silnie urozmaicony, zwłaszcza na Oceanie Arktycznym i Spokojnym. W skład Federacji Rosyjskiej wchodzą liczne wyspy i archipelagi, np. Nowa Ziemia, Ziemia Północna, Ziemia Franciszka Józefa, Wyspy Nowosyberyjskie na Oceanie Arktycznym czy Sachalin i Wyspy Kurylskie na Pacyfiku. Wiele jest też półwyspów i to takich o znacznej powierzchni, np. Kamczatka, Tajmyr, Jamał, Gydański, Kolski, Czukocki. Archipelagi, wyspy i półwyspy wydzielają na oceanach mniejsze akweny – morza, zatoki, cieśniny.

R1RIIfwOigctC1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Federacji Rosyjskiej. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Trójkątami oznaczono czynne wulkany i podano ich wysokości. Niebieskim kreskowaniem zaznaczono solniska, szarym kropkowaniem – pustynie głównie w Kazachstanie, biało-szarym gradientem lodowce występujące na północy mapy. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Federacją Rosyjską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

Ukształtowanie pionowe obszaru Rosji jest silnie zróżnicowane. W części europejskiej i na zachodzie Azji dominują wielkie Niziny – Wschodnioeuropejska i Zachodniosyberyjska. Nad Morzem Kaspijskim znajduje się Nizina Nadkaspijska, która jest największym na świecie obszarem depresyjnym; do Rosji należy około 1/3 tej niziny, a reszta do Kazachstanu. Na północy Azji, nad Oceanem Arktycznym położone są mniejsze Niziny – Północnosyberyjska, Jakucko‑Indygirska, Kołymska.

Wyżyny zajmują środkową część azjatyckiej części Rosji i stąd nazwa wielkiego regionu geograficznego – Wyżyna Środkowosyberyjska.

Na pozostałych obszarach kraju występują liczne łańcuchy górskie o różnych wysokościach. Najwyższym z nich jest, leżący na granicy z Gruzją, Kaukaz ze szczytem Elbrus (5633 m n.p.m.). Nieco niższe wysokości (4506 m n.p.m.) osiągają góry Ałtaj na pograniczu kazachsko‑chińsko‑mongolskim. Wyższy jest za to wulkan Kluczewska Sopka (4750 m n.p.m.) na Kamczatce, który to półwysep wraz z Wyspami Kurylskimi zalicza się do tzw. Ognistego Pierścienia PacyfikuOgnisty Pierścień PacyfikuOgnistego Pierścienia Pacyfiku.

Przez rozległe niziny i wyżyny Federacji Rosyjskiej płyną wielkie, szerokie rzeki. W części europejskiej płynie najdłuższa rzeka naszego kontynentu – Wołga (3690 km). Uchodzi ona do bezodpływowego Morza Kaspijskiego, tworząc przy ujściu dużą deltę. Pozostałe wielkie rzeki – Lena (4400 km), Ob (4338 km), Jenisej (4102 km) – znajdują się w Azji i generalnie płyną na północ do Oceanu Arktycznego. Dużą rzeką jest też Amur (2824 km) płynący na wschód do Pacyfiku i będący w znacznej swej części naturalną granicą rosyjsko‑chińską.

W Rosji są też wielkie jeziora, a zwłaszcza jedno – Bajkał. Jest ono siódmym największym jeziorem świata, ale przede wszystkim to najgłębsze jezioro na Ziemi. Swą głębokość (1620 m) zawdzięcza tektonicznemu pochodzeniu – woda wypełniła tu wąski, długi i głęboki rów tektoniczny. Inne duże rosyjskie jeziora znajdują się w Europie i są to największe jeziora naszego kontynentu; Ładoga i Onega mają pochodzenie tektoniczno‑polodowcowe.

Federacja Rosyjska leży w dwóch strefach klimatycznych – okołobiegunowej i umiarkowanej. Na zdecydowanej większości obszaru kraju dominują klimaty suche i chłodne, tj. umiarkowane lądowe oraz subpolarne i polarne. Większe opady występują jedynie na wybrzeżach morskich i to tych cieplejszych – bałtyckich i pacyficznych; na południowym wschodzie, nad Morzem Japońskim zaznacza się nawet wpływ monsunówmonsunymonsunów. Natomiast nad Oceanem Arktycznym przez cały rok utrzymują się niskie temperatury (latem maks. 10°C), toteż parowanie jest małe i opady nie mogą być duże. Zimą większość wód Oceanu Arktycznego zamarza.

Na obszarze Federacji Rosyjskiej występuje kilka stref roślinności naturalnej. Na północy wzdłuż wybrzeży Oceanu Arktycznego jest to pas tundry. Na południe od niego rozciąga się największy na świecie kompleks lasów iglastych zwanych tajgą. Niewielkie obszary południowo‑wschodnich i południowo‑zachodnich krańców Rosji porastają lasy mieszane i liściaste. Z kolei na południu w części centralnej zachowało się trochę trawiastych stepów. Miejscami na najbardziej suchych terenach utworzyły się półpustynie.

W Rosji dominują gleby bielicowe związane z lasami iglastymi. W tajdze jest jednak dosyć dużo terenów podmokłych, na których powstały też gleby bagienne. Na północ od tajgi występują słabo rozwinięte gleby tundrowe. Natomiast na południu w rejonie granic z Kazachstanem i Ukrainą Rosja ma pas najurodzajniejszych swoich gleb czarnoziemnych.

3. Ludność Federacji Rosyjskiej

Liczba ludności Federacji Rosyjskiej to ponad 140 mln, z czego około 100 mln mieszka w części europejskiej. Rosja jest najbardziej zaludnionym krajem na naszym kontynencie – następne w kolejności Niemcy liczą nieco ponad 80 mln osób.
Przewaga ludności europejskiej w Federacji Rosyjskiej wynika z lepszych warunków naturalnych i społeczno‑ekonomicznych w tej części kraju. W Europie Wschodniej panuje nieco łagodniejszy klimat z większymi wpływami oceanicznymi niż na Syberii. Ponadto mniejsze są tereny leśne i podmokłe utrudniające osadnictwo. Duże znaczenie ma też bliskość cywilizacji południowo- i zachodnioeuropejskich. Mimo to średnia gęstość zaludnienia dla europejskiej części Rosji jest bardzo mała i wynosi 28 osób na 1 kmIndeks górny 2² – to prawie trzykrotnie mniej niż na przykład na sąsiedniej Ukrainie. W części azjatyckiej wartość ta spada do 2 osób na 1 kmIndeks górny 2², ale w praktyce wielkie obszary syberyjskiej tajgi pozostają całkowicie niezamieszkane, a ludność skupiona jest w miastach i wsiach rozrzuconych miejscami nawet co kilkaset kilometrów. Średnia gęstość zaludnienia dla obszaru całej Federacji Rosyjskiej wynosi tylko 8 osób na 1 kmIndeks górny 2². Ludność generalnie osiedliła się w południowym pasie kraju, ze względu na cieplejszy klimat.

R1AZDyvn3vgjD1

Ilustracja przedstawia mapę Federacji Rosyjskiej. Na mapie przedstawiono rozmieszczenie ludności. Szarym kolorem przedstawiono obszary, na których gęstość zaludnienia wynosi poniżej jednej osoby na kilometr kwadratowy (centrum kraju, północ i wschód). Kolorem zielonym oznaczono obszary, na których gęstość zaludnienia wynosi od jednej do dziesięciu osób na kilometr kwadratowy (głównie w dolinach rzek). Kolor żółty obrazuje gęstość od jedenastu do pięćdziesięciu osób na kilometr kwadratowy i występuje na zachodzie i południu kraju. Tam tez są nieliczne obszary przedstawione kolorem pomarańczowym oznaczającym dużą gęstość zaludnienia – powyżej pięćdziesięciu osób na kilometr kwadratowy. Na mapie różnej wielkości sygnatury (koła) obrazujące aglomeracje miejskie wg liczby mieszkańców: bardzo duże: Petersburg, Moskwa – powyżej pięciu milionów, duże: Jekaterynburg, Krasnojarsk, Nowosybirsk, Niżny Nowogród, Wołgograd, Rostów nad. Donem, Samara, Czelabińsk, Woroneż – od jednego miliona do pięciu milionów mieszkańców. Kilkadziesiąt mniejszych sygnatur poniżej pięciuset tysięcy mieszkańców. Przewaga dużych miast w zachodniej części kraju, tam, gdzie jest żółte tło. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

Prawie ¾ rosyjskiej ludności mieszka w miastach, wśród których wyróżniają się dwa:

• Moskwa – obecna stolica kraju i jedna z największych aglomeracji świata, licząca ponad 10 mln mieszkańców;

• Sankt Petersburg (dawniej Leningrad, Piotrogród) – dawna stolica Rosji Carskiej, a dziś aglomeracja licząca około 5 mln mieszkańców.

Ponadto na terenie Federacji Rosyjskiej znajduje się kilkanaście miast liczących po około 1 mln mieszkańców. Co ciekawe aż 5 z nich – Nowosybirsk, Omsk, Jekaterynburg, Czelabińsk i Krasnojarsk – rozwinęło się w słabo zaludnionej części azjatyckiej.

Pod względem demograficznym ludność Rosji jest podobna do ludności innych państw Europy Wschodniej – Białorusi, Ukrainy czy nawet Litwy. Od lat w Federacji Rosyjskiej występuje duży ujemny przyrost naturalny, który spowodowany jest małą liczbą urodzeń (wywołaną trudną sytuacją ekonomiczną) oraz wysoką umieralnością (spowodowaną niezdrowym trybem życia, zwłaszcza mężczyzn). Toteż liczba ludności Rosji stale spada, choć na przykład saldo migracji zagranicznych utrzymuje się na plusie. Do Federacji Rosyjskiej wciąż bowiem przybywa wielu imigrantów z dawnych republik radzieckich, zwłaszcza z tych azjatyckich – Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu, Gruzji, Azerbejdżanu.

Około 80% ludności Federacji stanowią Rosjanie. Pozostałe 20% to prawdziwa mieszanka narodowościowa przeróżnych nacji i grup etnicznych. Zaliczają się do nich osoby pochodzące z dawnych republik ZSRR, a także Tatarzy, Baszkirzy, Czeczeńcy, Czuwasze, Czukcze, Ingusze, Jakuci, Mongołowie, Udmurci, Żydzi i wielu innych. Jest też grupa około 75 tys. Polaków, którzy mieszkają głównie w części europejskiej. Na Syberii spotkać można potomków naszych rodaków, którzy zostali tam zesłani w czasie zaboru rosyjskiego, a także samych nielicznych już zesłańców z okresu komunizmu w Polsce.

4. Gospodarka Federacji Rosyjskiej

Gospodarka Federacji Rosyjskiej zalicza się do światowej czołówki, choć nie do tej ścisłej, do której należą Stany Zjednoczone, Chiny, Japonia i Niemcy. Wartość rosyjskiego Produktu Krajowego Brutto jest na przykład 10‑krotnie mniejsza od wartości PKB dla USA i 2‑krotnie mniejsza od wartości dla Niemiec. Natomiast w porównaniu z Polską rosyjski PKB jest 3‑krotnie większy.
Podstawą rosyjskiej gospodarki jest wydobycie i eksport surowców mineralnych. Rosja na swoim wielkim terytorium posiada złoża praktycznie wszystkich najważniejszych bogactw mineralnych. Największe znaczenie dla gospodarki mają surowce energetyczne (ropa naftowa, gaz ziemny, węgle, uran) i rudy metali (m.in. żelaza, miedzi, niklu, chromu). Ponadto ważne są też metale i kamienie szlachetne (złoto, srebro, platyna, diamenty) oraz surowce chemiczne (fosforyty, sole potasowe, baryt). Bogactwa te rozrzucone są po całym kraju, a najważniejsze obszary wydobycia to:

• Półwysep Kolski – rudy metali i fosforyty;

• Zagłębie Podmoskiewskie – węgiel brunatny;

• rejon Kurska – rudy żelaza;

• Przedkaukazie – ropa naftowa i gaz ziemny;

• góry Ural – rudy metali, węgle, ropa, gaz;

• Nizina Zachodniosyberyjska – ropa naftowa i gaz ziemny;

• rejon Nowosybirska i Zagłębie Kuźnieckie – węgle i rudy metali;

• tajga syberyjska – metale i kamienie szlachetne, węgiel kamienny.

R1M2wQ4Tocm7M1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Federacji Rosyjskiej. Na mapie sygnatury kołowe – ośrodki przemysłowe. Duże: Czelabińsk, Wołgograd, Rostów nad Donem, Samara, Jekaterynburg, Kazań, Perm, Petersburg, Moskwa, kilkanaście mniejszych. Przemysł elektromaszynowy i hutniczy, chemiczny, lekki drzewny i papierniczy oraz spożywczy. Kilka elektrowni cieplnych, wodnych i atomowych oznaczonych kolorowymi gwiazdkami, ropociągi i gazociągi oznaczone liniami. Sygnaturami oznaczone wydobycie węgla kamiennego, węgla brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego, rud żelaza, rud miedzi, rud cynku i ołowiu, rud niklu, rud cyny, wolframu, fosforytów, srebra, złota, diamentów i platyny. Większość przemysłu i wydobycia skupiona w zachodniej części kraju. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

Oprócz surowców mineralnych w Rosji pozyskuje się również inne bogactwa naturalne. Jedno z nich to lasy, które zajmują blisko połowę powierzchni kraju i są niemal niewyczerpalnym źródłem drewna.
Do celów gospodarczych wykorzystuje się również wielkie rzeki (Wołga, Irtysz, Jenisej, Angara), na których zbudowano liczne elektrownie wodne (m.in. w Bracku, Krasnojarsku, Wołgogradzie).
Przemysł przetwórczy Federacji Rosyjskiej nie zalicza się do najbardziej nowoczesnych. Za czasów ZSRR na bogatej bazie surowcowej rozwinęły się głównie jego „ciężkie” branże – hutnictwo, energetyka cieplna, przemysł elektromaszynowy czy chemiczny. Obecnie najlepiej funkcjonuje przemysł zbrojeniowy, którego produkty są ważnym towarem eksportowym Rosji.

Na dużą skalę rozwinął się też przemysł spożywczy, co wynikało głównie z konieczności wyżywienia wielomilionowego społeczeństwa. Jednak rozwój ten okazał się niewystarczający i Rosja musi obecnie importować znaczne ilości żywności przetworzonej, np. mięsa. Dla odmiany żywność nieprzetworzona, czyli np. zboża, często jest eksportowana za granicę.
Rosyjskie rolnictwo również nie zalicza się do nowoczesnych. By uzyskać duże zbiory, wykorzystuje się wielkie areały użytków rolnych. Wydajność, czyli plony z 1 ha, są znacznie niższe niż na przykład w Polsce czy na Białorusi. W Rosji nadal istnieją wielkie gospodarstwa rolne zwane kołchozami i sowchozami, w których organizacja pracy, agrotechnika i kultura rolna stoją na niskim poziomie.

R1DAwemroiT0f1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Federacji Rosyjskiej. Na mapie rolnictwa kolorem żółtym przedstawiono grunty orne na zachodzie i południu kraju, jasnozielonym – łąki i pastwiska – głównie wzdłuż rzek, zielonym lasy – przewaga na większości obszaru i szarym nieużytki – na północy kraju. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (buraki cukrowe, słonecznik, len, warzywa i owoce, owies, kukurydza, proso, ziemniaki, pszenica, żyto, jęczmień) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna, owce, renifery). Skupione na zachodzie i południu. Na północy jedynie renifery. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

Spośród usług w rosyjskiej gospodarce największe znaczenie ma transport. Jego rozwój był niejako wymuszony przez wielką powierzchnię kraju i wynikające stąd duże odległości między miastami. Dziś stosunkowo dobrze funkcjonuje transport lotniczy i kolejowy. Utworzono dalekie połączenia między wschodem i zachodem kraju, w tym aż dwa kolejowe – Magistralę Bajkalsko‑Amurską (BAM) i Kolej Transsyberyjską. Samolot jest zdecydowanie szybszym środkiem transportu, tyle że droższym. Podróże koleją kosztują mniej, ale zabierają znacznie więcej czasu, np. przejazd pociągiem z Moskwy do Władywostoku trwa ponad 6 dni, a lot samolotem to kwestia około 8 godzin.
W Rosji nieźle rozwinął się też transport wodny – zarówno morski, jak i śródlądowy. Dostęp do trzech oceanów jest wykorzystywany m.in. przez duże porty w St. Petersburgu, Murmańsku i Władywostoku. Żegluga śródlądowa odbywa się głównie po wielkich rzekach europejskich i azjatyckich. W części europejskiej powstała dosyć gęsta sieć kanałów, które łączą m.in. Wołgę z innymi rzekami – dzięki tym kanałom Moskwa zyskała miano portu pięciu mórz.

W ostatnich latach na większą skalę rozwinęła się zagraniczna turystyka wyjazdowa Rosjan. Turystów z Rosji spotkać można już właściwie na całym świecie, a szczególnie dużo jest ich nad Morzem Śródziemnym. Także w Polsce zaobserwowano ich zwiększony napływ w nasze góry, nad morze czy do niektórych miast (Kraków, Gdańsk, Warszawa). Podróżują oczywiście tylko bardziej zamożni mieszkańcy Rosji i jest ich coraz więcej. Nie oznacza to jednak, że rosyjskie społeczeństwo masowo się bogaci. Zdecydowana większość Rosjan żyje na granicy ubóstwa, a bogacą się nieliczni, najczęściej zatrudnieni w firmach surowcowych lub w administracji państwowej.

5. Obwód Kaliningradzki

Obwód Kaliningradzki jest eksklawąeksklawaeksklawą Federacji Rosyjskiej, czyli obszarem otoczonym przez tereny innych państw, nie mającym bezpośredniego połączenia lądowego z główną częścią swojego kraju. Granica polsko‑rosyjska znajduje się na północ od Pojezierza Mazurskiego i liczy sobie 210 km długości. Ponadto Obwód Kaliningradzki graniczy też z Litwą. Powierzchnia Obwodu wynosi 15,1 tys. kmIndeks górny 2², czyli dokładnie tyle ile powierzchnia naszego województwa małopolskiego. Mieszka tam około 950 tys. osób, z czego 430 tys. w Kaliningradzie. Stolica obwodu posiada także polską nazwę Królewiec i niemiecką – Königsberg. W przeszłości tereny te należały do Prus (Niemiec), ale podczas II wojny światowej zostały zagarnięte przez ZSRR i dziś są częścią Federacji Rosyjskiej.
Obwód Kaliningradzki leży nad Morzem Bałtyckim i ma bardzo urozmaiconą linię brzegową. Główną częścią lądu jest półwysep Sambia, z którego „wychodzą” dwie mierzeje odcinające od otwartego morza Zalew Kuroński i Zalew Wiślany
Obwód Kaliningradzki jest regionem wybitnie nizinnym i tylko na południu, przy granicy z Polską pojawiają się niewielkie polodowcowe wniesienia. Zdecydowaną większość obszaru zajmuje płaska Nizina Pruska (Staropruska), środkiem której do Zalewu Wiślanego płynie rzeka Pregoła. Na północy naturalną granicę z Litwą stanowi ujściowy odcinek Niemna.

RAoQ4b4q2IKYg1

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Obwodu Kaliningradzkiego. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym na północy i żółtym na południu. W lewym górnym rogu mapy Morze Bałtycki, Zatoka Gdańska, Zalew Wiślany i Zalew Kuroński zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Na mapie opisano nazwy mierzei i wzgórz, wzniesień, nizin, pojezierzy, jezior i rzek. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano punkty wysokościowe. Różową wstążką przedstawiono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Obwodem Kaliningradzkim. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co pół stopnia. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

Za czasów ZSRR obwód kaliningradzki był regionem rolniczo‑przemysłowym. Obecnie głównym działem tamtejszej gospodarki stają się usługi. Kaliningrad to duży port morski na szlaku wodno‑lądowym między Europą Zachodnią i Wschodnią. Do miasta docierają też statki wycieczkowe m.in. z Polski. Turystów przyciągają również bałtyckie plaże, bardzo zasobne w bursztyny. Rozwija się handel, zwłaszcza w miejscowościach przygranicznych, których mieszkańcy mogą korzystać z tzw. małego ruchu granicznego – przekraczanie granicy państwowej odbywa się na podstawie tylko dowodu osobistego.

Podsumowanie

• Federacja Rosyjska to największe państwo świata leżące na dwóch kontynentach i mające dostęp do wód trzech oceanów.

• W Europie znajduje się tylko 1/4 obszaru Rosji, a pozostałe 3/4 leży w Azji. Zauralska część Rosji to Syberia.

• Federacja Rosyjska powstała w 1991 roku po rozpadzie Związku Radzieckiego, którego była największą republiką.

• Linia brzegowa Rosji jest bardzo urozmaicona, szczególnie na Oceanie Arktycznym i Spokojnym. Znajduje się tam bardzo dużo archipelagów, wysp, półwyspów, a także zatok, cieśnin oraz mórz przybrzeżnych.

• W europejskiej części Rosji dominują tereny płaskie i lekko pofałdowane występujące na wielkiej Nizinie Wschodnioeuropejskiej. Na Syberii spotkać można zarówno niziny, jak i wyżyny, a także góry.

• Najwyższy szczyt Rosji to Elbrus (5633 m n.p.m.), który leży w górach Kaukaz na granicy z Gruzją.

• Nad bezodpływowym Morzem Kaspijskim znajduje się największy obszar depresyjny na świecie.

• Wielkie rosyjskie rzeki płyną w Azji, np. Ob z Irtyszem, Jenisej z Angarą, Lena, Amur. W części europejskiej do wielkich rzek zalicza się tylko Wołga.

• Bajkał jest najgłębszym jeziorem świata (1620 m) i siódmym największym na Ziemi.

• W Rosji dominują klimaty chłodne i suche – umiarkowane kontynentalne oraz polarny i subpolarny. Większe opady występują tylko na ciepłych wybrzeżach Pacyfiku i Bałtyku.

• Rosyjską strefę umiarkowaną porasta największy na świecie kompleks lasów iglastych, czyli tajga. Na północ od niej rozciąga się pas tundry, a na południe – pas stepów.

• W podłożu tajgi występują głównie słabe gleby bielicowe, a na terenach podmokłych gleby bagienne. Pod stepami rozwinęły się urodzajne czarnoziemy.

• W Rosji mieszka ponad 140 mln osób, z czego około 100 mln w części europejskiej, gdzie występują korzystniejsze warunki naturalne dla osadnictwa; ważna jest też bliskość wysokorozwiniętej cywilizacji zachodnioeuropejskiej.

• Rosja jest najludniejszym państwem Europy, ale ze względu na wielką powierzchnię ma bardzo niską średnią gęstość zaludnienia.

• Liczba ludności Rosji stale spada ze względu na trudną sytuację ekonomiczną społeczeństwa.

• 80% mieszkańców kraju to Rosjanie, a pozostałe 20% stanowi ludność bardzo wielu narodowości i grup etnicznych, w tym ta pochodząca z dawnych republik radzieckich.

• Federacja Rosyjska zalicza się do największych gospodarek świata, choć nie do ścisłej czołówki.

• Gospodarka Rosji opiera się na wydobyciu i eksporcie wielu różnych surowców mineralnych; najważniejsze z nich to ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny, rudy żelaza i innych metali.

• Rosyjski przemysł przetwórczy jest na ogół przestarzały i raczej słabo rozwinięty. Największe znaczenie ma obecnie przemysł zbrojeniowy, a ponadto chemiczny, kosmiczny i spożywczy.

• Rosyjskie rolnictwo bazuje na gospodarstwach wielkopowierzchniowych, które uzyskują wysokie zbiory, ale mają niską wydajność z 1 ha.

• Rosja wytwarza nadwyżki zbóż, które może eksportować, ale brakuje jej żywności przetworzonej, np. mięsa, które trzeba importować.

• Ze względu na wielki obszar państwa, w Rosji musiał rozwinąć się transport. Najlepiej funkcjonują połączenia lotnicze, kolejowe i wodne (morskie i śródlądowe).

• Obwód Kaliningradzki to eksklawa Federacji Rosyjskiej granicząca z Polską. Leży nad Bałtykiem i stopniowo zmienia swój charakter z rolniczo‑przemysłowego na usługowy – transportowy, handlowy, turystyczny.

Zobacz także

Następstwa ruchu obrotowego Ziemii6yAlVONUlNastępstwa ruchu obrotowego Ziemi
Strefy klimatyczne świataiDTllCrwEZStrefy klimatyczne świata
Wpływ klimatu na bioróżnorodność i zróżnicowanie glebisxlDsB9UGWpływ klimatu na bioróżnorodność i zróżnicowanie gleb
Wulkanizm i trzęsienia ziemiipx7hOVfDaWulkanizm i trzęsienia ziemi
Położenie Polski na świecie i w EuropieiCkddUjtx4Położenie Polski na świecie i w Europie
Biologiczna struktura ludności PolskiiWj9C2E61NBiologiczna struktura ludności Polski
Środowisko przyrodnicze i gospodarka Ukrainyi7ewkVBgftŚrodowisko przyrodnicze i gospodarka Ukrainy
Środowisko przyrodnicze i gospodarka BiałorusiiiEkXXPWO3Środowisko przyrodnicze i gospodarka Białorusi
Środowisko przyrodnicze i gospodarka LitwyieJq7pOmhNŚrodowisko przyrodnicze i gospodarka Litwy

Dowiedz się więcej

RosjaPL.info

Słowniczek

Zadania