Scenariusz lekcji

Autor: Anna Waszau

Przedmiot: Język obcy nowożytny (j. francuski)

Temat zajęć: Notre quotidien des fake news et comment y  faire face

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, klasa IV, poziom A2+

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.2. Język obcy nowożytny nauczany jako drugi (kontynuacja 2. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej)
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się podstawowym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania);
3) edukacja (np. szkoła i jej pomieszczenia, przedmioty nauczania, uczenie się, przybory szkolne, oceny szkolne, życie szkoły, zajęcia pozalekcyjne);
9) kultura (np. twórcy i ich dzieła, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);
12) nauka i technika (np. wynalazki, korzystanie z podstawowych urządzeń technicznych i technologii informacyjno‑komunikacyjnych);
II. Uczeń rozumie proste wypowiedzi ustne (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje) artykułowane wyraźnie, w standardowej odmianie języka:
1) reaguje na polecenia;
3) określa intencje nadawcy/autora wypowiedzi;
4) określa kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuację, uczestników);
III. Uczeń rozumie proste wypowiedzi pisemne (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, instrukcje, rozkłady jazdy, historyjki obrazkowe z tekstem, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację);
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) układa informacje w określonym porządku;
V. Uczeń tworzy krótkie, proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie, przedstawia opinie innych osób;
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, krótki list prywatny, e‑mail, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
4) wyraża swoje opinie, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób;
11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;
VIII. Uczeń przetwarza prosty tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • powtarza i rozszerza słownictwo związane z obiegiem informacji, wiarygodnością w mediach oraz dziennikarstwem;

  • zna pojęcie fake news i wie, jakie ma ono znaczenie we współczesnym świecie;

  • identyfikuje strategie związane z rozpowszechnianiem oraz rozpoznawaniem nieprawdziwych informacji w mediach;

  • opisuje, w jaki sposób rozpoznać fake news.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • zaspokaja potrzebę ciekawości w zakresie wiedzy na temat obiegu informacji we współczesnych mediach;

  • rozwija swoją świadomość w zakresie funkcjonowania fake newsów w przestrzeni publicznej;

  • rozwija umiejętność tworzenia krótkich tekstów pisemnych, w których opisuje historie prawdziwe bądź wymyślone, korzystając przy tym ze swojej wyobraźni;

  • kształtuje kompetencje świadomego i bezpiecznego korzystania z mediów na przykładzie strategii rozpoznawania fake newsów.

Strategie uczenia się:

  • strategie pamięciowe: słuchanie, czytanie, słowa w kontekście;

  • strategie kognitywne: analizowanie informacji i wnioskowanie; ćwiczenia – jednokrotny/wielokrotny wybór, porządkowanie elementów, wstawianie słów w tekst, dobieranie właściwych słów, prawda‑fałsz, ocena tekstu audio, uzupełnianie krzyżówek, łączenie elementów, katalogowanie, zadania otwarte;

  • strategie kompensacyjne: odgadywanie znaczenia słów pisanych i słuchanych, rozpoznawanie synonimów;

  • strategie społeczne: współpraca z rówieśnikami, rozpoznawanie historii prawdziwych bądź fałszywych w szerokim kontekście społecznym, rozwijanie empatii poprzez spoglądanie z perspektywy innych osób.

Metody/techniki nauczania:

  • metoda podająca: praca z tekstem źródłowym, opis;

  • metoda praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe, studium przypadku;

  • metoda problemowa: metoda aktywizująca - burza mózgów, metoda dedukcyjna;

  • metoda programowa: przy użyciu komputera, zadania interaktywne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputer, tablety/smartfony

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel podaje cele i temat lekcji, a następnie zadaje uczniom pytania, proponując metodę burzy mózgów i zapisując na tablicy cechy wymienione przez uczniów: Czy wiecie, czym jest „fake news”? Jakie cechy można przypisać takim informacjom? Jakie przymiotniki, określenia przychodzą wam do głowy, gdy myślicie o „fake newsach”?

Następnie nauczyciel przystępuje do podsumowania pomysłów zaproponowanych przez uczniów i prosi o wskazanie, które cechy były najczęściej wskazywane. Później prosi uczniów o odpowiedź na kolejne pytania:

Czy często się z nimi spotykacie? Potraficie je rozpoznać? Jak myślicie, czy „fake newsy” istniały zawsze czy to „zdobycz” współczesnych czasów? Jaki jest ostatni „fake news”, z którym się spotkaliście?

Faza realizacyjna:

Po wspólnej refleksji w fazie wprowadzającej, nauczyciel przystępuje do fazy realizacyjnej: przedstawia specyfikę tekstu źródłowego, tj. jego tytuł i krótki wstęp przed tekstem właściwym. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne zapoznanie się z tekstem oraz rozwiązanie ćwiczeń do tekstu źródłowego.

W dalszej kolejności uczniowie, z pomocą nauczyciela, sprawdzają swój poziom zrozumienia tekstu. Nauczyciel może zapytać uczniów: czy dowiedzieli się czegoś więcej na temat „fake newsów”? Czy potrafią na podstawie tekstu wydedukować, komu może zależeć na rozprzestrzenianiu „fake newsów” i w jakich okolicznościach? Jeśli chodzi o teorie spiskowe, czy sami z jakimiś się spotkali? Czy są skłonni do weryfikowania podobnych informacji, czy mają jakieś własne strategie rozpoznawania? Nauczyciel może również zaproponować stworzenie krótkiej listy czynności niezbędnych do wykonania, by stawić czoła fake newsom. Może ona przybrać formę wypunktowanych równoważników zdań bądź krótkich poleceń/rad, ewentualnie wypunktowanych wyrażeń odnoszących się do weryfikowania fake newsów.

Po tej części nauczyciel proponuje uczniom krótki kącik leksykalny, którego tematykę stanowią wyrażenia i słownictwo związane z obiegiem informacji w mediach, z dziennikarstwem oraz wiarygodnością informacji. Nauczyciel może dodatkowo poprosić uczniów o wskazanie znanych im środków medialnych funkcjonujących we Francji bądź w krajach frankofońskich (np. tytuły stacji telewizyjnych, gazet, konkretnych programów czy nazwiska dziennikarzy). Po teoretycznej części uczniowie przystępują do wykonania ćwiczenia utrwalającego słownictwo.

W dalszej kolejności nauczyciel proponuje pracę z materiałem multimedialnym. Po dokładnym przejrzeniu prezentacji i wysłuchaniu części audio uczniowie realizują załączone do niej ćwiczenia, sprawdzające zrozumienie przedstawionych treści. W ostatnim zadaniu z tej części uczniowie sami próbują zdefiniować w prostych słowach, czym jest fake news. Nauczyciel może to zadanie zrealizować w formie ustnej, przeprowadzając przy okazji dyskusję na temat tego, czy wszyscy tak samo rozumieją to zjawisko i jak może to wpływać np. na kwestie legislacyjne. Jeśli wystarczy czasu, można poprosić uczniów, by wyszukali w internecie przykłady fake newsów.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel sprawdza wiedzę zdobytą przez uczniów, proponując wybrane przez siebie ćwiczenia z części Sprawdź się. Nauczyciel może zaadaptować zadania otwarte do wypowiedzi ustnej. W tej fazie może również poprosić jednego z uczniów, by podsumował treść lekcji z własnego punktu widzenia. Uczeń może zostać również poproszony o wskazanie, jakie elementy lekcji wydają mu się istotne w kontekście metapoznawczym: czy informacje, które uzyskał na lekcji, będą dla niego przydatne również poza kontekstem obcojęzycznym, czy czuje się bardziej świadomy co do mechanizmów funkcjonowania pewnych zjawisk medialnych, czy poszerzył swoją wrażliwość w tym aspekcie.

Praca domowa:

Ćwiczenie 7. i/lub 8. z katalogu ćwiczeń interaktywnych. Można również poprosić uczniów o przygotowanie krótkiej wypowiedzi ustnej na temat zagrożeń płynących z rozprzestrzeniania fake newsów.

Materiały pomocnicze:

Można wykorzystać różne strony medialne w języku francuskim, by wskazać, jak wyglądają wiarygodne media, można również wykorzystać różne strony internetowe innego typu, by wskazać możliwe przykłady fake newsów.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Treść materiału zawartego w katalogu multimedialnym może posłużyć jako kontynuacja tematu dotyczącego mediów w ogóle. Może on zostać wykorzystany również w celu przygotowania przez uczniów własnej prezentacji multimedialnej na temat fake newsów i ich wpływu na harmonijne współżycie w społeczeństwie, w tym szczególnie zwracając uwagę na zagrożenia z nimi związane, zwłaszcza dla ludzi młodych. Multimedium może stanowić również wstęp np. do debaty oksfordzkiej skoncentrowanej na wolności słowa i jej granicach.

Słownik