Temat

Położenie punktów na mapie oraz globusie

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

X. Oś liczbowa. Układ współrzędnych na płaszczyźnie. Uczeń:

2) znajduje współrzędne danych (na rysunku) punktów kratowych w układzie współrzędnych na płaszczyźnie;

3) rysuje w układzie współrzędnych na płaszczyźnie punkty kratowe o danych współrzędnych całkowitych (dowolnego znaku);

Czas

45 minut

Cel ogólny

Interpretowanie i tworzenie tekstów o charakterze matematycznym oraz graficzne przedstawianie danych.

Cele szczegółowe

1. Określanie położenia punktów na mapie oraz globusie.

2. Posługiwanie się współrzędnymi geograficznymi.

3. Porozumiewanie się w języku angielskim, rozwijanie matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo‑technicznych oraz informatycznych, kształtowanie umiejętności uczenia się.

Efekty uczenia

Uczeń:

- określa współrzędne geograficzne wybranych miast na mapie oraz globusie,

- odnajduje wybrane miasta na mapie na podstawie ich współrzędnych geograficznych.

Metody kształcenia

1. Burza mózgów.

2. Analiza sytuacyjna.

Formy pracy

1. Praca indywidualna.

2. Praca w parach.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Nauczyciel przygotowuje na lekcję dla każdej pary uczniów:

- atlasy geograficzne zawierające mapę Polski,
- globusy.

Nauczyciel nawiązuje do zajęć, w czasie których uczniowie poznali pojęcie układu współrzędnych.

Uczniowie odpowiadają na pytanie:

W jaki sposób określa się położenie punktu w układzie współrzędnych?

Realizacja lekcji

Nauczyciel informuje uczniów, że na zajęciach poznają pojęcie współrzędnych geograficznych. Będą również określać położenie punktów na mapie i na globusie.

Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela:

Do czego służy mapa?

Do czego służy globus?

Nauczyciel informuje uczniów, że podobnie jak w przypadku określania położenia punktów w układzie współrzędnych, określa się położenie punktów na mapie oraz globusie.

Uczniowie pracują w parach. Nauczyciel rozdaje każdej parze atlas geograficzny. Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie siatki, zwanej siatką kartograficzną, pokrywającej mapę Polski.

Uczniowie wspólnie analizują położenie linii sieci i sposób ich opisu. Szukając nieznanych im określeń (np. południki, równoleżniki), mogą wykorzystać zasoby internetowe. Wynikiem rozważań powinny być następujące wnioski:

[Ilustracja interaktywna]

Nauczyciel informuje, że położenie punktu na mapie określają jego współrzędne geograficzne.  Czyli: wartość równoleżnika (szerokość geograficzna) oraz wartość południka (długość geograficzna). Współrzędne geograficzne są podawane w stopniach. Jeden stopień dzieli się na 60 minut.

Uczniowie, korzystając z mapy, odpowiadają na pytania:

Jakie równoleżniki przebiegają przez Polskę?

Na której półkuli, północnej, czy południowej, leży Polska?

Jakie południki przebiegają przez Polskę?

Na której półkuli, wschodniej, czy zachodniej, leży Polska?

Uczniowie wyciągają wnioski. Na przykład:

- Przez Polskę przebiegają kolejno równoleżniki: 50°, 51°, 52°, 53° i 54°. Polska leży w całości na półkuli północnej.
- Przez Polskę przebiegają kolejno południki: 15°, 16°, 17°, 18°, 19°, 20°, 21°, 22°, 23°, 24°. Polska leży w całości na półkuli wschodniej.

Nauczyciel doprecyzowuje wnioski uczniów:

- Punkt zaznaczony na mapie, odpowiadający danemu miejscu w Polsce, ma szerokość geograficzną północną (N). Polska leży bowiem na półkuli północnej.
- Punkt zaznaczony na mapie, odpowiadający danemu miejscu w Polsce, ma długość geograficzną wschodnią (E). Polska, bowiem leży na półkuli wschodniej.

Uczniowie pracują w parach korzystając z atlasów. Ich zadaniem jest podanie współrzędnych geograficznych wybranych polskich miast.

Przykład 1

Odczytaj współrzędne geograficzne Tarnowa, miasta leżącego w pobliżu Krakowa.

Tarnów leży na przecięciu południka 21° oraz równoleżnika 50°, zatem współrzędne geograficzne Tarnowa to:

21 stopni długości geograficznej wschodniej (21°E) i 50 stopni szerokości geograficznej północnej (50°N).

Polecenie 1

Odczytaj współrzędne geograficzne podanych miast. Wyniki zaokrąglij do pełnych stopni:

a) Lublin,

b) Warszawa,

c) Gdynia.

Polecenie 2

Poniżej podano współrzędne miast odwiedzanych kolejno przez uczniów  podczas szkolnej wycieczki.

19°27'E 51°47'N

18°37'E 53°02'N

18°00'E 53°07'N

19°02'E 54°02'N

18°38'E 54°22'N

Opisz trasę tej wycieczki podając nazwy miast.

Uczniowie powinni stwierdzić, że dane miasta to: Łódź, Toruń, Bydgoszcz, Malbork, Gdańsk.

Uczniowie pracują w parach, korzystając z globusa.  

Polecenie 3

a) Odnajdź na globusie równoleżnik 0° (równik) oraz południk 0° (południk Greenwich).
b) Podaj przykład państwa leżącego w całości jednocześnie na półkuli północnej i na półkuli wschodniej.
c) Podaj przykład państwa leżącego w całości jednocześnie na półkuli południowej i na półkuli zachodniej.
d) Podaj przybliżone wartości współrzędnych geograficznych Madrytu, Nowego Jorku i Sydney.

Nauczyciel zwraca uczniom uwagę, że granicę pomiędzy półkulą północną i południową wyznacza równik, a granicę pomiędzy półkulą wschodnią i zachodnią wyznacza południk 0°.

Polecenie dla chętnych

Zaplanuj wycieczkę po wybranym, europejskim kraju. Zapisz nazwy i współrzędne geograficzne kolejno odwiedzanych miast. Skorzystaj z atlasu geograficznego zawierającego mapę wybranego państwa.

Podsumowanie lekcji

Uczniowie wykonują ćwiczenia utrwalające.

Następnie wspólnie z nauczycielem podsumowują zajęcia, formułując wnioski do zapamiętania:

- Położenie punktu na mapie określa się podając jego współrzędne geograficzne: wartość równoleżnika (szerokość geograficzną) oraz wartość południka (długość geograficzną). Współrzędne geograficzne są podawane w stopniach.

- Równoleżnik 0°, nazywany równikiem, wyznacza granicę pomiędzy półkulą północną i południową.

- Południk 0°, nazywany południkiem Greenwich, wyznacza granicę między półkulą wschodnią a zachodnią.

- Mówimy, że miejsca leżące na półkuli północnej mają szerokość geograficzną północną (N), a na półkuli południowej szerokość geograficzną południową (S).

- Mówimy, że miejsca leżące na półkuli wschodniej mają długość geograficzną wschodnią (E), a na półkuli zachodniej długość geograficzną zachodnią (W).