Temat

Projektowanie arkuszy kalkulacyjnych z uwzględnieniem adresowania względnego, bezwzględnego i mieszanego

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

Klasy VII‑VIII

II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych. Uczeń:

3) korzystając z aplikacji komputerowych, przygotowuje dokumenty i prezentacje, także w chmurze, na pożytek rozwiązywanych problemów i własnych prac z różnych dziedzin (przedmiotów), dostosowuje format i wygląd opracowań do ich treści i przeznaczenia, wykazując się przy tym umiejętnościami:

c) rozwiązywania zadań rachunkowych z programu nauczania z różnych przedmiotów w zakresie szkoły podstawowej, z codziennego życia oraz implementacji wybranych algorytmów w arkuszu kalkulacyjnym: umieszcza dane w tabeli arkusza kalkulacyjnego, posługuje się podstawowymi funkcjami, stosuje adresowanie względne, bezwzględne i mieszane, przedstawia dane w postaci różnego typu wykresów, porządkuje i filtruje dane.

Czas

45 minut

Cel ogólny

Projektowanie arkuszy kalkulacyjnych.

Cele szczegółowe

1. Budowanie formuł i stosowanie ich do prostych obliczeń.

2. Kopiowanie formuł.

3. Stosowanie adresów względnych, bezwzględnych i mieszanych.

Efekty uczenia

Uczeń:

- buduje i kopiuje formuły i stosuje je do prostych obliczeń,

- stosuje adresowanie względne, bezwzględne i mieszane.

Metody kształcenia

1. Niedokończone zadania.

2. Uczenie się przez obserwację.

Formy pracy

1. Praca indywidualna.

2. Praca z całą klasą.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Uczniowie mają za zadanie przypomnieć sobie informacje na temat budowy arkusza kalkulacyjnego. Wykorzystując metodę niedokończonych zdań, porządkują informacje na ten temat.

Arkusz kalkulacyjny zawiera kolumny i _____________ (wiersze).

Kolumny są numerowane kolejnymi _____________ (literami alfabetu).

Wiersze są numerowane kolejnymi _____________ (liczbami).

Każde przecięcie się wiersza i kolumny stanowi w Excelu oddzielną _____________ (komórkę).

Każda komórka posiada unikatowy _____________ (adres).

Adres komórki składa się z nazwy _____________ (kolumny) i numeru _____________ (wiersza).

W arkuszu kalkulacyjnym można kopiować i przenosić w inne miejsce całe komórki lub tylko ich wartość. Kiedy kopiujemy lub przenosimy zawartość komórki, kopiowane lub przenoszone są wartości, formuły i elementy formatowania komórki. Tematem lekcji jest zachowywanie się formuł podczas kopiowania komórek. Znajomość zasad ich adresowania pozwoli na bezbłędne i szybkie wykonywanie tej czynności, w wyniku czego możemy przyspieszyć sam proces tworzenia arkusza kalkulacyjnego.

Realizacja lekcji

Adres komórki określa jednoznacznie jej położenie w arkuszu. Stosowany w formułach matematycznych, bywa również nazywany odwołaniem. Wyróżniamy trzy typy adresowania:

- względne,
- mieszane,
- bezwzględne.

[Grafika interaktywna]

Adresowanie względne:
Adresowanie względne jest domyślnym sposobem adresowania komórek w Excelu. Adresowanie to wykorzystuje relatywne położenie komórek względem siebie, a nie ich konkretne adresy. Jeśli z komórki C2 odnosimy się do zawartości komórki np. A2, to Excel „wie”, że jest to komórka leżąca dwie kolumny w lewo w tym samym wierszu (drugim). W przypadku kopiowania formuł zawierających adresy bezwzględne Excel zmieni wszystkie odwołania względne na takie same w stosunku do komórki docelowej kopiowania.

Przykład:
Po skopiowaniu z komórki C2 do C3 formuły =A2+B2 odwołania dostosowane zostaną do wiersza niżej i formuła przybierze postać =A3+B3.

Jest do dla nas wygodne, ponieważ serie danych, na których wykonujemy takie same operacje, leżą najczęściej w tych samych wierszach czy kolumnach.

Polecenie 1

Zastanów się i podaj bez wykorzystania komputera, jak zmieni się formuła =F2+D6 w komórce C3 po skopiowaniu jej do komórek: B2, C2 ,C4 i E5.

[Ilustracja 1]

Adresowanie bezwzględne:
Jeśli chcemy zachować oryginalne odwołania do komórek po skopiowaniu, należy te komórki „zablokować”. Do tego celu służy adresowanie bezwzględne. Adres bezwzględny otrzymamy, umieszczając znak dolara ($) przed odwołaniem do wiersza i kolumny.

Przykład:
Kopiując formułę =$A$2+$B$2 z komórki B3 do C3, umieścimy tam dokładnie taką samą formułę.

Adresowanie mieszane:
Czasami przydaje się również zastosowanie adresu mieszanego. Tworzy się go poprzez umieszczenie znaku dolara ($) przed numerem wiersza (A$2) lub kolumny ($A2). W ten sposób można zablokować w procesie kopiowania odwołania tylko do wiersza lub tylko do kolumny. Aby zablokować odwołania w obu tych miejscach, należy dodać znak dolara zarówno przed numerem wiersza, jak i kolumny ($A$2).

Przykład:

Poniżej podano przykład ilustrujący, jak zmieni się odwołanie do komórki A1 po skopiowaniu formuły zawierającej jej adres z komórki B2 do D4 przy różnych rodzajach adresowania.

[Ilustracja 2]

Bezwzględne – $A$1 – $A$1,
Mieszane – A$1 – C$1,
Mieszane – $A1 – $A3,
Względne – A1 – C3.

Adresowanie mieszane stosowane jest dosyć rzadko, ponieważ najczęściej kopiujemy formułę zarówno do innego wiersza, jak i do innej kolumny. Adresowanie mieszane to inaczej odwołanie, które w czasie kopiowania funkcji obliczeniowej pobiera adresy komórek znajdujących się w jednej kolumnie lub jednym wierszu. Nie musisz go stosować, gdy kopiujesz dane z komórek jednego wiersza i jednej kolumny.

Polecenie 2

Pobierz arkusz i wylicz:

- w kolumnie B – cenę towaru po podwyżce o 10%,
- w kolumnie C – cenę towaru po obniżce o 10%,
- w kolumnie D – cenę towaru (z kolumny A) po wysłaniu jej przesyłką kurierską.

Polecenie 3

Pobierz arkusz z zadaniem i stwórz tabliczkę mnożenia, wykorzystując adresowanie mieszane.

Polecenie 4

Kapitał ulokowany w banku wzrasta w ciągu roku o 3%. Zakładając, że bank nie będzie zmieniał oprocentowania, oblicz wartość kapitału po 5 latach. Pobierz arkusz z zadaniem.

Podsumowanie lekcji

W arkuszu kalkulacyjnym stosuje się trzy typy adresowania: względne, bezwzględne i mieszane. Podczas kopiowania formuł względne i mieszane adresy komórek ulegają zmianie, natomiast adresy bezwzględne pozostają bez zmian. Prawidłowe adresowanie komórek umożliwia bezbłędne kopiowanie formuł matematycznych, a co za tym idzie – przyspiesza tworzenie arkusza.