Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem, a następnie wykonaj polecenia.

Zapoznaj się z opisem schematu, a następnie wykonaj polecenia.

R1axxXmDd8nWE1
Czarno-białe zdjęcie przedstawia paradę, która idzie ulicami miasta. Idą w niej kobiety ubrane w białe koszule i ciemne spódnice. Wszystkie machają rękami. Za nimi widoczne są ogromne masywne budynki z licznymi oknami. Opisano: 1. Stanisław Mikołajczyk na temat komunistycznych rządów w Polsce powojennej Tam, gdzie PPR [tj. Polska Partia Robotnicza, komuniści] raz trzyma i kieruje siłą policyjną – tam nie ma miejsca na wolność człowieka, swobodę przekonań i zgromadzenia – nie ma miejsca na niezależność nie tylko stronnictw politycznych, ale organizacji społecznych, gospodarczych, młodzieżowych, kulturalnych, nie ma panowania i poszanowania prawa, nie ma demokracji, a jest tylko szyld tak zwanej demokracji ludowej.
Tam można słyszeć tylko totalistyczny slogan, że żaden prawdziwy demokrata nie powie, „my władzy nigdy nie oddamy”. Można słyszeć na Sali KRN słowa: „Karabinami rozprawimy się z reakcją w kraju i na tej sali”. Można – jak i w tym Sejmie słyszeliśmy już – słyszeć krzyk nienawiści – „wykończymy was jak mieńszewików”. (…)
Mówi UB [tj. Urząd Bezpieczeństwa, służby państwowe] w terenie naszym członkom – PSL jest legalnym stronnictwem, ale konsekwencje przynależenia do niego poniesiecie.

cyt. za: Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1998, s. 381–382, 2. Fragment ustawy z 1946 r. Art. 1. Dla planowego odbudowania gospodarki narodowej, zapewnienia Państwu suwerenności gospodarczej i podniesienia ogólnego dobrobytu przejmuje Państwo na własność przedsiębiorstwa na zasadach niniejszej ustawy.
Art. 2. Bez odszkodowania przechodzą na własność Państwa przedsiębiorstwa: przemysłowe, górnicze, komunikacyjne, bankowe, ubezpieczeniowe oraz handlowe:
a) Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego Miasta Gdańska,
b) Obywateli Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego Miasta Gdańska z wyjątkiem osób narodowości polskiej lub innej przez Niemców prześladowanej,
c) niemieckich i gdańskich osób prawnych prawa publicznego,
d) spółek kontrolowanych przez obywateli niemieckich lub przez gdańskich albo administrację niemiecką lub gdańską,
e) osób, które zbiegły do nieprzyjaciela (…)
Art. 3. Za odszkodowaniem przejmuje Państwo na własność:
A. Przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe (…),
B. Przedsiębiorstwa przemysłowe nie wymienione pod A, jeśli zdolne są zatrudnić przy produkcji na jedną zmianę więcej niż 50 pracowników.

cyt. za: Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1998, s. 371–372, 3. Przykłady polskiej architektury i sztuki okresu powojennego. Czarno-białe zdjęcie przedstawia paradę, która idzie ulicami miasta. Idą w niej kobiety ubrane w białe koszule i ciemne spódnice. Wszystkie machają rękami. Za nimi widoczne są ogromne masywne budynki z licznymi oknami. Podpis pod zdjęciem: Pałac Kultury i Nauki w Warszawie. CC BY-SA 3.0, wikipedia.org

. Na zdjęciu znajduje się kamienny pomnik mężczyzny, który trzyma w ręku książkę. Na jej okładce widoczny jest napis: Marx, Engels, Lenin. Podpis pod zdjęciem: Rzeźba na fasadzie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. PawełMM, CC BY-SA 4.0, wikipedia.org

. Na zdjęciu znajduje się kamienna płaskorzeźba. Przedstawia ona kobietę trzymającą małe dziecko na rękach. Kobieta jest ubrana w spódnice, a na głowie ma przewiązaną chustę. Podpis pod zdjęciem: Płaskorzeźba na budynku przy ul. Marszałkowskiej w warszawskiej Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. : Tadeusz Rudzki, CC BY-SA 3.0, wikipedia.org

. Kolorowa ilustracja przedstawia trzech robotników murujących ścianę. Podpis pod zdjęciem: Obraz Podaj cegłę autorstwa Aleksandra Kobzdeja. Domena publiczna, artyzm.com, 4. Fragment memoriału przedstawicieli polskiego Kościoła do prezydenta Bieruta. (…) gdyby postawiono nas wobec alternatywy: albo podanie jurysdykcji kościelnej jako narzędzia władzy świeckiej, albo osobista ofiara, wahać się nie będziemy. Pójdziemy za głosem naszego apostolskiego powołania i kapłańskiego sumienia, idąc z wewnętrznym pokojem i świadomością, że do prześladowania nie daliśmy najmniejszego powodu, że cierpienie staje się naszym udziałem nie za co innego, lecz tylko za sprawy Chrystusa i Chrystusowego Kościoła. Rzeczy Bożych na ołtarzach Cezara składać nam nie wolno.
Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1998, s. 396–397, 5. Fragment ustawy z 1949 r. Art. 1. W celu likwidacji analfabetyzmu, będącego spuścizną rządów burżuazji i obszarnictwa oraz zaporą na drodze Polski Ludowej do pełnego rozwoju gospodarczego i kulturalnego Narodu, wprowadza się społeczny obowiązek bezpłatnej nauki dla analfabetów i półanalfabetów. (…)
Art. 4. Ustanawia się powszechny obowiązek pełnienia służby walki z analfabetyzmem.

Dz.U. z 1949 Nr 25 poz. 177, 6. Fragment ustawy z 1947 r. Art. 3. Podstawowym zadaniem gospodarstwa narodowego w okresie 1947–1949 jest podniesienie stopy życiowej pracujących warstw ludności powyżej poziomu przedwojennego.
Art. 4. Osiągnięcie zadania, o którym mowa w art. 3. nastąpi drogą:
a) utrwalenia ustroju i przebudowy struktury społeczno-gospodarczej kraju;
b) wyrównania szkód wojennych;
c) scalenia Ziem Odzyskanych z resztą kraju, z wszechstronnym wykorzystaniem w gospodarstwie narodowym;
d) szerokiego wybrzeża morskiego;
e) rozszerzenia udziału kraju w gospodarstwie światowym; (…)
f) obniżenia kosztów własnych produkcji dóbr i usług oraz wzrostu wydajności czynników produkcji.
Art. 5. Utrwalenie ustroju i przebudowy struktury społeczno-gospodarczej kraju nastąpi drogą zwiększenia udziału przemysłu i usług w ogólnej produkcji, tworząc podstawy do zwiększenia zatrudnienia rezerw pracy na wsi przez intensyfikację produkcji rolnej i zajęcia uboczne, do późniejszej całkowitej likwidacji przeludnienia rolniczego i do pełnego wykorzystania sił roboczych w mieście.

Dz.U. 1947 nr 53 poz. 285
Młodzieżowy pochód podczas obchodzonego 22 lipca Święta Odrodzenia Polski, 1952 rok.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2

Nadaj tytuły poszczególnym elementom (punktom) schematu interaktywnego opisującym przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Polsce powojennej tak, aby właściwie odzwierciedlały one ich zawartość.

RIGhXUAc4Y06P
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Porównaj społeczną, gospodarczą i polityczną sytuację Polski w okresie stalinowskim z okresem międzywojennym. Jakie dostrzegasz różnice? Czy widzisz jakieś podobieństwa?

RZkcRFYJZ2n7Y
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z umieszczonym poniżej tekstem edukacyjnym z 1948 r., a następnie udowodnij, że stanowi on przykład propagowania idei komunistycznej w polskim społeczeństwie. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tekstu źródłowego.

Chłopska Droga. Uczymy się sami: pogadanka do przeczytania i omówienia na zebraniach Kół PPR.

Mówiliśmy w pierwszej pogadance o tym, że ustrój społeczny nie stanowi rzeczy wiecznej, lecz ulega ciągłym zmianom. Zauważyliśmy też, że nie zawsze ludzkość dzieliła się na klasy społeczne, na wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych, że pierwszym ustrojem społecznym była wspólnota, gdzie człowiek nie wyzyskiwał drugiego człowieka. Jest to bardzo ważne dla zrozumienia, że nieprawdą jest, co głoszą niektórzy, jakoby podział społeczeństwa na klasy istniał i zawsze będzie musiał istnieć w przyszłości. Ludzie pracy w mieście i na wsi, chłopi i robotnicy, dążą dziś do takiego ustroju, w którym żaden człowiek nie będzie wyzyskiwał drugiego człowieka (…).

A Źródło: Chłopska Droga. Uczymy się sami: pogadanka do przeczytania i omówienia na zebraniach Kół PPR., Warszawa 1948, s. 3.
RqvtgQYRrQSws
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 2

Poniżej zamieszczono ilustrację mającą propagować jeden z polskich planów gospodarczych okresu powojennego. Odnosząc się do swojej wiedzy oraz wniosków z analizy przedstawionej grafiki, wskaż, którego z planów dotyczyła. Swój wybór uzasadnij.

Poniżej zamieszczono ilustrację mającą propagować jeden z polskich planów gospodarczych okresu powojennego. Odnosząc się do swojej wiedzy oraz wniosków z opisu przedstawionej grafiki, wskaż, którego z planów dotyczyła. Swój wybór uzasadnij.

RqE7yHu2qpbOV
Źródło: dostępny w internecie: polona.pl, domena publiczna.
R1RUPj6dqbJns
Którego planu dotyczy ilustracja? Możliwe odpowiedzi: 1. plan trzyletni (1947–1949), 2. plan sześcioletni (1950–1955), 3. I plan pięcioletni (1956–1960)
R1Xg0L00Rn8Fs
(Uzupełnij).