Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższym schematem, a następnie wykonaj kolejne polecenia.

RlqNzeSknE1lf1
Zdjęcie przedstawia czterech mężczyzn i dwie kobiety. Stoją na peronie przed drzwiami pociągu. Mężczyźni mają na sobie płaszcze, na głowach kapelusze. Wszyscy noszą okulary. Jedna z kobiet ubrana jest w płaszcz z futra, druga w płaszcz obszyty futrem (to muza Skamandrytów). Na głowach mają kapelusze. 1. Zdjęcie ukazuje młodego, uśmiechniętego mężczyznę. Nosi okulary, ubrany jest w płaszcz, na głowie ma kapelusz. Jarosław Iwaszkiewicz (1894-1980) Urodził się i wychował w Kalniku, niewielkiej podkijowskiej miejscowości. W Kijowie ukończył gimnazjum i rozpoczął studia prawnicze. W 1918 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie związał się z grupą skupioną wokół „Pro Arte et Studio”, studenckiego periodyku Uniwersytetu Warszawskiego, z którym współpracował m.in. Julian Tuwim i Kazimierz Wierzyński. Rozpolitykowana stolica odrodzonego państwa nie zachwyciła Iwaszkiewicza. Azyl odnalazł w artystycznej kawiarni Pod Picadorem, w podziemiach Hotelu Europejskiego. Tu nawiązał przyjaźń z Tuwimem, Lechoniem, Słonimskim i Wierzyńskim, z którymi od 1920 roku współtworzył grupę Skamander. W Picadorze młodzi poeci czytali swoje wiersze, satyry i toczyli poetyckie pojedynki. Nie mieli wspólnego światopoglądu, ich celem była kontestacja. W 1920 roku zaczęło ukazywać się czasopismo literacki „Skamander”, na którego łamach piątka przyjaciół publikowała swoją twórczość. W latach Iwaszkiewicz 1923–25 pełnił funkcję sekretarza marszałka sejmu. W 1928 roku zamieszkał w Podkowie Leśnej w domu nazywanym Stawiskiem, który stał ważnym ośrodkiem kultury. W czasie wojny wraz z żoną Anną pomagał artystom działającym w konspiracji, a także ukrywał w swoim domu Żydów uciekających z getta, za co pośmiertnie został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Po wojnie zbliżył się do komunistycznej władzy, pełniąc m.in. funkcję prezesa Związku Literatów Polskich oraz posła na Sejm.
Na jego twórczość składają się nie tylko wiersze, ale również opowiadania, powieści, nowele oraz dramaty. Nie reprezentował jednego nurtu – wypracował swój charakterystyczny styl, skupiał się na psychice postaci i sensie życia, baśniowość przeplatał z realizmem. Najsłynniejsze utwory Iwaszkiewicz to m.in.: tomiki wierszy „Oktostychy”, „Dionizje”, „Lato”, opowiadania „Panny z Wilka”, „Brzezina”, „Matka Joanna od Aniołów”, powieść „Kochankowie z Marony”., 2. Zdjęcie ukazuje mężczyznę w dojrzałym wieku. Nosi okulary, ubrany jest w płaszcz, na głowie ma kapelusz. W rękach trzyma złożony parasol. Obok niego stoi kobieta w płaszczu obszytym futrem. Antoni Słonimski (1895-1976) Przez całe życie był związany z Warszawą. Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej o tradycjach naukowych, literackich i wolnomyślicielskich. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych. W początkach polskiej państwowości był zdystansowany wobec Młodej Polski i szukał dla siebie miejsca na artystycznej mapie Warszawy. Znalazł je Pod Picadorem. Jego twórczość, podobnie jak poezja innych Skamandrytów, miała trafiać do zwykłych ludzi, zrzucała narodowowyzwoleńcze brzemię, towarzyszyła jej euforia związana z odzyskaniem niepodległości. Słonimski był współtwórcą kabaretu literackiego Picador, ale jego teksty wykorzystywały tez inne kabarety, m.in. Czarny Kot, Qui Pro Quo, czy Cyrulik Warszawski. Ze Skamandrytami Słonimski współpracował z przerwami aż do wybuchu wojny. We wrześniu 1939 roku uciekł do Paryża, a po kapitulacji Francji znalazł się w Londynie. Przez cała wojnę pisał do emigracyjnej prasy. W latach 1948 - 1951 był dyrektorem podlegającego władzom komunistycznym Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Do kraju powrócił w 1951 roku. Pisał m.in. do „Szpilek”, „Przeglądu kulturalnego” i „Przeglądu powszechnego”. Wielokrotnie naraził się komunistycznej władzy – był współzałożycielem Klubu Krzywego Koła, w marcu 1964 roku wraz z Janem Józefem Lipskim zainicjował tzw. List 34 przeciwko polityce kulturalnej partii, w 1968 roku krytykował antysemicką nagonkę, a w 1975 roku był jednym z sygnatariuszy Memoriału 59 oraz Listu 14 w proteście przeciw planowanym zmianom w konstytucji PRL. Zmarł 4 lipca 1976 roku w Warszawie w wyniku powikłań po wypadku samochodowym.
Najsłynniejsze utwory Słonimskiego to poemat „Czarna wiosna”, tomy poezji „Parada”, „Droga na Wschód”, „Liryki”, „Wiersze 1958 – 1963”, alegoryczny dramat społeczny „Wieża Babel”, powieść science-fiction „Torpeda czasu”., 3. Zdjęcie ukazuje młodego mężczyznę. Nosi okulary, ubrany jest w płaszcz, na głowie ma kapelusz. Trzyma bukiet kwiatów. Obok niego stoi kobieta w futrze oraz Jarosław Iwaszkiewicz. Jan Lechoń (1899-1956) Urodził się w Warszawie jako Leszek Serafinowicz, pochodził z rodziny szlacheckiej o tatarskich korzeniach. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas studiów poznał Słonimskiego i Tuwima, z którymi zainicjował powstanie kawiarni Pod Pikadorem oraz grupy poetyckiej „Skamander”, której nazwę wymyślił (pochodzi ona rzeki Skamander opływającej Troję i jednocześnie nawiązuje do cytatu z dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Akropolis”). Na końcu do trójki poetów dołączyli Wierzyński i Iwaszkiewicz. Wiersze Lechonia z tego okresu były radosne lekkie, w późniejszych latach stały się bardziej osobiste i mroczne. W latach 1926–1929 był redaktorem pisma satyrycznego „Cyrulik Warszawski”. W 1930 podjął służbę dyplomatyczną jako attaché kulturalny w Paryżu. Pełnił ją do wybuchu wojny. Dzięki jego staraniom w 1935 roku w Operze Paryskiej wystawiono balet Harnasie Karola Szymanowskiego. Po klęsce Francji w 1940 roku Lechoń trafił do Brazylii, a w końcu do Nowego Jorku, gdzie został współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w USA. Do kraju, zniewolonego przez ZSRS już nie powrócił. Oddalenie od ojczyzny pogłębiło jego depresję. W 1956 roku popełnił samobójstwo, skacząc z dwunastego piętra nowojorskiego hotelu Hudson.
Najgłośniejsze utwory Lechonia to m.in. jego debiutancki tom wierszy „Karmazynowy poemat” z 1920 roku, tomik „Srebrne i czarne”, czy „Dziennik”, w którym opisał trudny los emigranta. Lechoń pozostawił także po sobie bogaty zbiór esejów, obejmujący recenzje literackie., 4. Na zdjęciu jest mężczyzna, stoi bokiem. Ubrany jest w płaszcz i kapelusz. Kazimierz Wierzyński (1894-1969) Urodził się i wychował w Drohobyczu. Studiował w Krakowie i w Wiedniu. Walczył w Legionie Wschodnim dowodzonym przez Józefa Hallera. Po bitwie pod Kraśnikiem w lipcu 1915 roku trafił do rosyjskiej niewoli do obozu dla internowanych, skąd zbiegł w styczniu 1918 roku. Do Warszawy przedostał się jesienią tego samego roku. Miał już wtedy za sobą spore doświadczenie literackie. W stolicy rozpoczął współpracę z „Pro Arte et Studio”, wkrótce też dołączył do Juliana Tuwima, Jana Lechonia i Antoniego Słonimskiego. Zaczęło się od występów w kawiarni Pod Pikadorem, potem powstała grupa Skamander. Wiersze Wierzyńskiego, pełne witalizmu i opisujące radość istnienia, świetnie uzupełniały twórczość Skamandrytów. Poeta żywo interesował się losami kraju. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był oficerem do spraw propagandy, redagując Bibliotekę Żołnierza Polskiego oraz czasopisma: w Równem tygodnik Ukraińskie Słowo, a w Kijowie Dziennik Kijowski. W okresie II RP oprócz tego, że był stałym współpracownikiem miesięcznika „Skamander”, współpracował też z Wiadomościami Literackimi (od 1924), był recenzentem literackim i teatralnym Gazety Polskiej (od 1930), redagował Przegląd Sportowy (10 lipca 1926 – 5 grudnia 1931) oraz tygodnik Kultura (1931–1932). W 1928 roku wziął udział w konkursie literackim IX Olimpiady w Amsterdamie, otrzymując złoty medal za tom poezji „Laur olimpijski”. Po wybuchu wojny trafił do Lwowa, później przedostał się do Francji, a następnie po jej klęsce do Portugalii, Brazylii i w końcu do Stanów Zjednoczonych. W 1943 roku został założycielem i członkiem komitetu redakcyjnego „Tygodnika Polskiego” w Nowym Jorku. Nigdy nie pogodził się z postanowieniami konferencji jałtański i sowietyzacją kraju. Po zakończeniu wojny pozostał w Stanach Zjednoczonych. Cały czas współpracował z polonijnymi instytucjami, m.in. z: londyńskimi „Wiadomościami”, paryskim Instytutem Literackim (Biblioteka „Kultury”), z Radiem Wolna Europa. W 1964 roku powrócił do Europy, najpierw zamieszkał w Rzymie, a następnie w Londynie. Zmarł w 1969 roku.
Zadebiutował w 1919 roku tomikiem poetyckim „Wiosna i wino”, wcześniejsze wiersze opisujące doświadczenie I wojny światowej zostały zebrane w tomie „Wielka niedźwiedzica” z 1923 roku. Inne uznane tomy wierszy to: „Wolność tragiczna”, „Krzyże i miecze”, czy „Korzec maku”., 5. Julian Tuwim, tu nieobecny na zdjęciu, (1894-1953) urodził się w Łodzi w żydowskiej rodzinie mieszczańskiej, od młodości jednak związany był z Warszawą. Zadebiutował w 1913 roku wierszem opublikowanym na łamach „Kuriera Warszawskiego”. Studiował prawo i polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, ale żadnego z kierunków nie ukończył. Na studiach zaczął współpracę z czasopismem „Pro Arte et Studio”. Był współzałożycielem kawiarni Pod Pikadorem oraz grupy Skamander, której stał się czołowym przedstawicielem. Od 1920 roku współtworzył miesięcznik literacki „Skamander”. Był też autorem tekstów kabaretowych, rewiowych, współpracował z „Wiadomościami Literackimi” i „Cyrulikiem Warszawskim”. Po zamachu majowym więzi łączące Skamandrytów zaczęły słabnąć. Przyczyną był m.in. stosunek poetów do sanacyjnych rządów. Największy sukces literacki Tuwim osiągnął w latach 30. – w 1935 roku otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury i nagrodę polskiego Pen Clubu. W drugiej połowie lat 30. poeta stał się przedmiotem ataków antysemickich ze strony skrajnej prawicy, która zarzucała mu m.in. niszczenie języka polskiego. Po wybuchu wojny wyemigrował do Paryża, gdzie regularnie spotykał się w kawiarni Café de la Régence m.in. z Janem Lechoniem, Antonim Słonimskim i Kazimierzem Wierzyńskim. W 1940 roku trafił do Rio de Janeiro, gdzie dołączył do niego Wierzyński. Następnie poeci razem udali się do Nowego Jorku. W czerwcu 1946 roku Tuwim zdecydował się na powrót do kraju. W PRL-u stał się ulubieńcem władzy. W latach 1947–1950 pełnił funkcję kierownika artystycznego Teatru Nowego, a w listopadzie 1949 roku został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina, niewiele jednak publikował. Zmarł w 1953 roku na atak serca.
Zadebiutował w 1918 roku świetnie przyjętym tomem „Czyhanie na Boga”. Do najwybitniejszych jego zbiorów zaliczają się: tomy poetyckie „Rzecz czarnoleska”, „Biblia cygańska” „Jarmark rymów” oraz poematy „Bal w operze” i „Kwiaty polskie”. Poeta był też autorem popularnych wierszy dla dzieci.
Czterech z pięciu głównych twórców i założycieli grupy poetyckiej Skamander. Z tyłu stoi aktorka i muza Skamandrytów Maria Morska‑Knaster, Warszawa, 1928 rok.
Źródło: NAC, domena publiczna.
Polecenie 2

Grupa Skamander nie miała ani określonego światopoglądu, ani programu, a każdy z twórców był indywidualnością. Wskaż, co łączyło poetów. Jak myślisz, dlaczego zdecydowali się działać wspólnie?

R1CWbQeYSdLqc
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wymień wydarzenia historyczne, które wpłynęły na życiorysy Skamandrytów. Odpowiedź uzasadnij.

RiXKmxKbItAxz
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 1

Dopasuj prawidłowo nazwiska twórców do dziedziny sztuki, którą uprawiali.

RFD3n9WK5PZsl
Malarstwo Możliwe odpowiedzi: 1. Antoni Słonimski, 2. Władysław Strzemiński, 3. Julian Tuwim, 4. Józef Pankiewicz, 5. Leopold Staff, 6. Karol Szymanowski, 7. Czesław Miłosz, 8. Zofia Nałkowska, 9. Stefan Żeromski, 10. Jan Lechoń Literatura Możliwe odpowiedzi: 1. Antoni Słonimski, 2. Władysław Strzemiński, 3. Julian Tuwim, 4. Józef Pankiewicz, 5. Leopold Staff, 6. Karol Szymanowski, 7. Czesław Miłosz, 8. Zofia Nałkowska, 9. Stefan Żeromski, 10. Jan Lechoń Poezja Możliwe odpowiedzi: 1. Antoni Słonimski, 2. Władysław Strzemiński, 3. Julian Tuwim, 4. Józef Pankiewicz, 5. Leopold Staff, 6. Karol Szymanowski, 7. Czesław Miłosz, 8. Zofia Nałkowska, 9. Stefan Żeromski, 10. Jan Lechoń Muzyka Możliwe odpowiedzi: 1. Antoni Słonimski, 2. Władysław Strzemiński, 3. Julian Tuwim, 4. Józef Pankiewicz, 5. Leopold Staff, 6. Karol Szymanowski, 7. Czesław Miłosz, 8. Zofia Nałkowska, 9. Stefan Żeromski, 10. Jan Lechoń
2
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z fragmentem opisu filmu będącego ekranizacją powieści Marii Dąbrowskiej Noce i dnie. Następnie wykonaj polecenie.

RevOD28cuOnEE
Tytuł z czołówki filmu Noce i dnie (1975).
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Opis filmu „Noce i dnie” (reż. Jerzy Antczak, 1975)

Saga rodzinna dwóch pokoleń rodziny Niechciców, ukazana na tle przemian społeczeństwa polskiego w latach 1865−1914. Podczas ucieczki z zajętego przez Niemców i płonącego Kalińca (I wojna światowa) Barbara wspomina swoje życie... Niespełnioną miłość do Józefa Tolibowskiego, małżeństwo z Bogumiłem, człowiekiem pełnym energii, gospodarnym, ale nie obytym towarzysko; trudy budowania wspólnego życia w Serbinowie, dużym majątku, którym mąż administrował; śmierć pierwszego dziecka, narodziny następnych; kłopoty z wychowaniem syna Tomasza; opuszczenie męża; romanse Bogumiła; sprzedaż Serbinowa; chorobę i śmierć Bogumiła. Ekranizacja powieści.

1 Źródło: Opis filmu „Noce i dnie” (reż. Jerzy Antczak, 1975), dostępny w internecie: filmweb.pl.
RwPuzuqNpe6eE
Zaznacz kwestie dotyczące historii społeczeństwa polskiego, które Maria Dąbrowska najprawdopodobniej poruszyła w swojej powieści. Możliwe odpowiedzi: 1. powstanie styczniowe, 2. wielki kryzys, 3. wzrost znaczenia mieszczaństwa, 4. odzyskanie niepodległości, 5. wojna polsko-bolszewicka, 6. industrializacja, rozwój kapitalizmu, 7. stopniowa deklasacja ziemiaństwa
1
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z fragmentem opracowania i wykonaj polecenie.

Piotr Kędzia Sport w Polsce międzywojennej

Podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski wprowadzał nowy ład geopolityczny, który miał zagwarantować pokój i zlikwidować spory międzynarodowe. Jedną z instytucji sankcjonujących moralne przesłanie zawartego układu były nowożytne igrzyska olimpijskie. Ich wskrzesiciel, baron Pierre de Coubertin, w swej filozofii olimpizmu zakładał harmonijne wychowanie młodego człowieka w duchu zasady fair play i ukształtowanie więzi braterskich między narodami. Doniosłość i znaczenie idei olimpizmu na tle nowego porządku w Europie szybko dostrzegły elity suwerennej Polski. Wszystkie wysiłki polskiej inteligencji na rzecz wizerunkowego umacniania statusu niepodległościowego Polski zmierzały do wzięcia udziału przez polskich sportowców w VII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1920 r. w Antwerpii.

2 Źródło: Piotr Kędzia, Sport w Polsce międzywojennej, Łódź 2020, s. 257.
RQqdLN76u5qei
Wymień skutki propagowania idei olimpizmu w społeczeństwie polskim. (Uzupełnij).