Zapoznaj się ze schematem opisującym zastosowanie morfologicznej zasady pisowni polskiej w stosunku do wyrazów i form, w których dochodzi do ubezdźwięcznienia spółgłoski dźwięcznej. Spróbuj wypisać wady i zalety takiego rozwiązania poprawnościowego.
RPBtk08WWQ1Z1
R1SKCpaucFOgN1
Polecenie 2
Zastanów się, czy znasz inne niż opisane w prezentacji zastosowania morfologicznej zasady pisowni polskiej. Jeśli tak, wymień przynajmniej jedno z tych zastosowań.
RiLv2xOBwDuWH
R1CJTDIZS6AXl
Ćwiczenie 1
R1V3BxwROyHHl
Ćwiczenie 2
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z wyimkiem manifestu futurystów postulującego reformę ortografii w stronę zasady fonetycznej. Zacytuj fragment, w którym autor formułuje warunkowe stosowanie się do zasady morfologicznej.
[…] 4. Absurdem jest pośadając już w alfabeće umuwiony znak na wyrażeńe danego dźwięku w pewnych ńeuzasadńonyh wypadkah zamieńać go dwoma innymi znakami, ńe dającymi wcale w sumie tego dźwięku. Skoro alfabet polski pośada litery symbolizujące dźwięki miękkie ń, ć, ś, ź — nonsensem jest używańe pszed samogłoskami zamiast tyh liter absolutńe ńe pokrywającyh ih ni, ci, si, zi (sieć zamiast śeć; nie zamiast ńe; cień zamiast ćeń; ziele zamiast źele). Ruwńeż używańe liter twardyh (n, s, c, z) tam gdźe wyraźńe słyszy śę miękkie (ń, ś, ć, ź) jest nonsensem i podlega usuńęću, (sito zamiast śito; cisza zamiast ćisza; zimno zamiast źimno). Tam gdźe alfabet polski odpowiednih zmiękczeń ńe pośada pozostawiamy naraźe sposub pisańa stary. Z czasem, na wzur spułgłosek miękkih ń, ś itd. powstaną takie same ḿ, ṕ, ẃ, kture znaczńe uproszczą i ujednostajńą pisowńę polską. Naraźe jednak z pszyczyn czysto tehnicznyh i aby ńe wprowadzać zbyt wielkiego haosu ograńiczamy śę jedyńe do tyh znakuw, jakih dostarcza nam alfabet polski. Z hwilą pszełamańa pierwszyh loduw tradycji i pszyzwyczajeń będźe mogła ta reforma pujść dalej i zająć śę uzupełńeńem samego alfabetu. 5. Na miejsce tyh wszystkih zbytecznośći i dźiwactw ortograficznyh wszędźie tam, gdźe słyhać wyraźne jakiś dźwięk, a w najbliższyh odmianah ńema dźwięku bliźńo innego (łyżka — łyżek) ustanawia śę pisowńę śćiśle fonetyczną. Dlatego odtąd słowo tszy pisać będziemy zawsze pszez sz, pońeważ dźwięk ten jest w ńim zupełńe wyraźny i ńema uzasadńonego powodu zamieńańa go jakimś innym. Ruwnież pszyrostek psze, pszed i wszystkie od ńego pohodne słowa pisać będźemy nadal w ten sposub, pomimo najszczerszyh bowiem hęći ńe możemy śę dopatszyć rużńicy w bżmieńu między słowami pszeńicować a pszeńica, ktura by nam to pierwsze kazała pisać w jakiś odrębny sposub.
Źródło: Bruno Jaśeński, Mańifest w sprawie ortografji fonetycznej, [w:] Jednodńuwka Futurystuw, Krakuw 1921.
R1dhk6zWvh4Hc
Praca domowa
Wyobraź sobie, że musisz zdecydować, czy w polszczyźnie pisanej ma obowiązywać wyłącznie zasada morfologiczna, czy wyłącznie zasada fonetyczna. Podejmij decyzję w tej sprawie i uzasadnij ją.